Raport z Literatury
Z tej strony Agnieszka Budnik i Raport z Literatury: podcast o literaturze najnowszej.
Co znajdziesz w raporcie? Wywiady z pisarzami i pisarkami, rozmowy wokół rynku książki, literatur z zakątków globu i dyskusji krytycznoliterackich. Ale nie tylko!
✨ opowiem Ci też solo o premierach, przekładach i literackich kontekstach. Czasem też o przykurzonych klasykach. Zawsze aktualnie.
Społeczeństwo i Kultura
Olga Drenda: Wspólnota śmiechu. O wywrotowej sile humoru i ciemnych stronach żartu
2024-03-29 20:20:26
Wydawcy jej nienawidzą [zobacz memy]
Tym razem, z Olgą Drendą, rozmawiamy o stereotypach i granicach: bo czy rzeczywiście „wielka” literatura rodzi się tylko z traumy? I czy żartować można ze wszystkiego? No i jak wyglądałby kanon śmiesznej kultury?
A poza tym:
- Dyskutujemy o bardzo długiej europejskiej tradycji humoru, terapeutycznym działaniu żartu i wyścigu państw o palmę narzekackiego pierwszeństwa.
- Zadajemy sobie pytanie, dlaczego tak bardzo potrzebujemy dziś błaznów? Czyli o balansującym na granicy norm społecznych tricksterze, Stonodze i Testovironie.
- Kiedy śmiech staje się etycznie podejrzany? I dlaczego buduje nas cudza krzywda? Mówimy o patostreamach, Krzysztofie Kononowiczu i najczarniejszym żarcie, który wyzwala najniższe instynkty.
- Skoro humor bada granice i normy, to jak zmieniliśmy się jako społeczeństwo w ciągu ostatnich 15. lat?
Tysiące twarzy, setki miraży, czyli różne oblicza i rodowody śmiechu: o absurdzie, surrealizmie, nostalgii, ironii, cynizmie.
No i last, but not least, o krzepiącym humorze jako strategii oporu.
Tove Jansson who? Nie tylko Muminki. Czyli jak zostać artystką i zamienić życie w sztukę.
2024-02-24 15:55:42
TOVE JANSSON WHO?
Nie tylko Muminki. Czyli jak zostać artystką i zamienić życie w sztukę.
Choć Jansson była Finką, pisała głównie po szwedzku. Jej życie rozciągało się niemal na cały XX wiek - od zawieruch wojennych, prez depenalizację homoseksualizmu (1971) niemalże po legalizację związków partnerskich na północy Europy.
Była skrupulatna i uważna na detale - jej notatki i zeszyty potrafiły w całości opisywać schemat działania maszyny, o której tylko wspomniała w tekście. Tove Jansson zaczynała jako malarka, choć pragnęła zostać rzeźbiarką.
Jako nastolatka miała za sobą już pierwsze publikacje i wystawy ilustracji. Jak sztuka wpłynęła na jej późniejsze historie i postacie (bo jest o odkrywać)? II wojna światowa była dla Jansson czasem próby i inspiracji. Jej antywojenne przekonania często przewijały się w jej ilustracjach i komiksach, czyniąc z niej odważną komentatorkę polityczną.
Muminki, choć na pierwszy rzut oka wydają się postaciami dla dzieci, w rzeczywistości poruszają głębokie, filozoficzne tematy i są próbą powrotu do własnego dzieciństwa. Ale Muminki to tylko etap w twórczości pisarki.
Czy wiecie, że Jansson tworzyła również powieści, zbiory opowiadań, a niemal całe swoje życie zapisywała w pamiętnikach?Tove Jansson żyła również w długoletnim związku z Tuulikki Pietilä. Jej osobiste doświadczenia pozostawały nie bez znaczenia w jej twórczości - zwłaszcza w perspektywie queerowości.
I jak zwykle - ale nie tylko!
