Pogawędnik Filozoficzny

Gadamy o filozofii i jej okolicach. Rzeczowo, ale nie zawsze w akademickim tonie. Serio, ale nie bardzo poważnie. W duchu pogawędki, niekoniecznie konwersatorium.
Pogawędnik redagują pracownicy Instytutu Filozofii UMK: Marcin T. Zdrenka i Adam Grzeliński przy współpracy Piotra Domerackiego,
wspierani przez wspólnotę osób zaprzyjaźnionych z toruńską filozofią.
Główny motyw graficzny podkastu - Nikodem Pręgowski.
Główny temat muzyczny - Waldemar Bata.
ZAPOWIEDŹ - O magii i piśmie | PF 155
2025-06-16 04:00:00
23 czerwca zapraszamy na wieczór autorski.
Będziemy gościć dr Michała Rydlewskiego (Uniwersytet Wrocławski), który opowie o swojej książce „Magia i pismo. O dwóch odmianach komunikowania: obrazowym i pojęciowym”, która ukazała się w prestiżowej „Złotej Serii Uniwersytetu Wrocławskiego”.
Będzie mowa o myśleniu magicznym, które – jak się okazuje wcale nie zniknęło z naszego nowoczesnego czy ponowoczesnego świata, o tym, dlaczego takie myślenie pomaga przeżyć żałobę, jakie ma mroczne strony i co z tym wspólnego ma posthumanizm i antropologia animistyczna.
Rozmowę poprowadzi prof. Włodzimierze Pessel z Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego.
Spotkanie zorganizowano w ramach seminarium im. Piotra Kowalskiego w Lądku-Zdroju, o którego wcześniejszej edycji możecie posłuchać w odcinku pt. O leniach i bumelantach (a właściwie konferencji o nich) | PF 77, zaś samego Autora poznać bliżej w pogawędce O humanistycznym nomadzie | PF 40.
Zachęcamy do wsparcia naszej pracy i możliwości rozwoju na platformie Patronite:
https://patronite.pl/pogawednik.filozoficzny
O smakach Torunia | PF 154
2025-06-09 04:00:00
Zapraszamy na kulinarną wycieczkę po Toruniu i regionie.
Naszymi Przewodniczkami są Agnieszka Michałowska (Akademia Kulinarna), Marta Sikorska i Sonia Tlili z profilu „Foodbook. Smaki Torunia”. Jak przystało na archeolożkę, historyczkę i antropolożkę kulturową – nie gawędzimy tylko o jedzeniu, ale także o jego historii, specyfice kuchni regionalnej, pewnej tajemniczej kobiecie z Grudziądza, która napisała w 1866 roku popularną książkę kucharską, pt. „Marta. Godna zaufania doradczyni w sztuce kulinarnej i w wielu innych dziedzinach gospodarstwa domowego”. Wspominamy mityczny rybny sos garum, którego używali starożytni Rzymianie, słuchamy o magdeburskiej kapuście, rzepkach teltówkach, dowiadujemy się czym jest glomza i co wspólnego z kulinarnymi modami ma socjolog Thorstein Veblen.
Patronat medialny Pogawędnika:
Dwumiesięcznik i portal internetowy "Filozofuj!"
https://filozofuj.eu/
Dziękujemy za wsparcie naszym wiernym Patronom i Patronkom:
Andrzejowi Dziedzicowi, Przemysławowi Głuchowskiemu, Łukaszowi Jarczewskiemu, Witoldowi Klimczakowi, Marcinowi Lorancowi, Robertowi Małeckiemu, Alicji Markowskiej, Maciejowi Michałowskiemu, Paulinie Matysiak, Klaudii Noworzyń, Marcinowi Sadłowskiemu, Annie Waw oraz grupie Darczyńców anonimowych.
Zachęcamy do wsparcia naszej pracy i możliwości rozwoju na platformie Patronite:
https://patronite.pl/pogawednik.filozoficzny
O dziurach w pamięci | PF 153
2025-05-26 04:00:00
Filozoficzny namysł nad pamięcią ma bogatą tradycję – zajmowali się nią Fichte, Kierkegaard, Husserl czy Bergson. W ostatnich latach mowa jest wręcz o „złotym wieku badań nad pamięcią”.
Podobnie o procesach zapominania powiedziano i napisano wiele; niemal każdy słyszał o wywodzonym z psychologii mechanizmie wyparcia oraz jego psychoanalitycznych rozwinięciach. My jednak chcemy pójść inną drogą i skupić się na pojęciu dziury. Zastanamiamy się, czy dziura, wyrwa, wnka i nisza mogą być przydatnymi pojęciami w rozważaniach o pamięci i zapominaniu.
