MOC HISTORII
„Moc Historii” to audycja, która przenosi słuchacza do korzeni polskiej państwowości. Wędruje z nim w czasie i przestrzeni przez świętokrzyską ziemię, przybliża dzieje miejsc i ludzi z tymi miejscami związanych. Poszukuje rozwiązań niewyjaśnionych tajemnic historii. Już kilkaset miast, miasteczek, wsi, zabytkowych obiektów, zdarzeń z przeszłości takich jak powstania, wierzenia przedchrześcijańskie znalazło swe odzwierciedlenie w tej właśnie formie na antenie Radia Kielce. W tej wędrówce dziennikarzowi Radia Kielce Robertowi Szumielewiczowi towarzyszy dr Cezary Jastrzębski, którego wiedza o regionie świętokrzyskim wprawia w zdumienie. Audycji „Moc historii” można słuchać na antenie Radia Kielce w niedziele po godz. 12. Audycja „Moc historii” dostępna jest również jako podcast na portalu podcasty.radiokielce.pl.
Kategorie:
Historia
Historia
Szczecno
2020-01-23 14:32:48
Leżąca nad rzeką Pierzchnianką wieś Szczecno powstała pod koniec XV wieku. Nazwa pochodzi przypuszczalnie od słowa ścieczna, czyli zlewiska wód, lub od słowa szczeć, oznaczającego ostrą trawę. Pierwotnie wieś stanowiła własność królewską, wraz z sąsiednią wsią Ujny – w starostwie szydłowskim, ale już w roku 1508 rejestr poborowy wymienia jako właściciela wsi przedstawiciela rodziny Borków. Następnie posiadaczami majątku była przypuszczalnie rodzina Koniecpolskich. W 1783 roku właścicielem wsi był stolnik sandomierski Leon Kochanowski, a od połowy XIX wieku rodzina Nowosielskich. Pod względem administracji kościelnej Szczecno należało do parafii w Pierzchnicy. 9 grudnia 1863 podczas powstania styczniowego w Hucie Szczeceńskiej należącej do majątku Szczecno doszło do bitwy. Walka toczyła się między oddziałem powstańczym dowodzonym przez mjr. Karola Kalitę a oddziałami rosyjskimi dowodzonymi przez mjr. Bentkowskiego. Starcie zakończyło się zwycięstwem powstańców.
Leżąca nad rzeką Pierzchnianką wieś Szczecno powstała pod koniec XV wieku. Nazwa pochodzi przypuszczalnie od słowa ścieczna, czyli zlewiska wód, lub od słowa szczeć, oznaczającego ostrą trawę. Pierwotnie wieś stanowiła własność królewską, wraz z sąsiednią wsią Ujny – w starostwie szydłowskim, ale już w roku 1508 rejestr poborowy wymienia jako właściciela wsi przedstawiciela rodziny Borków. Następnie posiadaczami majątku była przypuszczalnie rodzina Koniecpolskich. W 1783 roku właścicielem wsi był stolnik sandomierski Leon Kochanowski, a od połowy XIX wieku rodzina Nowosielskich. Pod względem administracji kościelnej Szczecno należało do parafii w Pierzchnicy. 9 grudnia 1863 podczas powstania styczniowego w Hucie Szczeceńskiej należącej do majątku Szczecno doszło do bitwy. Walka toczyła się między oddziałem powstańczym dowodzonym przez mjr. Karola Kalitę a oddziałami rosyjskimi dowodzonymi przez mjr. Bentkowskiego. Starcie zakończyło się zwycięstwem powstańców.
Skrzypiów
2020-01-23 14:31:53
Skrzypiów - wieś położona w powiecie pińczowskim. Po powstaniu listopadowym tamtejsze dobra ziemskie, będące własnością Jana Olrycha Szanieckiego zostały skonfiskowane za jego udział w powstaniu. On sam został skazany na karę śmierci. W latach 1671-1676 dzierżawił tę wieś Jan Chryzostom Pasek. „W Skrzypiowie dobrze mi się powodziło i byłem kontent z tej dzierżawy” - pisał potem w „Pamiętnikach”.
