Profesor Matczak
Krótsze i dłuższe pogadanki o prawie, filozofii, języku i życiu
Kategorie:
Edukacja
Edukacja
Imperium tekstu kontratakuje. Wykład 6
2022-11-26 15:23:30
Wyobraźcie sobie, że w 2024 ortodoksyjnie katolicka partia wygrywa w Polsce wybory i uchwala nową konstytucję, która jest po prostu słowo w słowo tekstem Dziesięciu Przykazań. Jak interpretowalibyśmy taką konstytucję? Zgodnie z intencją uchwalających, czy zgodnie z wielowiekową tradycją rozumienia tego tekstu? Czy gdyby jeden z głosujących uważał, że "Nie cudzołóż!" to zakaz zdradzania w CUDZYM łóżku, a więc nie obejmuje on zakazu zdrady we własnym, czy interpretator powinien przyjąć takie rozumienie tekstu zgodnie z intencją prawodawcy? Czym ona jest i dlaczego odgrywa tak ważną rolę w interpretacji prawniczej? Czy jest jedna, czy jest ich więcej (trzy), jak argumentuję w kolejnym wykładzie? Czy prawnik powinien brać pod uwagę to, co miał na myśli autor tekstu prawnego, czy raczej powinien nadawać tekstowi znaczenie wyznaczane przez konwencję językową i tradycję języka? O tym wszystkim dyskutujemy w najnowszym wykładzie z serii "Imperium tekstu kontratakuje".
Wyobraźcie sobie, że w 2024 ortodoksyjnie katolicka partia wygrywa w Polsce wybory i uchwala nową konstytucję, która jest po prostu słowo w słowo tekstem Dziesięciu Przykazań. Jak interpretowalibyśmy taką konstytucję? Zgodnie z intencją uchwalających, czy zgodnie z wielowiekową tradycją rozumienia tego tekstu? Czy gdyby jeden z głosujących uważał, że "Nie cudzołóż!" to zakaz zdradzania w CUDZYM łóżku, a więc nie obejmuje on zakazu zdrady we własnym, czy interpretator powinien przyjąć takie rozumienie tekstu zgodnie z intencją prawodawcy? Czym ona jest i dlaczego odgrywa tak ważną rolę w interpretacji prawniczej? Czy jest jedna, czy jest ich więcej (trzy), jak argumentuję w kolejnym wykładzie? Czy prawnik powinien brać pod uwagę to, co miał na myśli autor tekstu prawnego, czy raczej powinien nadawać tekstowi znaczenie wyznaczane przez konwencję językową i tradycję języka? O tym wszystkim dyskutujemy w najnowszym wykładzie z serii "Imperium tekstu kontratakuje".
Imperium tekstu kontratakuje. Wykład 5.
2022-11-15 17:16:20
Czy prawnicy korzystają z niejasności prawa, by realizować swoją wizję świata? Czy grozi nam dyktatura sędziów? W piątym wykładzie dyskutujemy problem władzy sędziowskiej - a więc tego, czy niejasność prawa powoduje, że sędziowie mogą realizować swoje własne preferencje, kiedy prawo stosują.
Czy prawnicy korzystają z niejasności prawa, by realizować swoją wizję świata? Czy grozi nam dyktatura sędziów? W piątym wykładzie dyskutujemy problem władzy sędziowskiej - a więc tego, czy niejasność prawa powoduje, że sędziowie mogą realizować swoje własne preferencje, kiedy prawo stosują.
Imperium tekstu kontratakuje. Wykład 4.
2022-11-05 12:28:54
Wykład czwarty poświęcony jest ważnemu zagadnieniu: kto jest panem znaczenia tekstu prawnego? Prawodawca czy społeczeństwo? Innymi słowy, czy znaczenie tekstu prawnego powinno być ustalane na moment uchwalenia aktu prawnego czy na moment jego interpretacji? Czy w razie watpliwości co do znaczenia powinno się je rozstrzygać przez odwołanie do intencji prawodawcy czy raczej do konwencji językowych, wypracowanych przez społeczeństwo. Efekty przyjęcia jednego oczy drugiego podejścia mogą być całkiem inne, co przekłada się na inną sytuację obywateli, którzy prawu podlegają.
