DNA Muzyki Polskiej

Podcast dla miłośników muzyki i historii! Co kształtuje muzykę? Jaki jest jej kod? Bierzemy pod lupę jej próbki pochodzące z okresu, gdy Polski nie było na mapie Europy, by wraz z wykonawcami i badaczami wyabstrahować DNA muzyki polskiej. Prowadzą Agata Kwiecińska i Mariusz Gradowski.
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu "Dziedzictwo Muzyki Polskiej".
Kameralne serce Polaka z wyboru. O kameralistyce Józefa Elsnera – DNA Muzyki Polskiej #24
2023-06-01 01:00:00
Śledząc skomplikowane i bogate DNA naszej muzyki, ponownie przyglądamy się postaci Józefa Elsnera – kompozytora, krytyka muzycznego, przedsiębiorcy i pedagoga, nauczyciela m.in. Fryderyka Chopina, Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego i Józefa Krogulskiego. W jego bogatym dorobku kompozytorskim, obok utworów liturgicznych, scenicznych i orkiestrowych, znajdziemy wiele kompozycji kameralnych –w tym pierwsze zachowane na ziemiach polskich kwartety smyczkowe.
O ojcu polskiej kameralistyki opowiada Karolina Kolinek-Siechowicz – redaktorka Ruchu Muzycznego, filozofka, muzykolożka, absolwentka Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych na Uniwersytecie Warszawskim, obecnie doktorantka na Wydziale „Artes Liberales”, gdzie przygotowuje pracę doktorską poświęconą współczesnej recepcji muzyki dawnej.
Rozmawia Paweł Bień.
Spis treści
(00:00) Wprowadzenie
(02:40) Dzieciństwo i młodość
(06:34) Początki kariery muzycznej
(09:59) Kompozytor, krytyk, pedagog...
(14:12) Ojciec polskiej kameralistyki
(16:32) Dla wspólnego muzykowania
(19:03) Pożyczone tematy
(22:52) Podskórna polskość
(26:47) Dzieła sceniczne
(29:36) Niecodzienne obsady
(31:11) Nauczyciel mistrzów
(33:52) Recepcja twórczości
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.
Maria Szymanowska – DNA Muzyki Polskiej #23
2023-05-25 01:00:00
Bohaterką tego odcinka jest postać szczególna, choć przez wiele lat właściwie (niesłusznie) zapomniana. Pierwsza w Europie zawodowa pianistka i kompozytorka, menadżerka własnej kariery, podróżniczka, matka trojga dzieci, niezwykła, pewna siebie, niezależna kobieta. Mickiewicz nazwał ją „królową tonów”, wysławiał jej talent Goethe, współcześni uważali ją niemal za boginię, a wsparcia udzielali jej najwięksi kompozytorzy, jak Cherubini i Rossini. Mowa o Marii Szymanowskiej.
O dziewiętnastowiecznej polskiej „self-made woman” opowiada Danuta Gwizdalanka – muzykolożka, autorka książek o muzyce, członkini Związku Kompozytorów Polskich. Autorka podręczników, prac poświęconych społecznym kontekstom kultury muzycznej i muzyce kameralnej oraz biografii – w tym biografii Marii Szymanowskiej, która ukazała się nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w serii Małe Monografie.
Rozmawia Mariusz Gradowski.
Spis treści
(00:00) Wprowadzenie
(03:18) Czas przemian
(06:11) Fortepian – sposób na inne życie
(10:18) Pierwsza w rodzinie
(14:17) Początki kariery
(17:26) Życie prywatne
(21:49) Mistrzyni autokreacji
(25:26) Artystka podróżująca
(28:22) W Petersburgu
(31:24) Artystka pragmatyczna
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.
