::
::
W Afryce nigdy nie wiadomo kiedy kończy się folk a zaczyna jazz. A może tam folk nigdy się nie kończy? Audycję otwiera Hugh Ramapolo Masekela ojciec południowoafrykańskiego jazzu. A przywitał Nas utworem Stimela (The Coal Train) czyli w wolnym tłumaczeniu pociąg do kopalni. To opowieść o pociągu, który jedzie z Mozambiku, Angoli, Zimbabwe, Malawi, Botswany, Namibii, Lesotho, Suazi i z głębi Republiki Południowej Afryki do Witwatersrand. Pociągiem jadą młodzi mężczyźni i starcy, jadą zarobić na chleb dla swoich rodzin. Jadą do pracy na kontraktach w kopalniach złota w Johannesburgu i okolicach. Tam głęboko, w brzuchu ziemi kopią i wiercą w poszukiwaniu cennego kruszcu. Pracują po 16 godzin dziennie w strasznych warunkach. Pracują i martwią się, że już nigdy nie zobaczą swych rodzin. I przeklinają jednostajne szo lokomotywy, która ich tu przywiozła.
Witwatersrand to 35 milowa skarpa, kilka rzek płynących przez nią na północ tworzy malownicze wodospady. Jak mawiają Afrykanerzy stanowi grzbiet białej wody, czyli po ichniemu właśnie Witwatersrand. Skrywa w swoim wnętrzu największe na świecie pokłady złota, w zasadzie rudy złota. W 1886 roku bryłę złota, na farmie, zaledwie 3 mile od miejsca, które dziś wszyscy znamy jako Johannesburg znaleźli George Harrison i George Walker (co do tego drugiego nie ma pewności). Wkrótce odkryli złoże rudy złota o długości 31 mil dziś znane jako „Central Rand Gold Field”. Potem już poszło szybko. Gorączka złota w południowej Afryce ruszyła pełna parą. Błyskawicznie powstały liczne kopalnie złota, a kraj dziś znany jako RPA na długie lata zdominował wydobycie tego kruszcu.
A w kopalniach cenne złoto wydobywali oczywiście podle opłacani czarni robotnicy. W szczytowym momencie było ich ponad 90 tysięcy. Z czasem połowę z nich zastąpili chińscy emigranci. Ale za nim to nastąpiło do pracy w kopalniach Witwatersrandu, robotnicy przybywali z kilkunastu okolicznych krajów, wielu z nich z bliskiego Zimbabwe. To przede wszystkim mężczyźni z grupy etnicznej Ndebele. I przywieźli do złotodajnych kopalni pieśń. Niektórzy twierdzą że opowiada ona o drodze górników do RPA inni uważają że opisuje powrót do Zimbabwe czy też Rodezji jak kraj ten był niegdyś nazywany. Piosenkę szybko od Ndebele przejęli Zulusi, później inni czarni robotnicy. Była śpiewana do pracy, wyznaczała jej rytm.
Jej tytuł to Shosholoza, słowo oznaczające zachętę do szybszego działania. Piosenka wyraża trud pracy w kopalni ale jednocześnie niesie nadzieję popycha do walki o swoje prawa. Z czasem stała się pieśnią walczących z Apartheidem. Shosholozę śpiewał ze współwięźniami Nelson Mandela. Po upadku Apartheidu stała się piosenką łączącą mieszkańców RPA, wręcz nieoficjalnym hymnem. Na świecie rozsławili ją rugbyści południowoafrykańscy. Stała się dla nich tym czym jest Haka dla Nowozelandczyków. W ślady rugbystów poszli piłkarze nożni. Jak ważna jest dla mieszkańców RPA świadczy fakt, że jej tytuł dał nazwę dalekobieżnym liniom kolejowym przewożącym rocznie 4 mln pasażerów. A i jeszcze żeglarze – pierwszy afrykański zespół walczący o puchar Ameryki nosił nazwę Team Shosholoza.
Musiała oczywiście Shosholoza trafić do Polski. Zatroszczyli się o to Mirek Koval Kowalewski i Zbyszek Murawski, czyli Zejman i Garkumpel. Duet nawilżył trochę tekst i powstała coś jakby szanta. w zasadzie Negroszanta, taki jej tytuł nadali. Posłuchajmy zatem
Audycja zawiera utwory:
„ Stimela (The Coal Train) ” w wykonaniu Hugh Masekeli, słowa: Emile Dernst, Diana Wynter Gordon, Hugh Masekela i muzyka: Hugh Meskela
„ Shosholoza ” w wykonaniu Yollandi Nortjie i grupy Overtone, słowa i muzyka: tradycyjne
„ Negroszanta ” w wykonaniu zespołu Zejman i Garkumpel, słowa: Mirosław Koval Kowalewski i Zbigniew Murawski, muzyka: tradycyjna („ Shosholoza ”)
Sail Ho
Jest to odcinek podkastu:
jarasaseasongi - muzyczne historie
W jarasaseasongach możecie usłyszeć piosenki (nie tylko szanty i pieśni morza