Zdamzdahm: O lekturach inaczej
Podcast „O lekturach inaczej” (OLI) jest uzupełnieniem serii filmów „W kontekście literatury” (WKL), publikowanych na kanale Zdamzdahm w serwisie YouTube. Znajdziecie tu swobodniejsze rozważania o lekturach (nie tylko!) szkolnych.
#51: O pamięci i moralnej odpowiedzialności (Edelman, Miłosz, Andrzejewski, Błoński, Turowicz)
2024-01-28 11:02:36
Marek Edelman w rozmowie z Janem Błońskim, Czesławem Miłoszem i Jerzym Turowiczem, zatytułowanej „Ludzkość, która zostaje”, wspomina, że walczący już od pierwszego dnia powstania w getcie widzieli za murami karuzelę i jej widok był dla nich tragiczny. Tu, w getcie, walczy się o godną śmierć, tam, za murami, ludzie się śmieją i bawią. Karuzela jest symbolem samotności ginących, którzy bali się, że umierają po cichu, że nikt tego nie widzi, że wybuch powstania pozostanie niezauważony. Zapraszam na podcast na temat pamięci i odpowiedzialności.
Marek Edelman w rozmowie z Janem Błońskim, Czesławem Miłoszem i Jerzym Turowiczem, zatytułowanej „Ludzkość, która zostaje”, wspomina, że walczący już od pierwszego dnia powstania w getcie widzieli za murami karuzelę i jej widok był dla nich tragiczny. Tu, w getcie, walczy się o godną śmierć, tam, za murami, ludzie się śmieją i bawią. Karuzela jest symbolem samotności ginących, którzy bali się, że umierają po cichu, że nikt tego nie widzi, że wybuch powstania pozostanie niezauważony. Zapraszam na podcast na temat pamięci i odpowiedzialności.
#50: Co myślę o filmie „Chłopi”
2023-10-29 20:28:00
Twórcy nowej adaptacji „Chłopów” Władysława Reymonta przenoszą widzów w świat mieszkańców wsi Lipce z przełomu XIX i XX wieku i prezentują dramat „innej” – kobiety odrzuconej przez gromadę. Film udowadnia, że historia ma wymiar uniwersalny, a dawne teksty można z powodzeniem prezentować współczesnemu widzowi, także temu, który nie zna literackiego pierwowzoru.
Twórcy nowej adaptacji „Chłopów” Władysława Reymonta przenoszą widzów w świat mieszkańców wsi Lipce z przełomu XIX i XX wieku i prezentują dramat „innej” – kobiety odrzuconej przez gromadę. Film udowadnia, że historia ma wymiar uniwersalny, a dawne teksty można z powodzeniem prezentować współczesnemu widzowi, także temu, który nie zna literackiego pierwowzoru.
#49: Placówka Bolesława Prusa (Pierwszorzędna Lektura Drugorzędna)
2023-10-08 19:32:33
„Placówka” jest powieścią, w której poznajemy historię gospodarza Józefa Ślimaka i jego rodziny. Spojrzenie na chłopa, które prezentuje nam Prus, jest spojrzeniem prawdziwym i według mnie – odważnym. Bo to nie jest „wymądrzanie się” warszawskiego Pana Pisarza, a raczej uważne spojrzenie na całość duszy chłopskiej, z jej wszystkimi zaletami i wadami.
„Placówka” jest powieścią, w której poznajemy historię gospodarza Józefa Ślimaka i jego rodziny. Spojrzenie na chłopa, które prezentuje nam Prus, jest spojrzeniem prawdziwym i według mnie – odważnym. Bo to nie jest „wymądrzanie się” warszawskiego Pana Pisarza, a raczej uważne spojrzenie na całość duszy chłopskiej, z jej wszystkimi zaletami i wadami.
#48: Cham Elizy Orzeszkowej (Pierwszorzędna Lektura Drugorzędna)
2023-09-17 09:00:00
„Cham” Elizy Orzeszkowej to powieść prezentująca relację dwojga bohaterów – Pawła i Franki. On jest prostym i cichym chłopem, ona energiczną i rozchwianą emocjonalnie kobietą z miasta. Ich związek przepełniony jest bólem i wzajemnym poczuciem krzywdy. Orzeszkowa pokazuje, że miłością nie można zbawić człowieka.