Pogawędka jest w istocie rekomendacją pewnej lektury.
Pozycje wspomniane w audycji:
Zygmunt Freud, O mechanizmach neuroz obronnych, 1894.
Roberto Casati, Achille Varzi, Holes and Other Superficialities, 1994.
Zofia Rosińska (red.), Pamięć w filozofii XX wieku, 2016
Sergiej Lebiediew, Granice zapomnienia, przeł. G. Szymczak, 2018.
Patronat medialny Pogawędnika:
Dwumiesięcznik i portal internetowy "Filozofuj!"
https://filozofuj.eu/
Dziękujemy za wsparcie naszym wiernym Patronom i Patronkom:
Andrzejowi Dziedzicowi, Przemysławowi Głuchowskiemu, Łukaszowi Jarczewskiemu, Witoldowi Klimczakowi, Marcinowi Lorancowi, Robertowi Małeckiemu, Alicji Markowskiej, Maciejowi Michałowskiemu, Paulinie Matysiak, Klaudii Noworzyń, Marcinowi Sadłowskiemu, Annie Waw oraz grupie Darczyńców anonimowych.
Zachęcamy do wsparcia naszej pracy i możliwości rozwoju na platformie Patronite:
https://patronite.pl/pogawednik.filozoficzny
O filozofii i literaturze z Dobrosławem Kotem i Witem Szostakiem | PF 152
2025-05-12 04:00:00
Gościmy w naszym studio filozofa – Dr hab. Dobrosława Kota, prof. UEK z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, badacza myśli fenomenologicznej i hermeneutycznej, autora książki Myślenie dramatyczne, Kraków 2016. Nasz Rozmówca występuje także pod zupełnie innym nazwiskiem – jako autor fascynujących powieści – Wit Szostak.
Rozmawiamy o tym, jak to jest działać i tworzyć w dwóch postaciach i na dwóch polach badawczej i pisarskiej aktywności, co na to Heidegger, czy i jak filozofia przydaje się pisarzom i pisarkom. Jest mowa o Don Kichocie i pewnym zagubionym na fikcyjnych wyspach Finneganach badaczu, o Jasiu i Małgosi, jak czytają tę bajkę dzieci i jak sami pamiętamy ją z naszego dzieciństwa oraz o najnowszej powieści naszego Rozmówcy – pt. „Wylinka”.
Do stworzenia ilustracji wykorzystaliśmy fotografię autorstwa Mikołaja Starzyńskiego.
W nagraniu wykorzystaliśmy dodatkowe dźwięki freesound_community z serwisu Pixabay.
Patronat medialny Pogawędnika:
Dwumiesięcznik i portal internetowy "Filozofuj!"
https://filozofuj.eu/
Dziękujemy za wsparcie naszym wiernym Patronom i Patronkom:
Andrzejowi Dziedzicowi, Przemysławowi Głuchowskiemu, Łukaszowi Jarczewskiemu, Witoldowi Klimczakowi, Marcinowi Lorancowi, Robertowi Małeckiemu, Alicji Markowskiej, Maciejowi Michałowskiemu, Paulinie Matysiak, Klaudii Noworzyń, Marcinowi Sadłowskiemu, Annie Waw oraz grupie Darczyńców anonimowych.
Zachęcamy do wsparcia naszej pracy i możliwości rozwoju na platformie Patronite:
https://patronite.pl/pogawednik.filozoficzny
O zmyśle moralnym według Francisa Hutchesona | PF 151
2025-04-28 04:00:00
Pogawędka o koncepcji zmysłu moralnego i o tym, jak trudno usłyszeć jego głos w zgiełku naszych namiętności.
Kanwą opowieści jest nieco zapomniana koncepcja osiemnastowiecznego szkockiego moralisty i estetyka, Francisa Hutchesona. Jego dorobek interesuje historyków filozofii i etyków. Pierwsi dostrzegają jego znaczenie dla rozwoju brytyjskiej myśli asymilującej dokonania Shaftesbury’ego i Locke’a, drudzy doceniają jego precyzję pojęć i próbę łączenia etyki cnót z utylitaryzmem.
