::
::
Na wieczną rzeczy pamiątkę.
Transkrypcja
[fragment muzyki: Claudio Monteverdi - Vespro della Beata Vergine (1610) - Antifona "Deus in adiutorium", wyk. Cantica Symphonia, dyr. G. Maletto (Live recording, San Filippo Church, Turin (Italy), october 3, 2000, AuthorGuido Magnano w: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Deus_in_adiutorium.ogg , dostęp 05.02.2021)]
[nagranie w języku łacińskim. Fragment Aktu lokacji Pragi czyta Błażej Cul. Tekst łac. i poniższe tłumaczenie za „Starożytności Warszawy”, t. 6, 1958]
Anna Mizikowska: Władysław IV, z Bożej łaski Król Polski, Wielki Książę Litewski, Ruski, Pruski, Mazowiecki, Żmudzki, Inflancki, Smoleński, Czerniechowski; oraz Szwedów, Gottów i Wandalów dziedziczny król.
[Ad perpetuam…] Na wieczną rzeczy pamiątkę wiadomym czynimy niniejszym dyplomem naszym, wszystkim w ogóle i w szczególe komu na tym zależy.
[Inter cruentos…] Wśród krwawych zgiełku wojen i bitew, jakimi przyległe naszym królestwom sąsiedzkie państwa, oraz błonia urodzajnością ziemi niegdyś wsławione, są obecnie krwią obywatelską skrapiane i na obrzydłą, dziką pustynię w tych czasach wyradzają się, za wielki udział szczęścia poczytujemy, gdy w państwach i prowincjach naszych, po uskromieniu napadów nieprzyjacielskich, powstają i rozwijają się w pożądanym pokoju zamożne osady, odłogi i opuszczone pola na najbujniejsze łany są uprawiane; zaniedbane zaś wsie i prawami nieopatrzone sioła, na nowe i ustawami nadane zamieniają się miasta.
[Ac proinde…] Więc z tych powodów, gdy Przewielebny w Chrystusie Ojciec Michał Działyński biskup kamieniecki, z całą swą Wielebną kapitułą, pokornie nas upraszali, ażeby na brzegu Wisły przeciwległym miastu naszemu Warszawie, na gruncie własnym, czyli dziedzicznym, gdzie Kaplica Lauretańska Najświętszej Panny niedawno wystawiona jest, mając tamże zamiar miasto założyć, oraz mieszkańców osiadłych pod stałe prawa podciągnąć i ustawami publicznymi opatrzyć, za naszym na to pozwoleniem, iżby dozwolonym mu było wykonać;
[Nos, id ipsum…] My zważając, iż to na większą chwałę Boga i na rozszerzenie czci Najświętszej Panny Loretańskiej najsilniej wpływać będzie i że to miasto rezydencji naszej Warszawie przyległe, już dawszy poznać pierwsze fundamenty swojej postaci, stanie się w uczczeniu Bogarodzicy wielkim Rzeczpospolitej zaszczytem i wygodą, chętnie postanowiliśmy na założenie jego zezwolić tak, jak niniejszym dyplomem zezwalamy i odtąd prawem niemieckim, które zwą Magdeburskie, nadajemy i do niego wcielamy, mieć chcąc, ażeby Pragą dawnem mianem ciągle i na wieki przezywało się. Prócz tego, odrzucając i unieważniając wszystkie miary i zwyczaje obecnemu prawu magdeburskiemu przeciwne, a jakich Prażanie dotąd używali, postanowiliśmy niniejszym dyplomem naszym dać i udzielić zupełną i wszechstronną tymże mieszkańcom władzę...
Błażej Cul, historyk-miediewista, przeczytał Państwu po łacińsku Akt lokacji Pragi, spisany dokładnie 373 lata temu, 10 lutego 1648 roku, na Zamku Królewskim w Warszawie. Na pamiątkę tego wydarzenia warszawska Praga obchodzi swoje urodziny właśnie 10 lutego.
Właściwie ten oryginalny łaciński tekst i przeczytane przeze mnie tłumaczenie to tylko pierwsza - najważniejsza, ogólna - część całego dokumentu. Dalej mowa była o konkretach, o przywilejach, które pozwalały Pradze zarabiać i rządzić się jako miastu. O tych konkretach opowie Państwu 11 lutego, o godzinie 18. Adam Lisiecki, kustosz Muzeum Pragi. Zapraszamy na wykład na facebooku Muzeum Warszawskiej Pragi.
