DNA Muzyki Polskiej
![](https://episodes.castos.com/62d6809a2feb37-21255606/images/Projekt-bez-tytu-u-4-.png)
Podcast dla miłośników muzyki i historii! Co kształtuje muzykę? Jaki jest jej kod? Bierzemy pod lupę jej próbki pochodzące z okresu, gdy Polski nie było na mapie Europy, by wraz z wykonawcami i badaczami wyabstrahować DNA muzyki polskiej. Prowadzą Agata Kwiecińska i Mariusz Gradowski.
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu "Dziedzictwo Muzyki Polskiej".
Teodor Leszetycki – pedagog wirtuozów – DNA Muzyki Polskiej #12
2023-03-09 01:00:00
Pianista, kompozytor, dyrygent, ale przede wszystkim – wybitny pedagog. O kim mowa? O Teodorze Leszetyckim.
Prowadził lekcje w bardzo nowoczesnym na ówczesne czasy modelu nauczania – lekcji półotwartych. Jego uczniowie i asystenci tworzyli wielką rodzinę muzyczną, a lekcje przybierały formę spotkań i dyskusji i debat.
Mało kto wie jednak, że jest on twórcą niemal 50 opusów, w których odnajdziemy nie tylko utwory fortepianowe, ale też większe formy m.in. operowe. Leszetycki jest też twórcą Koncertu fortepianowego, który prawykonany został dopiero w 1977 roku. Dlaczego? Gdzie szukać polskiego DNA jego twórczości i czy na pewno powinniśmy się go doszukiwać? O tym opowie Ewa Bogula - absolwentka Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, obecnie doktorantka oraz starszy specjalista w Dziale ds. Nauki i Wydawnictw w Narodowym Instytucie Fryderyka Chopina. Rozmawia Mariusz Gradowski.
Spis treści:
(00:00) Wprowadzenie
(00:34) Kim był Teodor Leszetycki
(03:46) Panteon uczniów
(07:00) Jak wyglądało kształcenie u Leszetyckiego?
(11:15) Relacja Leszetyckiego i Paderewskiego
(14:00) Kompozycje Leszetyckiego
(18:42) Koncert fortepianowy c-moll op. 9 Leszetyckiego
(22:35) Tożsamość Teodora Leszetyckiego
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.
Pierwsza polska opera narodowa – DNA Muzyki Polskiej #11
2023-03-02 01:00:00
"Krakowiaków i Górali" zwykło się nazywać pierwszą, polską operą narodową. Wodewil z muzyką Jana Stefaniego do libretta Wojciecha Bogusławskiego, wystawiony w niedzielę 1 marca 1794 roku w Teatrze Narodowym w Warszawie. Wydaje się jednak, że utwór nie rościł sobie aż tak dużych praw, by nazywać go operą. Gdzie zatem szukać jej źródeł w Polsce? O tym rozmawiamy z Łukaszem Borowiczem.
Przed mikrofonem Agata Kwiecińska.
Spis treści:
(00:00) Wstęp
(02:10) Co to znaczy DNA muzyki polskiej?
(05:28) Pierwsze polskie opery narodowe
(11:49) „Krakowiacy i Górale” Jana Stefaniego
(21:50) Aktorzy w spektaklach wodewilowych
(27:30) Założycielskie dzieła kultury polskiej a problem kultury wysokiej
(31:53) Heca albo polowanie na zająca – pierwsza polska opera
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej” Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com
Lwów – muzyczne miasto – DNA Muzyki Polskiej #10
2023-02-23 01:00:00
Lwów na początku XX wieku słynął jako najmuzykalniejsze z polskich miast, a jego publiczność jako najmuzykalniejsza w Polsce. Na tę opinię składała się ogromna ilość instytucji i szkół muzycznych, a także działających w mieście muzyków, z drugiej zaś publiczność licznie przybywająca na spektakle. Skąd wyjątkowa ranga Lwowa?
O tym rozmawiamy z dr Michałem Piekarskim – muzykologiem, który od wielu lat prowadzi badania nad dziejami muzycznymi Lwowa od XVIII do połowy XX wieku.
Przed mikrofonem Mariusz Gradowski.
Spis treści:
(00:00) Wstęp
(06:13) Galicyjskie Towarzystwo Muzyczne
(09:20) Instytucje kulturalne we Lwowie
(13:00) Ludzie Lwowa
(16:51) Kto komponował we Lwowie?
(18:34) Działalność Karola Mikulego
(23:27) Muzyka instrumentalna i zespoły we Lwowie
(26:00) Karol Szymanowki
(27:17) „Kantata” Karola Mikulego
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej” Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com
„Kwintet fortepianowy” Józefa Nowakowskiego: nieznane dzieło genialnego kompozytora – DNA Muzyki Polskiej #9
2023-02-16 01:00:00
Wędrujemy śladem historii muzyki polskiej i przed nami kolejny, chyba rzadko uczęszczany zaułek. Zastanowimy się nad tym, jak wiele postaci osłonił cień największego polskiego kompozytora. Tego, który stworzył też niezwykle silny i wyrazisty kod genetyczny muzyki polskiej. Oczywiście bez Chopina nie możemy sobie wyobrazić ani historii muzyki polskiej, ani europejskiej – to nie podlega dyskusji.