Patronat medialny Pogawędnika:
Dwumiesięcznik i portal internetowy "Filozofuj!"
https://filozofuj.eu/
Dziękujemy za wsparcie naszym wiernym Patronom i Patronkom:
Andrzejowi Dziedzicowi, Przemysławowi Głuchowskiemu, Łukaszowi Jarczewskiemu, Witoldowi Klimczakowi, Marcinowi Lorancowi, Robertowi Małeckiemu, Alicji Markowskiej, Maciejowi Michałowskiemu, Paulinie Matysiak, Klaudii Noworzyń, Agnieszce Przybylskiej, Marcinowi Sadłowskiemu, Annie Waw oraz grupie Darczyńców anonimowych.
Zachęcamy do wsparcia naszej pracy i możliwości rozwoju na platformie Patronite:
https://patronite.pl/pogawednik.filozoficzny
O Instytucie Dobrej Śmierci | PF 150
2025-04-14 04:00:00
Rozmawiamy o śmierci i żałobie, a raczej o tym, że niespecjalnie sobie dobrze z tą ostatnią radzimy.
Naszą Przewodniczką jest Anja Franczak z Instytutu Dobrej Śmierci w Warszawie – organizacji, która postawiła sobie zadanie zbudowania przyjaznej i troskliwej przestrzeni, w której można nie tylko porozmawiać o umieraniu i żałobie, ale także uzyskać wsparcie. To miejsce, które łączy ludzi, którzy wierzą, że świadomość przemijania może pogłębić jakość naszego życia oraz podzielają przekonanie, że istnieją lepsze sposoby obcowania ze śmiercią niż przemilczanie lub tabuizowanie.
Nasz Rozmówczyni jest także autorką książki Żaba. Mała opowieść o żałobie, z ilustracjami Marianny Sztymy, która wygląda, jak książka dla dzieci, ale jest tak naprawdę lekturą dla każdego.
Do projektu ilustracji odcinka wykorzystaliśmy materiały Instytutu.
Patronat medialny Pogawędnika:
Dwumiesięcznik i portal internetowy "Filozofuj!"
https://filozofuj.eu/
Dziękujemy za wsparcie naszym wiernym Patronom i Patronkom:
Andrzejowi Dziedzicowi, Przemysławowi Głuchowskiemu, Łukaszowi Jarczewskiemu, Witoldowi Klimczakowi, Marcinowi Lorancowi, Robertowi Małeckiemu, Alicji Markowskiej, Maciejowi Michałowskiemu, Paulinie Matysiak, Klaudii Noworzyń, Agnieszce Przybylskiej, Marcinowi Sadłowskiemu, Annie Waw oraz grupie Darczyńców anonimowych.
Zachęcamy do wsparcia naszej pracy i możliwości rozwoju na platformie Patronite:
https://patronite.pl/pogawednik.filozoficzny
O pewnym szlafroku, czyli włóknach i ich splotach z filozofią | PF 149
2025-03-31 04:00:00
Rozmawiamy o włóknach, tkaninach, haftach oraz wątkach splatających je z filozofią. Gawędzimy o teorii włóknistej, oświeceniowej biologii, rzemieślnikach, partaczach, wynalazku mikroskopu i …szlafroku Dioderota.
Naszą Przewodniczką jest dr Magdalena Krasińska z Wydziału Filozofii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.
Rozmowę ilustrujemy reprodukcją (na tkaninie!) rysunku z książki Antoni van Leeuwebhock, Opera Omnia, Leiden 1715, vol. 1, p. 46.
Patronat medialny Pogawędnika:
Dwumiesięcznik i portal internetowy "Filozofuj!"
https://filozofuj.eu/
Dziękujemy za wsparcie naszym wiernym Patronom i Patronkom:
Andrzejowi Dziedzicowi, Przemysławowi Głuchowskiemu, Łukaszowi Jarczewskiemu, Witoldowi Klimczakowi, Marcinowi Lorancowi, Robertowi Małeckiemu, Alicji Markowskiej, Maciejowi Michałowskiemu, Paulinie Matysiak, Klaudii Noworzyń, Marcinowi Sadłowskiemu, Annie Waw oraz grupie Darczyńców anonimowych.
Zachęcamy do wsparcia naszej pracy i możliwości rozwoju na platformie Patronite:
https://patronite.pl/pogawednik.filozoficzny
O filozofii Panajotisa Kondylisa | PF 148
2025-03-17 04:00:00
Zapraszamy na pogawędkę o myśli współczesnego greckigo filozofa, Panajotisa Kondylisa, prezentującego oryginalny obraz myśli Oświecenia i wnikliwego obserwatora współczesnej kultury i polityki.