Wykład czwarty poświęcony jest ważnemu zagadnieniu: kto jest panem znaczenia tekstu prawnego? Prawodawca czy społeczeństwo? Innymi słowy, czy znaczenie tekstu prawnego powinno być ustalane na moment uchwalenia aktu prawnego czy na moment jego interpretacji? Czy w razie watpliwości co do znaczenia powinno się je rozstrzygać przez odwołanie do intencji prawodawcy czy raczej do konwencji językowych, wypracowanych przez społeczeństwo. Efekty przyjęcia jednego oczy drugiego podejścia mogą być całkiem inne, co przekłada się na inną sytuację obywateli, którzy prawu podlegają.
Imperium tekstu kontratakuje. Wykład 3.
2022-10-31 20:02:45
Trzeci wykład z tegorocznej serii - o tym, jak populiści chcą reformować prawo i dlaczego to się nie udaje na przykładzie historii Króla Rexa i koncepcji wewnętrznej moralności prawa Lona Fullera.
Trzeci wykład z tegorocznej serii - o tym, jak populiści chcą reformować prawo i dlaczego to się nie udaje na przykładzie historii Króla Rexa i koncepcji wewnętrznej moralności prawa Lona Fullera.
Imperium tekstu kontratakuje. Wykład 2.
2022-10-24 13:15:36
Drugi wykład z serii "Imperium tekstu kontraatakuje" - o tym, dlaczego "lex" musi być "dura" i w jaki sposób twardość prawa jest potrzebna, by mogło ono pełnić swoją funkcję, choć nieraz kłóci się to ze zdrowym rozsądkiem. W tym odcinku znajdziecie rozważania nad tym, czym jest "funkcja właściwa" i "wartość przeżycia", a także w jaki sposób te pojęcia zaczerpnięte z teorii ewolucji pozwalają nam zrozumieć takie zagadnienia, jak nadużycie prawa oraz relację prawa i moralności.
Drugi wykład z serii "Imperium tekstu kontraatakuje" - o tym, dlaczego "lex" musi być "dura" i w jaki sposób twardość prawa jest potrzebna, by mogło ono pełnić swoją funkcję, choć nieraz kłóci się to ze zdrowym rozsądkiem. W tym odcinku znajdziecie rozważania nad tym, czym jest "funkcja właściwa" i "wartość przeżycia", a także w jaki sposób te pojęcia zaczerpnięte z teorii ewolucji pozwalają nam zrozumieć takie zagadnienia, jak nadużycie prawa oraz relację prawa i moralności.
Imperium tekstu kontratakuje. Wykład 1.
2022-10-19 22:18:39
W roku 2022 rozpocząłem nową serię wykładów z filozofii prawa. Są one oparte na mojej ostatniej książce "Imperium tekstu. Prawo jako postulowanie i urzeczywistnianie świata możliwego" i przedstawiają wizję prawa w ujęciu teorii ewolucji, zastosowanej do wytworów kultury. Wykłady te są przeznaczone dla wszystkich zainteresowanych prawem, filozofią i językiem. Wykład pierwszy zawiera wprowadzenie do omawianych zagadnień.
W roku 2022 rozpocząłem nową serię wykładów z filozofii prawa. Są one oparte na mojej ostatniej książce "Imperium tekstu. Prawo jako postulowanie i urzeczywistnianie świata możliwego" i przedstawiają wizję prawa w ujęciu teorii ewolucji, zastosowanej do wytworów kultury. Wykłady te są przeznaczone dla wszystkich zainteresowanych prawem, filozofią i językiem. Wykład pierwszy zawiera wprowadzenie do omawianych zagadnień.
Jak mówić prosto o złożonych sprawach
2022-03-28 11:26:15
Specjaliści różnych dziedzin - lekarze, prawnicy, mechanicy - mają problem z prostym mówieniem o tym, na czym się znają. Ten materiał przedstawia kilka rad, jak mówić prosto, mimo że myśli się w sposób złożony. Najważniejsza z nich brzmi: skomplikowany język może poniżać, więc go nie używaj, jeśli chcesz, by ludzie ci ufali. A poza tym jeśli ktoś naprawdę zna się na czymś, potrafi to coś wyjaśnić dwulatkowi.
Specjaliści różnych dziedzin - lekarze, prawnicy, mechanicy - mają problem z prostym mówieniem o tym, na czym się znają. Ten materiał przedstawia kilka rad, jak mówić prosto, mimo że myśli się w sposób złożony. Najważniejsza z nich brzmi: skomplikowany język może poniżać, więc go nie używaj, jeśli chcesz, by ludzie ci ufali. A poza tym jeśli ktoś naprawdę zna się na czymś, potrafi to coś wyjaśnić dwulatkowi.
