Czechostacja

Wszyscy w Polsce słyszeli o Szwejku i oglądali Krecika. Południowi sąsiedzi generalnie budzą nad Wisłą sympatię. Mimo to wiedza o Czechach wśród większości Polaków nie jest wielka i zwykle bazuje na stereotypach.
Nazywam się Jakub Medek, jestem Czechem i polskim dziennikarzem równocześnie. W swoim autorskim podcaście Czechostacja będę się starał, wraz ze swoimi rozmówcami, przybliżać Czechy i Czechów polskim słuchaczom.


Odcinki od najnowszych:

Wieszczka, władca w łapciach, radykalne feministki. Powstanie Czech w legendach
2024-01-16 21:04:46

Według legend Czechy stworzył pierwiastek kobiecy. Faktyczną protoplastką dynastii Przemyślidów miała być wieszczka Libusza. Sama wskazała, trochę oszukując poddanych, swojego męża - Przemysła Oracza. Przydomek nieprzypadkowy - nim został księciem, Przemysł był rolnikiem. Po śmierci Libuszy zaś jej kobieca drużyna wojowniczek, buntując się przeciw zniesieniu równouprawnienia, wywołała krwawą - i w końcu przegraną - wojnę z mężczyznami. W tym odcinku zabieram Was na praski Wyszehrad - gdzie według legend - bo już nie historyków, Czechy się zaczęły. Konfrontuję państwowotwórcze mity z ustaleniami badań, opowiadam o tym, dlaczego w średniowieczu insygniami koronacyjnymi czeskich władców były łapcie z łyka, skąd wzięła się nazwa Praga i co z Czechami mieli wspólnego Celtowie. Jest też trochę o klasykach literatury, pojawia się nawet wątek kryminalny dotyczący wielkiego fałszerstwa, leżącego u podstaw nowożytnej kultury Czech. I pewien cmentarny dowcip. Cała opowieść kręci się zaś wokół czterech rzeźb, które zbombardowali Amerykanie. Na koniec zaś zdradzam, gdzie zdarza mi się pić piwo, jeśli chcę mieć święty spokój. Tradycyjnie wdzięczny będę za wszelkie komentarze a jeśli odcinek wam się podoba - o pozytywne oceny i polecanie go innym. W jinglu podcastu wykorzystuję fragment IX symfonii "Z Nowego Świata" autorstwa Antonina Dvořáka, pochodzącego z MUSOPEN.ORG
Według legend Czechy stworzył pierwiastek kobiecy. Faktyczną protoplastką dynastii Przemyślidów miała być wieszczka Libusza. Sama wskazała, trochę oszukując poddanych, swojego męża - Przemysła Oracza. Przydomek nieprzypadkowy - nim został księciem, Przemysł był rolnikiem. Po śmierci Libuszy zaś jej kobieca drużyna wojowniczek, buntując się przeciw zniesieniu równouprawnienia, wywołała krwawą - i w końcu przegraną - wojnę z mężczyznami.

W tym odcinku zabieram Was na praski Wyszehrad - gdzie według legend - bo już nie historyków, Czechy się zaczęły.
Konfrontuję państwowotwórcze mity z ustaleniami badań, opowiadam o tym, dlaczego w średniowieczu insygniami koronacyjnymi czeskich władców były łapcie z łyka, skąd wzięła się nazwa Praga i co z Czechami mieli wspólnego Celtowie.
Jest też trochę o klasykach literatury, pojawia się nawet wątek kryminalny dotyczący wielkiego fałszerstwa, leżącego u podstaw nowożytnej kultury Czech. I pewien cmentarny dowcip.

Cała opowieść kręci się zaś wokół czterech rzeźb, które zbombardowali Amerykanie.

Na koniec zaś zdradzam, gdzie zdarza mi się pić piwo, jeśli chcę mieć święty spokój.

Tradycyjnie wdzięczny będę za wszelkie komentarze a jeśli odcinek wam się podoba - o pozytywne oceny i polecanie go innym.

