::
::
W odcinku 36 mówiłem o rodzicach Jane, o tym jak George i Cassandra się poznali. Mówiłem też o ich pierwszym domu w Dean, gdzie się urodziło pierwszych trzech synów: James, George i Edward. Dziś opowiem wam o reszcie rodziny, ale skupię się na pięciu bardzo ważnych latach od 1796 do 1800. Są to ważne lata dla Jane, jej rodziny, ale także dla nas czytelników.
Jak już wspominałem w poprzednim odcinku ojciec Jane czyli George Austen zarządzał on dwoma parafiami. Najpierw mieszkał w Dean, a potem się przeprowadził do Steventon. Co się działo z mieszkaniem dla proboszcza w Dean? Austenowie mieli zaprzyjaźniona rodzinę Lloyd. Gdy w 1789 zmarł pastor Noyes Lloyd, jego przyjaciel George Austen pozwolił wdowie i jej dwóm córkom zamieszkać w swoim domu w Dean. Starsza z tych córek Martha Lloyd zaprzyjaźniła się z Jane. Chociaż Martha była starsza od Jane aż o 10 lat to stały się dla siebie jak siostry. Przez trzy lata odwiedzały się. Przypominam, że z Dean idzie się do Steventon około 30 minut. Niestety później najstarszy brat Jane ożenił się i sam został pastorem. Dostał parafię w Dean i wdowa Lloyd z córkami musiała się wyprowadzić. Później żona Jamesa zmarła i jako drugą żonę wziął sobie młodszą córkę poprzedniego pastora, czyli Mary Lloyd. Można powiedzieć, że wróciła ona na stare śmiecie, bo przecież mieszkała wcześniej na parafii w Dean z matką i siostrą. Nas jednak będzie interesowała głównie Martha Lloyd, która do końca życia była bliską przyjaciółką Jane.
Czytelnicy powieści Jane Austen czasami myślą, że są te powieści bardzo pruderyjne. Czy taka była ich autorka? Musicie pamiętać, że Jane pisała dla sobie współczesnych ludzi. Już samo pisanie stawiało ją w trudnej sytuacji i utrudniało wyjście za mąż. Poruszanie bardziej odważnych tematów mogło się skończyć jeszcze gorzej nie tylko dla niej, ale także utratą reputacji dla całej rodziny. Czy jednak Jane wiedziała coś o seksie? Myślę, że każdy kto przeczytał jej powieść epistolarną Lady Susan nie ma wątpliwości. Jest to mało znana książka tej autorki, która opisuje wyzwoloną kobietę. Tytułowa Lady Susan jest kobietą, która manipuluje mężczyznami, ma kochanka i na pewno nie jest pruderyjna. Powieść tą wydano dopiero po śmierci autorki. Skąd jednak Jane wzięła pomysł na taką historię?
Siostry Lloyd opowiedziały Jane o swojej babce, która była niegodziwą kobietą. Jeszcze za życia swojego męża uwiodła bogatego sąsiada. Poślubiła go zaraz po śmierci męża. Zmusiła też swojego syna do poślubienia córki tego bogatego człowieka. Jej trzy córki w obawie przed matką uciekły z domu w sposób jaki był możliwy w tamtych czasach. Powychodziły za mąż, za kogo się dało. Jedna z nich, która trafiła chyba najlepiej wyszła za mąż za pastora Lloyda. Zanim zmarł mieli dwie córki Mary i Marthę. Później postać tej złej babki przyjaciółki posłużył chyba Jane do napisania powieści Lady Susan.
Czasami ludzie zastanawiają się dlaczego Jane nie znalazła sobie męża. Czemu została starą panną? Czy była brzydka? Przypomnijmy, że Cassandra urodziła się w 1773, Jane w 1775 czyli dwa lata później. W 1789 wybuchła rewolucja francuska. Cassandra miała wtedy 16 lat, a Jane 14. Anglia niemal od początku przyłączyła się do wojen z Francją. Można powiedzieć, że wojny z rewolucyjną Francją, a potem z Francją napoleońską trwały do 1815 roku czyli przez 26 lat. Jak się pewnie domyślacie na wojnie potrzeba żołnierzy i w związku z tym na rynku matrymonialnym było mniej kandydatów. Te wojny zaczęły się w 1789 gdy Jane miała tylko 14 lat, a skończyły w 1815 gdy miała 40 lat. Zmarła dwa lata później. Tak więc 14 lat młodości i dwa lata dorosłości były okresem bez wojen. Większość życia naszej autorki to był okres wojen, który przypominam trwał 26 lat. Czasami ludzie pytają, czemu nie wspomina o tej wojnie w swoich książkach. Ja myślę, że ona miała dosyć tych wojen.
