::
::
Będę dzisiaj mówić o królach Damaszku, czyli królach Syrii. Należy jednak pamiętać, że ten teren był też nazywany królestwem aramejskim, a jego mieszkańcy Aramejczykami. Tak więc Syryjczycy i Aramejczycy to ten sam lud. Z tym ludem wiąże się oczywiście język aramejski. Był to w okresie starotestamentowym język międzynarodowy. Cztery razy ten język jest wspomniany w Biblii. Także cztery fragmenty Biblii są spisane po aramejsku. Język aramejski nazywano też chaldejskim. Był on tak powszechny, że niektórzy bibliści skłaniają się ku twierdzeniu, że Jezus posługiwał się właśnie aramejskim. Ten język był spokrewniony z językiem hebrajskim. Być może kiedyś nagram osobny odcinek poświęcony Syrii oraz językowi aramejskiemu. Dziś jednak skupimy się na jednym królu.
Chazaela poznajemy pierwszy raz jak przychodzi do proroka Bożego. W 2 Królów 8:9 czytamy: "Chazael wyszedł więc na jego spotkanie (...) A gdy przyszedł do niego i stanął przed nim, rzekł: Twój syn Ben-Hadad, król Aramu, wysłał mnie do ciebie z zapytaniem: Czy wyzdrowieję z tej choroby?" Chazael był w tym momencie urzędnikiem króla Aramu czyli króla Syrii. Ciekawe jest jednak to, że król syryjski wysłał swojego urzędnika do proroka hebrajskiego.
Prorocy Eliasz i Elizeusz działali na terytorium Izraela czyli północnego królestwa. Mieli oni jednak wpływ także na południowe królestwo Judy oraz znajdująca się na północy Syrię. Już prorok Eliasz dostał trzy zadania. W 1 Królów 19:15-17 czytamy, że Eliasz miał wyznaczyć Elizeusza na proroka, Jehu na króla Izraela, a Chazaela na króla Syrii. Z tych trzech rzeczy Eliasz zrobił tylko jedną. Wybrał Elizeusza na swojego następcę jako proroka. I to właśnie Elizeusz zajął się wyznaczeniem tych dwóch królów.
Elizeusz przekazał Jehu, że zostanie królem Izraela, a Chazaelowi, że będzie królem Syrii. W obu wypadkach były to tzw. samospełniające się proroctwa. Chodzi tutaj o to, że człowiek słyszący proroctwo zaczyna działać, a jego działania doprowadzają do spełnienia tego co usłyszał. My dzisiaj zajmiemy się tylko tym co usłyszał i co zrobił Chazael.
W 2 Królów 8:10 czytamy: "Elizeusz rzekł do niego: Idź i powiedz mu: Na pewno wyzdrowiejesz, chociaż Pan mi objawił, że na pewno umrze". Jest tu pewna gra słów i niektóre stare rękopisy podają "nie wyzdrowiejesz". Król miał wyzdrowieć ze swojej choroby, ale jednak umrzeć. Chazael dopytywał się o szczegóły. W wersecie 13 Elizeusz dał odpowiedź: "Pan ukazał mi ciebie jako króla nad Aramem". Jak na to zareagował Chazael?
Wrócił do króla Syrii Ben-Hadada i go zamordował. W ten sposób sam spełnił to co usłyszał. Czy jednak tylko Biblia o nim wspomina? W 2 Królów 8:13 Chazael dziwi się temu, że ma zostać królem. Mówi, że przecież jest nikim. Nazywa się nawet psem. Pasuje to do tego co zapisali Asyryjczycy. Król Asyrii Salmanasar III opisał Chazaela w swojej kronice jako "człowieka z ludu" dosłownie napisano tam, że Chazael był niczyim synem. Jak już wspomniałem Chazaela wyznaczył na króla Elizeusz, ale zadanie to dostał jeszcze jego poprzednik Eliasz. Co dokładnie miał zrobić?
W 1 Królów 19:15 czytamy: “A Pan rzekł do niego: Idź, udaj się w drogę powrotną na pustynię damasceńską, a gdy tam dojdziesz, namaścisz Chazaela na króla nad Aramem”. Eliasz miał namaścić Chazaela. Namaszczenie zwykle odbywało się przy pomocy wylania na głowę olejków. Tutaj jednak do tego nie doszło. Niemniej Chazael został namaszczony czyli pomazany na króla. Co to oznacza? Po hebrajsku słowo pomazaniec brzmi “mesjasz”, a po grecku “chrystus”. Chodziło tutaj o to, jak przekazał prorok, że Chazael został wyznaczony na króla i miał za zadanie gnębić grzeszny Izrael. Nie ma w tym niczego nadzwyczajnego. Późniejsi prorocy także mówili o namaszczonych pogańskich królach. Np. w Księdze Izajasza czytamy, że perski król Cyrus był namaszczony czyli był mesjaszem lub pomazańcem. Też dostał zadanie do wykonania. Jak jednak to namaszczenie odebrał sam Chazael?
