::
::
Książki Jane Austen można odczytywać jako książki o pannach, które szukają miłości. Również jednak można je odczytać jako opowieści o kobietach, które nie mają domu, a które by tego bardzo chciały. Chodzi nie tylko o dom dla siebie, ale często także dla starej matki. Zarabiali wtedy głównie mężczyźni. Dotyczyło to także emerytury. Np. gdy w końcu zmarł ojciec Jane, jej matka straciła wszelkie dochody i wraz z córkami znalazła się pod opieką swoich synów. Na szczęście dla niej miała ich kilku. Zupełnie inaczej wyglądały losy bohaterek dwóch pierwszych powieści czyli “Rozważnej i romantycznej” oraz “Dumy i uprzedzenia”. W pierwszej matka z córkami staje się bezdomna, a w drugiej nad matką i pięcioma córkami wisi podobne zagrożenie gdy umrze mąż i ojciec. Tak właśnie stało się z matką Jane czyli Cassandrą Leigh.
Matka Jane pochodziła z dużo bogatszej rodziny. Sama była pisarką i być może zachęcała do tego swoje dzieci. Jednak ten fakt sprawiał, że nie było chętnych do ślubu z nią. Prawdopodobnie z tego powodu później ukrywano, że także Jane jest pisarką. Pisanie było dla mężczyzn. Kobiety miały zajmować się domowymi sprawami. Mogły być wykształcone, ale z pewnymi granicami. Np. znajomość języków starożytnych jak greki i łaciny sprawiało, że trudniej było im znaleźć męża. Podobnie było z pisaniem. Nie wystraszyło to jednak George’a Austen. Starał się o jej rękę, ale był biedny. Gdy jednak zmarł ojciec Cassandry ta zaraz wyszła za mąż za George’a. Dostał on w pakiecie żonę i teściową, która po śmierci męża nie miała gdzie mieszkać.
Cassandra Leight pochodziła z biednej ale arystokratycznej rodziny. Jej przeodek jako burmistrz Londynu prowadził Elżbietę I na koronację. Inny Leight był założycielem koledżu St John’s w Oxfordzie. Jego potomkowie mogli tam studiować za darmo. Skorzystało z tego dwóch synów Cassandry: najpierw pierworodny John, a później czwarty Henry. Tak więc George dostał żonę z klas wyższych. Udało to się chyba właśnie dlatego, że ta gałąź rodziny była uboga. A kim był sam George? Co wiemy o jego rodzinie?
George Austen był synem właściciela niewielkiego majątku. Jego ojciec ożenił się jednak powtórnie i nie napisał testamentu. Tak więc po jego śmierci George i jego siostra Philadelphia zostali bez niczego. George miał wtedy 9 lat. Zaopiekował się nim wujek Francis. George był biedny, ale szybko się uczył. Były to jednak czasy, gdy stanowiska się kupowało lub dostawało od krewnych. George dzięki wujowi studiował w Oxfordzie. W tamtych czasach większość studentów na tym uniwersytecie to byli przyszli pastorowie anglikańscy. Oxford był pełen teologów. Właśnie tam George poznał Cassandrę. Miał tam stanowisko pisarza. Było ono jednak zarezełrwowane dla kawalera. Gdy w 1764 ożenił się z Cassandrą stracił tą pracę. Wtedy ponownie pomogła rodzina.
Wujek Francis kupił mu stanowisko proboszcza w Deane. Później dostał od kuzyna Thomasa Knighta stanowisko proboszcza w Steventon. George był więc proboszczem w obu miejscowościach. Najpierw mieszkał w Deane i tam się urodziło pierwszych trzech synów: James, George oraz Edward. W międzyczasie odnowiono probostwo w Steventon i cała rodzina przeniosła się tam w 1771. Dzisiaj z Deane do Steventon idzie się pieszo 30 minut. Jednak George podróżował po dawnych błotnistych drogach. Miał na wozie troje synów, żonę w ciąży oraz chorą teściową, która zmarła wkrótce po przeprowadzce. Podróże w tamtych czasach były tak ciężkie, że często przed nią pisano testament. Na miejscu w Steventon urodził się czwarty syn czyli Henry, ulubiony brat Jane. Potem przyszła na świat pierwsza dziewczynka Cassandra, po niej Francis, potem Jane, a na końcu Charles.