Moja audycja powstaje dzięki Wam - Jeśli masz ochotę wesprzeć moją pracę, możesz zdecydować się na dowolną wpłatę w serwisie Patronite i dołączyć do naszej społeczności :)
https://patronite.pl/raportzliteratury
Czytać świat. Antypodsumowanie 2023 i nadzieje na 2024: Magdalena Gołdanowska (Wydawnictwo Czarne)
2024-01-13 20:25:09
Przed Wami antypodsumowanie roku 2023 - dlaczego anty? Bo razem z Magdaleną Gołdanowską - redaktorką nabywającą obcej prozy związanej z Wydawnictwem Czarne, rozmawiamy o zmieniającym się rynku książki w Polsce, polskiej i zagranicznej prozie, roli agentów, kupców i prywatnych literackich zachwytach, które trudno zamknąć w ramie 12 miesięcy. Wybiegamy też w przyszłość - czyli wspominamy o tym, co pojawi się na półkach w 2024 (a idą rzeczy potężne). A rozmowa jest treściwa - bo ponad godzinna. O czym posłuchacie w najnowszym odcinku?
Rok opowiadań? Magda podkreśliła, że miniony rok był dla niej czasem intensywnego zanurzenia w świat opowiadań - czy krótkie formy wyprą powieść? I co na to rynek i czytelnicy? Cicha proza, czyli czego szuka redaktorka? W poszukiwaniu bestsellera i jakościowej prozy.
Za kulisami: jak wyglądają branżowe targi książki? Jak nabywa się tytuły i czy wizja ta ma coś wspólnego z filmem akcji? Trendy w literaturze: Wspólnie zastanawiałyśmy się, jakie tematy i gatunki będą dominować na literackim rynku w najbliższych latach. Czego szukamy w Polsce? I czy ktoś szuka nas? Nowości 2024: Magda dała nam przedsmak nadchodzących wydawniczych projektów: od brytyjskich powieści, przez zapomniane dzieła po wszystko to, co wyrzuci nas z butów. Koniunktura: czyli jak rodzi się trend i co ma z tym wspólnego sytuacja polityczna? Czyli od konfliktów po katalogi diversity. Mało narzekań, dużo praktycznych rozważań. Z tej strony Agnieszka Budnik (prawie doktorka, na pewno literaturoznawczyni) i Raport z Literatury: Podcast o literaturze najnowszej. Co znajdziesz w raporcie? Wywiady z pisarzami i pisarkami, rozmowy wokół rynku książki i nagród literackich. Ale nie tylko. Opowiadam też sama o premierach, przekładach i literackich kontekstach. Czasem też o przykurzonych klasykach. Więcej informacji o podcaście znajdziesz na instagramie: @raportzliteratury i na stronie raportzliteratury.pl
Toni Morrison who? O odzyskiwaniu blackstorii, sumieniu Ameryki i podejrzanym literackim Noblu
2023-12-06 21:31:54
Tym razem znajdujemy się na granicy dwóch stanów: Kentucky i Ohio. Toni Morrison w swojej twórczości zadaje pytania z gatunku tych najstrudniejszych - a co, jeśli nie ma dobrego wyboru?
00:11:54 WHY Toni?
Co łączy Jima Morrisona z Toni M? Czym jest życiopisanie? I co ma z tym wspólnego Flaubert?
00:17:44
Blackstoria, czyli co? O dziejach pewnego - świeżo ukutego (pewnie wcale nie) - pojęcia.
00:19:45
Historia arcydzieła: Umiłowana (przeł. K. Gucio)
i w całości odcinka: o staroświeckim i potężnym Noblu, konwencji horroru i przełamywaniu granic gatunku, sprawach paranormalnych, geopolitycznych i Oprze Winfrey.
I jak zwykle - ale nie tylko!
Moja audycja powstaje dzięki Wam - Jeśli masz ochotę wesprzeć moją pracę, możesz zdecydować się na dowolną wpłatę w serwisie Patronite i dołączyć do naszej społeczności :)
https://patronite.pl/raportzliteratury
#30 Eduardo Halfon: Czy Żydem się jest, czy tylko bywa? O tożsamości gwatemalskiej, syryjskiej, libańskiej i polskiej oraz strategiach przetrwania (PL, ES; odcinek dwujęzyczny))
2023-10-29 13:33:28
Przy okazji 15. edycji Conrad Festival udało mi się porozmawiać z pisarzem, o najbardziej złożonej tożsamości, jaką można sobie wyobrazić. Razem z Eduardo Halfonem rozmawiamy o:
- mozaice tożsamości, czyli metaforze szafy: jakie kostiumy wiszą w szafie Halfona (gwatemalskie, polskie, syryjskie, libańskie, amerykańskie i francuskie)? Które "przebranie" jest mu najbliższe?