Na stelli z Tel Dan Chazael mówi o tym jak pokonał armie Izraela i Judy. Mówi tam też, że królem został dzięki bogu Hadadowi. Ten tekst potwierdza dwie rzeczy. Po pierwsze Chazael nie pochodził z królewskiego rodu. Nie został królem po swoim ojcu. Po drugie powołuje się na boską interwencję. Oczywiście nie wymieniono tutaj imienia Boga Izraela tylko Hadada boga Syrii. Trudno jednak aby król Syrii chwalił się przed swoimi poddanymi, że na króla wyznaczył go Bóg sąsiedniego narodu, który właśnie pokonał. Zajmijmy się teraz tymi bitwami.
Chazael walczył przeciwko połączonym siłom Izraela i Judy pod Ramot-Gilead. W 2 Królów 8:28 czytamy o królu Judy Achazjaszu: "Wyruszył on z Joramem, synem Achaba, na wojnę z Chazaelem, królem Aramu, pod Ramot Gileadzkie, lecz Aramejczycy zranili Jorama". W tym okresie władcy Izraela i Judy byli spokrewnieni. Mówiłem o tym w odcinkach 20 i 21. Tamte odcinki poświęciłem Jezebel i Atalii. Joram, król Izraela był synem Achaba. Jego siostra Atalia została żoną króla Judy i teraz królem Judy był jej syn Achazjasz. Tak więc pod Ramot-Gilead Achazjasz, król Judy pomagał swojemu wujkowi Joramowi, królowi Izraela. Jak się skończyła ta bitwa?
W 2 Królów 8:28 czytaliśmy, że "Aramejczycy zranili Jorama". Nie wiemy nic więcej. Można chyba jednak przypuścić, że Izraelici i Judejczycy walczyli z Syryjczykami, nazwanymi tutaj Aramejczykami, aż do momentu, gdy król Izraela Jorama został zraniony. Wtedy pewnie się wycofali. Można więc chyba uznać, że bitwę wygrali Syryjczycy, ale nie zniszczyli oni armii Izraela i Judy. Był to jednak dopiero początek.
Króla Jorama i jego matkę Jezebel zabił Jehu, który został królem Izraela. Sytuacja była tutaj podoba. To prorok Elizeusz kazał namaścić Jehu, który od razu wyruszył, zabił Jorama i sam został królem. Kiedyś pewnie zrobię odcinek o Jehu, dziś jednak wróćmy do Chazaela. W 2 Królów 10:32 czytamy: "W tym czasie zaczął Pan po kawałku uszczuplać Izraela, mianowicie Chazael zadawał im klęski na całym pograniczu izraelskim". Tak za rządów Chazaela Syria się powiększała, a Izrael malał. Czy ten król Syrii atakował tylko Izrael?
W 2 Królów 12:18 czytamy: "W tym czasie nadciągnął Chazael, król Aramu, uderzył na Gat i zdobył je; następnie Chazael zamierzał wyprawić się na Jeruzalem". Tak więc Chazael, król Syrii zdobył miasto Filistynów - Gat oraz ruszył na Jerozolimię. Król Judy Joasz mu jednak zapłacił aby nie oblegał Jerozolimy. Chazael dał się we znaki wszystkim sąsiadom, ale szczególnie Izraelowi. Syria stała się wtedy potężnym państwem i powiększyła swoje terytorium. Król Jehoachaz stał się wręcz wasalem Syrii. W 2 Królów 13:7 czytamy: "Toteż nie pozostało Jehoachazowi więcej ludu zbrojnego jak tylko pięćdziesięciu jezdnych, dziesięć wozów wojennych i dziesięć tysięcy pieszych, wytracił ich bowiem król Aramu i uczynił z nich jakby proch do deptania". Czy to znaczy, że Chazael wygrywał wszystkie bitwy?
Zanim Chazael ruszył na Izrael, Filisteę i Judę musiał się zmierzyć z Asryrią. W 841 p.n.e., Salmanasar III, król Asyri zaatakował Syrię i pobił Chazaela w bitwie u podnóża góry Senir. Chazael przegrał wprawdzie tą bitwę, ale potem zamknął się w Damaszku, którego król Asyrii nie mógł już zdobyć. Tak więc mimo przegranej bitwy obronił się przed Asyrią. Ale czy o Hazazelu mówi tylko Biblia? Jakie źródła pozabiblijne wspominają tego króla Syrii?