9 stycznia 1796 roku Jane napisała list do swojej siostry Cassandry. Jane przebywała w Steventon, a Cassandra w Kintbury. Jeżeli słuchaliście tego 36 odcinka to może pamiętacie, że ojciec Jane i Cassandry prowadził w swoim domu szkołę dla chłopców. Szkołę, która ich przygotowywała do studiów. Jednym z chłopców, który się tam uczył był Tom Fowle. Zakochał się z wzajemnością w Cassandrze. Niestety był biedny. Postanowił więc dorobić się płynąc jako kapelan do Indii Zachodnich. Miało mu to zapewnić pieniądze, które pozwolą mu na małżeństwo. Cassandra pojechała tam do niego aby się pożegnać. Indie zachodnie to wyspy na zachodzie przy Amerykach. Chodzi o takie wyspy jak Kuba, Portoryko, Haiti, Antigua oraz wiele innych. To właśnie tam przybył Kolumb i dlatego te wyspy nazwano Indiami Zachodnimi. Gdy Cassandra żegnała się ze swoim Tomem Fowle’ejem, Jane poznała innego Toma.
W tym liście z 9 stycznia 1796 roku Jane pisała do Cassandry, że poznała pewnego Irlandczyka - Toma Lefroya. Przyjechał on w okolice Steventon do swoich krewnych, a sąsiadów Jane. Przetańczyli ze sobą trzy bale. Niestety z tym Tomem był podobny problem. Był on biedny i w dodatku nie miał jeszcze wykształcenia. Miał zostać prawnikiem i potrzebował wsparcia materialnego od krewnych. Jane i Tom tańczyli zbyt często razem. Częściej niż to było w zwyczaju. Zwrócili tym na siebie uwagę. Toma rodzina szybko wysłała do Londynu i już nigdy więcej Lefroyowie z sąsiedztwa nie zaprosili go do siebie. Czy Jane była w nim zakochana i czy on ją kochał? Wiele lat później Tom Lefroy przyznał, że była to młodzieńcza miłość. A Jane?
Po jego wyjeździe Jane Austen zaczęła pisać. Jeszcze w tym samym roku zaczęła powieść “Pierwsze wrażenia”. My znamy ją dzisiaj pod tytułem “Duma i uprzedzenie”. Czy Darcy jest oparty na Tomie Lefroyu? Tego nie wiemy. Gdy skończyła pisać tą powieść od razu zaczęła kolejną - “Rozważna i romantyczna”. Jest to historia dwóch sióstr, które nie mają posagu. Ta rozważna czeka aż jej ukochany dostanie parafię i będzie mógł się ożenić. Z kolei ta romantyczna wdaje się w flirt, który musi się skończyć bólem. Myślę, że też widzicie tutaj podobieństwo. Starsza z sióstr tej powieści Eleonora przypomina Cassandrę, a młodsza romantyczna przypomina Jane. Postacie Eleonory i Marianny oraz ich sytuacja przypominają trochę Cassandrę i Jane oraz ich sytuację, ale nie są takie same. Jane nie poprzestała na tym, ale zaraz potem napisała jeszcze “Opactwo Northanger”.
Upływały lata, które miały pokazać, czy Tom Cassandry zarobi wystarczająco dużo oraz czy Tom Jane naprawdę ją kochał. W obu wypadkach romans skończył się smutno. Tom Cassandry zmarł w drodze powrotnej, a Tom Jane ożenił się dla pieniędzy. Wracając do “Dumy i uprzedzenia”, Tom Lefroy bardziej przypominał Wickhama niż Darcy’ego. W tej powieści główna bohaterka broni Wickhama, który porzuca ją dla panny z większym posagiem. Wypowiada wtedy słowa, że każdy przystojny młodzieniec musi z czegoś żyć. Czy to tylko fabuła powieści, a może to także wytłumaczenie dla Toma Lefroya, który po ukończeniu studiów prawniczych nigdy nie wrócił do Steventon. Obie siostry miały po dwadzieścia kilka lat i mogły sobie jeszcze znaleźć mężów. Czemu tak się nie stało?