Naszym Rozmówcą jest prof. Lech Zieliński z Katedry Języka
Niemieckiego, Japońskiego i Translatoryki UMK w Toruniu.
Wspominana w rozmowie strona internetowa, poświęcona Interdyscyplinarnemu Zespołowi Badań nad Myślą Panajotisa Kondylisa jest dostępna pod adresdem Kondylis.umk.pl.
Patronat medialny Pogawędnika:
Dwumiesięcznik i portal internetowy "Filozofuj!"
https://filozofuj.eu/
Dziękujemy za wsparcie naszym wiernym Patronom i Patronkom:
Andrzejowi Dziedzicowi, Przemysławowi Głuchowskiemu, Łukaszowi Jarczewskiemu, Witoldowi Klimczakowi, Marcinowi Lorancowi, Robertowi Małeckiemu, Alicji Markowskiej, Maciejowi Michałowskiemu, Paulinie Matysiak, Klaudii Noworzyń, Marcinowi Sadłowskiemu, Annie Waw oraz grupie Darczyńców anonimowych.
Zachęcamy do wsparcia naszej pracy i możliwości rozwoju na platformie Patronite:
https://patronite.pl/pogawednik.filozoficzny
O inności inaczej | PF 147
2025-03-03 04:00:00
Zapraszamy na pogwedkę o inności. Tym razem jest nieco inaczej, także dlatego, że nadajemy z Młynów Rothera w Bydgoszczy.
Porozmawiamy z Zuzanną Szmidt (Młyny Rothera) i Antonim Torzewskim (Fundacja Koherencje), organizatorami podwójnej, ale "zjednoczonej" imprezy: Forum Filozoficznego (które odbyło się 13 lutego) oraz Slamu Filozoficznego - na który możecie się wybrać do Młynów Rothera już wkrótce.
Mówimy o spotkaniu dwóch form: debaty i ekspresji filozoficznej, o tożsamości, inności, obcości i dziwności, porządku miłości (ordo amoris) oraz o tym, czy bliźni i blizna mają ze sobą coś wspólnego.
Do ilustracji wykorzystaliśmy fragment obrazu Davida Hockneya "The Other Side" (1990-1993) oraz dźwięki z freesound_community from Pixabay.
Patronat medialny Pogawędnika:
Dwumiesięcznik i portal internetowy "Filozofuj!"
https://filozofuj.eu/
Dziękujemy za wsparcie naszym wiernym Patronom i Patronkom:
Andrzejowi Dziedzicowi, Przemysławowi Głuchowskiemu, Łukaszowi Jarczewskiemu, Witoldowi Klimczakowi, Marcinowi Lorancowi, Robertowi Małeckiemu, Alicji Markowskiej, Maciejowi Michałowskiemu, Paulinie Matysiak, Klaudii Noworzyń, Marcinowi Sadłowskiemu, Annie Waw oraz grupie Darczyńców anonimowych.
Zachęcamy do wsparcia naszej pracy i możliwości rozwoju na platformie Patronite:
https://patronite.pl/pogawednik.filozoficzny
Q&A - Jubileuszowy odcinek specjalny | PF 146
2025-02-17 04:00:00
Specjalny odcinek jubileuszowy z okazji pięciolecia Pogawędnika.
Chcemy poświętować wspólnie, dlatego oddaliśmy Wam głos i zaprosiliśmy do zrealizowania pogawędki w formule Q&A, czyli pytań i odpowiedzi.
Odpowiadamy na pytania przesłane do redakcji, oddajemy się wspomnieniom, pytamy sami siebie - wreszcie, po pięciu latach! - po co to wszystko.
Patronat medialny Pogawędnika:
Dwumiesięcznik i portal internetowy "Filozofuj!"
https://filozofuj.eu/
Dziękujemy za wsparcie naszym wiernym Patronom i Patronkom:
Andrzejowi Dziedzicowi, Przemysławowi Głuchowskiemu, Łukaszowi Jarczewskiemu, Witoldowi Klimczakowi, Marcinowi Lorancowi, Robertowi Małeckiemu, Alicji Markowskiej, Maciejowi Michałowskiemu, Paulinie Matysiak, Klaudii Noworzyń, Marcinowi Sadłowskiemu, Annie Waw oraz grupie Darczyńców anonimowych.
Zachęcamy do wsparcia naszej pracy i możliwości rozwoju na platformie Patronite:
https://patronite.pl/pogawednik.filozoficzny