Odnaleziona operetka. O odkrywaniu Stanisława Moniuszki – DNA Muzyki Polskiej #22
2023-05-18 01:00:00
Tropiąc DNA Muzyki Polskiej, wracamy w rewiry doskonale znane, które na dobre weszły w krwiobieg polskiej sceny muzycznej, czyli rewiry moniuszkowskie. Przewodnikiem po tym świecie będzie tenor Sebastian Mach. Ukończył studia wokalne na Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu w klasie prof. Bogdana Makala. Współpracuje m.in. z Teatrem Wielkim – Operą Narodową, Warszawską Operą Kameralną, Teatrem Wielkim w Łodzi, Polską Operą Królewską, Operą Bałtycką. W 2021 roku brał udział w prestiżowym Young Singers Project organizowanym przez Salzburger Festspiele. Laureat konkursów wokalnych; w 2019 roku na Międzynarodowym Konkursie Wokalnym „Iuventus Canti” we Vrablach (Słowacja) otrzymał I Miejsce oraz Nagrodę Specjalną Opery w Bańskiej Bystrzycy za najlepszą interpretacje utworów.
Rozmawia Paweł Bień.
Spis treści
(00:00) Wprowadzenie
(03:40) Moniuszko znany i nieznany
(06:55) Moniuszko polski i europejski
(09:20) Perspektywa wykonawcy
(12:33) Perspektywa słuchacza
(16:23) Gdy brak tradycji wykonawczej
(20:27) Dojrzeć do partii
(24:28) Monopol Moniuszki
(27:27) Moniuszko nie tylko poważny
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.
Pieśni Stanisława Moniuszki – DNA Muzyki Polskiej #21
2023-05-11 01:00:00
„Ja nic nowego nie tworzę, wędruję po polskich ziemiach. Jestem natchniony duchem polskich pieśni ludowych i z nich mimo woli przelewam natchnienie do wszystkich moich dzieł” – tak skromnie o swojej twórczości mówił Stanisław Moniuszko. I to właśnie pieśni – obok oper – stanowią trzon jego dorobku. W dzisiejszym odcinku przeniesiemy się więc do świata dziewiętnastowiecznej pieśni. Dowiemy się, dlaczego świat pieśni Moniuszki nie tylko jest fascynujący, ale może nas wciągnąć do reszty.
Gościem odcinka jest mgr Magdalena Chrenkoff – teoretyk muzyki i pianistka, znawczyni pieśni, redaktorka „Najpiękniejszych pieśni Stanisława Moniuszki”, które ukazały się nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego; współautorka rozdziału poświęconego pieśniom w pracy „Moniuszko. Kompendium”.
Rozmawia Mateusz Borkowski.
Spis treści
(00:00) Wprowadzenie
(02:28) Bogactwo pieśni
(05:08) Intencje i inspiracje
(08:22) Piosnki sielskie
(10:15) Pieśni przystępne dla wszystkich
(14:02) Typologia pieśni Moniuszki
(16:49) Wpływy folkloru i pieśni religijne
(20:32) Antologia poezji polskiej
(22:57) Wpływ pieśni na opery
(24:13) Wykonawstwo pieśni Moniuszki
(27:00) Następcy Moniuszki
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.
Halka od podszewki. O arcydziele Stanisława Moniuszki – DNA Muzyki Polskiej #20
2023-05-04 01:00:00
Trudno wyobrazić sobie kod genetyczny muzyki polskiej bez jednego z najważniejszych elementów tego łańcucha, czyli Moniuszkowskiej „Halki”. O genezie jej powstania, różnicach między wersją wileńską a wersją warszawską, recepcji, reinterpretacjach i o tym, ile w „Halce” góralskości, ile polskości, a ile uniwersalnego człowieczeństwa, opowie dr Marcin Bogucki. Absolwent kulturoznawstwa, historii sztuki i muzykologii, adiunkt w Instytucie Kultury Polskiej UW. Obronił pracę doktorską dotyczącą związków opery i szaleństwa w epoce nowoczesnej. Jego zainteresowania badawcze skupiają się wokół kulturowej historii muzyki oraz reżyserii operowej.
Rozmawia Paweł Bień.
