::
::
Autor uzupełnia i pogłębia wywody przedstawione w poprzednim odcinku. Na wstępie podkreśla zasadniczą różnicę między Królestwem Polskim a Wielkim Księstwem Moskiewskim. Przywołuje w tym celu dwa wydarzenia,które miały miejsce w obu tych państwach w roku 1505. W tym roku król Polski zaakceptował konstytucję sejmową Nihil Novi, zgodnie z którą bez zgody szlachty (izby poselskiej i senatu) król nie może niczego postanowić. W tym samym roku Iwan III porzucił dotychczasowy sojusz z częścią cerkwi prawosławnej, która postulowała ubóstwo duchowieństwa (druga część cerkwi uznała władzę Wielkiego Księcia za świętą). W konsekwencji Iwan III zamknął w klatce trzech dostojników prawosławnych (swoich dawnych sojuszników) i po prostu ich spalił. Autor podkreśla na tym przykładzie różnicę cywilizacyjną między Polską a Moskwą. Autor ponownie zwraca uwagę fakt zakłamania historii Moskwy w XIX i w XX wieku przez historyków rosyjskich i sowieckich oraz na to, że te kłamstwa są do dzisiaj w Rosji (a także w Ukrainie czy w Polsce) traktowane poważnie. Dalej szerzej omawia przyczyny, dla których Królestwo Polskie było bierne, gdy Iwan III zagarnął Nowogród Wielki. Było to za panowania Kazimierza Jagiellończyka, który najpierw był Wielkim Księciem Litewskim, a po śmierci swego brata - Władysława pod Warną, został także królem Polski. Odtąd był pochłonięty sprawami polskimi. Najpierw zajęty był wojną z Krzyżakami (wojna trzynastoletnia: 1454-1466) a następnie polityką dynastyczną w Czechach i na Węgrzech (gdzie w latach 70. i 90. XV wieku władcą został jego najstarszy syn - Władysław; wzmocniło to pozycję międzynarodową Polski). Wykorzystała to Moskwa, która obeszła porozumienie pokojowe litewsko-moskiewskie, rozgraniczające strefy wpływów obu państw, gdy idzie o księstwa ruskie leżące między Litwą a Moskwą. W Nowogrodzie rządziła wówczas Marta Borecka razem ze swoim synem. Moskale napadli na Nowogród, zagarnęli go, syna Marty Boreckiej wywieźli do Moskwy i zamordowali. Z Nowogrodu wypędzono ludność słowiańską (kilkadziesiąt tysięcy osób) a sama republika została podporządkowana Moskwie (pozostając nadal pod władzą Marty Boreckiej). Potem miał miejsce drugi najazd moskiewski na Nowogród, w wyniku którego Martę Borecką wywieziono do Moskwy i tam zamordowano. Namiestnikiem w Nowogrodzie przez pewien czas był Michał Olelkowicz, który początkowo był zwolennikiem sojuszu z Litwą, ale gdy zorientował się, że Kazimierz Jagiellończyk nie będzie interweniował po stronie Nowogrodu przeciwko Moskwie, wystąpił przeciwko niemu i szukał porozumienia z Moskwą. Planował zamordowanie Kazimierza, ale ten (uprzedzony być może przez Moskwę) uniknął śmierci, a za próbę królobójstwa postawił go przed sądem, który skazał go na karę śmierci. W międzyczasie Nowogród został podporządkowany Moskwie, podobnie jak i Twer, który Moskale najechali a jego władca - książę Michał uciekł do Polski. Tymczasem w 1492 roku rozpadła się unia personalna polsko-litewska: królem Polski został Jan Olbracht a Wielkim Księciem Litewskim - Aleksander. Sytuacja taka trwała do śmierci Jana Olbrachta w 1501 roku. Śmierć Kazimierza w 1492 roku oznaczało dla Moskwy także zerwanie traktatu pokojowego z Litwą, który podpisał Kazimierz (uważali, że był to traktat między osobami, a nie między państwami, a więc śmierć Kazimierza oznacza koniec tego układu). Rozpoczęli więc niewypowiedzianą wojnę z Litwą. Jednak do krwawych walk miedzy obu państwami nie dochodziło, choć Moskwa zajmowała ziemie ruskie położone między Wielkim Księstwem a Zalesiem oraz na Zalesiu. Wtedy powstała koncepcja doprowadzenia do sojuszu litewsko-moskiewskiego. Jej elementem było małżeństwo Aleksandra z córką Iwana III - Heleną. Helena i jej świta pełnili początkowo rolę moskiewskich szpiegów w Litwie, a Moskwa dalej prowadziła politykę zagarniania kolejnych terenów...
Jest to odcinek podkastu:
Leszek Moczulski
Spojrzenie historyka, polityka, geopolityka, twórcy Konfederacji Polski Niepodległej.