W jinglu podcastu wykorzystuję fragment IX symfonii "Z Nowego Świata" autorstwa Antonina Dvořáka, pochodzącego z MUSOPEN.ORG

Husyci: religijna rewolucja, szwedzki stół czeskiej polityki historycznej
2024-01-08 11:11:39

Do średniowiecznych Husytów chętnie odwoływali się zarówno klasycy XIX wiecznego czeskiego odrodzenia narodowego, twórcy Czechosłowacji a nawet komuniści. Dla jednych byli oni symbolem czeskiej niezłomności i bohaterstwa, dla drugich - oporu wobec niemieckości i kojarzonego z Austrią katolicyzmu. Komuniści zaś widzieli w nich protobolszewików - swego rodzaju pierwowzór zbuntowanych przeciw nierównościom klasowym marynarzy z krążownika Aurora. W tym odcinku, razem z historykiem średniowiecza - dr Janem Škvrňákem - próbujemy opowiedzieć, kim Husyci - czescy religijni rewolucjoniści z XV wieku, byli naprawdę, a kim nie byli napewno. Mówimy też o spalonym na stosie w Konstancji mistrzu Janie Husie i trwającej 15 lat krwawej wojnie domowej i zewnętrznej, będącej skutkiem ich rewolucji. Zastanawiamy się też nad tym, jaki husytyzm wywarł wpływ na późniejsze dzieje Czech, ile z niego przetrwało do dzisiaj i dlaczego średniowieczni rewolucjoniści stali się szwedzkim stołem czeskiej polityki historycznej. Tradycyjnie wdzięczny będę za wszelkie komentarze a jeśli odcinek wam się podoba - o pozytywne oceny i polecanie go innym. W jinglu podcastu wykorzystuję fragment IX symfonii "Z Nowego Świata" autorstwa Antonina Dvořáka, pochodzącego z MUSOPEN.ORG
Do średniowiecznych Husytów chętnie odwoływali się zarówno klasycy XIX wiecznego czeskiego odrodzenia narodowego, twórcy Czechosłowacji a nawet komuniści. Dla jednych byli oni symbolem czeskiej niezłomności i bohaterstwa, dla drugich - oporu wobec niemieckości i kojarzonego z Austrią katolicyzmu. Komuniści zaś widzieli w nich protobolszewików - swego rodzaju pierwowzór zbuntowanych przeciw nierównościom klasowym marynarzy z krążownika Aurora.

W tym odcinku, razem z historykiem średniowiecza - dr Janem Škvrňákem - próbujemy opowiedzieć, kim Husyci - czescy religijni rewolucjoniści z XV wieku, byli naprawdę, a kim nie byli napewno. Mówimy też o spalonym na stosie w Konstancji mistrzu Janie Husie i trwającej 15 lat krwawej wojnie domowej i zewnętrznej, będącej skutkiem ich rewolucji.

Zastanawiamy się też nad tym, jaki husytyzm wywarł wpływ na późniejsze dzieje Czech, ile z niego przetrwało do dzisiaj i dlaczego średniowieczni rewolucjoniści stali się szwedzkim stołem czeskiej polityki historycznej.

Tradycyjnie wdzięczny będę za wszelkie komentarze a jeśli odcinek wam się podoba - o pozytywne oceny i polecanie go innym.

W jinglu podcastu wykorzystuję fragment IX symfonii "Z Nowego Świata" autorstwa Antonina Dvořáka, pochodzącego z MUSOPEN.ORG

