Prawo Przyszłości

Prawo Przyszłości to podcast poświęcony interakcjom między prawem i naukami empirycznymi, nowoczesnymi technologiami oraz współczesnymi zjawiskami społecznymi i cywilizacyjnymi. Prowadzony jest przez zespół Future Law Lab na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Najnowszy, trzeci sezon podcastu ma charakter limitowany i nosi podtytuł "Teoretycznie o prawie".
TOP #7: O co chodzi z prawami przyrody?
2025-05-09 08:50:00
Na początku 2025 roku parlament Nowej Zelandii podjął decyzję o nadaniu górze Taranaki statusu podmiotu prawa. Nie był to pierwszy przypadek, gdy element środowiska naturalnego został uznany za osobę w świetle systemu prawnego. Wcześniej w podobnym kontekście było głośno m.in. o rzece Whanganui, lesie Te Urewera oraz o konstytucjach Ekwadoru i Boliwii, w których prawa zostały przyznane Matce Ziemi. Mechanizm ochrony przyrody polegający na nadawaniu bytom nie-ludzkim statusu prawnego zbliżonego do ludzi jest coraz popularniejszą strategią przeciwdziałania degradacji środowiska. Choć polski system prawny aktualnie nie uznaje przyrody za osobę, w debacie publicznej coraz częściej pojawiają się postulaty przyznania podmiotowości i praw rzece Odrze.
W siódmym odcinku podcastu Teoretycznie o Prawie przybliżamy koncepcję praw przyrody oraz rozważamy jakie korzyści i zagrożenia wiążą się z jej stosowaniem. Zastanawiamy się w szczególności:
- Jakie mechanizmy ochrony przyrody przewidują różne systemy prawne?
- Czy rzeka Odra powinna mieć podmiotowość prawną
- Jakie tradycje myślowe miały wpływ na powstanie koncepcji praw przyrody?
- Jakie argumenty przemawiają za uznaniem rzeki, lasu czy jeziora za osobę prawną?
- Czy przyznanie naturze praw analogicznych do tych, którymi dysponują ludzie jest najlepszą strategią zmierzającą do przeciwdziałania degradacji środowiska?
O kwestii praw przyrody rozmawiają: Bartłomiej Brzozowski, Wojciech Ciszewski i Maciej Macuga. Na temat prawnych aspektów ochrony środowiska naturalnego wypowiada się dr Bohdan Widła, adiunkt w Katedrze Prawa Własności Intelektualnej Wydziału Prawa i Administracji UJ oraz autor publikacji dotyczących praw natury i podmiotowości prawnej.
---
Odcinek przygotowali: Bartłomiej Brzozowski, Wojciech Ciszewski, Maciej Macuga.
Praktycznie o prawie: Bohdan Widła.
Nagranie: Piotr Urbańczyk.
Montaż: Tomasz Stankiewicz.
Podcast wydawany jest przez Future Law Lab, WPiA UJ.
TOP #6: O co chodzi w lottokracji?
2025-04-25 08:53:00
Od jakiegoś czasu obserwujemy poważny kryzys demokracji liberalnej. Choć panuje powszechna zgoda co do tego, że demokracja liberalna rzeczywiście przeżywa trudny czas, to wciąż głęboko sporne pozostają kluczowe kwestie: jakie są przyczyny tego zjawiska oraz jakie propozycje mogą pomóc w jego przezwyciężeniu.
Wśród najczęściej wskazywanych przyczyn kryzysu wymienia się rosnącą popularność skrajnych ideologii, populizm polityczny, pogłębiające się nierówności oraz wzrost polaryzacji społecznej. Nie odbierając wagi tym problemom, w szóstym odcinku naszego podcastu zastanowimy się, na ile sensowne jest znacznie bardziej bezpośrednie wyjaśnienie kryzysu demokracji – a mianowicie, że jego źródłem są błędne decyzje wyborcze podejmowane przez obywateli i obywatelki. Jeśli tę tezę uznamy za trafną, to ciekawejpropozycji rozwiązania kryzysu dostarcza koncepcja lottokracji, czyli zastąpienia wyborów powszechnych losowaniem reprezentacji politycznej. Wspólnie poszukamy odpowiedzi na kilka fundamentalnych pytań:
- Czym właściwie jest demokracja?
- Na czym polega obecny kryzys demokracji liberalnej?
- Czym jest zjawisko racjonalnej ignorancji?
- Czy wybory powszechne są koniecznym elementem systemu demokratycznego?
- Jak mógłby wyglądać system polityczny, który rezygnuje z wyborów na rzecz losowania reprezentacji politycznej?
