::
::
Wykład w ramach Tygodnia Mózgu w Warszawie. Instytut Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego, Polska Akademia Nauk [18 marca 2015 r.]
Na zasadnicze pytanie: po co nam mózg? Karl Friston odpowiada w sposób następujący: po to, aby tworzyć model rzeczywistości a następnie poruszać się w tym wirtualnym mózgowym modelu.
Pogląd sięga czasów Aleksandra von Humboldta, który jako pierwszy zasugerował, że mózg musi przewidywać konsekwencje swojej aktywności sensoryczno-motorycznej, w postaci nieświadomego wnioskowania. Funkcja mózgu może wiec być ujęta jako funkcja przewidująca, wnioskująca i kreująca rzeczywistość (a nie ją odzwierciedlająca). Friston proponuje pogląd według którego mózg jest widziany jako organ przewidywania, który potrafi generować wirtualne rzeczywistości (hipotezy), aby testować je w oparciu o dane zmysłowe a w konsekwencji podejmuje takie działania wobec swojego środowiska, aby zminimalizować coś, co jest nazywane zdziwieniem, zaskoczeniem, niespodzianką. To zdziwienie, czyli błąd przewidywania jest zdarzeniem które może być przez mózg wychwytywane jako odbiegające od oczekiwań. W pozostałych sytuacjach mózg otrzymuje informacje, które i tak są wcześniej zawarte w jego modelu świata. To zaskoczenie, błąd przewidywania, albo wolna energia odpowiada różnicy pomiędzy danymi zmysłowymi które nie potwierdzają modelu rzeczywistości istniejącego na wyższych piętrach hierarchii mózgowej. W takim ujęciu minimalizowanie wolnej energii jest podstawowo tym samym co zapobieganie wystąpieniu błędu przewidywania. Ale mózg może się mylić, kiedy dane napływające z otoczenia nie potwierdzają treści zawartych w istniejącym uprzednio modelu rzeczywistości. W takiej sytuacji wykryty błąd przewidywania może być zaprzeczony, utrzymany wbrew napływającym danym, lub bardziej adaptacyjnie może być podstawą nowego uczenia się. Co zasadnicze, wewnętrzny model świata może minimalizować błąd przewidywania jeśli zapewnia dokładny, ale i nie nadmiernie rozbudowany schemat wyjaśniania informacji zmysłowych.
Rola snu w optymalizacji modeli mózgowych jest kolejnym elementem tej teorii. Sugeruje to zasadniczą rolę snu – optymalizowania modeli świata generowanych przez mózg.
Takie ujęcie może mieć także znaczenie dla rozumienia procesów psychoterapii. Może ona być widziana jako sytuacja, w której osoba leczona zgłasza się z takimi modelami samej siebie lub relacji z ludźmi, które są nieadekwatne do rzeczywistych. Natomiast sytuacje w których osoba ta stwierdza ta nieadekwatność (wykrywa błąd przewidywania) nie są wykorzystywane do korygowania istniejącego modelu. Przeciwnie – jest on wzmacniany, a jeśli fakty go nie potwierdzają, to tym gorzej dla nich. To co jest wykrywane w procesie rozmowy z pacjentem, np. w trakcie analizy przeniesienia, może być ujęte jako ujawnianie błędu przewidywania. Terapeuta posługując się swoimi umiejętnościami „wykrywa” te wypowiedzi, w których model narzucany przez pacjenta jest nieadekwatny do rzeczywistej relacji. Może to pozwolić na uaktualnienie, dostosowanie modelu istniejącego w umyśle pacjenta do rzeczywistych treści i procesów zachodzących w relacji z terapeutą i w konsekwencji w relacji z otoczeniem społecznym.
Dr n. med. Sławomir Murawiec – Kierownik Zespołu Leczenia Środowiskowego, adiunkt w Centrum Zdrowia Psychicznego Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Ukończył szkolenie prowadzące do certyfikatu psychoterapeuty psychoanalitycznego w Instytucie Psychoanalizy i Psychoterapii w Warszawie. Przez wiele lat pracował w oddziale ogólnopsychiatrycznym III Kliniki Psychiatrycznej IPiN. Tematem pracy doktorskiej były subiektywne aspekty farmakoterapii w schizofrenii. Członek -założyciel (2000) Międzynarodowego Towarzystwa Neuro-Psychoanalitycznego. Autor ponad stu publikacji naukowych.
Jest to odcinek podkastu:
Wszechnica.org.pl - Nauka
„Wszechnica.org.pl - Nauka” to baza wykładów zrealizowanych we współpracy z prestiżowymi instytucjami naukowymi. Wśród naszych partnerów znajdują się m.in. Festiwal Nauki w Warszawie, Muzeum Ziemi PAN, Kampus Ochota UW, Instytut Biologii Doświadczalnej im. Nenckiego PAN oraz kawiarnie naukowe. Wszechnica.org.pl nagrywa też własne rozmowy z ludźmi nauki. Projekt realizowany jest przez Fundację Wspomagania Wsi. Do korzystania z naszego serwisu zapraszamy wszystkich, którzy cenią sobie rzetelną wiedzę oraz ciekawe dyskusje. Zapraszamy też na nasz drugi kanał "Wszechnica.org.pl - Historia".