::
::
Postać Iwana IV została postawiona na piedestał za rządów Stalina i na jego polecenie. Stał się on wtedy największym bohaterem narodowym Związku Radzieckiego.
Był to syn Heleny Glińskiej (Litwinki pochodzenia tatarskiego, która wywodziła się od tatarskiego wodza - Mamaja) oraz - prawdopodobnie - od tatarskiego księcia Owczyny (który potem przyjął nazwisko Odolański). Natomiast formalnie ojcem Iwana IV był Wasyl III.
Dygresja na temat Michała Glińskiego. Był to krewny Heleny, który starał się być "szarą eminencją" na dworze królów Polski: Aleksandra i Zygmunta Starego, a potem na dworze wielkiego księcia moskiewskiego - Wasyla III oraz w okresie regencji Heleny. Michał Gliński ostatecznie zmarł w więzieniu.
Iwan IV w wieku trzech lat, kilka dni po śmierci formalnego ojca, Wasyla III, został koronowany na wielkiego księcia moskiewskiego. Księstwo to w tym czasie obejmowało niemal całe Zalesie oraz dwie ruskie republiki miejskie: Nowogród Wielki oraz Psków.
W okresie małoletności Iwana IV rządziła Moskwą Helena razem z księciem Odolańskim, z którym wzięła potajemny ślub. Przez kilka lat prowadziła ona - bez powodzenia - wojnę z Litwą. Krótko potem w dość młodym wieku zmarła - prawdopodobnie została otruta przez bojarów.
Po jej śmierci władza przeszła w ręce bojarów. Jeden z nich zachował się lekceważąco wobec 10-letniego Iwana IV. Kilka lat później Iwan poszczuł na niego psy myśliwskie, które bojara zagryzły na śmierć. Innych bojarów nastoletni Iwan kazał ściąć, zaś swojego domniemanego ojca - zagłodzić w więziennej celi.
Gdy Iwan IV skończył 17 lat (w 1547 roku) ogłosił się carem Wielkiego Księstwa Moskiewskiego i objął osobiste rządy. Tytuł cara (który wywodzi się z języka tatarskiego i nie jest tożsamy z tytułem cesarza) był wcześniej kilkakrotnie używany, ale teraz tytuł ten na trwałe zastąpił tytuł wielkiego księcia moskiewskiego.
Następnego dnia poślubił swą pierwszą żonę, w sumie miał ich siedem. Dały mu one ośmioro dzieci, w tym trzech synów. Pierworodnego syna Iwan IV zabił. Młodszy syn pierwszej żony zajmował się głównie sprawami kościelnymi, był mało samodzielny i to on został później następcą ojca. Trzeci syn (z siódmej żony) Dymitr - został prawdopodobnie zamordowany, gdy miał kilka lat.
Kilka miesięcy po (drugiej) koronacji Iwana IV doszło do wielkiego pożaru Moskwy (miasto było niemal w całości drewniane - za wyjątkiem murowanego Kremla zbudowanego przez Zoe). Ludność się zbuntowała i jednego z Glińskich (rodu, który popierał Iwana IV) zamordowano w soborze (pw. Zaśnięcia Matki Bożej). Reszta rodziny Glińskich (oskarżonego o wywołanie pożaru za pomocą czarów) musiała uciekać z Moskwy. Upadek Glińskich wzmocnił pozycję Iwana IV.
Wbrew rosyjskim historykom Moskwa była wtedy względnie niewielka. Liczba ludności tego miasta wzrastała jedynie w czasie wielkich targów, które tam organizowano.
W tym miejscu autor przechodzi do uwag o charakterze generalnym, metodologicznym i zwraca uwagę, jak trudno jest badać historię Moskwy. Trudność polega na tym, że źródła moskiewskie np. z czasów Iwana IV są bardzo skromne. Są zapiski, ale z XIX wieku, a w przypadku Iwana IV najwięcej zapisków powstało w czasach stalinowskich. I była to historia pisana na zamówienie...
Panowanie Iwana IV Groźnego cechuje to, że od samego początku osobistych rządów likwidował on swoich wrogów. Gdy ich brakowało, to ich sam tworzył.
Był też człowiekiem relatywnie dobrze wykształconym (czytał stosunkowo dużo książek)i na początku swojego panowania przeprowadził w kraju pewne reformy, np. powołał stałą armię.
Państwo, którym rządził miało wiele cech słowiańskich, ale większość ludności tego państwa była niesłowiańska - azjatycka.
Pierwszy okres jego panowania kończy się w momencie, gdy Iwan IV został nakłoniony przez doradców. aby rozpocząć ekspansję terytorialną - o czym w następnym odcinku.
Jest to odcinek podkastu:
Leszek Moczulski
Spojrzenie historyka, polityka, geopolityka, twórcy Konfederacji Polski Niepodległej.