O kryzysie demokracji oraz propozycji zastąpienia wyborów powszechnych losowaniem dyskutują Wojciech Ciszewski, Maciej Macuga i Natalia Witosza. Głos w sprawie prawnych aspektów wyborów powszechnych zabiera prof. Grzegorz Kuca z Katedry Prawa Ustrojowego Porównawczego Wydziału Prawa i Administracji UJ.
----
Odcinek przygotowali: Wojciech Ciszewski, Maciej Macuga, Natalia Witosza.
Praktycznie o prawie: Grzegorz Kuca.
Nagranie: Piotr Urbańczyk.
Montaż: Tomasz Stankiewicz.
Podcast wydawany jest przez Future Law Lab, WPiA UJ.
TOP #5 - O co chodzi z paszportami szczepionkowymi?
2025-04-11 08:53:00
W czasie pandemii COVID-19 paszporty immunologiczne (COVID-passy, green-passy, paszporty szczepionkowe itd.) stały się jednym z najważniejszych instrumentów ochrony zdrowia publicznego. Użycie tej instytucji na tak dużą skalę wywołało natychmiast szeroką debatę o charakterze filozoficznym oraz prawnym. Dwa lata po ogłoszeniu zakończenia pandemii przez WHO najważniejsze zarzuty wobec paszportów immunologicznych nadal są dyskutowane. W piątym odcinku podcastu zastanawiamy się, na jakie racje powołują się władze publiczne wprowadzając paszporty immunologiczne oraz jakie prawa i wolności mogą być zagrożone takimi działaniami.
Wspólnie poszukamy odpowiedzi na pytania:
- Czym są paszporty immunologiczne?
- Czym są paszporty szczepionkowe i czy różnią się czymś od obowiązku szczepień?
- Na czym polegają polityki zdrowia publicznego opierające się na przymusie?
- Czym jest paternalizm w kontekście zdrowia publicznego?
- W jakie prawa i wolności ingeruje implementacja paszportów immunologicznych?
O kwestii paszportów immunologicznych rozmawiają: Maciej Macuga, Karolina Śliwecka i Jan Turlej. Na temat prawnych aspektów paszportów immunologicznych wprowadzonych w Unii Europejskiej wypowiada się doktor Grzegorz Glanowski, pracownik Zakładu Bioetyki i Prawa Medycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego.
---
Odcinek przygotowali: Maciek Macuga, Karolina Śliwecka, Jan Turlej
Praktycznie o prawie: dr Grzegorz Glanowski.
Nagranie: Piotr Urbańczyk.
Montaż: Tomasz Stankiewicz.
Podcast wydawany jest przez Future Law Lab, WPiA UJ.
TOP #4: O co chodzi w kryzysie migracyjnym?
2025-03-28 08:55:00
W marcu 2025 roku Prezydent RP podpisał kontrowersyjną ustawę o zawieszeniu prawa do azylu, krytykowaną zarówno przez organy władzy (Rzecznika Praw Obywatelskich), jak i organizacje pozarządowe (UNHCR). Ustawa ta usankcjonowała trwającą od 2021 praktykępush-backów wobec uchodźców, którzy znaleźli się na polsko-białoruskiej granicy. W kontekście tej sytuacji nieuchronnie nasuwa się pytanie o to, jak daleko sięga swoboda państw w kształtowaniu polityki migracyjnej. W czwartym odcinku rozważymy, jakimi racjami wspólnoty polityczne mogą uzasadniać tego typu polityki i jakie to ma konsekwencje dla sytuacji uchodźców.
Wspólnie poszukamy odpowiedzi na pytania:
- Kim są uchodźcy?
- Jakie stanowiska w sporze o istnienie granic państwowych zajmują kosmopolici, a jakie państwowcy?
- W jaki sposób uzasadnia się prawo do swobodnego przemieszczenia się między państwami?
- Na jakich argumentach opiera się prawo do kontrolowania granic?
- Czy państwa mogą deportować uchodźców?
O problemie ochrony uchodźców rozmawiają: Jan Turlej, Bartłomiej Brzozowski i Maciej Macuga. Na temat prawnych aspektów ochrony uchodźców wypowiada się profesor Michał Kowalski, prodziekan Wydziału Prawa i Administracji UJ, w latach 2018-2024 sędzia ad hoc w Europejskim Trybunale Praw Człowieka w Strasburgu.
--
Odcinek przygotowali: Jan Turlej, Bartłomiej Brzozowski, Maciej Macuga.
Praktycznie o prawie: prof. Michał Kowalski.
Nagranie: Piotr Urbańczyk.
Montaż: Tomasz Stankiewicz.
Podcast wydawany jest przez Future Law Lab, WPiA UJ.
