:: ::

Dziś przywitali was Staś i Antek z Wrocławia, a ich mama Kasia podsunęła mi pomysł aby nagrać odcinek o stolicach.
Muszę was jednak uprzedzić, że temat stolicy Polski jest bardzo skomplikowany. Najpierw muszę was jednak zapytać czy wiecie co to jest stolica?
Stolica to najważniejsze miasto, które najczęściej jest również największe. W Polsce stolicą jest teraz Warszawa i rzeczywiście jest ona największym miastem. Ale np. w USA największe miasta to Nowy York i Los Angeles, a stolicą jest Washington jest od nich o wiele mniejszy. Jednak w większości krajów stolica jest największym miastem, w którym mieszka najwięcej ludzi. W Polsce takim miastem jest Warszawa, ale jak to się stało, że została ona stolicą? O tym właśnie będzie dzisiejsza audycja.
Pierwszym historycznym władcą Polski był Mieszko I. Jeździł on po wielu miastach i w zasadzie nie miał stałej stolicy, a jednak historycy mówią, że stolicą było Gniezno. Dlaczego tak twierdzą?
Skąd wiemy, że pierwszą stolicą Polski było Gniezno?
Kiedy Mieszko I napisał list do papieża (ten list nazywa się Dagome Iudex) to właśnie Gniezno podał jako stolicę. Później jego syn Bolesław I Chrobry zaprosił cesarza Ottona III na zjazd, który się odbył właśnie w Gnieźnie. Stąd nazwa: zjazd gnieźnieński, który odbył się w 1000 roku. Bolesław I Chrobry oraz jego syn Mieszko II Lambert byli też koronowani w Gnieźnie. Tam też Bolesław przechowywał szczątki św. Wojciecha.
Tak więc pierwszą stolicą Polski było Gniezno. Pamiętacie jednak co się stało gdy Polską rządził Mieszko II Lambert? Kraj został zniszczony przez sąsiadów, którzy go napadali, szczególnie przez Czechów. Dodatkowo ludzie się zbuntowali. Dlaczego jednak Kazimierz Odnowiciel przeniósł stolicę do Krakowa?
Gniezno było całe zniszczone i trzeba było je dopiero odbudować. Kazimierz Odnowiciel ożenił się z ruską księżniczką Marią Dobronięgą. Maria nie chciała mieszkać w zniszczonym Gnieźnie, ona chciała aby stolicą był Kraków. Kazimierz Odnowiciel i Maria Dobroniega mieli dwóch synów: Bolesława II Śmiałego i Władysława Hermana. Pierwszy został po śmierci ojca królem w Krakowie, a drugi był księciem na Mazowszu i mieszkał w Płocku. Czy pamiętacie co zrobił Bolesław II Śmiały? Pokłócił się z krakowskim biskupem Stanisławem i kazał go zabić. Za to został wygnany z Polski. Władcą Polski został więc jego brat Władysław Herman. Ten jednak nie pojechał do Krakowa, ale został w Płocku, dlaczego?
Później jego syn czyli Bolesław III Śmiały także miał stolicę w Płocku. Zobacznie omówiliśmy dopiero 7 historycznych władców i już mamy trzy stolice. Zapamiętaliście może jakie stolice Polska miała w ich czasach? Mieszko I, Bolesław I Chrobry oraz Mieszko II mieli stolicę w Gnieźnie. Później Kazimierz Odnowiciel oraz Bolesław II Śmiały mieli stolicę w Krakowie, a potem Władysław Herman oraz Bolesław III Krzywousty mieli stolicę w Płocku.
Po śmierci Bolesława III Krzywoustego Polska podzieliła się na wiele małych kawałków i każdy z nich miał swoją stolicę. Gdybym chciał wszystkie wymienić to nie starczyłoby mi czasu.
W tamtym jednak czasie było trzech królów: Przemysł II, Wacław II oraz Wacław III. Wszyscy trzej byli koronowani w Gnieźnie. Jednak Przemysł II mieszkał w Poznaniu, dlaczego?
Przemysł II był księciem poznańskim, a gdy został królem Polski dalej mieszkał w Poznaniu. Tak więc na krótko także Poznań był stolicą Polski.
Polskę połączył na nowo Władysław Łokietek. Poprzedni królowie czyli Przemysł II, Wacław II oraz Wacław III byli koronowani w Gnieźnie. Dlaczego Łokietek był koronowany w Krakowie?
Papież pozwolił się koronować Władysławowi Łokietkowi, ale nie pozwolił na koronację w Gnieźnie. Koronę gnieźnieńską mieli królowie czescy, a Łokietek dostał koronę krakowską. Tak więc można powiedzieć, że to papież zadecydował o tym, że ponownie stolicę przeniesiono do Krakowa. To miasto zostało stolicą na bardzo długo, niektórzy liczą, że Kraków był wtedy stolicą prawie przez 500 lat.
Później stolicę przeniesiono do Warszawy. Jak do tego doszło? Najpierw w Warszawie zamieszkała królowa Bona. Przeprowadziła się do Warszawy po śmierci męża Zygmunta I Starego. Później w Warszawie zamieszkał także jej syn czyli Zygmunt II August, ale dlaczego?