Zaręczyny uważano wtedy za coś prawie równie ważnego jak ślub. Po śmierci swojego Toma Cassandra już nigdy nie była zaręczona. Jej narzeczony zapisał jej całe swoje oszczędności - 1000 funtów. W ten sposób zapewnił Cassandrze pewną samodzielność. Jane nie miała swoich pieniędzy i nawet na kupno chusteczki potrzebowała pieniędzy od ojca. Cassandra mogła sama decydować co będzie sobie kupować i gdzie będzie jeździć. Oczywiście procenty od tego 1000 funtów nie mogło wystarczyć na opłacenie mieszkania, ale właśnie na takie drobne prywatne zakupy czy niedalekie wyjazdy.
Jane Austen napisała swoje trzy powieści po wyjeździe Toma Lefroya w 1796. Każda powstawała około roku. Napisane fragmenty Jane czytała całej rodzinie. Przysłuchiwała się temu także jej bratanica Anna. Sama Jane Austen nie miała męża, a więc także nie miała dzieci. Macierzyństwo było jednak w tamtych czasach bardzo ryzykowne. Wiele kobiet umierało w połogu. Dzieci także często umierały. Bycie ciotką w pewnym sensie dawało benefity posiadania dzieci, ale jednocześnie nie przynosiły ryzyka możliwej śmierci podczas porodu czy tuż po nim. Około 1795 zmarła żona najstarszego brata Jane - Jamesa. Pozostawiła po sobie córeczkę mającą imię po matce. Ta mała Anne tak płakała, że James przywiózł ją do rodzinnego domu i tam pozostawił pod opieką rodziców i swoich sióstr. Anne do końca życia miała najlepsze relacje z ciotką Jane i później w listach pytała ją o wskazówki w sprawie małżeństwa czy kariery pisarskiej. W pewnym sensie Jane miała więc córkę.
Jak już wspominałem w poprzednim odcinku ojciec Jane czyli George Austen zarządzał on dwoma parafiami. Najpierw mieszkał w Dean, a potem się przeprowadził do Steventon. Co się działo z mieszkaniem dla proboszcza w Dean? Austenowie mieli zaprzyjaźniona rodzinę Lloyd. Gdy w 1789 zmarł pastor Noyes Lloyd, jego przyjaciel George Austen pozwolił wdowie i jej dwóm córkom zamieszkać w swoim domu w Dean. Starsza z tych córek Martha Lloyd zaprzyjaźniła się z Jane. Chociaż Martha była starsza od Jane aż o 10 lat to stały się dla siebie jak siostry. Przez trzy lata odwiedzały się. Przypominam, że z Dean idzie się do Steventon około 30 minut. Niestety później najstarszy brat Jane ożenił się i sam został pastorem. Dostał parafię w Dean i wdowa Lloyd z córkami musiała się wyprowadzić. Później żona Jamesa zmarła i jako drugą żonę wziął sobie młodszą córkę poprzedniego pastora, czyli Mary Lloyd. Można powiedzieć, że wróciła ona na stare śmiecie, bo przecież mieszkała wcześniej na parafii w Dean z matką i siostrą. Nas jednak będzie interesowała głównie Martha Lloyd, która do końca życia była bliską przyjaciółką Jane.
Czytelnicy powieści Jane Austen czasami myślą, że są te powieści bardzo pruderyjne. Czy taka była ich autorka? Musicie pamiętać, że Jane pisała dla sobie współczesnych ludzi. Już samo pisanie stawiało ją w trudnej sytuacji i utrudniało wyjście za mąż. Poruszanie bardziej odważnych tematów mogło się skończyć jeszcze gorzej nie tylko dla niej, ale także utratą reputacji dla całej rodziny. Czy jednak Jane wiedziała coś o seksie? Myślę, że każdy kto przeczytał jej powieść epistolarną Lady Susan nie ma wątpliwości. Jest to mało znana książka tej autorki, która opisuje wyzwoloną kobietę. Tytułowa Lady Susan jest kobietą, która manipuluje mężczyznami, ma kochanka i na pewno nie jest pruderyjna. Powieść tą wydano dopiero po śmierci autorki. Skąd jednak Jane wzięła pomysł na taką historię?