ZOO w godle i hymn z operetki. Czeskie symbole narodowe
2023-12-29 08:00:03

Nie, w czeskim godle nie ma krecika. Są za to cztery inne zwierzęta - dwa lwy i dwie orlice. Nie tak dawno temu, towarzyszył im jeszcze niedźwiedź. A tak w ogóle, to Republika Czeska ma godła dwa - duże i małe. I rzeczywiście - czeski hymn jest prostą, ale i bardzo wzruszającą arią z XIX wiecznej operetki. Wiele nie brakowało a zamiast niej, w podniosłych chwilach, Czesi śpiewaliby średniowieczny chorał, albo pieśń bojową Husytów. Poza godłem - czy raczej dwoma, dwoma flagami i hymnem (tylko jednym), w ustawie o czeskich symbolach narodowych zapisano też barwy republiki. Niby są tylko trzy a nie jeden ma problemy z ich właściwą kolejnością. Wpadki z tej okazji zaliczyli m.in. premier Andrej Babiš i prezydent Miloš Zeman. W odcinku o czeskich symbolach narodowych jest też rozmówek polsko-czeskich, z podkreśleniem różnic między językiem literackim a ulicy, średniowieczna legenda o chudym lwie, trochę - sięgających nawet do XII wieku - dygresji historycznych i analiza treści husyckiej pieśni bojowej. Jest też kilka utworów muzycznych a nawet wspólny występ dwóch Karlów - Kryla i Gotta. Tu obiecany link do gaci, które performerzy zawiesili zamiast prezydenckiego sztandaru: A tu link mojej ulubionej interpretacji pieśni Kdož sú Boží bojovníci , w wykonaniu brata Svatopluka Karaska: W jinglu podcastu wykorzystuję fragment IX symfonii "Z Nowego Świata" autorstwa Antonina Dvořáka, pochodzącego z MUSOPEN.ORG
Nie, w czeskim godle nie ma krecika. Są za to cztery inne zwierzęta - dwa lwy i dwie orlice. Nie tak dawno temu, towarzyszył im jeszcze niedźwiedź. A tak w ogóle, to Republika Czeska ma godła dwa - duże i małe. I rzeczywiście - czeski hymn jest prostą, ale i bardzo wzruszającą arią z XIX wiecznej operetki.
Wiele nie brakowało a zamiast niej, w podniosłych chwilach, Czesi śpiewaliby średniowieczny chorał, albo pieśń bojową Husytów.
Poza godłem - czy raczej dwoma, dwoma flagami i hymnem (tylko jednym), w ustawie o czeskich symbolach narodowych zapisano też barwy republiki. Niby są tylko trzy a nie jeden ma problemy z ich właściwą kolejnością. Wpadki z tej okazji zaliczyli m.in. premier Andrej Babiš i prezydent Miloš Zeman.
W odcinku o czeskich symbolach narodowych jest też rozmówek polsko-czeskich, z podkreśleniem różnic między językiem literackim a ulicy, średniowieczna legenda o chudym lwie, trochę - sięgających nawet do XII wieku - dygresji historycznych i analiza treści husyckiej pieśni bojowej.
Jest też kilka utworów muzycznych a nawet wspólny występ dwóch Karlów - Kryla i Gotta.

Tu obiecany link do gaci, które performerzy zawiesili zamiast prezydenckiego sztandaru:

A tu link mojej ulubionej interpretacji pieśni Kdož sú Boží bojovníci, w wykonaniu brata Svatopluka Karaska:
  • W jinglu podcastu wykorzystuję fragment IX symfonii "Z Nowego Świata" autorstwa Antonina Dvořáka, pochodzącego z MUSOPEN.ORG

Najważniejsze czeskie święta. Boże Narodzenie w bezbożnym kraju
2023-12-19 08:00:03

Niektórzy twierdzą, że Czechy to najbardziej laicki kraj na świecie. Równocześnie nie ma dla Czechów ważniejszego, tradycyjniej obchodzonego i mocniej przeżywanego święta, niż Vánoce - Boże Narodzenie, których kulminacją - w wielu czeskich domach - jest pasterka. W tym odcinku Czechostacji próbuję, razem z dyrektorem Czeskiego Centrum w Warszawie Petrem Vlčkem opowiedzieć o tym, jak wyglądają typowe czeskie święta. Co ląduje na stole, kto przynosi prezenty pod choinkę i skąd się w ogóle w Czechach choinka wzięła. Rozmawiamy też o karpiach, stawach hodowlanych, wojnie na sałatki kartoflane oraz wpływach niemieckich w czeskiej kulturze. Wyjaśniamy fenomen telewizyjnych pohadek - bajek i zastanawiamy się nad tym, po co Czesi chodzą na pasterkę i co tak naprawdę obchodzą w Vánoce. Dołączam obiecany link do Czeskiej Mszy Bożonarodzeniowej Jakuba Jana Ryby, tu w wykonaniu Praskiego Konserwatorium. Jeśli możecie, w komentarzach podzielcie się swoimi doświadczeniami w kwestii zadanego w podcaście pytania o zimne ognie. * W odcinku wykorzystuję fragment kolędy "Narodil se Kristus Pan" e-cirkev na licencji CC. * W jinglu podcastu wykorzystuję fragment IX symfonii "Z Nowego Świata" autorstwa Antonina Dvořáka, pochodzącego z MUSOPEN.ORG
Niektórzy twierdzą, że Czechy to najbardziej laicki kraj na świecie. Równocześnie nie ma dla Czechów ważniejszego, tradycyjniej obchodzonego i mocniej przeżywanego święta, niż Vánoce - Boże Narodzenie, których kulminacją - w wielu czeskich domach - jest pasterka.