„Cham” Elizy Orzeszkowej to powieść prezentująca relację dwojga bohaterów – Pawła i Franki. On jest prostym i cichym chłopem, ona energiczną i rozchwianą emocjonalnie kobietą z miasta. Ich związek przepełniony jest bólem i wzajemnym poczuciem krzywdy. Orzeszkowa pokazuje, że miłością nie można zbawić człowieka.
#47 Opowiem ci o Słowackim
2023-09-03 13:15:23
Choć poeta ten nazywany jest jednym z najważniejszych w polskiej kulturze, to zawsze wymieniany jest jako drugi, zawsze pozostaje trochę w cieniu Adama Mickiewicza. A przecież Słowacki długo był fanem autora „Dziadów” i zaczytywał się w jego utworach. Mityczny konflikt Słowackiego z Mickiewiczem jeszcze wiele lat po śmierci poety wpływał na ocenę jego życia i twórczości. Zapraszam na moją opowieść o życiu i dziełach Juliusza Słowackiego.
Choć poeta ten nazywany jest jednym z najważniejszych w polskiej kulturze, to zawsze wymieniany jest jako drugi, zawsze pozostaje trochę w cieniu Adama Mickiewicza. A przecież Słowacki długo był fanem autora „Dziadów” i zaczytywał się w jego utworach. Mityczny konflikt Słowackiego z Mickiewiczem jeszcze wiele lat po śmierci poety wpływał na ocenę jego życia i twórczości. Zapraszam na moją opowieść o życiu i dziełach Juliusza Słowackiego.
#46 Sezonowa miłość Gabrieli Zapolskiej (Pierwszorzędna Lektura Drugorzędna)
2023-08-27 09:00:00
„Sezonową miłością” Gabrieli Zapolskiej otwieram minicykl opowieści o książkach, które zasługują na większe uznanie – prawdziwych „Pierwszorzędnych lekturach drugorzędnych”. Poznajcie główną bohaterkę: Tuśkę, która nieco przypomina panią Dulską na wakacjach. Wszystko jednak się zmienia, gdy poznaje ona aktora Porzyckiego. Dla niego jest gotowa odrzucić konwenanse, opuścić męża i synów. Nietrudno się domyślić, jaki finał będzie miała ta historia…
„Sezonową miłością” Gabrieli Zapolskiej otwieram minicykl opowieści o książkach, które zasługują na większe uznanie – prawdziwych „Pierwszorzędnych lekturach drugorzędnych”. Poznajcie główną bohaterkę: Tuśkę, która nieco przypomina panią Dulską na wakacjach. Wszystko jednak się zmienia, gdy poznaje ona aktora Porzyckiego. Dla niego jest gotowa odrzucić konwenanse, opuścić męża i synów. Nietrudno się domyślić, jaki finał będzie miała ta historia…
#45 Opowiem ci o Wyspiańskim
2023-03-19 09:35:03
Stanisław Wyspiański to jeden z najważniejszych młodopolskich artystów – tworzył dramaty, słynne portrety, monumentalne witraże. Bardzo ważna była dla niego kwestia polska i dlatego nazywany bywał „czwartym wieszczem”. Żył krótko, ale pozostawił po sobie wiele.
Stanisław Wyspiański to jeden z najważniejszych młodopolskich artystów – tworzył dramaty, słynne portrety, monumentalne witraże. Bardzo ważna była dla niego kwestia polska i dlatego nazywany bywał „czwartym wieszczem”. Żył krótko, ale pozostawił po sobie wiele.
#44 Czy niebezpieczni dżentelmeni mogli się spotkać naprawdę?
2023-03-01 15:06:18
Witkacy, Tadeusz Boy-Żeleński, Bronisław Malinowski oraz Joseph Conrad to czterej główni bohaterowie komedii „Niebezpieczni dżentelmeni” Macieja Kawalskiego. Artyści ukazani są w filmie niczym żywe symbole okresu, w którym przyszło im żyć – Młodej Polski. W podcaście opowiadam o tych interesujących postaciach i zastanawiam się, czy ich drogi mogłyby skrzyżować się w 1914 roku w Zakopanem?