Warto jednak czasem zajrzeć tam, gdzie w cieniu wielkiego twórcy nikną inne, niezwykle ciekawe postaci. Jedną z takich postaci był Józef Nowakowski. Właśnie o nim, a ściślej mówiąc – o jednym jego utworze – opowie praktyk: wiolonczelista, kameralista, improwizator, a czasem także kompozytor – Marcin Zdunik.
Rozmawia Agata Kwiecińska.
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.
Spis treści:
(00:00) Wstęp
(02:30) Kompozytorzy przyćmieni geniuszem Chopina
(04:20) „Kwintet fortepianowy” Józefa Nowakowskiego
(08:30) Wartość dzieł kameralnych Nowakowskiego
(11:50) Pierwsza styczność z „Kwintetem” Nowakowskiego
(15:31) Wykonanie z Nelsonem Goernerem
(18:15) W czym tkwi trudność utworu?
(22:45) Wpływ historii na twórczość Nowakowskiego
(26:22) Wiolonczela w nieznanej muzyce polskiej
Plastyczna wyobraźnia kompozytorów Młodej Polski – DNA Muzyki Polskiej #8
2023-02-09 01:00:00
Bohaterów dzisiejszego odcinka jest aż trzech, porozmawiamy bowiem o twórczości Mieczysława Karłowicza, Ludomira Różyckiego i Mikalojusa Konstantinasa Čiurlionisa. Na czym polega korespondencja sztuk? Czym jest wyobraźnia plastyczna? O tym opowiada dr Paweł Siechowicz. A rozmawia z nim jeden z naszych nowych gospodarzy podcastu: Paweł Bień – poeta, muzealnik, publicysta, meloman. Autor książki poetyckiej „Światłoczułość”, tekstów popularno-naukowych, relacji z podróży, programów towarzyszących wystawom, popularyzatorskich materiałów wideo i podcastów.
Spis treści:
(00:00) Wstęp
(03:35) Na czym polega post-romantyzm Karłowicza?
(04:18) "Stanisław i Anna Oświecimowie" i związek z życiem Karłowicza
(08:45) Język muzyczny poematu "Stanisław i Anna Oświecimowie"
(11:20) Karłowicz i góry
(14:00) Dlaczego w muzyce Karłowicza nie ma folkloru
(15:24) Malarska wyobraźnia Różyckiego
(16:02) Poemat symfoniczny "Król Kofetua" i Edward Burne-Jones
(19:46) "Król Kofetua" Juliusza Zejera
(26:20) "Im Spiel der Wellen" wg Arnolda Böcklina
(30:25) Mikalojus Konstantinas Čiurlionis i surrealizm
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”
Zapomniana twórczość Eugeniusza Morawskiego – DNA Muzyki Polskiej #7
2023-02-02 01:00:00
Studiował u Zygmunta Noskowskiego, a także w Szkole Sztuk Pięknych, gdzie zrodziła się jego przyjaźń z litewskim kompozytorem i malarzem Mikalojusem Konstantinasem Čiurlionisem.
W latach 1932–39 rektor Państwowego Konserwatorium Muzycznego w Warszawie, który choć sprawdzał się w tej roli, uwikłał go w spór z Karolem Szymanowskim i jego zwolennikami. Nie tylko on okazał się zgubny dla recepcji twórczości Morawskiego – bo o nim mowa. Kompozytor bowiem sam nie zabiegał o promocję swojej twórczości, która zachowana jedynie w rękopisach w dużej mierze spłonęła w powstaniu warszawskim.
Do niedawna niewiele wiedzieliśmy o nim i o jego muzyce. To na szczęście ulega zmianie. A to m.in. za sprawą gościa naszego podcastu.
Jest nim dziś Oskar Łapeta – publicysta muzyczny i bloger. Jeden z założycieli kwartalnika „Presto. Prosto o muzyce klasycznej”, autor pracy doktorskiej poświęconej Morawskiemu (Eugeniusz Morawski. Życie i recepcja twórczości).
Rozmawia Mariusz Gradowski
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”
Spis treści:
(00:00) Wprowadzenie
(03:30) Kim był Eugeniusz Morawski
(05:45) Konflikt akademicki z Szymanowskim
(08:30) Niechęć Morawskiego do promocji własnej twórczości
(10:12) Balet „Świtezianka” Morawskiego
(12:30) Styl Morawskiego
(16:44) Muzyka ludowa u Morawskiego
(21:00) „Malarskość” u Morawskiego i relacja z Ciurlonisem
(24:58) Nagrania Świtezianki
Muzyka fortepianowa Władysława Żeleńskiego – DNA Muzyki Polskiej #6
2023-01-26 01:00:00
Historia lubi wielkich twórców. Co jednak z tymi, których kompozycje na długie lata zostały przyćmione nazwiskami Chopina, Liszta, Czajkowskiego czy Brahmsa? Gościem dzisiejszego odcinka jest pianista poszukujący – dla siebie i dla innych – Piotr Sałajczyk, który kilka lat temu podjął się rejestracji wszystkich dzieł Władysława Żeleńskiego. Wybitny polski kompozytor i pedagog, jest postacią w dużej mierze zapomnianą. Jego dokonania jako artysty oraz założyciela i długoletniego dyrektora krakowskiego Konserwatorium na długo były przyćmione. Jak wygląda praca nad materiałem rejestrowanym bardzo rzadko lub po raz pierwszy? M.in. o tym porozmawiamy w tym odcinku.