Skrzypiów - wieś położona w powiecie pińczowskim. Po powstaniu listopadowym tamtejsze dobra ziemskie, będące własnością Jana Olrycha Szanieckiego zostały skonfiskowane za jego udział w powstaniu. On sam został skazany na karę śmierci. W latach 1671-1676 dzierżawił tę wieś Jan Chryzostom Pasek. „W Skrzypiowie dobrze mi się powodziło i byłem kontent z tej dzierżawy” - pisał potem w „Pamiętnikach”.
ks. Jakub Bieda Chrostkowic
2020-01-23 14:30:42
Ks. Jakub Bieda Chrostkowic - urodził się w 1560 roku w średniozamożnej rodzinie mieszczańskiej w Małogoszczu. Studiował na Akademii Krakowskiej, którą ukończył ze stopniem bakałarza nauk wyzwolonych. Po uzyskaniu święceń kapłańskich został pomocnikiem biskupa krakowskiego Piotra Tylickiego. W ciągu 39 lat - od roku 1591 do 1630 - zbudował cztery kościoły, szpital, szkołę oraz budynek dla misjonarzy. W latach 1591-1595 zbudował nową kamienną świątynię pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny na miejscu starej, drewnianej. W 1602 roku ksiądz Chrostkowic został proboszczem parafii małogoskiej i bolmińskiej. Z jego inicjatywy powstał też dom dla ubogich i szpital „Betania”, a także przyległy kościółek pod wezwaniem Świętego Krzyża. Nie mało wysiłku włożył on także w budowę szkoły, plebani i rozwój życia religijnego. Zmarł w roku 1630 w swoim rodzinnym mieście i został pochowany w podziemiach kościoła parafialnego w Małogoszczu.
Ks. Jakub Bieda Chrostkowic - urodził się w 1560 roku w średniozamożnej rodzinie mieszczańskiej w Małogoszczu. Studiował na Akademii Krakowskiej, którą ukończył ze stopniem bakałarza nauk wyzwolonych. Po uzyskaniu święceń kapłańskich został pomocnikiem biskupa krakowskiego Piotra Tylickiego. W ciągu 39 lat - od roku 1591 do 1630 - zbudował cztery kościoły, szpital, szkołę oraz budynek dla misjonarzy. W latach 1591-1595 zbudował nową kamienną świątynię pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny na miejscu starej, drewnianej. W 1602 roku ksiądz Chrostkowic został proboszczem parafii małogoskiej i bolmińskiej. Z jego inicjatywy powstał też dom dla ubogich i szpital „Betania”, a także przyległy kościółek pod wezwaniem Świętego Krzyża. Nie mało wysiłku włożył on także w budowę szkoły, plebani i rozwój życia religijnego. Zmarł w roku 1630 w swoim rodzinnym mieście i został pochowany w podziemiach kościoła parafialnego w Małogoszczu.
Spacer po świętokrzyskich nekropoliach
2020-01-23 14:29:20
1 listopada zapraszamy na spacer po kilku świętokrzyskich nekropoliach. Odwiedzimy m.in. kaplicę pod wezwaniem Wszystkich Świętych we Włoszczowie, która powstała pod koniec XVIII wieku. Będziemy również w Mierzwinie w kościele pod wezwaniem świętych Piotra i Pawła oraz w Kurzelowie. Jakie stare nagrobki i tablice w tych miejscach się znajdują?
1 listopada zapraszamy na spacer po kilku świętokrzyskich nekropoliach. Odwiedzimy m.in. kaplicę pod wezwaniem Wszystkich Świętych we Włoszczowie, która powstała pod koniec XVIII wieku. Będziemy również w Mierzwinie w kościele pod wezwaniem świętych Piotra i Pawła oraz w Kurzelowie. Jakie stare nagrobki i tablice w tych miejscach się znajdują?
Łagiewniki
2020-01-23 14:26:42
Łagiewniki - wieś koło Chmielnika. Dawniej, była to osada zamieszkana przez przez łagiewników, którzy zdaniem wielu historyków i językoznawców byli rzemieślnikami, wytwórcami łagwi, czyli specjalnych naczyń. Niektórzy uważają, że trudnili się także warzeniem piwa i syceniem miodu. Według Jana Długosza, w XV wieku wieś była własnością przedstawiciela rodu Oleśnickich. Później, w połowie XIX wieku Łagiewniki wraz z Chmielnikiem, należały najpierw do gen. Dezyderego Chłapowskiego, a później do gen. Kazimierza Tańskiego. Obydwaj byli kawalerami Orderu Legii Honorowej. Dzielnie walczyli nie tylko w wojnach toczonych przez Napoleona. W samych Łagiewnikach po Tańskich i Chłapowskich zostały obecnie resztki dawnego parku z lipami, kasztanowcami i wiekowym dębem. Z dawnych zabudowań gospodarczych zwraca uwagę murowany spichlerz z XIX wieku. Cztery przyścienne kolumny od frontu sprawiają, że przypomina trochę dwór. Od prawie pół wieku należy, podobnie jak park i inne podworskie zabudowania, do domu pomocy społecznej.