Siostry Lloyd opowiedziały Jane o swojej babce, która była niegodziwą kobietą. Jeszcze za życia swojego męża uwiodła bogatego sąsiada. Poślubiła go zaraz po śmierci męża. Zmusiła też swojego syna do poślubienia córki tego bogatego człowieka. Jej trzy córki w obawie przed matką uciekły z domu w sposób jaki był możliwy w tamtych czasach. Powychodziły za mąż, za kogo się dało. Jedna z nich, która trafiła chyba najlepiej wyszła za mąż za pastora Lloyda. Zanim zmarł mieli dwie córki Mary i Marthę. Później postać tej złej babki przyjaciółki posłużył chyba Jane do napisania powieści Lady Susan.
Czasami ludzie zastanawiają się dlaczego Jane nie znalazła sobie męża. Czemu została starą panną? Czy była brzydka? Przypomnijmy, że Cassandra urodziła się w 1773, Jane w 1775 czyli dwa lata później. W 1789 wybuchła rewolucja francuska. Cassandra miała wtedy 16 lat, a Jane 14. Anglia niemal od początku przyłączyła się do wojen z Francją. Można powiedzieć, że wojny z rewolucyjną Francją, a potem z Francją napoleońską trwały do 1815 roku czyli przez 26 lat. Jak się pewnie domyślacie na wojnie potrzeba żołnierzy i w związku z tym na rynku matrymonialnym było mniej kandydatów. Te wojny zaczęły się w 1789 gdy Jane miała tylko 14 lat, a skończyły w 1815 gdy miała 40 lat. Zmarła dwa lata później. Tak więc 14 lat młodości i dwa lata dorosłości były okresem bez wojen. Większość życia naszej autorki to był okres wojen, który przypominam trwał 26 lat. Czasami ludzie pytają, czemu nie wspomina o tej wojnie w swoich książkach. Ja myślę, że ona miała dosyć tych wojen.
9 stycznia 1796 roku Jane napisała list do swojej siostry Cassandry. Jane przebywała w Steventon, a Cassandra w Kintbury. Jeżeli słuchaliście tego 36 odcinka to może pamiętacie, że ojciec Jane i Cassandry prowadził w swoim domu szkołę dla chłopców. Szkołę, która ich przygotowywała do studiów. Jednym z chłopców, który się tam uczył był Tom Fowle. Zakochał się z wzajemnością w Cassandrze. Niestety był biedny. Postanowił więc dorobić się płynąc jako kapelan do Indii Zachodnich. Miało mu to zapewnić pieniądze, które pozwolą mu na małżeństwo. Cassandra pojechała tam do niego aby się pożegnać. Indie zachodnie to wyspy na zachodzie przy Amerykach. Chodzi o takie wyspy jak Kuba, Portoryko, Haiti, Antigua oraz wiele innych. To właśnie tam przybył Kolumb i dlatego te wyspy nazwano Indiami Zachodnimi. Gdy Cassandra żegnała się ze swoim Tomem Fowle’ejem, Jane poznała innego Toma.
W tym liście z 9 stycznia 1796 roku Jane pisała do Cassandry, że poznała pewnego Irlandczyka - Toma Lefroya. Przyjechał on w okolice Steventon do swoich krewnych, a sąsiadów Jane. Przetańczyli ze sobą trzy bale. Niestety z tym Tomem był podobny problem. Był on biedny i w dodatku nie miał jeszcze wykształcenia. Miał zostać prawnikiem i potrzebował wsparcia materialnego od krewnych. Jane i Tom tańczyli zbyt często razem. Częściej niż to było w zwyczaju. Zwrócili tym na siebie uwagę. Toma rodzina szybko wysłała do Londynu i już nigdy więcej Lefroyowie z sąsiedztwa nie zaprosili go do siebie. Czy Jane była w nim zakochana i czy on ją kochał? Wiele lat później Tom Lefroy przyznał, że była to młodzieńcza miłość. A Jane?