- wachlarzu tożsamości, czyli o tym, czy kim się jest, kiedy przebranie się zdejmuje?
- o strategiach przetrwania Żydów: polskich, arabskich, ortodoksyjnych i nie tylko, czyli o wątku migracyjnym
- o pewnym kongresie literatury w Japonii i filmie, który najlepiej oddaje splątanie dzisiejszego świata
#29 Grzegorz Jankowicz: Literatura jako rzeczywistość. Jak czytać, żeby przetrwać?
2023-09-20 12:58:42
Gdzie dziś, w sferze naszych działań indywidualnych i społecznych, znajduje się literatura? Razem z Grzegorzem Jankowiczem, filozofem literatury, krytykiem literackim, eseistą i dyrektorem programowym Conrad Festival stajemy wbrew bezsilności, zadając sobie pytanie o to, co może dać nam literatura? No i - w jaki sposób Kafka korzystałby z Facebooka? I dlaczego bał się snu?
O czym rozmawiamy?
- literatura jako część rzeczywistości (nie wbrew, nie zamiast, nie w opozycji)- o najnowszym filmie Agnieszki Holland
- przekład - czyli jak odnieść tekst literacki do siebie, a w konsekwencji - do świata?
- Literatura - inkluzywna czy nie? Czyli o językach konkurencyjnych: ekonomii, religii, polityki i nie tylko
- Co możemy zyskać dzięki lekturze, nie tylko w wymiarze jednostkowym?
- Czy polscy pisarze i pisarki powinni kupić sobie komputer? Czyli o oczekiwaniach krytyków i krytyczek i pewnym tekście
- Jak wartościować literaturę - i rzeczywistość? A także - jak powstało pole literackie? I dlaczego jego członkowie okopują się na pozycjach obronnych?
- jak stworzyć przestrzeń społeczną dla literatury? O klubach książki, pracy w więzieniu i rozszczelnianiu granic
#28 Przemek Dębowski: "Czas weryfikuje wartość literatury". O 15. latach Karakteru
2023-08-11 14:25:59
W 2023 roku Karakterowi, najbardziej znanemu wydawnictwu niezależnemu, wybija 15. lat działalności na rynku. To również 15. lat zmian społecznych, politycznych i kulturalnych. Zatem:
- czy wydawca musi mieć misję? Czyli po co Przemek Dębowski wciąż publikuje książki?
- jak zmieniliśmy się my i rynek? Czyli czasy dolara za 2 złote i świecie ziszczonego snu
- w jaki sposób Karakter znajduje swoich autorów? I czego nie udało się przeforsować Przemkowi?
- co działo się z krytyką literacką? I czy możliwy jest plan pozytywny i Republika Krytyków? :)
- czy wszystkie potrzeby czytelników należy zaspokajać? Czyli o karierze "literatury obozowej" o ścieżkach zawodowych w miejscu Zagłady.
- Dlaczego to Susan Sontag uratowała Karakter?
- i nieoczekiwane dyskusje o literaturze zupełnie najnowszej.
Rozmowa i ważna, i nieplanowanie rocznicowa, i pełna marzeń i wiary w literaturę. Jakkolwiek patetycznie to brzmi. Posłuchajcie o refleksjach z ostatnich 15. lat.
Moja audycja powstaje dzięki Wam - Jeśli masz ochotę wesprzeć moją pracę, możesz zdecydować się na dowolną wpłatę w serwisie Patronite i dołączyć do naszej społeczności :)
https://patronite.pl/raportzliteratury
fot. Marzena Bugała
Susan Sontag who? Czyli o co chodzi z ostatnią ikoną humanistyki
2023-06-16 13:40:04
Susan Sontag - ikona, despotka, ostatnia wielka gwiazda humanistyki?