Jane Austen urodziła się po długo po terminie. Takie przenoszone ciąże dają większe dzieci, ale słabsze pod względem zdrowotnym. Po urodzeniu Jane została odesłana do mlecznej matki. Była to normalna praktyka. Mieszkała tam tak długo aż nauczyła się mówić i chodzić. Dopiero wtedy wracała do swojego domu. Wszystkimi dziećmi urodzonymi w Steventon zajmowało się małżeństwo John i Anne Littleworth. Pastora nie było stać na stałych służących. John Littleworth był jego woźnicą na zawołanie, a Anne, którą nazywano Nanny była dochodzącą kucharką. Później pojawia się ona w listach Jane do siostry Cassandry. Jane pisze np. o tym, że Nanny pomogła jej uczesać włosy. Związek Austenów z Littleworthami trwał przez całe lata.
Jane nie łączyło wiele z matką. Za to związała się ze starszą siostrą Cassandrą. Później w jej powieściach często pojawiają się zastępcze matki jej głównych bohaterek. Z kolei matki w książkach tej autorki albo już nie żyją albo są raczej negatywnie opisane. Za to Jane miała bardzo dobre kontakty z ojcem. Myślę, że relacja Lizzy Bennet i jej ojca w powieści “Duma i uprzedzenie” dobrze pokazuje relacje autorki i jej ojca George’a. To właśnie on zachęcał córkę do pisania i starał się pomóc w pierwszej publikacji. Kupił jej też sekretarzyk. Takie przenośne biurko. Musicie pamiętać, że Jane nie miała swojego pokoju i swojego miejsca. To przenośne biurko było namiastką prywatności oraz umożliwiało jej pisanie także podczas podróży i tam gdzie przebywała.
Gdy mówiłem, że George był proboszczem zarówno w Deane jak i Steventon być może pomyśleliście, że był chciwy. Ojciec Jane dostawał 500 funtów rocznie. Była to dolna granica dochodu dla tych, którzy aspirowali do klasy ziemiaństwa. Tyle dostały panny Dashwood w “Rozważnej i romantycznej”, a tam była tylko matka i trzy córki. Rodzina Austenów miała aż ośmioro dzieci. Aby dorobić pastor prowadził w domu męską szkołę z internatem przez 23 lata. Przygotowywał uczniów na studia, a jego żona ich żywiła. Tak więc Jane wychowała się więc nie tylko wśród braci ale także mnóstwa chłopców, którzy tam mieszkali. Na plebanii uczyli się oni języków starożytnych aby później pracować jako sędziowie, duchowni i ziemianine. Przypominam, że George Austen był biednym, ale wyróżniającym się studentem.
Austenowie to była biedna rodzina bez powodu i konia. Mogli odwiedzać okolicznych znajomych chodząc pieszo. Konia kupił sobie dopiero Francis Austen. Koń był rudy i został nazwał wiewiórką. Jeździł na tym koniu ubrany w czerwoną kurtkę, którą uszyła mu matka ze swojej własnej czerwonej amazonki. Po pewnym czasie Francis sprzedał go z zyskiem. Pastor Austen postarał się o powóz dopiero w 1797, ale wkrótce się okazało, że go na to nie stać i musiał go sprzedać. Nasuwa się pytanie: jak Jane i Cassandra jeździły na bale?
Z powodu dużej rodziny oraz tych chłopców, którzy się tam uczyli Jane spała w jednym pokoju razem z siostrą. Pokój będą dzielić w zasadzie do końca życia. Dziewczynki pomagały matce w kuchni. Ojciec także je uczył. Np. Jane bardzo dobrze znała historię. Nie był jednak w stanie dać córkom posagu. Aby zarobić więcej pieniędzy łapał się więc każdej sposobności. Np. zajmował się zarządzaniem plantacji swojego znajomego na Wyspach Karaibskich (Antigua). Kierował więc przedsiębiorstwem opartym na pracy niewolniczej. Podobnie robił później Thomas Bertram w powieści “Mansfield Park”. Być może Jane rozmawiała z ojcem o tym nieludzkim procederze. Podobną rozmowę znajdujemy także w tamtej powieści.