Czy dobry naukowiec musi być szaleńcem? Opowieść o raku i insulinie
2022-02-19 11:47:18
Jak powszechnie wiadomo, rozum jest współcześnie w odwrocie. W nowym odcinku zastanawiam się, czy jednym z powodów takiego stanu rzeczy jest to, że częścien promujemy publicznie, zwłaszcza wśród dzieci) bohaterskie postawy walki (strażak, żołnierz), a nie bohaterskie postawy myślenia. Aby to zmienić, omawiam dwie książki, które pokazują życie uczonych-bohaterów. Ci ludzie zmienili świat rozumem, nie siłą mięśni, i mogą być wzorem do naśladowania.
Książki omawiane w tym odcinku:
Thea Cooper, Arthur Ainsberg,
Breakthrough: Elizabeth Hughes, the Discovery of Insulin, and the Making of a Medical Miracle
Mukherjee Siddhartha, Cesarz wszech chorób. Biografia raka
Jak powszechnie wiadomo, rozum jest współcześnie w odwrocie. W nowym odcinku zastanawiam się, czy jednym z powodów takiego stanu rzeczy jest to, że częścien promujemy publicznie, zwłaszcza wśród dzieci) bohaterskie postawy walki (strażak, żołnierz), a nie bohaterskie postawy myślenia. Aby to zmienić, omawiam dwie książki, które pokazują życie uczonych-bohaterów. Ci ludzie zmienili świat rozumem, nie siłą mięśni, i mogą być wzorem do naśladowania.
Książki omawiane w tym odcinku:
Thea Cooper, Arthur Ainsberg,
Breakthrough: Elizabeth Hughes, the Discovery of Insulin, and the Making of a Medical Miracle
Mukherjee Siddhartha, Cesarz wszech chorób. Biografia raka
Nie widzisz człowieka, widzisz ideologię. Saramago o moralnej ślepocie
2022-02-12 13:25:40
Już jest! Nowa seria filmów na moim kanale na You Tube, dostępne także jako podkast! Nowe wnętrze, nowy mikrofon i nowe książki ważne dla demokracji. Dzisiaj opowiadam o trzech książkach José Saramago, które pozwalają nam zrozumieć polską rzeczywistość lepiej niż niejeden traktat naukowy. Zastanawiam się także nad celem interpretacji - czy chodzi o to, żeby zrozumieć autora, czy raczej, żeby zrozumieć siebie.
Już jest! Nowa seria filmów na moim kanale na You Tube, dostępne także jako podkast! Nowe wnętrze, nowy mikrofon i nowe książki ważne dla demokracji. Dzisiaj opowiadam o trzech książkach José Saramago, które pozwalają nam zrozumieć polską rzeczywistość lepiej niż niejeden traktat naukowy. Zastanawiam się także nad celem interpretacji - czy chodzi o to, żeby zrozumieć autora, czy raczej, żeby zrozumieć siebie.
Jak chronić demokrację, apelując do emocji?
2022-02-07 11:41:39
Ostatni wykład w cyklu 2021/2022, poświęcony temu, jak bronić się przed populizmem. On atakuje demokrację emocjami, czy ona powinna się bronić wyłącznie rozumem? Pewnie nie, ale jak przestawić się w działaniu z LOGOSU na PATHOS, skoro całe prawo i praworządność oparte są na tym pierwszym. UWAGA TECHNICZNA: jakość nagrania nie jest optymalna, ponieważ nie zadziałał główny mikrofon, stąd wykorzystano nagranie zapasowe z innego urzadzenia. Przepraszam za ten dyskomfort.
Ostatni wykład w cyklu 2021/2022, poświęcony temu, jak bronić się przed populizmem. On atakuje demokrację emocjami, czy ona powinna się bronić wyłącznie rozumem? Pewnie nie, ale jak przestawić się w działaniu z LOGOSU na PATHOS, skoro całe prawo i praworządność oparte są na tym pierwszym. UWAGA TECHNICZNA: jakość nagrania nie jest optymalna, ponieważ nie zadziałał główny mikrofon, stąd wykorzystano nagranie zapasowe z innego urzadzenia. Przepraszam za ten dyskomfort.