Po jego wyjeździe Jane Austen zaczęła pisać. Jeszcze w tym samym roku zaczęła powieść “Pierwsze wrażenia”. My znamy ją dzisiaj pod tytułem “Duma i uprzedzenie”. Czy Darcy jest oparty na Tomie Lefroyu? Tego nie wiemy. Gdy skończyła pisać tą powieść od razu zaczęła kolejną - “Rozważna i romantyczna”. Jest to historia dwóch sióstr, które nie mają posagu. Ta rozważna czeka aż jej ukochany dostanie parafię i będzie mógł się ożenić. Z kolei ta romantyczna wdaje się w flirt, który musi się skończyć bólem. Myślę, że też widzicie tutaj podobieństwo. Starsza z sióstr tej powieści Eleonora przypomina Cassandrę, a młodsza romantyczna przypomina Jane. Postacie Eleonory i Marianny oraz ich sytuacja przypominają trochę Cassandrę i Jane oraz ich sytuację, ale nie są takie same. Jane nie poprzestała na tym, ale zaraz potem napisała jeszcze “Opactwo Northanger”.
Upływały lata, które miały pokazać, czy Tom Cassandry zarobi wystarczająco dużo oraz czy Tom Jane naprawdę ją kochał. W obu wypadkach romans skończył się smutno. Tom Cassandry zmarł w drodze powrotnej, a Tom Jane ożenił się dla pieniędzy. Wracając do “Dumy i uprzedzenia”, Tom Lefroy bardziej przypominał Wickhama niż Darcy’ego. W tej powieści główna bohaterka broni Wickhama, który porzuca ją dla panny z większym posagiem. Wypowiada wtedy słowa, że każdy przystojny młodzieniec musi z czegoś żyć. Czy to tylko fabuła powieści, a może to także wytłumaczenie dla Toma Lefroya, który po ukończeniu studiów prawniczych nigdy nie wrócił do Steventon. Obie siostry miały po dwadzieścia kilka lat i mogły sobie jeszcze znaleźć mężów. Czemu tak się nie stało?
Zaręczyny uważano wtedy za coś prawie równie ważnego jak ślub. Po śmierci swojego Toma Cassandra już nigdy nie była zaręczona. Jej narzeczony zapisał jej całe swoje oszczędności - 1000 funtów. W ten sposób zapewnił Cassandrze pewną samodzielność. Jane nie miała swoich pieniędzy i nawet na kupno chusteczki potrzebowała pieniędzy od ojca. Cassandra mogła sama decydować co będzie sobie kupować i gdzie będzie jeździć. Oczywiście procenty od tego 1000 funtów nie mogło wystarczyć na opłacenie mieszkania, ale właśnie na takie drobne prywatne zakupy czy niedalekie wyjazdy.
Jane Austen napisała swoje trzy powieści po wyjeździe Toma Lefroya w 1796. Każda powstawała około roku. Napisane fragmenty Jane czytała całej rodzinie. Przysłuchiwała się temu także jej bratanica Anna. Sama Jane Austen nie miała męża, a więc także nie miała dzieci. Macierzyństwo było jednak w tamtych czasach bardzo ryzykowne. Wiele kobiet umierało w połogu. Dzieci także często umierały. Bycie ciotką w pewnym sensie dawało benefity posiadania dzieci, ale jednocześnie nie przynosiły ryzyka możliwej śmierci podczas porodu czy tuż po nim. Około 1795 zmarła żona najstarszego brata Jane - Jamesa. Pozostawiła po sobie córeczkę mającą imię po matce. Ta mała Anne tak płakała, że James przywiózł ją do rodzinnego domu i tam pozostawił pod opieką rodziców i swoich sióstr. Anne do końca życia miała najlepsze relacje z ciotką Jane i później w listach pytała ją o wskazówki w sprawie małżeństwa czy kariery pisarskiej. W pewnym sensie Jane miała więc córkę.
Jest to odcinek podkastu:
Historia dla Dorosłych
Historia dla Dorosłych to podkast poświęcony historii oraz tematom, które z różnych względów byłyby niestosowne dla dzieci, albo po prostu dla nich nudne. Mam nadzieję, że będą ciekawe dla dorosłych :)