We wczesnych biografiach Jane mówiło się tylko o siedmiorgu dzieci George’a i Cassandry. Było tak dlatego, że pomijano drugiego syna, który miał imię po ojcu. George, tak jak wcześniej jego wujek, miał epilepsję i być może chorobę psychiczną. Tak więc tak jak jego wuj wcześniej wylądował na pewnej farmie. Była to wtedy normalna praktyka. Taką praktykę zalecali lekarze. Myślano wtedy, że może to być zaraźliwe. Poza tym wierzono, że to dziedziczne, a więc posiadanie dwóch osób w rodzinie mających epilepsję mogło rzutować na możliwości małżeństwa dla córek. Z tego powodu np. trzeciego syna Edwarda w tych wczesnych biografiach podawano jako drugiego. Jaka była historia Edwarda?
Kiedy Edward miał 12 lat przyjechali bogaci krewni - Knightowie. Byli w podróży poślubnej. W tamtych czasach miesiąc miodowy spędzało się na odwiedzaniu rodziny. Edward był pięknym i miłym chłopcem. Wzięli go więc z sobą w tą podróż. Potem wrócił do rodziny. Następne lata mijały a Knightowie nie mieli własnych dzieci. Często zapraszali więc Edwarda do siebie. Ten wątek pojawia się później w powieściach Jane. Przykładem jest Frank Churchill (adoptowany przez wujka ze strony matki), Fanny Price czy Anne Elliot, którą chciała zaadoptować Lady Russell. Zresztą ten wątek wykorzystał także inny angielski pisarz Tolkien. We Władcy pierścieni czytamy o tym jak bogaty wuj Bilbo adoptował młodego bratanka Froda. Wracając jednak do Knightów - Thomas Knight był kuzynem George’a. Poprzedni Thomas Knight dał George’owi to probostwo w Steventon. Gdy zmarł wszystko przejął jego syn Thomas Knight II i to właśnie on nie miał dzieci. W 1783 za zgodą rodziców Thomas i Catherine Knight zaadoptowali Edwarda. Miał wtedy około 16 lat.
Matka Jane pochodziła z dużo bogatszej rodziny. Sama była pisarką i być może zachęcała do tego swoje dzieci. Jednak ten fakt sprawiał, że nie było chętnych do ślubu z nią. Prawdopodobnie z tego powodu później ukrywano, że także Jane jest pisarką. Pisanie było dla mężczyzn. Kobiety miały zajmować się domowymi sprawami. Mogły być wykształcone, ale z pewnymi granicami. Np. znajomość języków starożytnych jak greki i łaciny sprawiało, że trudniej było im znaleźć męża. Podobnie było z pisaniem. Nie wystraszyło to jednak George’a Austen. Starał się o jej rękę, ale był biedny. Gdy jednak zmarł ojciec Cassandry ta zaraz wyszła za mąż za George’a. Dostał on w pakiecie żonę i teściową, która po śmierci męża nie miała gdzie mieszkać.
Cassandra Leight pochodziła z biednej ale arystokratycznej rodziny. Jej przeodek jako burmistrz Londynu prowadził Elżbietę I na koronację. Inny Leight był założycielem koledżu St John’s w Oxfordzie. Jego potomkowie mogli tam studiować za darmo. Skorzystało z tego dwóch synów Cassandry: najpierw pierworodny John, a później czwarty Henry. Tak więc George dostał żonę z klas wyższych. Udało to się chyba właśnie dlatego, że ta gałąź rodziny była uboga. A kim był sam George? Co wiemy o jego rodzinie?
