::
::
Autor zaczyna swój wykład od roku 1560. Od dwóch lat trwają wyprawy zbrojne Moskwy na państwo inflanckie.
Tymczasem Zygmunt August (król Polski i Wielki Książe Litewski) postanowił poszerzyć dostęp Litwy do morza i także postanowił zająć teren Inflant. Już w roku 1557 (a więc przed najazdami moskiewskimi na Inflanty) został zawarty układ [w Pozwolu] uzależniający Inflanty od Litwy a wielki mistrz zakonu inflanckiego złożył hołd lenny przed Zygmuntem Augustem.
Po śmierci Anastazji w roku 1560 Iwan IV usunął dwóch z trzech swoich najbliższych współpracowników oskarżając ich o otrucie żony. Swój urząd zachował jedynie przyjaciel od lat dziecięcych - książę Kurbski, który - na polecenie Iwana - szykował armię do wojny z Litwą o Inflanty.
W roku 1563 Moskwa nieoczekiwanie najechała na Litwę i zdobyła Połock, co dało początek wojnie siedmioletniej. W kolejnym roku Moskwa ponosiła jednak klęski. Wtedy Iwan IV odwołał Kurbskiego, co było wstępem do pozbawienia go życia. Ten uciekł więc... na Litwę. Nastąpiła wtedy wspomniana już wymiana listów między księciem Kurbskim a Iwanem IV Groźnym.
[W grudniu 1564 roku] car opuścił Moskwę i przeniósł się do wsi Aleksandrówka. Stamtąd słał listy do Moskwy. Potępił wszystkich bojarów i ogłosił, że podaje się do dymisji, gdyż - jak twierdził - jego życie jest w niebezpieczeństwie. Następnie podzielił państwo na dwie części. Jedna część znalazła się w rękach tzw. opriczników, druga - w rękach bojarów. Dało to początek opriczninie - przez 7 lat (1565-1572) w państwie moskiewskim dochodziło do okrutnych mordów.
W tym czasie Zygmunt August realizował dwa projekty polityczne: egzekucja dóbr [zwrot majątków królewskich bezprawnie zastawionych możnowładcom] i utworzenie stałego wojska kwarcianego (finansowanego z 1/4 dochodów ze zwróconych królewszczyzn) oraz doprowadzenie do unii realnej Polski i Litwy. Unia w Lublinie (w 1569 roku) doprowadziła do powstania Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Wcześniej doszło do inkorporowania do Korony Wołynia i Kijowszczyzny (czyli dzisiejszej Ukrainy) oraz Podlasia. Jednocześnie wojska polsko-litewskie pokonały Moskwę w Inflantach i zmusiły ją do podpisania pokoju [w 1570 roku w Szczecinie].
Tymczasem w państwie moskiewskim trwała rzeź (opricznina). Najstraszniejsza zbrodnia miała miejsce w Nowogrodzie Wielkim w roku 1570, kiedy w ciągu trzech miesięcy wymordowano 4 tysiące ludzi.
W 1571 roku Moskwę po raz kolejny zajęli i spalili Tatarzy. Wzięli jasyr i się wycofali.
W 1572 roku Iwan IV wrócił z Nowogrodu do Moskwy i przystąpił do mordowania... opriczników, bo przestał nad nimi panować. To był koniec opriczniny, w czasie której 1/3 lub 1/4 mieszkańców państwa straciła życie. Ale terror trwał dalej.
W tym samym roku umarł Zygmunt August. Gdyby żył, to prawdopodobnie stworzyłby nową armię i rozgromił Moskali. Jego śmierć spowodowała, że Rzeczpospolita była przez kilka lat zajęta wyłonieniem nowego przywództwa. Pierwszy król elekcyjny - Henryk - po kilku miesiącach uciekł do Francji. Po nim wybrany został Stefan Batory.
W trzech kampaniach zadał on klęski Moskalom: odbił Połock, zdobył Wielkie Łuki, obległ Psków... Wówczas Iwan IV odwołał się do papieża obiecując mu, że doprowadzi do unii moskiewskiego prawosławia z Rzymem. Dzięki interwencji papieża Moskwa nie została rozbita i doszło do zawarcia rozejmu [w Jamie Zapolskim w 1582 roku]. Zanim jeszcze do tego doszło miała miejsce jeszcze jedna zbrodnia Iwana Groźnego - zamordował swojego pierworodnego syna. Powiedział potem, że przez pomyłkę.
W roku 1583 umarł Iwan IV w wieku 54 lat.
Historiografia rosyjska uznaje Iwana IV za obrońcę Europy przed Wschodem - Europa mogła się rozwijać tylko dlatego, że była osłaniana przez Rosję Iwana IV. Poza tym Rosja za Iwana IV rozpoczęła rzekomo swoją misję dziejową - marsz na zachód. Trzecia zasługa - Iwan IV uszlachetnił Rosję (Moskwę), bo cierpienie uszlachetnia. I ostatnia zasługa - za Iwana IV Rosja (Moskwa) stała się największym państwem na świecie.
Jest to odcinek podkastu:
Leszek Moczulski
Spojrzenie historyka, polityka, geopolityka, twórcy Konfederacji Polski Niepodległej.