DNA Muzyki Polskiej

Podcast dla miłośników muzyki i historii! Co kształtuje muzykę? Jaki jest jej kod? Bierzemy pod lupę jej próbki pochodzące z okresu, gdy Polski nie było na mapie Europy, by wraz z wykonawcami i badaczami wyabstrahować DNA muzyki polskiej. Prowadzą Agata Kwiecińska i Mariusz Gradowski.
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu "Dziedzictwo Muzyki Polskiej".
Józef Nowakowski – DNA Muzyki Polskiej #37
2023-11-23 02:00:00
W naszym podcaście zajmujemy się muzyką czasów zaborów.; szukamy tego, co kształtowało ówczesną muzykę polską oraz tego, co dało początek muzyce wieku XX i XXI. Poszukujemy tego wszystkiego, co składa się na swoisty genotyp polskiej muzyki: brzmienia, rytmy, formy, skale, kompozycje... Zajmujemy się twórczością kompozytorów znanych, ale też poznajemy twórców mniej znanych, czy wręcz nieznanych. Dziś będziemy rozmawiać o jednej z tych mniej znanych postaci – Józefie Nowakowskim. W naszym cyklu Agata Kwiecińska rozmawiała z Marcinem Zdunikiem o Kwintecie fortepianowym tego kompozytora; natomiast Marek Szlezer w rozmowie z Mateuszem Borkowskim opowiadał o jego etiudach. Jednak w dzisiejszym odcinku spojrzymy na tę postać nieco szerzej…
Gościnią odcinka jest dr Magdalena Oliferko-Storck – doktor muzykologii, chopinolog i organistka koncertowa, wyspecjalizowana w historycznej praktyce wykonawczej. Jest absolwentką Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, klasy organów w Hochschule für Musik und Theater Hamburg oraz solistycznych studiów na Wydziale Historycznych Instrumentów Klawiszowych w Hochschule für Alte Musik w Bazylei (Schola Cantorum Basiliensis). Uzyskała doktorat «summa cum laude» na Université de Genève i Uniwersytecie Warszawskim na temat Juliana Fontany i jego związków z Chopinem. Autorka ponad 50 publikacji naukowych, w tym książek „Fontana i Chopin w listach” (2009, 2013) i „Fontana. Wirtuoz w cieniu Chopina” (w przygotowaniu do druku). Od 2007 r. współpracuje z Narodowym Instytutem Fryderyka Chopina, obecnie współpracownik Universität Bern.
Rozmawia Mariusz Gradowski.
Spis treści:
(00:00) Wprowadzenie. Początek rozmowy
(03:30) Wczesne lata
(07:40) Studia warszawskie
(11:39) Znajomość z Chopinem
(14:45) Po Powstaniu
(16:46) Na Zachód
(19:47) Muzyczny marketing
(23:00) Zagraniczne znajomości
(24:46) Kariera pedagogiczna
(27:55) Instytut Muzyczny
(29:35) W pamięci podręcznej
(32:50) Twórczość kompozytorska
(38:59) Szkoła gry fortepianowej
(40:53) Ostatnie lata
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.
Z księgarni PWM: J. Nowakowski, Grand Quintuor op. 17: https://pwm.com.pl/pl/sklep/publikacja/grand-quintuor,jozef-nowakowski,17064,ksiegarnia.htm
Kameralistyka Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego – DNA Muzyki Polskiej #36
2023-11-16 02:00:00
W dzisiejszym odcinku kreślimy panoramę polskiej kameralistyki pierwszej połowy XIX wieku. Tłumaczymy opóźnienie w stosunku do tego, co działo się w Wiedniu, opowiadamy o muzyce salonowej, nie zapominamy też o roli Józefa Elsnera, od którego wiele rzeczy w polskiej muzyce właśnie się zaczyna. Elsner był bowiem nie tylko pedagogiem Chopina, ale i Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego – i to właśnie na jego muzyce kameralnej w naszej rozmowie się skupimy...
Gościnią odcinka jest mgr Jolanta Bujas-Poniatowska – doktorantka w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie przygotowuje rozprawę poświęconą religijnej kulturze muzycznej Rzymskich Katolików na terenach polskich w latach 1795-1830. Interesuje się zagadnieniami źródłoznawstwa, społecznej historii muzyki, recepcji i kanonu. Z PWM współpracuje od 2019 roku jako autorka, redaktorka i tłumaczka. Przygotowała edycję źródłowo-krytyczną Sekstetu smyczkowego Es-dur op. 39 I.F. Dobrzyńskiego.