W tym odcinku Czechostacji próbuję, razem z dyrektorem Czeskiego Centrum w Warszawie Petrem Vlčkem opowiedzieć o tym, jak wyglądają typowe czeskie święta. Co ląduje na stole, kto przynosi prezenty pod choinkę i skąd się w ogóle w Czechach choinka wzięła.

Rozmawiamy też o karpiach, stawach hodowlanych, wojnie na sałatki kartoflane oraz wpływach niemieckich w czeskiej kulturze. Wyjaśniamy fenomen telewizyjnych pohadek - bajek i zastanawiamy się nad tym, po co Czesi chodzą na pasterkę i co tak naprawdę obchodzą w Vánoce.

Dołączam obiecany link do Czeskiej Mszy Bożonarodzeniowej Jakuba Jana Ryby, tu w wykonaniu Praskiego Konserwatorium.

Jeśli możecie, w komentarzach podzielcie się swoimi doświadczeniami w kwestii zadanego w podcaście pytania o zimne ognie.

* W odcinku wykorzystuję fragment kolędy "Narodil se Kristus Pan" e-cirkev na licencji CC.

* W jinglu podcastu wykorzystuję fragment IX symfonii "Z Nowego Świata" autorstwa Antonina Dvořáka, pochodzącego z MUSOPEN.ORG

Fico powrócił. Słowacki "PiS" na sterydach / odcinek specjalny
2023-12-13 08:00:03

Demontaż prokuratury specjalnej, pozbawienie ochrony mundurowych sygnalistów, zmniejszenie kar za korupcję - o takie zmiany zabiega szef nowego słowackiego rządu Robert Fico. Unia Europejska apeluje do niego o wstrzemięźliwość, prezydentka Zuzana Czaputowa zapowiada weto a opozycja, mówiąc o ataku na praworządność, wyprowadza ludzi na ulice. W kolejnym odcinku specjalnym opowiadam o tym, jak wygląda Słowacja, w której do władzy wrócił człowiek odpowiedzialny - jak mówią sami sami Słowacy - za zbudowanie w przeszłości pod Tatrami państwa mafijnego. I trudno oprzeć się wrażeniu, że teraz, w ekspresowym tempie, zabiega o jego restytucję. Tempie bardziej nawet ekspresowym, niż to, w jakim PiS zabrał się za legislacyjne zmiany w 2015 roku. * W jinglu podcastu wykorzystuję fragment IX symfonii "Z Nowego Świata" autorstwa Antonina Dvořáka, pochodzącego z MUSOPEN.ORG
Demontaż prokuratury specjalnej, pozbawienie ochrony mundurowych sygnalistów, zmniejszenie kar za korupcję - o takie zmiany zabiega szef nowego słowackiego rządu Robert Fico.
Unia Europejska apeluje do niego o wstrzemięźliwość, prezydentka Zuzana Czaputowa zapowiada weto a opozycja, mówiąc o ataku na praworządność, wyprowadza ludzi na ulice.

W kolejnym odcinku specjalnym opowiadam o tym, jak wygląda Słowacja, w której do władzy wrócił człowiek odpowiedzialny - jak mówią sami sami Słowacy - za zbudowanie w przeszłości pod Tatrami państwa mafijnego.
I trudno oprzeć się wrażeniu, że teraz, w ekspresowym tempie, zabiega o jego restytucję. Tempie bardziej nawet ekspresowym, niż to, w jakim PiS zabrał się za legislacyjne zmiany w 2015 roku.