George Austen był synem właściciela niewielkiego majątku. Jego ojciec ożenił się jednak powtórnie i nie napisał testamentu. Tak więc po jego śmierci George i jego siostra Philadelphia zostali bez niczego. George miał wtedy 9 lat. Zaopiekował się nim wujek Francis. George był biedny, ale szybko się uczył. Były to jednak czasy, gdy stanowiska się kupowało lub dostawało od krewnych. George dzięki wujowi studiował w Oxfordzie. W tamtych czasach większość studentów na tym uniwersytecie to byli przyszli pastorowie anglikańscy. Oxford był pełen teologów. Właśnie tam George poznał Cassandrę. Miał tam stanowisko pisarza. Było ono jednak zarezełrwowane dla kawalera. Gdy w 1764 ożenił się z Cassandrą stracił tą pracę. Wtedy ponownie pomogła rodzina.
Wujek Francis kupił mu stanowisko proboszcza w Deane. Później dostał od kuzyna Thomasa Knighta stanowisko proboszcza w Steventon. George był więc proboszczem w obu miejscowościach. Najpierw mieszkał w Deane i tam się urodziło pierwszych trzech synów: James, George oraz Edward. W międzyczasie odnowiono probostwo w Steventon i cała rodzina przeniosła się tam w 1771. Dzisiaj z Deane do Steventon idzie się pieszo 30 minut. Jednak George podróżował po dawnych błotnistych drogach. Miał na wozie troje synów, żonę w ciąży oraz chorą teściową, która zmarła wkrótce po przeprowadzce. Podróże w tamtych czasach były tak ciężkie, że często przed nią pisano testament. Na miejscu w Steventon urodził się czwarty syn czyli Henry, ulubiony brat Jane. Potem przyszła na świat pierwsza dziewczynka Cassandra, po niej Francis, potem Jane, a na końcu Charles.
Jane Austen urodziła się po długo po terminie. Takie przenoszone ciąże dają większe dzieci, ale słabsze pod względem zdrowotnym. Po urodzeniu Jane została odesłana do mlecznej matki. Była to normalna praktyka. Mieszkała tam tak długo aż nauczyła się mówić i chodzić. Dopiero wtedy wracała do swojego domu. Wszystkimi dziećmi urodzonymi w Steventon zajmowało się małżeństwo John i Anne Littleworth. Pastora nie było stać na stałych służących. John Littleworth był jego woźnicą na zawołanie, a Anne, którą nazywano Nanny była dochodzącą kucharką. Później pojawia się ona w listach Jane do siostry Cassandry. Jane pisze np. o tym, że Nanny pomogła jej uczesać włosy. Związek Austenów z Littleworthami trwał przez całe lata.
Jane nie łączyło wiele z matką. Za to związała się ze starszą siostrą Cassandrą. Później w jej powieściach często pojawiają się zastępcze matki jej głównych bohaterek. Z kolei matki w książkach tej autorki albo już nie żyją albo są raczej negatywnie opisane. Za to Jane miała bardzo dobre kontakty z ojcem. Myślę, że relacja Lizzy Bennet i jej ojca w powieści “Duma i uprzedzenie” dobrze pokazuje relacje autorki i jej ojca George’a. To właśnie on zachęcał córkę do pisania i starał się pomóc w pierwszej publikacji. Kupił jej też sekretarzyk. Takie przenośne biurko. Musicie pamiętać, że Jane nie miała swojego pokoju i swojego miejsca. To przenośne biurko było namiastką prywatności oraz umożliwiało jej pisanie także podczas podróży i tam gdzie przebywała.
Gdy mówiłem, że George był proboszczem zarówno w Deane jak i Steventon być może pomyśleliście, że był chciwy. Ojciec Jane dostawał 500 funtów rocznie. Była to dolna granica dochodu dla tych, którzy aspirowali do klasy ziemiaństwa. Tyle dostały panny Dashwood w “Rozważnej i romantycznej”, a tam była tylko matka i trzy córki. Rodzina Austenów miała aż ośmioro dzieci. Aby dorobić pastor prowadził w domu męską szkołę z internatem przez 23 lata. Przygotowywał uczniów na studia, a jego żona ich żywiła. Tak więc Jane wychowała się więc nie tylko wśród braci ale także mnóstwa chłopców, którzy tam mieszkali. Na plebanii uczyli się oni języków starożytnych aby później pracować jako sędziowie, duchowni i ziemianine. Przypominam, że George Austen był biednym, ale wyróżniającym się studentem.
