Sami wybitni
W tym podcaście prezentujemy audycje dokumentalne poświęcone wybitnym postaciom polskiej kultury, nauki i uczestnikom życia publicznego. Do tej pory przedstawiliśmy sylwetki m.in.: Tadeusza Różewicza, Józefa Hena, Stanisława Lema, Krzysztofa Gradowskiego, Krzysztofa Kieślowskiego, Marka Budzyńskiego, Mirosława Chojeckiego, Czesława Bieleckiego, prof. Lidii Grychtołówny, Olega Sencowa, Ignacego Łukasiewicza i Kazimierza Szpotańskiego. Kolejne odcinki będą się pojawiać cyklicznie w każdą pierwszą niedzielę miesiąca, tuż po emisji w Programie I Polskiego Radia.
"Dziecko szczęścia" - reportaż Urszuli Żółtowskiej-Tomaszewskiej o Włodzimierzu Boleckim, historyku literatury polskiej
2022-06-19 19:10:00
Włodzimierz Bolecki jest absolwentem VI Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Reytana w Warszawie. Ukończył również studia polonistyczne na UW, jest profesorem Instytutu Badań Literackich PAN i wiceprezesem Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. W latach 1976–1979 był doktorantem w Stacjonarnym Studium Doktoranckim w Instytucie Badań Literackich PAN. W 1980 obronił pracę Poetycki model prozy w dwudziestoleciu międzywojennym i uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa, a 21 listopada 1996 uzyskał tytuł naukowy profesora. Włodzimierz Bolecki zajmuje się teorią i historią literatury XX wieku, i m.in. twórczością Gustawa Herlinga-Grudzińskiego i Józefa Mackiewicza. To pisarze, którym poświęcił kawał swojego zawodowego życia. W reportażu opowiada, dlaczego ich wybrał i jaki wpływ na niego wywarli ci znakomici pisarze, bezkompromisowi i odważni ludzie. Jednego z nich poznał osobiście...
Włodzimierz Bolecki jest absolwentem VI Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Reytana w Warszawie. Ukończył również studia polonistyczne na UW, jest profesorem Instytutu Badań Literackich PAN i wiceprezesem Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. W latach 1976–1979 był doktorantem w Stacjonarnym Studium Doktoranckim w Instytucie Badań Literackich PAN. W 1980 obronił pracę Poetycki model prozy w dwudziestoleciu międzywojennym i uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa, a 21 listopada 1996 uzyskał tytuł naukowy profesora. Włodzimierz Bolecki zajmuje się teorią i historią literatury XX wieku, i m.in. twórczością Gustawa Herlinga-Grudzińskiego i Józefa Mackiewicza. To pisarze, którym poświęcił kawał swojego zawodowego życia. W reportażu opowiada, dlaczego ich wybrał i jaki wpływ na niego wywarli ci znakomici pisarze, bezkompromisowi i odważni ludzie. Jednego z nich poznał osobiście...
"Ojciec Prymas" - reportaż Urszuli Żółtowskiej-Tomaszewskiej o Kardynale Stefanie Wyszyńskim
2022-05-30 16:30:00
Mówiono o nim Ojciec Narodu. Wierzący zwracali się do niego: "Ojcze Prymasie". Komuniści: "Panie Przewodniczący Episkopatu".... Kardynał Stefan Wyszyński zostawił po sobie niezwykłe dzieła. Duchowe, ale nie tylko. Był wzorem i wielkim autorytetem. Szanował ludzi. Wierzył Bogu. O tym opowiadają ludzie, którzy z nim współpracowali. Mówią o tym, jak go zapamiętali. 22 maja wypowiedział ostatnie przemówienie do Rady Głównej Episkopatu. "O sobie nic nie mówię. Żadnych próśb w mojej intencji nie zanoszę do Matki Najświętszej. Do nikogo – najmniejszego żalu. Na nikim – najmniejszego zawodu..." Zmarł 28 maja 1981 roku. Kiedy odchodził, cała Polska była pogrążona w modlitwie w jego intencji.
Mówiono o nim Ojciec Narodu. Wierzący zwracali się do niego: "Ojcze Prymasie". Komuniści: "Panie Przewodniczący Episkopatu".... Kardynał Stefan Wyszyński zostawił po sobie niezwykłe dzieła. Duchowe, ale nie tylko. Był wzorem i wielkim autorytetem. Szanował ludzi. Wierzył Bogu. O tym opowiadają ludzie, którzy z nim współpracowali. Mówią o tym, jak go zapamiętali. 22 maja wypowiedział ostatnie przemówienie do Rady Głównej Episkopatu. "O sobie nic nie mówię. Żadnych próśb w mojej intencji nie zanoszę do Matki Najświętszej. Do nikogo – najmniejszego żalu. Na nikim – najmniejszego zawodu..." Zmarł 28 maja 1981 roku. Kiedy odchodził, cała Polska była pogrążona w modlitwie w jego intencji.