Rozmawia Mateusz Borkowski.
Spis treści
(00:00) Wprowadzenie
(01:07) Początek rozmowy. Początki polskiej kameralistyki
(03:55) Józef Elsner, Karol Lipiński, Franciszek Lessel, Joachim Kaczkowski
(07:23) Muzyka wirtuozów
(09:01) Dobrzyński: zdolność niepospolita
(12:46) Studia u Elsnera i twórcze poszukiwania
(15:41) Od lat młodzieńczych
(17:36) Wspomnienia syna
(20:53) Z potrzeby serca
(23:34) Na polskie tematy
(25:36) Sekstet Es-dur
(29:22) Konteksty i kontakty
(32:38) Zachowawczość i emocjonalność
(35:59) Przywiązanie do rodziny
(38:12) Recepcja kameralistyki Dobrzyńskiego
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.
Z księgarni PWM: I. F. Dobrzyński, Sekstet smyczkowy Es-dur op. 39: https://pwm.com.pl/pl/sklep/publikacja/sekstet-smyczkowy-es-dur-op-39,ignacy-feliks-dobrzynski,25950,ksiegarnia.htm
O pieśniach Feliksa Nowowiejskiego | DNA Muzyki Polskiej #35
2023-11-09 02:00:00
Skomplikowana historia Polski wpłynęła w bardzo wyraźny sposób na biografie wielu kompozytorów. Ale na tego, którym zajmiemy się dziś, wpływa nadal – choć od jego śmierci minęło już ponad 75 lat. Jest on bowiem autorem utworu, który znają pewnie wszyscy – albo prawie wszyscy – Polacy. Problem w tym, że niewielu wie, jak brzmi nazwisko kompozytora… A słynna „Rota” – bo o tym utworze mowa – przysłania wielki i skomplikowany dorobek Feliksa Nowowiejskiego. Dziś skupimy się na jego pieśniach inspirowanych muzyką ludową.
Temat odcinka przybliża dr Agnieszka Chwiłek z Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego. W roku 2002 przedstawiła dysertację doktorską „Cykle fortepianowe Roberta Schumanna. Estetyczna idea jedności i jej techniczna realizacja” przygotowaną pod kierunkiem prof. dr hab. Zofii Helman. Specjalizuje się w zakresie historii muzyki XIX i XX wieku i analizy dzieła muzycznego. Redaktorka tomu „Pieśni solowe z towarzyszeniem fortepianu” w serii „Nowowiejski – Dzieła” wydawanej nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.
Rozmawia Agata Kwiecińska.
Spis treści
(00:00) Wprowadzenie
(00:57) Początek rozmowy
(04:10) Warmiak z pochodzenia, Polak z wyboru
(06:42) Do ludowych tekstów
(09:20) Swaty polskie
(11:43) Początki z liryką wokalną
(14:57) Źródła i opracowania
(18:30) Pieśni koncertowe i...
(20:53) Twórczość sceniczna
(24:41) Marsze kaszubskie
(29:42) Korekty, ingerencje...
(33:50) Granice polsko-niemieckie
(35:45) Róże dla Safo
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.
Z księgarni PWM: F. Nowowiejski, „Pieśni solowe z towarzyszeniem fortepianu”: https://pwm.com.pl/pl/sklep/publikacja/piesni-solowe-z-towarzyszeniem-fortepianu,feliks-nowowiejski,21239,ksiegarnia.htm
Od koncertu Jankiela do sal koncertowych. O mickiewiczowskich inspiracjach w muzyce XIX wieku – DNA Muzyki Polskiej #34
2023-11-02 02:00:00
Jak wyglądała rola Adama Mickiewicza w kształtowaniu muzyki polskiej XIX wieku? Jak muzyka wpływała na wenę i twórczość wieszcza, a on – na utwory Karola Lipińskiego, Marii Szymanowskiej, Stanisława Moniuszki... O temacie, który splata sztukę muzyczną i literaturę, opowiada Małgorzata Sułek – muzykolożka, polonistka i kulturoznawczyni. Doktoryzowała się na podstawie dysertacji „Pieśni i ballady Stanisława Moniuszki w kontekście muzycznych interpretacji utworów poety” napisanej pod kierunkiem dr hab. Iwony Puchalskiej na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pracowała w Instytucie Muzykologii UJ i Polskim Wydawnictwie Muzycznym, obecnie zatrudniona jest na stanowisku adiunkta w Akademii Muzycznej im. G. i K. Bacewiczów w Łodzi. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się na muzyce i literaturze XIX–XXI wieku ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień intermedialności.