Znaleziono fragment zbroi dla konia. Konkretnie jest to fragment czegoś w rodzaju przyłbicy na głowę konia. Jest tam napisane: “dar od Hadada dla naszego pana Chazaela”. Przypomina to napis na stelli z Tel Dan, która mówiła: “Hadad uczynił mnie królem”. W obu wypadkach mowa jest o królu Chazaelu, który służył bogu o imieniu Hadad. Znaleziono także łóżko z kości słoniowej, na którym było imię Chazael. Mamy więc oprócz opisów biblijnych także zapis asyryjski, który mówi, że było on niczyim synem, zapis na stelli z Tel Dan, gdzie opisano jego podbój Izraela oraz dwie rzeczy, które do niego należały: fragment zbroi dla konia oraz łóżko. Ale co się stało z jego imperium?
Po Chazaelu zaczął panować jego syn Ben-Hadad. To może się trochę, mylić, bo Biblia aż trzech królów nazywa imieniem Ben-Hadad. Tak miał na imię król zabity przez Chazaela oraz syn Chazaela, który po nim panował. Historycy ponumerowali tych królów, tak więc panował najpierw Ben-Hadad II. Potem Chazael, a potem syn Chazaela - Ben-Hadad III. Biblia nie podaje tych numerów, a więc ci dwaj królowie mogą się komuś pomieszać. Zamieszania dodaje fakt, że Ben-Hadad I także jest opisany w Biblii i również bez numeru. Wracając do Chazaela, niestety jego syn Ben-Hadad III stracił wszystko co zdobył jego ojciec. Królowie Izraela odbyli wszystkie terytoria zagrabione wcześniej przez Chazaela, ale to już inna historia.
Chazael wyszedł więc na jego spotkanie, zabrawszy z sobą jako dar wszelkiego rodzaju cenne towary damasceńskie, załadowane na czterdziestu wielbłądach. A gdy przyszedł do niego i stanął przed nim, rzekł: Twój syn Ben-Hadad, król Aramu, wysłał mnie do ciebie z zapytaniem: Czy wyzdrowieję z tej choroby?
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Krolewska/8/9
Chazael odpowiedział: Czymże jest twój sługa, który wszak jest tylko psem, że miałby dokonać tej okropnej rzeczy? Elizeusz zaś na to: Pan ukazał mi ciebie jako króla nad Aramem.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Krolewska/8/13
A Pan rzekł do niego: Idź, udaj się w drogę powrotną na pustynię damasceńską, a gdy tam dojdziesz, namaścisz Chazaela na króla nad Aramem.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/19/15
Chazaela poznajemy pierwszy raz jak przychodzi do proroka Bożego. W 2 Królów 8:9 czytamy: "Chazael wyszedł więc na jego spotkanie (...) A gdy przyszedł do niego i stanął przed nim, rzekł: Twój syn Ben-Hadad, król Aramu, wysłał mnie do ciebie z zapytaniem: Czy wyzdrowieję z tej choroby?" Chazael był w tym momencie urzędnikiem króla Aramu czyli króla Syrii. Ciekawe jest jednak to, że król syryjski wysłał swojego urzędnika do proroka hebrajskiego.
Prorocy Eliasz i Elizeusz działali na terytorium Izraela czyli północnego królestwa. Mieli oni jednak wpływ także na południowe królestwo Judy oraz znajdująca się na północy Syrię. Już prorok Eliasz dostał trzy zadania. W 1 Królów 19:15-17 czytamy, że Eliasz miał wyznaczyć Elizeusza na proroka, Jehu na króla Izraela, a Chazaela na króla Syrii. Z tych trzech rzeczy Eliasz zrobił tylko jedną. Wybrał Elizeusza na swojego następcę jako proroka. I to właśnie Elizeusz zajął się wyznaczeniem tych dwóch królów.
Elizeusz przekazał Jehu, że zostanie królem Izraela, a Chazaelowi, że będzie królem Syrii. W obu wypadkach były to tzw. samospełniające się proroctwa. Chodzi tutaj o to, że człowiek słyszący proroctwo zaczyna działać, a jego działania doprowadzają do spełnienia tego co usłyszał. My dzisiaj zajmiemy się tylko tym co usłyszał i co zrobił Chazael.