W czasach Zygmunta Augusta doszło do połączenia Polski i Litwy. Polska miała stolicę w Krakowie, a Litwa w Wilnie. Powstał jednak problem. Gdzie mają się spotykać posłowie na sejmie? Litwini nie chcieli jeździć do dalekiego Krakowa, a Polacy do dalekiego Wilna. Umówili się więc, że będą spotykać się w połowie drogi czyli właśnie w Warszawie. Tak więc już od czasów Zygmunta II Augusta Warszawa stała się ważnym miastem, bo tam się zbierał sejm. Później w czasach innego Zygmunta doszło do wypadku w Krakowie.
Zamek w Krakowie uległ częściowemu spaleniu i dlatego Zygmunt III Waza przeniósł się do Warszawy. Warszawiacy aby mu podziękować ustawili w Warszawie kolumnę króla Zygmunta. Jak będziecie w stolicy to koniecznie ją zobaczcie. W tamtych czasach pomniki stawiano tylko świętym, ale Warszawiacy tak kochali króla Zygmunta III Wazę, że postawili mu właśnie ten pomnik na wielkiej kolumnie. Tak więc Zygmunt III Waza przeprowadził się do Warszawy, bo tam odbywały się sejmiki - szlachta z Polski i Litwy tam się spotykała. Dodatkowo na Wawelu w Krakowie wybuchł pożar. Ale król Zygmunt III Waza miał jeszcze jeden powód. Był on królem Polski i Szwecji. Warszawa była dużo bliżej Szwecji niż Kraków. Tak więc król miał aż trzy powody przeniesienia stolicy do Warszawy.
Ale czy stolica naprawdę została przeniesiona do Warszawy. Niektórzy mówią, że tak, bo tam mieszkali królowie, ale inni mówią, że stolicą był dalej Kraków, bo królowie byli koronowani dalej w Krakowie. A jak wy myślicie co jest ważniejsze? Czy to miasto, gdzie król jest koronowany czy to gdzie król mieszka?
Ostatni król Polski czyli Stanisław August Poniatowski nie tylko mieszkał w Warszawie, ale także zostal tam koronowany. Tak więc w jego czasach na pewno Warszawa była już stolicą. Niestety później doszło do rozbiorów i Polski nie było przez 123 lata. Nie było Polski, a więc nie było też stolicy Polski. Gdy Polska została odtworzona w 1918 roku stolicą została Warszawa.
W 1939 roku polskę zaatakował Hitler. Polski rząd więc przeniósł się do Paryża. Ale w 1940 roku Hitler zaatakował Francję, więc polski rząd przeniósł się do Londynu. W tamtych czasach Hitler rządził w prawie całej Europie i wiele rządów różnych europejskich państw przeniosło się do Londynu. Polski rząd w Londynie nie był jedynym.
W 1944 roku został wyzwolony kawałek Polski, a stolicą przez parę miesięcy był Lublin. Później została wyzwolona Warszawa, ale nie zrobiono tam stolicy - dlaczego?
Warszawa była tak zniszczona, że przez rok stolicą była Łódź. Później jednak na powrót stolicą została Warszawa, a od 1952 roku zapisano to w konstytucji, że stolicą jest Warszawa.
Przyznacie, że to skomplikowane. Polska miała tak wiele stolic. Nie martwcie się, jeżeli nie zapamiętaliście wszystkich. Najdłużej stolicą był Kraków, bo prawie 700 lat. Gniezno było stolicą prawie 100 lat. Podobnie Warszawa też około 100 lat. Płock był stolicą 60 lat, Poznań 6 lat.
Jeżeli macie słabą pamięć to zapamiętajcie trzy stolice: Gniezno, Kraków i Warszawę. Jeżeli jednak macie dobrą pamięć to zapamiętajcie pięć miast: Gniezno, Kraków, Płock, Poznań i Warszawę.
Ja już będę kończył. Chciałbym podziękować patronom. Tym, którzy nas teraz wspierają oraz tych, którzy wspierali nas w przeszłości ale z różnych powodów musieli zaprzestać. Parę osób pytało mnie o możliwość jednorazowego wsparcia. Załączam więc link do mojego paypala.
https://www.paypal.me/PiotrBorowski
Oprócz tego materialnego ogromnie cenimy też wsparcie moralne. Gdy ktoś napisze nam, że podobał mu się któryś odcinek od razu chce się nagrywać dalej. Dziękuję więc za wszystkie opinie, te na iTunes, ten przesłane mailem oraz te pod postami na facebooku.
W tym odcinku szczególnie dziękuję jeszcze raz Stasiowi i Antkowi z Wrocławia oraz oczywiście ich mamie za podsunięcie pomysłu o stolicach Polski. Ten temat jest dużo bardziej skomplikowany niż mogliście przed chwilą posłuchać. Np. Wrocław też był stolicą. O Bolesławie III Krzywoustym Gal Anonim napisał: “Bolesław zaś, prawy syn mój, obejmie główne stolice królestwa we Wrocławiu, w Krakowie i w Sandomierzu”. Poza tym gdyby Henryk Pobożny nie zginął pod Legnicą to pewnie właśnie Wrocław stałby się stolicą Polski. Historia potoczyła się jednak inaczej. Ale to taka dygresja.

Jest to odcinek podkastu:
Historia Polski dla dzieci

Historia Polski dla dzieci i według dzieci.
Grupa na Facebooku:
https://www.facebook.com/groups/historia.dla.dzieci
Patronite:
https://patronite.pl/historia-dla-dzieci

Kategorie:
Edukacja

Informacja dotycząca prawa autorskich: Wszelka prezentowana tu zawartość podkastu jest własnością jego autora

Wyszukiwanie

Kategorie