Oryginał aktu lokacji to pergamin, gęsto zapisany złotym i czarnym atramentem, z odręcznie wyrysowanym kolorowym herbem Pragi, z piękną wielką pieczęcią królewską odciśniętą w czerwonym wosku. Ten oryginał leży bezpieczny, w dobrym stanie, w Archiwum Akt Dawnych. Faksymile, czyli bardzo dokładną kopię tego dokumentu, mogą Państwo zobaczyć w Muzeum Pragi.
W drodze do muzeum, albo w czasie wycieczki do warszawskiego ZOO, warto zobaczyć jeszcze jeden relikt tamtych czasów. W kościele Matki Bożej Loretańskiej przy Ratuszowej – w środku – ostał się Domek Loretański, czyli Kaplica Lauretańska, wspomniana w akcie lokacyjnym. Król Władysław IV był jednym z fundatorów, czyli sponsorów budowy tej kaplicy. Osobiście przekazał klucze do ukończonego sanktuarium mnichom bernardynom. Domek Loretański powstał bowiem przy jednej ze ścian nieistniejącego już kościoła Bernardynów, jak odrębna budowla, nie schowana jak dziś, pod innym dachem.
Mamy dokładny opis tej kaplicy, sporządzony w chwili jej otwarcia. Napisał go, wierszem, nadworny kompozytor królewski, Adam Jarzębski. A ja Państwu fragment przeczytam:
[„Adama Jarzębskiego Gościniec abo Opisanie Warszawy 1643 r.” w opracowaniu z 1909 roku w Bibliotece Narodowej]
Wbok Laurentańska kaplica. Przy niej cmentarz i ulica. Zmurowana na kształt takiej drugiej w Lorecie, jednakiej. Tamta, w pół kościoła z muru stoi. Wierzch biały, z marmuru. Na niej historyje różne - wyrażono je, niepróżne.
W sklepieniu okno pod wierzchem, żeby od lamp fumy wierzchem wychodziły, dla zaduchu. Tak od zgromadzonego duchu.
A ołtarz od srebra złotem, z dyjamentami - klejnotem od monarchów ozdobiony, wewnątrz sporsta w mur zrobiony.
Czarny sam obraz Loreckiej Panny, płci niejako greckiej. A przeciwko, malowany Pan wykonterfekowany. Wisi na krzyżu, przy murze…
Wynidę bocznemi drzwiami. Niedaleko, też za drzwiami, widzę: murem obtoczono, w rogach baszteczki wtłoczono. W tychże ołtarze być mają, tak zakonnicy mniemają, którzy mocno tam zasiedli. Bernardyni…
Sprawdź kiedyś, jak ten opis pasuje do dzisiejszego wyglądu domku, który jest herbie Pragi…
Kończymy już ten urodzinowy odcinek podcastu. Ale na urodzinach musza wybrzmieć życzenia! Życzenia dla dzisiejszej Pragi…
Kochana Prago, z okazji Twoich urodzin życzę Ci, żebyś zawsze była piękna, gościnna, otwarta na różnorodność. A przede wszystkim dumna ze swojej tożsamości. Wszystkiego najlepszego kochana Prago! Anna Kraus, Muzeum Warszawskiej Pragi.
Tu Krzysztof Michalski z Porozumienia dla Pragi i Praskiego Stowarzyszenia Mieszkańców “Michałów”. Z okazji kolejnych urodzin życzę Pradze, prażankom i prażanom tego, by nasza dzielnica była zielona, przyjazna, zarządzana w sposób transparentny, odnowiona, ale z poszanowaniem historycznego dziedzictwa, a także aktywna aktywnością swoich mieszkańców i mieszkanek!
Kochana Prago, Warszawy dzielnico! W dniu Twojego święta uśmiecha się lico. Życzymy Ci piękna, od prażan miłości, więcej zieleni, o mienie dbałości. Szacunku do murów na tej praskiej ziemi. Niech Twa sława na lepszą się zmieni! Życzy Towarzystwo Przyjaciół Pragi.
Transkrypcja
[fragment muzyki: Claudio Monteverdi - Vespro della Beata Vergine (1610) - Antifona "Deus in adiutorium", wyk. Cantica Symphonia, dyr. G. Maletto (Live recording, San Filippo Church, Turin (Italy), october 3, 2000, AuthorGuido Magnano w: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Deus_in_adiutorium.ogg , dostęp 05.02.2021)]
[nagranie w języku łacińskim. Fragment Aktu lokacji Pragi czyta Błażej Cul. Tekst łac. i poniższe tłumaczenie za „Starożytności Warszawy”, t. 6, 1958]
Anna Mizikowska: Władysław IV, z Bożej łaski Król Polski, Wielki Książę Litewski, Ruski, Pruski, Mazowiecki, Żmudzki, Inflancki, Smoleński, Czerniechowski; oraz Szwedów, Gottów i Wandalów dziedziczny król.