W 2 Królów 8:10 czytamy: "Elizeusz rzekł do niego: Idź i powiedz mu: Na pewno wyzdrowiejesz, chociaż Pan mi objawił, że na pewno umrze". Jest tu pewna gra słów i niektóre stare rękopisy podają "nie wyzdrowiejesz". Król miał wyzdrowieć ze swojej choroby, ale jednak umrzeć. Chazael dopytywał się o szczegóły. W wersecie 13 Elizeusz dał odpowiedź: "Pan ukazał mi ciebie jako króla nad Aramem". Jak na to zareagował Chazael?
Wrócił do króla Syrii Ben-Hadada i go zamordował. W ten sposób sam spełnił to co usłyszał. Czy jednak tylko Biblia o nim wspomina? W 2 Królów 8:13 Chazael dziwi się temu, że ma zostać królem. Mówi, że przecież jest nikim. Nazywa się nawet psem. Pasuje to do tego co zapisali Asyryjczycy. Król Asyrii Salmanasar III opisał Chazaela w swojej kronice jako "człowieka z ludu" dosłownie napisano tam, że Chazael był niczyim synem. Jak już wspomniałem Chazaela wyznaczył na króla Elizeusz, ale zadanie to dostał jeszcze jego poprzednik Eliasz. Co dokładnie miał zrobić?
W 1 Królów 19:15 czytamy: “A Pan rzekł do niego: Idź, udaj się w drogę powrotną na pustynię damasceńską, a gdy tam dojdziesz, namaścisz Chazaela na króla nad Aramem”. Eliasz miał namaścić Chazaela. Namaszczenie zwykle odbywało się przy pomocy wylania na głowę olejków. Tutaj jednak do tego nie doszło. Niemniej Chazael został namaszczony czyli pomazany na króla. Co to oznacza? Po hebrajsku słowo pomazaniec brzmi “mesjasz”, a po grecku “chrystus”. Chodziło tutaj o to, jak przekazał prorok, że Chazael został wyznaczony na króla i miał za zadanie gnębić grzeszny Izrael. Nie ma w tym niczego nadzwyczajnego. Późniejsi prorocy także mówili o namaszczonych pogańskich królach. Np. w Księdze Izajasza czytamy, że perski król Cyrus był namaszczony czyli był mesjaszem lub pomazańcem. Też dostał zadanie do wykonania. Jak jednak to namaszczenie odebrał sam Chazael?
Na stelli z Tel Dan Chazael mówi o tym jak pokonał armie Izraela i Judy. Mówi tam też, że królem został dzięki bogu Hadadowi. Ten tekst potwierdza dwie rzeczy. Po pierwsze Chazael nie pochodził z królewskiego rodu. Nie został królem po swoim ojcu. Po drugie powołuje się na boską interwencję. Oczywiście nie wymieniono tutaj imienia Boga Izraela tylko Hadada boga Syrii. Trudno jednak aby król Syrii chwalił się przed swoimi poddanymi, że na króla wyznaczył go Bóg sąsiedniego narodu, który właśnie pokonał. Zajmijmy się teraz tymi bitwami.
Chazael walczył przeciwko połączonym siłom Izraela i Judy pod Ramot-Gilead. W 2 Królów 8:28 czytamy o królu Judy Achazjaszu: "Wyruszył on z Joramem, synem Achaba, na wojnę z Chazaelem, królem Aramu, pod Ramot Gileadzkie, lecz Aramejczycy zranili Jorama". W tym okresie władcy Izraela i Judy byli spokrewnieni. Mówiłem o tym w odcinkach 20 i 21. Tamte odcinki poświęciłem Jezebel i Atalii. Joram, król Izraela był synem Achaba. Jego siostra Atalia została żoną króla Judy i teraz królem Judy był jej syn Achazjasz. Tak więc pod Ramot-Gilead Achazjasz, król Judy pomagał swojemu wujkowi Joramowi, królowi Izraela. Jak się skończyła ta bitwa?
W 2 Królów 8:28 czytaliśmy, że "Aramejczycy zranili Jorama". Nie wiemy nic więcej. Można chyba jednak przypuścić, że Izraelici i Judejczycy walczyli z Syryjczykami, nazwanymi tutaj Aramejczykami, aż do momentu, gdy król Izraela Jorama został zraniony. Wtedy pewnie się wycofali. Można więc chyba uznać, że bitwę wygrali Syryjczycy, ale nie zniszczyli oni armii Izraela i Judy. Był to jednak dopiero początek.
Króla Jorama i jego matkę Jezebel zabił Jehu, który został królem Izraela. Sytuacja była tutaj podoba. To prorok Elizeusz kazał namaścić Jehu, który od razu wyruszył, zabił Jorama i sam został królem. Kiedyś pewnie zrobię odcinek o Jehu, dziś jednak wróćmy do Chazaela. W 2 Królów 10:32 czytamy: "W tym czasie zaczął Pan po kawałku uszczuplać Izraela, mianowicie Chazael zadawał im klęski na całym pograniczu izraelskim". Tak za rządów Chazaela Syria się powiększała, a Izrael malał. Czy ten król Syrii atakował tylko Izrael?