Spis treści
(00:00) Wprowadzenie
(03:18) Pierwsze poważne dzieło
(06:37) Recepcja w Wilnie i Warszawie
(10:11) „Halka” u cenzora
(13:28) Z dwóch do czterech aktów
(15:09) „Halka” hitem
(19:43) Dwudziestowieczne odczytania
(22:39) Oblicza „Halki”
(26:16) „Halka Haiti”
(29:20) Polskość i uniwersalność
(32:46) „Halka” widowiskowa
Polskie tańce narodowe – DNA Muzyki Polskiej #19
2023-04-27 01:00:00
Polonez, mazur, krakowiak, oberek i kujawiak tworzą kanon polskich tańców narodowych. W tej rozmowie spróbujemy wskazać od kiedy możemy mówić o fenomenie polskich tańców narodowych i kiedy owe pięć tańców zaczęto przypisywać do dziedzictwa kultury polskiej. Wskażemy czynniki, które wpływały na zwiększanie popularności, bądź spadek zainteresowania danym gatunkiem. Opowiemy też jak ewoluowała twórczość kompozytorska wokół wymienionych tańców.
Gościem odcinka jest dr hab. Tomasz Nowak – kierownik Katedry Muzykologii Systematycznej i Kulturowej w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego. Aktywnie współtworzy i działa w środowiskach tanecznych w kraju i zagranicą. Jest członkiem Rady Programowej ds. Tańca Instytutu Muzyki i Tańca. Odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi oraz odznaką honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej”.
Rozmawia Mariusz Gradowski.
Spis treści
(00:00) Wprowadzenie
(02:45) Tańce narodowe przed rozbiorami
(06:53) Pod zaborami. Polonez
(08:34) Mazur i krakowiak
(11:16) Wpływy Romantyzmu
(16:06) Oberek i kujawiak
(19:16) Polonez użytkowy
(23:27) Polonez wirtuozowski
(25:26) Ewolucja mazura
(28:31) Triumf mazura
(31:44) Tradycja i stylizacja
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.
Polscy biografowie Chopina w XIX wieku – DNA Muzyki Polskiej #18
2023-04-20 01:00:00
Kto po śmierci Chopina pierwszy o nim pisał? Kto kłócił się o jego znaczenie w historii muzyki? Kto chciał go zawłaszczyć, a kto wynosił na piedestał? Tematem odcinka są XIX-wieczni polscy biografowie Chopina.
Gościem podcastu jest prof. dr hab. Magdalena Dziadek – muzykolog i teoretyk muzyki, wykładowczyni Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, autorka przekrojowej monografii poświęconej dziewiętnastowiecznym polskim biografom Chopina, a także opiekunka działu wykonawców z XIX i XX wieku Encyklopedii Muzycznej Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.
Rozmawia Mateusz Borkowski.
Spis treści
(00:00) Wprowadzenie
(03:06) Pionierskie działania
(06:05) Pierwsze polskie monografie – Karasowski i Szulc
(08:58) Anegdoty, wspomnienia, kontrowersje
(11:53) Chopin narodowy – Stanisław Tarnowski
(13:55) Chopin wieszcz – Stanisław Przybyszewski
(17:00) Czysta biografia – Ferdynand Hoesick
(19:19) Awantura o George Sand
(23:20) Badania nad listami Chopina
(24:43) Moniuszko versus Kraszewski
(28:31) Brak „szkoły chopinowskiej”
(32:24) Mit o Chopinie
(34:53) Niecks, Noskowski, Żeleński
(37:24) Współczesne ujęcia
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.
Romantyczny człowiek renesansu. O Julianie Fontanie – DNA Muzyki Polskiej #17
2023-04-13 01:00:00
Człowiek wielu talentów – kompozytor, pianista, pedagog, prawnik, publicysta i tłumacz… Bliski przyjaciel, uczeń, a także kopista i osobisty sekretarz Fryderyka Chopina. Niespokojny duch, człowiek łączący w sobie cechy – jak mogłoby się wydawać – wręcz sprzeczne. A przy tym wszystkim niestety postać zupełnie zapomniana. Mowa o Julianie Fontanie.