Rozmawia Paweł Bień
Spis treści
(00:00) Wprowadzenie
(01:24) Początek rozmowy. Największy poeta romantyczny
(04:03) Mickiewicz meloman
(07:20) Muzyka w twórczości Mickiewicza
(10:10) Przy wsparciu teściowej
(12:20) Lipiński, Szymanowska, Moniuszko
(15:32) Marzenia o operze
(17:25) Legionista Tadeusz
(20:29) Opera, której nie było
(22:15) Słowacki, Krasiński...
(25:05) Moniuszko melodysta
(27:29) Mickiewicz wciąż żywy
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.
Mieczysław Karłowicz – DNA Muzyki Polskiej #33
2023-10-26 02:00:00
Dzieło Mieczysława Karłowicza to jedno z najwybitniejszych zjawisk w muzyce europejskiej początków XX wieku – muzyce wywodzącej się z kierunku neoromantycznego i postwagnerowskiego. Bo trzeba pamiętać, że twórczość Karłowicza należy rozpatrywać nie tylko w kontekście polskiego modernizmu przełomu wieków, ale i europejskiego fin de siècle’u. Wysoką pozycję w historii muzyki polskiej kompozytor zawdzięcza zaledwie sześciu poematom symfonicznym, skomponowanym między 1903 a 1909 rokiem, w którym to tragicznie zmarł. Wciąż wiele znaków zapytania przy jego nazwisku. Na szczęście z pomocą przychodzi redaktor Anna Woźniakowska – krytyczka muzyczna, dziennikarka, autorka wielu publikacji, w tym książki „Karłowicz” w serii Małe Monografie wydanej przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Rozmawia Mateusz Borkowski.
Spis treści
(00:00) Wprowadzenie
(01:07) Początek rozmowy
(04:18) Wczesne lata
(08:35) Wszechstronna edukacja
(11:32) Wirtuoza z niego nie będzie...
(14:42) ... ale kompozytor...
(16:01) Pieśni
(19:01) Stanisław i Anna Oświecimowie
(22:19) Polska krytyka
(25:56) Miłość do gór
(29:01) Szlachetne zdrowie
(31:56) Karłowicz o Filharmonii Warszawskiej
(35:44) Warszawskie Towarzystwo Muzyczne
(38:34) Działalność publicystyczna
(42:04) Co gdyby?
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.
Na cztery ręce. Polonezy Józefa Elsnera – DNA Muzyki Polskiej #32
2023-10-19 02:00:00
Choć Józef Elsner był bohaterem naszego podcastu już kilkakrotnie, to pewien obszar jego twórczości pozostawał jeszcze przez nas niezbadany. Mowa o… polonezach na cztery ręce. Czy wykonywać je na fortepianie, klawesynie, a może jeszcze innym instrumencie klawiszowym? Na czym polega ich „nieoczywistość”? Jakie są ich walory artystyczne, historyczne i dydaktyczne? DNA Elsnerowskich polonezów zbadali dla nas Magdalena Bąk i Jerzy Michał Wardęski, czyli Klaviduo – duet klawesynistów , który powstał z myślą o propagowaniu muzyki polskiej, w szczególności dzieł kompozytorów mniej znanych, których twórczość stopniowo ulega zapomnieniu.
Rozmawia Mariusz Gradowski.
Spis treści
(00:00) Wprowadzenie
(00:58) Początek rozmowy
(03:06) Klawesyn czy fortepian
(05:39) Dlaczego Elsner
(08:03) Cała gama ostrych barw
(11:06) Ad fontes
(14:08) Poza skalą
(16:51) Z humorem...
(19:49) Logistyka na 4 ręce
(23:02) Praktyka czasów
(25:18) Polonezy nieoczywiste
(29:10) Mistrz i uczeń
(33:22) Orkiestrowość i intymność
(37:20) Śpiewność klawesynu?
(40:39) Polonezy Elsnera w dydaktyce
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.
Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com
Z księgarni PWM: F. Lessel, Fuga op. 11 na fortepian na cztery ręce: https://pwm.com.pl/pl/sklep/publikacja/fuga-op-11,franciszek-lessel,25299,ksiegarnia.htm
Etiudy Józefa Nowakowskiego i Henryka Pachulskiego – DNA Muzyki Polskiej #31
2023-10-12 01:00:00
Bohaterami tego odcinka będą dwaj kompozytorzy i pedagodzy – pianiści, których utwory posiadają niewątpliwą wartość dydaktyczną. Choć dzieli ich prawie 60 lat, to łączy znacznie więcej. Poza wspólnym gatunkiem muzycznym, po który chętnie sięgali, obu łączy także postać Chopina i stosunek do niego, choć tylko pierwszy z nich miał okazję go poznać. Mowa o Józefie Nowakowskim i Henryku Pachulskim.
Gościem podcastu jest Marek Szlezer – pianista, pedagog, specjalista od kompozytorów zapomnianych. Ukończył z odznaczeniem studia w Akademii Muzycznej w Krakowie w klasie prof. Ewy Bukojemskiej oraz Chapelle Musicale Reine Elizabeth w Brukseli. Obecnie prowadzi własną klasę na Akademii Muzycznej im. K. Pendereckiego w Krakowie, gdzie jest zatrudniony na stanowisku kierownika Katedry Fortepianu.
Jest ceniony za swoje interpretacje dzieł Fryderyka Chopina: otrzymał m.in I miejsce w konkursie stypendialnym Towarzystwa im. F. Chopina w Warszawie, III na Międzynarodowym Konkursie chopinowskim w Mariańskich Łaźniach, nagrodę specjalną Wydania Narodowego Dzieł Wszystkich Fryderyka Chopina a także wiele innych nagród na renomowanych międzynarodowych konkursach pianistycznych. Występował w takich salach jak: Carnegie Hall, Concertgebouw, Palais des Beaux-Arts, Wigmore Hall, St. Martin-in-the-fields, Salle Cortot, Seoul Arts Center, NCPA w Mumbaju i Palacio de Bellas Artes w Meksyku. Jest aktywnie zaangażowany w promocję muzyki polskiej w kraju i zagranicą dokonując licznych odkryć i prawykonań utworów kompozytorów polskich XIX i XX wieku.
Rozmawia Mateusz Borkowski.
Spis treści
(00:00) Wprowadzenie
(01:08) Początek rozmowy
(02:38) Józef Nowakowski – uczeń Elsnera
(05:38) II Symfonia
(07:00) 12 etiud
(11:40) Hommage dla Chopina
(13:46) Wartość dydaktyczna
(17:14) Étude-trille i podręcznik gry na fortepianie
(21:31) Henryk Pachulski
(24:54) Nowoczesna pianistyka
(28:34) Wydania i wznowienia
(30:51) Recepcja i rezonans
(35:17) Preludia i transkrypcje
(38:12) Działalność pedagogiczna
(40:06) Pachulscy i Nadieżda von Meck
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.
Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com
Z księgarni PWM: J. Nowakowski, „Étude-trille” op. 53: https://pwm.com.pl/pl/sklep/publikacja/tude-trille-op-53,jozef-nowakowski,25468,ksiegarnia.htm
Pachulski, „Etiudy na fortepian” z. 1: https://pwm.com.pl/pl/sklep/publikacja/etiudy,henryk-pachulski,25150,ksiegarnia.htm
O muzyce czasów zaborów od strony ekonomicznej – DNA Muzyki Polskiej #30
2023-10-05 02:00:00
Sztuka i pieniądze – często przeciwstawiamy sobie te dwie rzeczy. Czy słusznie? W dzisiejszym odcinku o relacjach między polską muzyką XIX wieku a sytuacją ekonomiczną pod zaborami opowiada Paweł Siechowicz – muzykolog, tłumacz, krytyk i edukator muzyczny, starszy asystent w macierzystym Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się na interdyscyplinarnych obszarach wyznaczanych koniunkcjami: muzyka i ekonomia, muzyka i malarstwo, muzyka i literatura oraz muzyka i natura.
Rozmawia Mariusz Gradowski.
Spis treści
00:00 Wprowadzenie
02:37 Ekonomia i estetyka
05:35 Prozaiczne kulisy twórczości
08:33 Antreprener pod zaborami
11:21 Dwóch Fryderyków
13:45 Strategie ekonomiczne kompozytorów
16:30 Ojciec nie tylko opery
18:22 Pod prąd i u podstaw
22:44 Panorama melomana
25:45 Marka artystyczna
28:42 Artysta-kapitalista
30:28 Kapitał symboliczny
33:24 Podwójne życia kompozytorów
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.
Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com
Z księgarni PWM: S. Moniuszko, „Śpiewnik domowy” z. 1: https://pwm.com.pl/pl/sklep/publikacja/spiewnik-domowy,stanislaw-moniuszko,13729,ksiegarnia.htm
Jak Karol Szymanowski pisał II Symfonię – DNA Muzyki Polskiej #29
2023-09-28 02:00:00
II Symfonia Karola Szymanowskiego to dzieło, które skrywa wiele tajemnic. Jak naprawdę wyglądała pierwotna wersja tej symfonii i ile miała części? Jaką rolę w jej powstaniu pełnił Grzegorz Fitelberg? W jaki sposób po blisko 90 latach zyskała drugie życie? Na te pytania odpowie osoba, która najwięcej wie o Karolu Szymanowskim, czyli red. Teresa Chylińska, która poświęciła temu kompozytorowi całe zawodowe życie. W 1953 ukończyła studia muzykologiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, w latach 1954–1989 pracowała w Polskim Wydawnictwie Muzycznym. Jest redaktorem naukowym edycji źródłowo-krytycznej dzieł Szymanowskiego wydanej nakładem PWM. Opracowała korespondencję kompozytora, wydała też monografię „Karol Szymanowski i jego epoka”, a także książki „Karol Szymanowski. Romans, którego nie było? Między Tymoszówką i Wierzbówką” i „Jak Karol Szymanowski pisał książkę o sobie”.
Rozmawia Mateusz Borkowski.
Spis treści
(00:00) Wprowadzenie
(01:09) Początek rozmowy
(04:10) Muzyka w powojennym Krakowie
(09:43) Symfonia, jakiej nie było
(13:41) Miał mądrości
(15:19) Prawdziwy Szymanowski
(21:06) Które puzzle wyrzucić
(25:09) Jak skończę kompozycję...
(31:47) Powrót do Polski
(35:55) Ojciec chrzestny
(40:59) Bez retuszu
(44:17) Charakter dokumentarny
(50:42) Komórka macierzysta
(53:29) Drugie życie II Symfonii
(57:13) Jak Szymanowski pisał książkę o sobie
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.
Twórczość fortepianowa Ludomira Różyckiego – DNA Muzyki Polskiej #28
2023-09-21 02:00:00
W 1905 r., wspólnie z Karolem Szymanowskim, Grzegorzem Fitelbergiem i Apolinarym Szeluto, założył Spółkę Nakładową Młodych Kompozytorów Polskich – ugrupowanie działające na rzecz promocji nowej muzyki polskiej za granicą. Jakim był kompozytorem, w jakim stylu tworzył, jaki instrument był dla niego podstawowym środkiem wyrazu? I wreszcie – czy dziś możemy wykorzystywać jego utwory do celów dydaktycznych? Na te i inne pytania, poświęcone Ludomirowi Różyckiemu, odpowiemy w tym odcinku podcastu.
Gościem jest pianista Grzegorz Mania. Absolwent Akademii Muzycznej w klasie prof. Stefana Wojtasa i Guildhall School of Music and Drama w Londynie. W 2017 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim uzyskał tytuł doktora nauk prawnych za pracę poświęconą muzyce w prawie autorskim, przygotowaną pod kierunkiem prof. dr hab. Janusza Barty. Jako solista i kameralista występował w kraju i za granicą, koncertując m.in. w Filharmonii Krakowskiej, Zielonogórskiej, NOSPR, St. Martin in the Fields w Londynie, a także w Operze oraz Konserwatorium Muzycznym w Hanoi (Wietnam). Występował m.in. podczas Festiwalu „Emanacje” oraz Dni Muzyki Feliksa Mendelssohna. Regularnie koncertuje w Wielkiej Brytanii, wykonując repertuar solowy i kameralny, koncertował także we Francji, w Norwegii, Austrii, Włoszech, Islandii, Izraelu.
Rozmawia Mateusz Borkowski.
Spis treści
(00:00) Wprowadzenie
(03:47) Skazany na fortepian
(06:51) Skupiony na komponowaniu
(08:52) Muzyczny dramaturg
(11:25) W ogniu krytyki
(15:16) Symfonika, balet, opery
(20:45) Fortepian u źródła
(24:10) Formy i inspiracje
(28:55) Przychodzi Różycki do Straussa...
(30:57) Inspiracje malarskie
(34:00) Muzyczna pocztówka z Italii
(36:32) Różycki impresjonistyczny
(38:41) Chłonąć cały świat
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.