* W jinglu podcastu wykorzystuję fragment IX symfonii "Z Nowego Świata" autorstwa Antonina Dvořáka, pochodzącego z MUSOPEN.ORG

Niepewna równość małżeńska. Konserwatywny parlament progresywnych Czechów?
2023-12-05 08:00:03

Wprowadzenie jakiejś formy równości małżeńskiej popierają dwie trzecie Czechów, chociaż z opublikowanych właśnie sondaży wynika, że różnie ją mogą rozumieć. Stosowny projekt leży w sněmovně - izbie niższej parlamentu - od ponad półtora roku. Ale szanse na wprowadzenienowego prawa nie są wielkie. Ustawie sprzeciwia się duża część parlamentarzystów - w tym reprezentacja najsilniejszej w rządzie konserwatywnej ODS. W efekcie, nawet kiedy "równość" wyjęto już z parlamentarnej zamrażarki, to burzliwa dyskusja raczej donikąd nie prowadzi. O tym, skąd rozjazd między poglądami Czechów a postawą ich reprezentantów, jaką rolę w dyskusji odgrywa Kościół Katolicki, ale też o biznesowych faszystach i czeskim stereotypie Polaka, rozmawiam z Filipem Harzerem , dziennikarzem portalu Seznam Zpravy , specjalistą od Polski i przedstawicielem czeskiej społeczności LGBT+. * Na okładce odcinka użyłem zdjęcia autorstwa Lukáša Bíby wykonanego dla Prague Pride . * W jinglu podcastu wykorzystuję fragment IX symfonii "Z Nowego Świata" autorstwa Antonina Dvořáka, pochodzącego z MUSOPEN.ORG
Wprowadzenie jakiejś formy równości małżeńskiej popierają dwie trzecie Czechów, chociaż z opublikowanych właśnie sondaży wynika, że różnie ją mogą rozumieć. Stosowny projekt leży w sněmovně - izbie niższej parlamentu - od ponad półtora roku. Ale szanse na wprowadzenienowego prawa nie są wielkie.
Ustawie sprzeciwia się duża część parlamentarzystów - w tym reprezentacja najsilniejszej w rządzie konserwatywnej ODS. W efekcie, nawet kiedy "równość" wyjęto już z parlamentarnej zamrażarki, to burzliwa dyskusja raczej donikąd nie prowadzi.

O tym, skąd rozjazd między poglądami Czechów a postawą ich reprezentantów, jaką rolę w dyskusji odgrywa Kościół Katolicki, ale też o biznesowych faszystach i czeskim stereotypie Polaka, rozmawiam z Filipem Harzerem, dziennikarzem portalu Seznam Zpravy, specjalistą od Polski i przedstawicielem czeskiej społeczności LGBT+.

* Na okładce odcinka użyłem zdjęcia autorstwa Lukáša Bíby wykonanego dla Prague Pride.
* W jinglu podcastu wykorzystuję fragment IX symfonii "Z Nowego Świata" autorstwa Antonina Dvořáka, pochodzącego z MUSOPEN.ORG

Czesi zastrajkowali/odcinek specjalny
2023-11-27 20:21:48

27 listopada 2023 roku uczniowie większości czeskich szkół nie mieli lekcji. Nie chodziło wcale o specjalne wakacje, dni dyrektorskie czy jakieś nieznane w Polsce święto. Po prostu odbył się największy od trzydziestu lat strajk placówek edukacyjnych. Niezależnie od nauczycieli strajkowało też kilkanaście central związkowych. Działacze protestowali chociażby na ulicach Pragi, na dwie godziny produkcję wstrzymano m.in. w zakładach Skody. W tym - specjalnym, nagranym w dniu strajku odcinku - spróbuję przybliżyć słuchaczom Czechostacji o co chodziło w protestach, jak reaguje na nie społeczeństwo a jak rząd. W jinglu podcastu używam fragmentu IX symfonii "Z Nowego Świata" autorstwa Antonina Dvořáka, pochodzącego z MUSOPEN.ORG
27 listopada 2023 roku uczniowie większości czeskich szkół nie mieli lekcji. Nie chodziło wcale o specjalne wakacje, dni dyrektorskie czy jakieś nieznane w Polsce święto. Po prostu odbył się największy od trzydziestu lat strajk placówek edukacyjnych.
Niezależnie od nauczycieli strajkowało też kilkanaście central związkowych. Działacze protestowali chociażby na ulicach Pragi, na dwie godziny produkcję wstrzymano m.in. w zakładach Skody.
W tym - specjalnym, nagranym w dniu strajku odcinku - spróbuję przybliżyć słuchaczom Czechostacji o co chodziło w protestach, jak reaguje na nie społeczeństwo a jak rząd.