Gościem odcinka jest Marek Łuszczyk – socjolog, historyk specjalizujący się w XIX w., wieloletni współpracownik Muzeum Fryderyka Chopina przy NIFC w Warszawie.
Rozmawia Paweł Bień.
Spis treści
(00:00) Wprowadzenie
(02:57) Rodzina Fontanów
(05:42) Burzliwy życiorys
(08:03) Pianista na emigracji
(11:48) Przyjaciel i sekretarz Chopina
(15:43) Stany Zjednoczone i Kuba
(19:29) Powrót do Europy
(21:42) Po śmierci Chopina
(24:55) Schyłek życia
(26:50) Działalność pisarska
(30:23) Wigilia 1869
(33:49) Niespokojny duch
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.
„Pasja” Józefa Elsnera – DNA Muzyki Polskiej #16
2023-04-06 01:00:00
Kompozytor, dyrygent i pedagog, który zapisał się w historii muzyki polskiej na wiele sposobów. Uważany za prekursora polskiej szkoły narodowej, postać, która w zbiorowej świadomości funkcjonuje jako nauczyciel Fryderyka Chopina. Nauczyciel, który trafnie rozpoznał jego geniusz.
O opus magnum Elsnera – „Pasji Jezusa Chrystusa” – opowiada Łukasz Borowicz: dyrygent, szef Orkiestry Filharmonii Poznańskiej i dyrektor muzyczny Filharmonii Poznańskiej, I dyrygent gościnny Filharmonii Krakowskiej. Wyróżniony m.in. Paszportem Polityki (2008), nagrodą Koryfeusz Muzyki Polskiej (2011), Nagrodą im. Cypriana Kamila Norwida (2013), nagrodą Tansman za wybitną indywidualność muzyczną (2014) i Nagrodą Honorową Związku Kompozytorów Polskich (2022).
Rozmawia Mateusz Borkowski.
Spis treści
(00:00) Wprowadzenie
(04:13) Trzy premierowe wykonania
(09:03) W partyturowym skrócie
(12:56) Duch czy litera?
(15:13) Elsner spomiędzy czasów
(19:50) Absurd kultu postępu
(23:34) Potrzeba nowych wydań
(25:58) Pasja – opus magnum
(30:07) Polska tradycja muzyki sakralnej
(32:58) Style współistniejące
(36:17) Adwokaci Józefa Elsnera
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.
Wizerunkowe cuda cudownego dziecka. O koncertach fortepianowych Raula Koczalskiego – DNA Muzyki Polskiej #15
2023-03-30 01:00:00
Od samego początku był mu pisany los artysty, co miał mu przepowiedzieć ojciec już przy narodzinach. Nazywany „muzycznym wnukiem Chopina”, zasłynął jako znakomity wykonawca oraz wnikliwy interpretator jego twórczości. Jedni zachwalali go jako „cudowne dziecko”, inni (jak Stefan Kisielewski) ganili za „dowolności w tempach [...] i elementarny brak poczucia stylu”, jeszcze inni (jak Anton Rubinstein) cenili jego warsztat kompozytorski nad wirtuozerię gry.
Sylwetkę i twórczość Raula Koczalskiego przybliża Ewa Bogula – absolwentka Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego; obecnie pod kierunkiem prof. Szymona Paczkowksiego pracuje nad tematem pracy doktorskiej pt. "Koncert fortepianowy w twórczości kompozytorów polskich w latach 1850–1918". Starszy specjalista w Dziale ds. Nauki i Wydawnictw w Narodowym Instytucie Fryderyka Chopina.
Rozmawia Paweł Bień.
Spis treści:
(00:00) Wprowadzenie
(02:45) Cudowne dziecko
(05:47) Pierwsze tournee i młodzieńcze kompozycje
(09:30) Uczeń ucznia Chopina
(13:34) Życie koncertowe i czas zmian
(16:16) Chopin według Koczalskiego
(19:43) Nowe wyzwania
(25:00) Twórczość kompozytorska
(29:55) Duch Chopina
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.