Witkacy, Tadeusz Boy-Żeleński, Bronisław Malinowski oraz Joseph Conrad to czterej główni bohaterowie komedii „Niebezpieczni dżentelmeni” Macieja Kawalskiego. Artyści ukazani są w filmie niczym żywe symbole okresu, w którym przyszło im żyć – Młodej Polski. W podcaście opowiadam o tych interesujących postaciach i zastanawiam się, czy ich drogi mogłyby skrzyżować się w 1914 roku w Zakopanem?
#43 Bunt w literaturze
2023-02-12 16:18:38
Bunt przybierać może różnorakie formy – inaczej przecież buntuje się dziecko wobec rodziców, inaczej zaś zniewolony obywatel. Zwykle człowiek musi mierzyć się z konsekwencjami buntu, które przecież nie są łatwe. Mimo tego literatura pokazuje, że bunt jest ważny i warto go podjąć, nawet jeśli jego realizacja może prowadzić do utraty wolności, a nawet życia.
Spis treści: 00:00 Intro - Ikar / 03:45 Ikar Iwaszkiewicza / 06:45 Prometeusz / 08:34 Jan Kochanowski / 13:29 Konrad / 14:26 Kordian / 17:59 Giaur / 19:14 Witold (Nad Niemnem) / 21:28 Artur (Tango) / 23:32 Justyna (Nad Niemnem) / 25:01 Winston / 27:02 Podsumowanie
Bunt przybierać może różnorakie formy – inaczej przecież buntuje się dziecko wobec rodziców, inaczej zaś zniewolony obywatel. Zwykle człowiek musi mierzyć się z konsekwencjami buntu, które przecież nie są łatwe. Mimo tego literatura pokazuje, że bunt jest ważny i warto go podjąć, nawet jeśli jego realizacja może prowadzić do utraty wolności, a nawet życia.
Spis treści: 00:00 Intro - Ikar / 03:45 Ikar Iwaszkiewicza / 06:45 Prometeusz / 08:34 Jan Kochanowski / 13:29 Konrad / 14:26 Kordian / 17:59 Giaur / 19:14 Witold (Nad Niemnem) / 21:28 Artur (Tango) / 23:32 Justyna (Nad Niemnem) / 25:01 Winston / 27:02 Podsumowanie
#42 Ojciec w literaturze
2023-01-15 17:35:43
Nikogo chyba nie trzeba przekonywać, jak ważną rolę w życiu każdego dziecka pełni ojciec. Literatura podejmuje ten temat różnorako. Poznajemy zatem ojców zaangażowanych, troszczących się o swoje dzieci oraz takich, którzy od roli ojca uciekają, nie są w stanie jej sprostać. Każda z tych postaw ma wpływ na to, na jakiego człowieka wyrośnie dziecko – czy będzie chciało ojca naśladować czy może obieca sobie, że nigdy nie pójdzie w jego ślady?
Spis treści: 00:00 Intro / 00:55 Benedykt Korczyński / 06:22 Stomil / 12:27 Jan Kochanowski / 13:46 Władysław Broniewski / 15:58 Tomasz Łęcki / 22:26 Seweryn Baryka / 26:43 Hrabia Henryk / 29:19 Jacek Soplica, Derwid / 30:35 Podsumowanie
Nikogo chyba nie trzeba przekonywać, jak ważną rolę w życiu każdego dziecka pełni ojciec. Literatura podejmuje ten temat różnorako. Poznajemy zatem ojców zaangażowanych, troszczących się o swoje dzieci oraz takich, którzy od roli ojca uciekają, nie są w stanie jej sprostać. Każda z tych postaw ma wpływ na to, na jakiego człowieka wyrośnie dziecko – czy będzie chciało ojca naśladować czy może obieca sobie, że nigdy nie pójdzie w jego ślady?
Spis treści: 00:00 Intro / 00:55 Benedykt Korczyński / 06:22 Stomil / 12:27 Jan Kochanowski / 13:46 Władysław Broniewski / 15:58 Tomasz Łęcki / 22:26 Seweryn Baryka / 26:43 Hrabia Henryk / 29:19 Jacek Soplica, Derwid / 30:35 Podsumowanie