::
::
Wykład prof. Wojciecha Kostowskiego, członka korespondenta PAN i członka Rady Upowszechniania Nauki PAN wygłoszony został w ramach cyklicznych spotkań Wszechnicy PAN. Warszawa [13 listopada 2013 r.]
Przetwory konopi (Cannabis indica) używane i stosowane w lecznictwie były od dawna i obecnie są jednym z najczęściej używanych narkotyków. Obserwuje się niepokojący wzrost ich użycia również w Polsce.
Badania przeprowadzone w roku 2011 na reprezentatywnej próbie uczniów klas szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych wykazały, że aż 37 % uczniów starszych i 24% uczniów młodszych deklarowało używanie konopi kiedykolwiek w życiu, a odpowiednio 15 % i 11% – w ciągu ostatnich 30. dni. Konopie zażywane są w postaci suszonych liści i kwiatów (marihuana) i sprasowanej żywicy kwiatowej palonej często razem z tytoniem (haszysz). Czynnych biologicznie składników konopi jest kilkadziesiąt, najważniejsze to delta9-tetrahydrokannabinol (THC), kannabinol i kannabidiol. Działanie psychotropowe kannabinoli sprowadza się do wzmożenia nastroju z euforią, pobudzenia wyobraźni, zwiększenia percepcji bodźców i zaburzenia percepcji czasu oraz osłabienia koncentracji i podzielności uwagi, osłabienia pamięci krótkotrwałej.
Większe, toksyczne dawki kannabinoli mogą wywoływać zaburzenia przypominające psychozę typu schizofrenii (z charakterystycznymi objawami wytwórczymi a także negatywnymi). Nie rozstrzygnięto, czy używanie konopi w wieku dojrzewania może sprzyjać rozwojowi schizofrenii w wieku dojrzałym. Niezwykle ciekawy problem stanowią endogenne kannabinoidy, czyli nasze „własne konopie”, powstające w organizmie, substancje działające na te same receptory w układzie nerwowym co THC i inne roślinne kannabinole. Przypomina to sytuację, od dawna znaną, w odniesieniu do opiatów, które również mają swoje endogenne odpowiedniki np. endorfiny i enkefaliny. Endogenne kannabinoidy różnią się znacznie budową od roślinnych kannabinoli. Należą do nich m.in., anandamid oraz 2AG czyli 2-arachidonyloglycerol. Działają na receptory CB1 (występujący w układzie nerwowym) i CB2 (w komórkach układu immunologicznego). Stwierdzono, że w schizofrenii występują zmiany w stężeniu anandamidu w płynie mózgowo-rdzeniowym oraz zmiany w ekspresji receptora CB1 w mózgu. Rola endokannabinoidów w mechanizmie tej choroby pozostaje jednak nie rozstrzygnięta i wydaje się być odmienna od działania roślinnych kannabinoli.
Które z dostępnych używek uzależniają najszybciej? Czy można jednoznacznie opowiedzieć się za legalizacją marihuany? Zapraszamy do obejrzenia lub wysłuchania wystąpienia! Prezentacja z wykładu znajduje się na stronie www.portalwiedzy.pan.pl
***
Wojciech Ignacy Kostowski (ur. 30 marca 1939 r.) – polski lekarz, profesor nauk medycznych (1979), specjalista w zakresie farmakologii i psychofarmakologii, członek korespondent PAN, członek czynny PAU.
Jest to odcinek podkastu:
Wszechnica.org.pl - Nauka
„Wszechnica.org.pl - Nauka” to baza wykładów zrealizowanych we współpracy z prestiżowymi instytucjami naukowymi. Wśród naszych partnerów znajdują się m.in. Festiwal Nauki w Warszawie, Muzeum Ziemi PAN, Kampus Ochota UW, Instytut Biologii Doświadczalnej im. Nenckiego PAN oraz kawiarnie naukowe. Wszechnica.org.pl nagrywa też własne rozmowy z ludźmi nauki. Projekt realizowany jest przez Fundację Wspomagania Wsi. Do korzystania z naszego serwisu zapraszamy wszystkich, którzy cenią sobie rzetelną wiedzę oraz ciekawe dyskusje. Zapraszamy też na nasz drugi kanał "Wszechnica.org.pl - Historia".