W 2 Królów 12:18 czytamy: "W tym czasie nadciągnął Chazael, król Aramu, uderzył na Gat i zdobył je; następnie Chazael zamierzał wyprawić się na Jeruzalem". Tak więc Chazael, król Syrii zdobył miasto Filistynów - Gat oraz ruszył na Jerozolimię. Król Judy Joasz mu jednak zapłacił aby nie oblegał Jerozolimy. Chazael dał się we znaki wszystkim sąsiadom, ale szczególnie Izraelowi. Syria stała się wtedy potężnym państwem i powiększyła swoje terytorium. Król Jehoachaz stał się wręcz wasalem Syrii. W 2 Królów 13:7 czytamy: "Toteż nie pozostało Jehoachazowi więcej ludu zbrojnego jak tylko pięćdziesięciu jezdnych, dziesięć wozów wojennych i dziesięć tysięcy pieszych, wytracił ich bowiem król Aramu i uczynił z nich jakby proch do deptania". Czy to znaczy, że Chazael wygrywał wszystkie bitwy?
Zanim Chazael ruszył na Izrael, Filisteę i Judę musiał się zmierzyć z Asryrią. W 841 p.n.e., Salmanasar III, król Asyri zaatakował Syrię i pobił Chazaela w bitwie u podnóża góry Senir. Chazael przegrał wprawdzie tą bitwę, ale potem zamknął się w Damaszku, którego król Asyrii nie mógł już zdobyć. Tak więc mimo przegranej bitwy obronił się przed Asyrią. Ale czy o Hazazelu mówi tylko Biblia? Jakie źródła pozabiblijne wspominają tego króla Syrii?
Znaleziono fragment zbroi dla konia. Konkretnie jest to fragment czegoś w rodzaju przyłbicy na głowę konia. Jest tam napisane: “dar od Hadada dla naszego pana Chazaela”. Przypomina to napis na stelli z Tel Dan, która mówiła: “Hadad uczynił mnie królem”. W obu wypadkach mowa jest o królu Chazaelu, który służył bogu o imieniu Hadad. Znaleziono także łóżko z kości słoniowej, na którym było imię Chazael. Mamy więc oprócz opisów biblijnych także zapis asyryjski, który mówi, że było on niczyim synem, zapis na stelli z Tel Dan, gdzie opisano jego podbój Izraela oraz dwie rzeczy, które do niego należały: fragment zbroi dla konia oraz łóżko. Ale co się stało z jego imperium?
Po Chazaelu zaczął panować jego syn Ben-Hadad. To może się trochę, mylić, bo Biblia aż trzech królów nazywa imieniem Ben-Hadad. Tak miał na imię król zabity przez Chazaela oraz syn Chazaela, który po nim panował. Historycy ponumerowali tych królów, tak więc panował najpierw Ben-Hadad II. Potem Chazael, a potem syn Chazaela - Ben-Hadad III. Biblia nie podaje tych numerów, a więc ci dwaj królowie mogą się komuś pomieszać. Zamieszania dodaje fakt, że Ben-Hadad I także jest opisany w Biblii i również bez numeru. Wracając do Chazaela, niestety jego syn Ben-Hadad III stracił wszystko co zdobył jego ojciec. Królowie Izraela odbyli wszystkie terytoria zagrabione wcześniej przez Chazaela, ale to już inna historia.
Chazael wyszedł więc na jego spotkanie, zabrawszy z sobą jako dar wszelkiego rodzaju cenne towary damasceńskie, załadowane na czterdziestu wielbłądach. A gdy przyszedł do niego i stanął przed nim, rzekł: Twój syn Ben-Hadad, król Aramu, wysłał mnie do ciebie z zapytaniem: Czy wyzdrowieję z tej choroby?
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Krolewska/8/9
Chazael odpowiedział: Czymże jest twój sługa, który wszak jest tylko psem, że miałby dokonać tej okropnej rzeczy? Elizeusz zaś na to: Pan ukazał mi ciebie jako króla nad Aramem.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Krolewska/8/13
A Pan rzekł do niego: Idź, udaj się w drogę powrotną na pustynię damasceńską, a gdy tam dojdziesz, namaścisz Chazaela na króla nad Aramem.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/19/15
Jest to odcinek podkastu:
Historie Biblijne
Biografie mało znanych postaci z biblijnej historii
Kategorie:
Historia
Historia