Austenowie to była biedna rodzina bez powodu i konia. Mogli odwiedzać okolicznych znajomych chodząc pieszo. Konia kupił sobie dopiero Francis Austen. Koń był rudy i został nazwał wiewiórką. Jeździł na tym koniu ubrany w czerwoną kurtkę, którą uszyła mu matka ze swojej własnej czerwonej amazonki. Po pewnym czasie Francis sprzedał go z zyskiem. Pastor Austen postarał się o powóz dopiero w 1797, ale wkrótce się okazało, że go na to nie stać i musiał go sprzedać. Nasuwa się pytanie: jak Jane i Cassandra jeździły na bale?
Z powodu dużej rodziny oraz tych chłopców, którzy się tam uczyli Jane spała w jednym pokoju razem z siostrą. Pokój będą dzielić w zasadzie do końca życia. Dziewczynki pomagały matce w kuchni. Ojciec także je uczył. Np. Jane bardzo dobrze znała historię. Nie był jednak w stanie dać córkom posagu. Aby zarobić więcej pieniędzy łapał się więc każdej sposobności. Np. zajmował się zarządzaniem plantacji swojego znajomego na Wyspach Karaibskich (Antigua). Kierował więc przedsiębiorstwem opartym na pracy niewolniczej. Podobnie robił później Thomas Bertram w powieści “Mansfield Park”. Być może Jane rozmawiała z ojcem o tym nieludzkim procederze. Podobną rozmowę znajdujemy także w tamtej powieści.
We wczesnych biografiach Jane mówiło się tylko o siedmiorgu dzieci George’a i Cassandry. Było tak dlatego, że pomijano drugiego syna, który miał imię po ojcu. George, tak jak wcześniej jego wujek, miał epilepsję i być może chorobę psychiczną. Tak więc tak jak jego wuj wcześniej wylądował na pewnej farmie. Była to wtedy normalna praktyka. Taką praktykę zalecali lekarze. Myślano wtedy, że może to być zaraźliwe. Poza tym wierzono, że to dziedziczne, a więc posiadanie dwóch osób w rodzinie mających epilepsję mogło rzutować na możliwości małżeństwa dla córek. Z tego powodu np. trzeciego syna Edwarda w tych wczesnych biografiach podawano jako drugiego. Jaka była historia Edwarda?
Kiedy Edward miał 12 lat przyjechali bogaci krewni - Knightowie. Byli w podróży poślubnej. W tamtych czasach miesiąc miodowy spędzało się na odwiedzaniu rodziny. Edward był pięknym i miłym chłopcem. Wzięli go więc z sobą w tą podróż. Potem wrócił do rodziny. Następne lata mijały a Knightowie nie mieli własnych dzieci. Często zapraszali więc Edwarda do siebie. Ten wątek pojawia się później w powieściach Jane. Przykładem jest Frank Churchill (adoptowany przez wujka ze strony matki), Fanny Price czy Anne Elliot, którą chciała zaadoptować Lady Russell. Zresztą ten wątek wykorzystał także inny angielski pisarz Tolkien. We Władcy pierścieni czytamy o tym jak bogaty wuj Bilbo adoptował młodego bratanka Froda. Wracając jednak do Knightów - Thomas Knight był kuzynem George’a. Poprzedni Thomas Knight dał George’owi to probostwo w Steventon. Gdy zmarł wszystko przejął jego syn Thomas Knight II i to właśnie on nie miał dzieci. W 1783 za zgodą rodziców Thomas i Catherine Knight zaadoptowali Edwarda. Miał wtedy około 16 lat.
Jest to odcinek podkastu:
Historia dla Dorosłych
Historia dla Dorosłych to podkast poświęcony historii oraz tematom, które z różnych względów byłyby niestosowne dla dzieci, albo po prostu dla nich nudne. Mam nadzieję, że będą ciekawe dla dorosłych :)