Łagiewniki - wieś koło Chmielnika. Dawniej, była to osada zamieszkana przez przez łagiewników, którzy zdaniem wielu historyków i językoznawców byli rzemieślnikami, wytwórcami łagwi, czyli specjalnych naczyń. Niektórzy uważają, że trudnili się także warzeniem piwa i syceniem miodu. Według Jana Długosza, w XV wieku wieś była własnością przedstawiciela rodu Oleśnickich. Później, w połowie XIX wieku Łagiewniki wraz z Chmielnikiem, należały najpierw do gen. Dezyderego Chłapowskiego, a później do gen. Kazimierza Tańskiego. Obydwaj byli kawalerami Orderu Legii Honorowej. Dzielnie walczyli nie tylko w wojnach toczonych przez Napoleona. W samych Łagiewnikach po Tańskich i Chłapowskich zostały obecnie resztki dawnego parku z lipami, kasztanowcami i wiekowym dębem. Z dawnych zabudowań gospodarczych zwraca uwagę murowany spichlerz z XIX wieku. Cztery przyścienne kolumny od frontu sprawiają, że przypomina trochę dwór. Od prawie pół wieku należy, podobnie jak park i inne podworskie zabudowania, do domu pomocy społecznej.
Maleniec
2020-01-23 14:25:20
W roku 1784 Jacek Jezierski, jeden z pierwszych polskich przemysłowców, zbudował w Maleńcu zakład składający się z młyna, tartaku i tak zwanej fryszerni z młotami. Trzy lata później zakład wizytował Stanisław August Poniatowski. Przebieg tejże wizyty zamieszczono w "Diariuszu" podróży króla, spisanym przez Adana Naruszewicza. Lokalizacja zakładu w Maleńcu uwarunkowana była bogatymi złożami rudy żelaza w okolicy, możliwością pozyskania drewna z okolicznych lasów i wodą bieżącą do poruszania kół wodnych w zakładach przemysłowych. Surówki do zakładu metalurgicznego dostarczał wielki piec w Kawęczynie, a rudę dowożono z miejscowości Machory, Kołoniec oraz Ruda Maleniecka. Jacek Jezierski prowadził także wiele innych inwestycji, również w regionie świętokrzyskim. O jego burzliwym życiu, opowiedzieliśmy w "Mocy Historii".
W roku 1784 Jacek Jezierski, jeden z pierwszych polskich przemysłowców, zbudował w Maleńcu zakład składający się z młyna, tartaku i tak zwanej fryszerni z młotami. Trzy lata później zakład wizytował Stanisław August Poniatowski. Przebieg tejże wizyty zamieszczono w "Diariuszu" podróży króla, spisanym przez Adana Naruszewicza. Lokalizacja zakładu w Maleńcu uwarunkowana była bogatymi złożami rudy żelaza w okolicy, możliwością pozyskania drewna z okolicznych lasów i wodą bieżącą do poruszania kół wodnych w zakładach przemysłowych. Surówki do zakładu metalurgicznego dostarczał wielki piec w Kawęczynie, a rudę dowożono z miejscowości Machory, Kołoniec oraz Ruda Maleniecka. Jacek Jezierski prowadził także wiele innych inwestycji, również w regionie świętokrzyskim. O jego burzliwym życiu, opowiedzieliśmy w "Mocy Historii".
Radomice
2020-01-23 14:23:46
Radomice - wieś w gminie Morawica. Jej początki sięgają XIII wieku. Historia Radomic, jest ściśle związana z opactwem cystersów w Wąchocku. Zakonnikom bardzo zależało na gospodarczym rozwoju tego terenu. M.in. dlatego Radomice były urządzone na tak zwanym prawie niemieckim. Co to oznacza - wyjaśniliśmy w programie "Moc Historii". Jeśli chodzi natomiast o nie tak odległe dzieje, Radomice są kojarzone z wydarzeniami ze stycznia 1945 roku. Były wtedy areną największej bitwy stoczonej podczas II wojny światowej w regionie świętokrzyskim. Uczestniczyło w niej ponad tysiąc czołgów i dział pancernych. Niemcy usiłowali powstrzymać tam nacierających w kierunku Kielc żołnierzy radzieckich. Pamiątką po tej krwawej bitwie są znajdowane do dziś w bagnistych terenach pancerne pojazdy lub ich fragmenty. Okoliczni mieszkańcy wykorzystywali niektóre w swoich gospodarstwach. W Lisowie z czołgowych luf wykonane zostały przydrożne krzyże.