TOP #3: O co chodzi w sporach o problemy superbogaczy?
2025-03-14 08:45:00
W głośnym wywiadze udzielonym “Vogue” Jennifer Lawrence skrytykowała sytuację panującą na rynku pracy w Hollywood, a dokładniej to, że najlepsze aktorki otrzymują za swoje role znacznie niższe wynagrodzenia niż ich koledzy wykonujący ten sam zawód. Lawrence stwierdziła, że w obecnych warunkach nie ma żadnego znaczenia to, jak bardzo będzie się starać i jak dużo pracować, bo i tak zarobi mniej ze tego powodu, że jest kobietą. W tym samym wywiadzie zwróciła jednak uwagę, że ta sprawa dotyczy milionów dolarów, które są jej niepotrzebne do życia. W podobnym tonie wypowiadały się na ten temat wcześniej inne gwiazdy Hollywood, między innymi, Natalie Portman, Uma Thurman, czy Meryl Streep.W trzecim odcinku wychodzimy od problemu luki płacowej w Hollywood i zastanawiamy się, czy najbogatsi ludzie na świecie mogą być w jakiś sposób pokrzywdzeni tym, że nieodpowiednio zarabiają. Wspólnie szukamy odpowiedzi na pytania:
- Kim są superbogacze?
- Czy posiadanie wielkiego bogactwa jest uczciwe?
- Na czym polega problem luki płacowej?
- Czy niższe zarobki najbogatszych aktorek w Hollywood powinniśmy traktować jako przejaw dyskryminacji?
- Czy powinny nas martwić problemy superbogaczy?
O problemach superbogaczy i problemach z superbogaczami rozmawiają Wojciech Ciszewski, Klaudyna Horniczak i Jan Turlej.
Na temat prawnych aspektów luki płacowej wypowiada się prof. Arkadiusz Sobczyk, pracownik Katedry Prawa Pracy na Wydziale Prawa i Administracji UJ.
--
Odcinek przygotowali: Wojciech Ciszewski, Klaudyna Horniczak, Jan Turlej.
Praktycznie o prawie: Arkadiusz Sobczyk
Nagranie: Piotr Urbańczyk
Montaż: Tomasz Stankiewicz
Podcast wydawany jest przez Fututre Law Lab, WPiA UJ.
TOP #2 O co chodzi w „tak znaczy tak”?
2025-02-28 07:55:00
W lutym 2025 weszła w życia nowelizacja karnoprawnej definicji zgwałcenia (art. 197 kk), nad którą dyskusje toczyły się od kilku lat. Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem tej definicji zgwałcenie ma miejsce, gdy sprawca doprowadza do czynności seksualnej przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem. Niedawna reforma wprowadza obok tych sposobów działania sprawcy jeszcze jedno znamię - brak zgody ofiary. Zwolennicy nowelizacji twierdzą, że nowa definicja opiera się na afirmatywnym modelu zgody („tak znaczy tak”) i istotnie wzmacnia pozycję osoby pokrzywdzonej. Nie brakuje jednak też głosów sprzeciwiających się tej zmianie.W drugim odcinku sezonu Teoretycznie o prawie rozmawiamy o kwestii wymogu zgody na seks. Zastanawiamy się w szczególności:
- Jak historycznie kształtowało się nasze podejście do wymogu zgody na seks?
- Czym są koncepcje „nie znaczy nie” i „tak znaczy tak”?
- Jak wyglądały prace nad nowelizacją kodeksu karnego i czy zmiana naprawdę przyniesie oczekiwane skutki?
- Czy wymóg zgody jest jedynym warunkiem dopuszczalności kontaktu seksualnego?
---
Odcinek przygotowały: Karolina Śliwecka, Klaudyna Horniczak, Natalia Witosza.
Praktycznie o prawie: Mikołaj Małecki
Nagranie: Piotr Urbańczyk
Montaż: Tomasz Stankiewicz
Podcast wydawany jest przez Future Law Lab, WPiA UJ.
TOP #1: O co chodzi w kłótni o płeć na olimpiadzie?
2025-02-14 10:01:00
Igrzyska olimpijskie w Paryżu pokazały, ile kontrowersji wzbudza kwestia kategoryzacji płciowej w sporcie profesjonalnym. Udział Imane Khalif i Lin Yu-Ting w olimpijskiej rywalizacji bokserek wywołał lawinę komentarzy, wśród których dominowały zarzuty o oszukiwanie co do posiadanej płci w celu uzyskania nieuczciwej przewagi nad konkurentkami. Nie była to jednak pierwsza (i z całą pewnością nie ostatnia) tak szeroka dyskusja na ten temat.