Jak zabrać się do jej twórczości? Była nie tylko eseistką i pisarką, ale również wpływową krytyczką i teoretyczką kultury. Odwagą myślenia i pisania (może nawet zuchwalstwem) zmieniła oblicze współczesnej humanistyki. Jej esej "Notes on 'Camp'" z 1964 roku zrewolucjonizował sposób, w jaki rozumiemy sztukę, a krytyka wojny w Wietnamie oraz pomoc niesiona w trakcie wojny w Bośni wyznaczyła standard intelektualistom zaangażowanym (choćby w teorii).
Od czego zacząć? I po co to robić?
Przejdziemy od fotografii, poprzez interpretację, znaczenie choroby po politykę i feminizm - bo wszystko to mieściło się w jej rozważaniach.
Moja audycja powstaje dzięki Wam - Jeśli masz ochotę wesprzeć moją pracę, możesz zdecydować się na dowolną wpłatę w serwisie Patronite i dołączyć do naszej społeczności :)
https://patronite.pl/raportzliteratury
#26 Paulina Małochleb: WSTYD. Jak działa i skąd się bierze? O płci, klasie i rasie przy okazji trzech przeoczonych książek.
2023-05-20 00:38:07
Razem z dr Pauliną Małochleb - krytyczką, akademiczką, uważną czytelniczką i twórczynią @ksiazkinaostro - rozmawiamy o WSTYDZIE.
- skąd bierze się wstyd?
- dlaczego wstyd jest skutecznym narzędziem dyscyplinowania kobiet?
- co wspólnego ze wstydem ma klasowość? I jak z kastową strukturą społeczną radzi sobie Francja?
- w jaki sposób Marie Ndiaye dekonstruuje model lewicowego zaangażowania?
- czy jest możliwa ponowna kolonizacja?
- jakie tematy są bliskie współczesnej literaturze francuskiej?
- miasto jako wstyd: Bordeaux jako miejsce wstydu
- co jest lepszą metodą popularyzowania myśli feministycznej? Czyli furia Eimar McBride vs pop-intelektualizm R. Solnit
A odpowiedzi na te i inne pytania wysłuchacie w rozmowie, którą rozpięłyśmy pomiędzy trzema, w naszym odczuciu, przeoczonymi publikacjami. Mówimy o:
- Eimear McBride, Coś nie tak. Kobiecość i wstręt (przeł. Aga Zano, wyd. Pauza)
- Marie Ndiaye, Zemsta należy do mnie (przeł. Magdalena Kamińska-Maurugeon, wyd. Filtry)
- Monika Drzazgowska, Szalej (wyd. literackie)
Moja audycja powstaje dzięki Wam - Jeśli masz ochotę wesprzeć moją pracę, możesz zdecydować się na dowolną wpłatę w serwisie Patronite i dołączyć do naszej społeczności :)
https://patronite.pl/raportzliteratury
Dzięki!
#25: Draka o esej, czyli czy wiemy, o czym tak naprawdę mówimy?
2023-04-30 21:28:02
Z esejem jest pod górkę - każdy ma w głowie swoje wyobrażenie, a zdarza się, że mijamy się jak - sama nie wiem - statki na niebie, bo jednak myślimy o zupełnie różnych esejach.
No to jaki jest współczesny esej? Wywrotowy, niesforny i buntowniczy czy rozwodniony, puszczony i bufoniasty?
Czym jest (a czym nie) esej?
Dlaczego czytanie to pakt z autorem / autorką?
Co utrata Kresów miała wspólnego z tzw. „polskim esejem”?
Skąd wzięło się porównanie Mitteleuropa z esejem jako gatunkiem?
Dlaczego anglosasi narobili więcej szkody niż pożytku tej kategorii?
Co jest kołem zamachowym eseju?
Co to znaczy, za Tadeuszem Sławkiem, że esej dociąża i odciąża?
Dlaczego esej to ćwiczenie z jasności myśli?
00:00:00 esej, czyli co? Wokół definicji (lub ich braku)
00:28:00 esej według praktyczki - Renata Lis dla Dwutygodnik
00:42:00 esej „polski” - czyli skok do antologii eseistycznej od Ossolineum
00:47:25 esej jako Mitteleuropa (serio)