Radomice - wieś w gminie Morawica. Jej początki sięgają XIII wieku. Historia Radomic, jest ściśle związana z opactwem cystersów w Wąchocku. Zakonnikom bardzo zależało na gospodarczym rozwoju tego terenu. M.in. dlatego Radomice były urządzone na tak zwanym prawie niemieckim. Co to oznacza - wyjaśniliśmy w programie "Moc Historii". Jeśli chodzi natomiast o nie tak odległe dzieje, Radomice są kojarzone z wydarzeniami ze stycznia 1945 roku. Były wtedy areną największej bitwy stoczonej podczas II wojny światowej w regionie świętokrzyskim. Uczestniczyło w niej ponad tysiąc czołgów i dział pancernych. Niemcy usiłowali powstrzymać tam nacierających w kierunku Kielc żołnierzy radzieckich. Pamiątką po tej krwawej bitwie są znajdowane do dziś w bagnistych terenach pancerne pojazdy lub ich fragmenty. Okoliczni mieszkańcy wykorzystywali niektóre w swoich gospodarstwach. W Lisowie z czołgowych luf wykonane zostały przydrożne krzyże.
Ruszcza-Płaszczyzna
2020-01-23 14:22:10
Ruszcza-Płaszczyzna to wieś położona w powiecie sandomierskim, w gminie Łoniów. Jej nazwa pochodzi prawdopodobnie od nieużywanego dziś imienia: Rus lub Rusek. Historia Ruszczy sięga XIII wieku. O istniejących tu folwarkach pisał słynny kronikarz Jan Długosz. Do Ruszczy w swoich pracach odwoływał się także Joachim Lelewel.
Ruszcza-Płaszczyzna to wieś położona w powiecie sandomierskim, w gminie Łoniów. Jej nazwa pochodzi prawdopodobnie od nieużywanego dziś imienia: Rus lub Rusek. Historia Ruszczy sięga XIII wieku. O istniejących tu folwarkach pisał słynny kronikarz Jan Długosz. Do Ruszczy w swoich pracach odwoływał się także Joachim Lelewel.
Chycza
2020-01-23 14:21:13
Chycza - wieś położona w powiecie włoszczowskim, w gminie Radków. Jej historia sięga XIV wieku. Pierwszym właścicielem - co zapisano w roku 1386 - był Świeboda z Chyczy. Następnym Andrzej herbu Gryf. Wiadomo, że istniał podział na Chyczę Wielką i Chyczę Małą. Obie wsie wspomina w swoich zapiskach Jan Długosz. Jak się rozwijały i czy kiedyś połączyły się ze sobą - o tym w kolejnym odcinku „Mocy Historii”.
Chycza - wieś położona w powiecie włoszczowskim, w gminie Radków. Jej historia sięga XIV wieku. Pierwszym właścicielem - co zapisano w roku 1386 - był Świeboda z Chyczy. Następnym Andrzej herbu Gryf. Wiadomo, że istniał podział na Chyczę Wielką i Chyczę Małą. Obie wsie wspomina w swoich zapiskach Jan Długosz. Jak się rozwijały i czy kiedyś połączyły się ze sobą - o tym w kolejnym odcinku „Mocy Historii”.
Wola Kopcowa
2020-01-23 14:19:52
Wola Kopcowa - wieś w powiecie kieleckim, w gminie Masłów. Graniczy z zalewem w Cedzynie. Pierwsze wzmianki o Woli Kopcowej pochodzą z połowy XVI wieku. Geneza nazwy (dwuczłonowej) jest nieco skomplikowana i nie do końca jasna. Jednym z ważniejszych zabytków jest kaplica powstała około roku 1835 z inicjatywy księdza kanonika katedry kieleckiej księdza Józefa Ćwiklińskiego. To jedna z trzynastu w sąsiedztwie Kielc. Ciekawa jest także figura św. Jana Nepomucena przy starym trakcie z Kielc do Masłowa. Są tam tajemnicze daty i inicjały.
Wola Kopcowa - wieś w powiecie kieleckim, w gminie Masłów. Graniczy z zalewem w Cedzynie. Pierwsze wzmianki o Woli Kopcowej pochodzą z połowy XVI wieku. Geneza nazwy (dwuczłonowej) jest nieco skomplikowana i nie do końca jasna. Jednym z ważniejszych zabytków jest kaplica powstała około roku 1835 z inicjatywy księdza kanonika katedry kieleckiej księdza Józefa Ćwiklińskiego. To jedna z trzynastu w sąsiedztwie Kielc. Ciekawa jest także figura św. Jana Nepomucena przy starym trakcie z Kielc do Masłowa. Są tam tajemnicze daty i inicjały.