[Ad perpetuam…] Na wieczną rzeczy pamiątkę wiadomym czynimy niniejszym dyplomem naszym, wszystkim w ogóle i w szczególe komu na tym zależy.
[Inter cruentos…] Wśród krwawych zgiełku wojen i bitew, jakimi przyległe naszym królestwom sąsiedzkie państwa, oraz błonia urodzajnością ziemi niegdyś wsławione, są obecnie krwią obywatelską skrapiane i na obrzydłą, dziką pustynię w tych czasach wyradzają się, za wielki udział szczęścia poczytujemy, gdy w państwach i prowincjach naszych, po uskromieniu napadów nieprzyjacielskich, powstają i rozwijają się w pożądanym pokoju zamożne osady, odłogi i opuszczone pola na najbujniejsze łany są uprawiane; zaniedbane zaś wsie i prawami nieopatrzone sioła, na nowe i ustawami nadane zamieniają się miasta.
[Ac proinde…] Więc z tych powodów, gdy Przewielebny w Chrystusie Ojciec Michał Działyński biskup kamieniecki, z całą swą Wielebną kapitułą, pokornie nas upraszali, ażeby na brzegu Wisły przeciwległym miastu naszemu Warszawie, na gruncie własnym, czyli dziedzicznym, gdzie Kaplica Lauretańska Najświętszej Panny niedawno wystawiona jest, mając tamże zamiar miasto założyć, oraz mieszkańców osiadłych pod stałe prawa podciągnąć i ustawami publicznymi opatrzyć, za naszym na to pozwoleniem, iżby dozwolonym mu było wykonać;
[Nos, id ipsum…] My zważając, iż to na większą chwałę Boga i na rozszerzenie czci Najświętszej Panny Loretańskiej najsilniej wpływać będzie i że to miasto rezydencji naszej Warszawie przyległe, już dawszy poznać pierwsze fundamenty swojej postaci, stanie się w uczczeniu Bogarodzicy wielkim Rzeczpospolitej zaszczytem i wygodą, chętnie postanowiliśmy na założenie jego zezwolić tak, jak niniejszym dyplomem zezwalamy i odtąd prawem niemieckim, które zwą Magdeburskie, nadajemy i do niego wcielamy, mieć chcąc, ażeby Pragą dawnem mianem ciągle i na wieki przezywało się. Prócz tego, odrzucając i unieważniając wszystkie miary i zwyczaje obecnemu prawu magdeburskiemu przeciwne, a jakich Prażanie dotąd używali, postanowiliśmy niniejszym dyplomem naszym dać i udzielić zupełną i wszechstronną tymże mieszkańcom władzę...
Błażej Cul, historyk-miediewista, przeczytał Państwu po łacińsku Akt lokacji Pragi, spisany dokładnie 373 lata temu, 10 lutego 1648 roku, na Zamku Królewskim w Warszawie. Na pamiątkę tego wydarzenia warszawska Praga obchodzi swoje urodziny właśnie 10 lutego.
Właściwie ten oryginalny łaciński tekst i przeczytane przeze mnie tłumaczenie to tylko pierwsza - najważniejsza, ogólna - część całego dokumentu. Dalej mowa była o konkretach, o przywilejach, które pozwalały Pradze zarabiać i rządzić się jako miastu. O tych konkretach opowie Państwu 11 lutego, o godzinie 18. Adam Lisiecki, kustosz Muzeum Pragi. Zapraszamy na wykład na facebooku Muzeum Warszawskiej Pragi.
Oryginał aktu lokacji to pergamin, gęsto zapisany złotym i czarnym atramentem, z odręcznie wyrysowanym kolorowym herbem Pragi, z piękną wielką pieczęcią królewską odciśniętą w czerwonym wosku. Ten oryginał leży bezpieczny, w dobrym stanie, w Archiwum Akt Dawnych. Faksymile, czyli bardzo dokładną kopię tego dokumentu, mogą Państwo zobaczyć w Muzeum Pragi.
