::
::
Wykład dr Ilony Matysiak zorganizowany został przez Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk. Warszawa, 8 kwietnia 2013 r. [58 min]
https://wszechnica.org.pl/wyklad/kapital-spoleczny-soltysow-i-soltysek-we-wspolczesnych-srodowiskach-wiejskich/
W jakich warunkach dziś funkcjonują sołtysi i sołtyski, jaki jest ich potencjał? Ile kobiet sprawuje urząd sołtysa? Czym jest kapitał społeczny oraz jakie są jego źródła? Wykład jest podsumowaniem pracy doktorskiej dr Ilony Matysiak z Instytutu Studiów Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego i Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
Sprawowanie funkcji sołtysa ma wielowiekowe tradycje. Już średniowieczne wsie zakładane na prawie niemieckim posiadały urząd „wiejskich sędziów”. W czasie zaborów funkcja sołtysa przetrwała z różnym zakresem uprawnień, w okresie międzywojnia zaś rola tego urzędu była bardzo ważna. Zadbano wtedy, by samorząd wiejski był „dłuższym ramieniem” samorządu lokalnego. Przedwojenne sołectwa, (czyli wtedy gromady) mogły posiadać własne mienie i czerpać z jego wykorzystania dochody. W okresie PRL, chociaż funkcje sołectw drastycznie ograniczono, to funkcja sołtysa zachowała ciągłość. W tym okresie także (często pod egidą sołtysów), w czynie społecznym powstało wiele inicjatyw.
Dzisiaj w Polsce istnieje 40 540 sołectw jako jednostek pomocniczych gmin. Ramy ich funkcjonowania wyznaczają ustawa o samorządzie gminnym, przyjęta w 2011 roku ustawa o funduszu sołeckim, a także akty prawa miejscowego (czyli statuty sołectw i gmin). Sołtys stanowi organ wykonawczy sołectwa jako jednostki pomocniczej gmin. Organem uchwałodawczym jest zebranie wiejskie, a doradczo-wspierającym – rada sołecka. Przepisy ustawy o samorządzie gminnym nie mówią wyraźnie kim jest sołtys i jakie funkcje powinien spełniać, jakie są jego obowiązki. Gminy same decydują jakie prawa i obowiązki przekazują sołectwom, jednak często takie ustalenia „szwankują”: statuty sołectw są w wielu przypadkach zbyt ogólne i niedopracowane. To, kim sołtys jest i czym się zajmuje zależy od tradycji, osobowości i aspiracji. Istnieje całe spektrum ról, które przyjmują sołtysi: od „inkasentów” po autentycznych liderów, którzy mobilizują mieszkańców do wspólnego działania.
W ujęciu historycznym zaangażowanie w instytucje samorządu wiejskiego stanowiło domenę mężczyzn. Reprezentowanie interesów rodziny i gospodarstwa w lokalnym życiu publicznym było tradycyjną rolą mężczyzny. Pomimo uzyskania praw wyborczych w 1918 roku, aktywność kobiet w samorządzie wiejskim bądź gminnym należała do rzadkości, zarówno w dwudziestoleciu międzywojennym jak i pierwszych dekadach po wojnie. Sytuacja zaczęła zmieniać się w pierwszej połowie XX wieku i, jak określa dr Ilona Matysiak, rozpoczął się wtedy proces „demaskulinizacji” urzędu sołtysa.
W 1951 roku za zebraniu wiejskim zostałam większością głosów wybrana sołtysem. (…) W sąsiednich wioskach wszędzie się z naszych ludzi śmiali, bo gdzież to sołtys w spódnicy, ale ja sobie nic z tego nie robiłam. Potem na różnych zebraniach często musiałam wstawać, bo zebrani chcieli widzieć, jaki to ten, a raczej ta sołtys – wspomina jedna z pierwszych podkarpackich sołtysek.
Znajdź nas:
https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/
https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/
https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia
https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka
https://wszechnica.org.pl/
#irwir #sołtys
Jest to odcinek podkastu:
Wszechnica.org.pl - Historia
„Wszechnica.org.pl - Historia” to baza wykładów zrealizowanych we współpracy z prestiżowymi instytucjami naukowymi. Wśród naszych partnerów znajdują się m.in. Festiwal Nauki w Warszawie, Instytut Historyczny UW, Muzeum POLIN, Zamek Królewski w Warszawie oraz Kawiarnie naukowe. Wszechnica.org.pl nagrywa też własne rozmowy z historykami i świadkami historii. Projekt realizowany jest przez Fundację Wspomagania Wsi. Do korzystania z naszego serwisu zapraszamy wszystkich, którzy cenią sobie rzetelną wiedzę oraz ciekawe dyskusje. Zapraszamy do odwiedzenia też kanału Wszechnica.org.pl - Nauka