Spis treści:
(00:00) Wprowadzenie
(04:09) Skąd zainteresowanie twórczością Władysława Żeleńskiego?
(05:55) Koncert fortepianowy Władysława Żeleńskiego
(10:14) Świat kultury niemieckiej
(15:24) Polskie DNA muzyki Żeleńskiego – historia rodziny
(18:08) Recepcja twórczości Żeleńskiego
(24:00) Wykonawstwo historyczne
(29:38) Dalsze plany
Z Piotrem Sałajczykiem rozmawia Agata Kwiecińska
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”
Tekla Bądarzewska – kompozytorka „hitu wszechczasów” – DNA Muzyki Polskiej #5
2023-01-19 01:01:00
Modlitwa dziewicy – utwór bardzo krytycznie oceniony przez muzykologów, stał się niekwestionowanym szlagierem II połowy XIX wieku. Co wpłynęło na niezwykłą popularność tej kompozycji? Jakie czynniki powodują, że motywy tego – skądinąd – prostego utworu także dzisiaj wykorzystywane są dla potrzeb kultury masowej, a z drugiej strony – Modlitwę dziewicy rejestrują na płytach pianiści takiej sławy jak Lang Lang?
Popularność tego utworu jest niezwykłym fenomenem, zwłaszcza jeśli uświadomimy sobie, że powstał w czasach, kiedy działalność twórcza kobiet była marginalizowana i miała bardzo niski status. Historia Tekli Bądarzewskiej jest wyjątkowa, tak jak wyjątkowa była sama artystka.
O jej historii rozmawiamy opowiada dr Aneta Markuszewska z Instytutu Muzykologii UW, rozmawia Mariusz Gradowski.
(00:00) Wprowadzenie
(02:11) Co to znaczy „hit wszechczasów”?
(05:00) Porównanie do twórczości Fryderyka Chopina
(07:00) Muzyka salonowa
(10:00) Życie Tekli Bądarzewskiej
(13:00) Kobiety w XIX-wiecznych konserwatoriach
(17:30) Ogólnoświatowy sukces
(19:30) Kompozytorki – córki artystów
(25:00) Nowe spojrzenie na twórczość Tekli Bądarzewskiej
27:00 Recepcja muzyki Bądarzewskiej
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”
Organy w twórczości Feliksa Nowowiejskiego – DNA Muzyki Polskiej #4
2023-01-12 02:04:00
Feliks Nowowiejski: autor Roty i monumentalnych oratoriów, które za życia przyniosły mu wielką popularność. Swoją muzyczną drogę zaczynał jednak od organów. Właśnie ten instrument, z różną intensywnością, towarzyszył mu przez całe życie i, jak sam mówił, właśnie w kompozycjach organowych zawarł swój muzyczny testament.
Rozdziały
(00:00) Wprowadzenie
(01:03) Początek rozmowy
(04:01) Pierwsza fascynacja organami
(07:10) Tło historyczne i życie Nowowiejskiego
(12:30) Studia w Berlinie i ubieganie się o pozycję organisty w Olsztynie
(19:00) Studia u Maxa Brucha
(21:55) Organowa muzyka liturgiczna
(25:20) DNA muzyki organowej Nowowiejskiego
(28:15) "Symfonia organowa" Nowowiejskiego
(34:11) Na jakich organach lubił grać Nowowiejski?
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.
Poszukiwacze zaginionych arii – DNA Muzyki Polskiej #3
2023-01-05 04:29:00
Henryk Jarecki, Franciszek Mirecki, Konstanty Gorski, Henryk Skirmunt – to tylko wybrane nazwiska z długiego katalogu kompozytorów polskich odkrywanych na nowo. Zawirowania dziejowe spowodowały, że dopiero teraz badanie ich twórczości staje się możliwe.
Jak wygląda proces przywracania scenom muzycznym nieznanych utworów? Dlaczego twórczość ta w opinii wielu uchodzi za muzykę „drugiej kategorii”? O tym opowiada Szymon Mechliński – baryton, absolwent Akademii Muzycznej im. Ignacego Jana Paderewskiego w Poznaniu. Pasjonat i propagator zapomnianej muzyki polskiej.
(00:00) Wprowadzenie
(00:44) Projekt „Poszukiwacze zaginionych arii”
(03:50) Rola muzykologii w projekcie
(05:01) Ile zaginionych arii zostało wykonanych?
(07:40) Twórcy zaginionych arii
(16:39) Konstanty Gorski
(20:40) Libretta oper
(22:35) Recepcja projektu za granicą
(27:14) Jak wygląda praca nad utworami?