W drodze do muzeum, albo w czasie wycieczki do warszawskiego ZOO, warto zobaczyć jeszcze jeden relikt tamtych czasów. W kościele Matki Bożej Loretańskiej przy Ratuszowej – w środku – ostał się Domek Loretański, czyli Kaplica Lauretańska, wspomniana w akcie lokacyjnym. Król Władysław IV był jednym z fundatorów, czyli sponsorów budowy tej kaplicy. Osobiście przekazał klucze do ukończonego sanktuarium mnichom bernardynom. Domek Loretański powstał bowiem przy jednej ze ścian nieistniejącego już kościoła Bernardynów, jak odrębna budowla, nie schowana jak dziś, pod innym dachem.
Mamy dokładny opis tej kaplicy, sporządzony w chwili jej otwarcia. Napisał go, wierszem, nadworny kompozytor królewski, Adam Jarzębski. A ja Państwu fragment przeczytam:
[„Adama Jarzębskiego Gościniec abo Opisanie Warszawy 1643 r.” w opracowaniu z 1909 roku w Bibliotece Narodowej]
Wbok Laurentańska kaplica. Przy niej cmentarz i ulica. Zmurowana na kształt takiej drugiej w Lorecie, jednakiej. Tamta, w pół kościoła z muru stoi. Wierzch biały, z marmuru. Na niej historyje różne - wyrażono je, niepróżne.
W sklepieniu okno pod wierzchem, żeby od lamp fumy wierzchem wychodziły, dla zaduchu. Tak od zgromadzonego duchu.
A ołtarz od srebra złotem, z dyjamentami - klejnotem od monarchów ozdobiony, wewnątrz sporsta w mur zrobiony.
Czarny sam obraz Loreckiej Panny, płci niejako greckiej. A przeciwko, malowany Pan wykonterfekowany. Wisi na krzyżu, przy murze…
Wynidę bocznemi drzwiami. Niedaleko, też za drzwiami, widzę: murem obtoczono, w rogach baszteczki wtłoczono. W tychże ołtarze być mają, tak zakonnicy mniemają, którzy mocno tam zasiedli. Bernardyni…
Sprawdź kiedyś, jak ten opis pasuje do dzisiejszego wyglądu domku, który jest herbie Pragi…
Kończymy już ten urodzinowy odcinek podcastu. Ale na urodzinach musza wybrzmieć życzenia! Życzenia dla dzisiejszej Pragi…
Kochana Prago, z okazji Twoich urodzin życzę Ci, żebyś zawsze była piękna, gościnna, otwarta na różnorodność. A przede wszystkim dumna ze swojej tożsamości. Wszystkiego najlepszego kochana Prago! Anna Kraus, Muzeum Warszawskiej Pragi.
Tu Krzysztof Michalski z Porozumienia dla Pragi i Praskiego Stowarzyszenia Mieszkańców “Michałów”. Z okazji kolejnych urodzin życzę Pradze, prażankom i prażanom tego, by nasza dzielnica była zielona, przyjazna, zarządzana w sposób transparentny, odnowiona, ale z poszanowaniem historycznego dziedzictwa, a także aktywna aktywnością swoich mieszkańców i mieszkanek!
Kochana Prago, Warszawy dzielnico! W dniu Twojego święta uśmiecha się lico. Życzymy Ci piękna, od prażan miłości, więcej zieleni, o mienie dbałości. Szacunku do murów na tej praskiej ziemi. Niech Twa sława na lepszą się zmieni! Życzy Towarzystwo Przyjaciół Pragi.
Jest to odcinek podkastu:
Praskie Audiohistorie
Praskie Audiohistorie.
Podcast Archiwum Historii Mówionej Muzeum Warszawskiej Pragi.
Przez cały rok, w każdy wtorek, nadamy nowy odcinek podcastu “Praskie Audiohistorie”.
Będziemy mówić o historii i współczesności prawobrzeżnej Warszawy.
Posłuchasz wspomnień najstarszych prażan, z nagrań zgromadzonych w naszym muzealnym archiwum, dowiesz się, o czym i jak robimy wystawy.
Zdradzimy, czego kuratorzy nie pokazali na wystawie - do jakich materiałów dotarliśmy opracowując wybrany temat.
Czasem coś przeczytamy, coś dopowiemy, coś przypomnimy…
Żyj z nami dawnym i dzisiejszym życiem warszawskiej Pragi. Szukaj nas na muzeumpragi.pl, na kanałach Spotify, Google Podcasts i Apple Podcasts oraz na muzealnym Facebooku.
Podcast nagrywa Anna Mizikowska, kustosz Muzeum Warszawskiej Pragi
Partnerem Projektu jest Totalizator Sportowy. Jubileusz 65 Lat Totalizatora Sportowego.
Kategorie:
Historia
Historia