W jinglu podcastu używam fragmentu IX symfonii "Z Nowego Świata" autorstwa Antonina Dvořáka, pochodzącego z MUSOPEN.ORG

Czechy dwa lata po wyborach: Z populistami nie wystarczy wygrać
2023-11-23 20:18:00

Swój piętnasty października, czyli odsunięcie od władzy populistów, Czesi przerobili dwa lata temu, w październiku 2021 roku. Wtedy to pięć bardzo różnych partii, skupionych w dwóch blokach, pokonało rządzące ANO oligarchy Andreja Babisza i utworzyło własny gabinet. Pięciopartyjną koalicją targają spory kompetencyjne, personalne i programowe, spaja ją chęć utrzymania Republiki Czeskiej na prodemokratycznym i prounijnym kursie. Rząd Petra Fiali nie ma łatwo - krótko po przejęciu przez niego władzy Rosja napadła na Ukrainę a na świecie rozpoczął się kryzys energetyczny. Do tego poprzednicy obecnej władzy zostawili po sobie spory deficyt finansów publicznych. Według sondaży pięciu tworzącym koalicję partiom nie udało by się dziś powtórzyć wyborczego wyniku sprzed dwóch lat; ANO samodzielnie zdobyłoby więcej głosów. Do tego rząd cieszy się rekordowo niskim zaufaniem - ufa mu niecała jedna czwarta Czechów. O tym, dlaczego tak się dzieje i czy ten trend można jeszcze odwrócić, Czechostacja rozmawia z Martinem Fendrychem , pisarzem, dziennikarzem i komentatorem politycznym portalu aktualne.cz W odcinku wykorzystano fragmenty IX symfonii "Z Nowego Świata" autorstwa Antonina Dvořáka, pochodzące z MUSOPEN
Swój piętnasty października, czyli odsunięcie od władzy populistów, Czesi przerobili dwa lata temu, w październiku 2021 roku. Wtedy to pięć bardzo różnych partii, skupionych w dwóch blokach, pokonało rządzące ANO oligarchy Andreja Babisza i utworzyło własny gabinet.
Pięciopartyjną koalicją targają spory kompetencyjne, personalne i programowe, spaja ją chęć utrzymania Republiki Czeskiej na prodemokratycznym i prounijnym kursie. Rząd Petra Fiali nie ma łatwo - krótko po przejęciu przez niego władzy Rosja napadła na Ukrainę a na świecie rozpoczął się kryzys energetyczny. Do tego poprzednicy obecnej władzy zostawili po sobie spory deficyt finansów publicznych.
Według sondaży pięciu tworzącym koalicję partiom nie udało by się dziś powtórzyć wyborczego wyniku sprzed dwóch lat; ANO samodzielnie zdobyłoby więcej głosów. Do tego rząd cieszy się rekordowo niskim zaufaniem - ufa mu niecała jedna czwarta Czechów.

O tym, dlaczego tak się dzieje i czy ten trend można jeszcze odwrócić, Czechostacja rozmawia z Martinem Fendrychem, pisarzem, dziennikarzem i komentatorem politycznym portalu aktualne.cz

W odcinku wykorzystano fragmenty IX symfonii "Z Nowego Świata" autorstwa Antonina Dvořáka, pochodzące z MUSOPEN

Informacja dotycząca prawa autorskich: Wszelka prezentowana tu zawartość podkastu jest własnością jego autora

Wyszukiwanie

Kategorie