Wychodząc od przypadku Imane Khelif w odcinku zastanawiamy się:
- jakie stanowisko w sporze o płeć w sporcie profesjonalnym zajmują anatomiści a jakie tożsamościowcy?
- czy mamy dobre powody by utrzymać podział ze względu na płeć w sporcie?
- kiedy czyjaś przewaga staje się nieuczciwa?
- jak daleko możemy ingerować w zasady poszczególnych dyscyplin sportowych?
- czym różnią się esencjalistyczne i narracyjne podejścia do natury sportu?
-----
Odcinek przygotowali:
Wojciech Ciszewski, Klaudyna Horniczak, Karolina Śliwecka
Praktycznie o prawie: Michał Biliński
Nagranie: Piotr Urbańczyk
Edycja dźwięku: Tomasz Stankiewicz www.tostanki.pl
Podcast wydawany jest przezFuture Law Lab, WPiA UJwww.futurelawlab.pl
TOP #0 zapowiedź sezonu Teoretycznie o prawie
2025-02-14 10:00:00
Odcinek jest wprowadzeniem do nowego sezonu podcastu Prawo Przyszłości: Teoretycznie o prawie (TOP). W studiu udało się zebrać w pełnym składzie zespołu przygotowującego ten sezon. Rozmawiamy o naszym pomyśle na podcast i o tematach, które będziemy poruszać w kolejnych odcinkach. Przy okazji można się też dowiedzieć, kto z naszego zespołu jest autorem nazwy TOP i kto obawia się, że będzie musiał łączyć obowiązki podcastera z trasą koncertową.
----
Odcinek przygotowali: Bartłomiej Brzozowski, Jan Turlej, Karolina Śliwecka, Klaudyna Horniczak, Maciej Macuga, Natalia Witosza, Wojciech Ciszewski
Nagranie: Piotr Urbańczyk
Montaż: Tomasz Stankiewicz www.tostanki.pl
Podcast wydawany jest przezFuture Law Lab, WPiA UJwww.futurelawlab.pl
#28 Prof. Jerzy Pisuliński o edukacji prawników przyszłości
2023-04-25 07:30:06
W ostatnim odcinku tej serii podcastu gościem specjalnym dr Ewy Górskiej jest prof. Jerzy Pisuliński, dziekan Wydziału Prawa i Administracji UJ, który mówi o edukacji prawników przyszłości.
Na ile edukację prawników można przenieść do sfery online?
Jak nowe realia pracy prawników zmieniają wymogi co do edukacji?
Na co stawiać nacisk, ucząc studentów prawa?
Jak będzie wyglądało kształcenie prawników w przyszłości?
Prof. Jerzy Pisuliński – Profesor nauk prawnych, Dziekan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, kierownik Katedry Prawa Cywilnego Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Rozmowę prowadzi dr Ewa Górska z Future Law Lab.
⏤
Podcast wydawany jest przez Future Law Lab, WPiA UJ ⎜Muzyka w podcaście została stworzona przez AIVA (Artificial Intelligence Virtual Artist): www.aiva.ai⎜Edycja dźwięku: www.tostanki.pl.
#27 Dr hab. Tomasz Sroka o Europejskiej Unii Zdrowotnej
2023-04-04 07:30:51
W tym odcinku rozmawiamy o ochronie zdrowia i różnego rodzaju prawach z tym związanych. Gościem tego odcinka jest ekspert w tej kwestii, dr hab. Tomasz Sroka z WPiA UJ.
Mówimy m.in. o tym:
jak UE wpływało do tej pory na systemy ochrony zdrowia?
Czym jest Europejska Unia Zdrowotna?
Jakie są unijne priorytety w kwestii ochrony zdrowia?
Jak plany UE wiążą się z udostępnianiem danych o naszym zdrowiu.
dr hab. Tomasz Sroka – adiunkt w Katedrze Prawa Karnego (Zakładzie Bioetyki i Prawa Medycznego) na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, a w latach 2016-2021 był także adiunktem w Katedrze Medycyny Sądowej CM UJ. Kierownik studiów podyplomowych „Prawo medyczne i bioetyka”, opiekun Koła Naukowego Prawa Medycznego UJ oraz członek komisji dyscyplinarnej ds. studentów. Więcej info: www.tomaszsroka.eu.
Rozmowę prowadzi dr Ewa Górska z Future Law Lab.
⏤
Podcast wydawany jest przez Future Law Lab, WPiA UJ ⎜Muzyka w podcaście została stworzona przez AIVA (Artificial Intelligence Virtual Artist): www.aiva.ai⎜Edycja dźwięku: www.tostanki.pl.