"Pamięci mojego ojca" - reportaż Urszuli Żółtowskiej-Tomaszewskiej poświęcony Józefowi Wittlinowi
2022-05-30 16:01:59
Córka Józefa Wittlina, pisarza, publicysty, prozaika wraca po latach do Polski. Powodem jej ostatniej wizyty jest odsłonięcie tablicy upamiętniającej jej ojca w Warszawie przy ulicy Dąbrowskiego. Józef Wittlin urodził się w sierpniu 1896 roku w żydowskiej rodzinie w Dmytrowie, około 50 km na północny wschód od Lwowa. Debiut literacki, a właściwiej poetycki, nastąpił już w latach młodzieńczych, kiedy uczęszczał do VII gimnazjum klasycznego. Wiersz nosił tytuł "Prolog" i pojawił się w młodzieżowej gazetce "Wici". W 1915 zdał maturę w Wiedniu, gdzie też rozpoczął studia filozoficzne.
Córka Józefa Wittlina, pisarza, publicysty, prozaika wraca po latach do Polski. Powodem jej ostatniej wizyty jest odsłonięcie tablicy upamiętniającej jej ojca w Warszawie przy ulicy Dąbrowskiego. Józef Wittlin urodził się w sierpniu 1896 roku w żydowskiej rodzinie w Dmytrowie, około 50 km na północny wschód od Lwowa. Debiut literacki, a właściwiej poetycki, nastąpił już w latach młodzieńczych, kiedy uczęszczał do VII gimnazjum klasycznego. Wiersz nosił tytuł "Prolog" i pojawił się w młodzieżowej gazetce "Wici". W 1915 zdał maturę w Wiedniu, gdzie też rozpoczął studia filozoficzne.
"Czuły matematyk" - reportaż Antoniego Rokickiego o Krzysztofie Kieślowskim
2022-05-30 15:55:37
Mistrz obrazu, myśliciel, wizjoner - Krzysztof Kieślowski. 13 marca mija 25. rocznica śmierci reżysera. Jak zapisał się w pamięci kolegów z planu zdjęciowego? Czy inspiruje młodych twórców? W reportażu "Czuły matematyk" wystąpią: Stanisław Zawiśliński (autor książek o K. Kieślowskim), Jerzy Stuhr, Jacek Petrycki, Andrzej Mastalerz, Ela Chrzanowska, Jakub Pączek, Joaquin Rubio Salazar. W reportażu wykorzystano fragment filmu "Przypadek" z Bogusławem Lindą.
Mistrz obrazu, myśliciel, wizjoner - Krzysztof Kieślowski. 13 marca mija 25. rocznica śmierci reżysera. Jak zapisał się w pamięci kolegów z planu zdjęciowego? Czy inspiruje młodych twórców? W reportażu "Czuły matematyk" wystąpią: Stanisław Zawiśliński (autor książek o K. Kieślowskim), Jerzy Stuhr, Jacek Petrycki, Andrzej Mastalerz, Ela Chrzanowska, Jakub Pączek, Joaquin Rubio Salazar. W reportażu wykorzystano fragment filmu "Przypadek" z Bogusławem Lindą.
"Życie spełnione" – reportaż Magdy Skawińskiej i Jakuba Tarki o Marii Koterbskiej
2022-05-30 15:25:00
Drażniła PRL-owskie władze, podobnie jak wykonawcy big-beatu. Była pierwszą gwiazdą w Polsce, która pokazała, jak się śpiewa swingując. Piękna, charyzmatyczna na scenie, uwielbiana przez publiczność. Prywatnie kochająca dom, rodzinę, życzliwa i otwarta na ludzi. Jej piosenki zna kilka pokoleń Polaków. Reportaż "Życie spełnione" Magdaleny Skawińskiej i Jakuba Tarki to opowieść o szczęśliwym, pięknym życiu i wielkiej karierze Marii Koterbskiej, którą snują m.in. syn gwiazdy, aktor, kompozytor - Roman Frankl, aktorka i piosenkarka Adrianna Godlewska-Młynarska, dziennikarka Maria Szabłowska oraz sama Maria Koterbska. W reportażu wykorzystano fragmenty archiwalnych audycji Grażyny Brewińskiej - "Spotkanie w stereo" i Marii Kępińskiej - "Moje piosenki" z Radia Katowice.
Drażniła PRL-owskie władze, podobnie jak wykonawcy big-beatu. Była pierwszą gwiazdą w Polsce, która pokazała, jak się śpiewa swingując. Piękna, charyzmatyczna na scenie, uwielbiana przez publiczność. Prywatnie kochająca dom, rodzinę, życzliwa i otwarta na ludzi. Jej piosenki zna kilka pokoleń Polaków. Reportaż "Życie spełnione" Magdaleny Skawińskiej i Jakuba Tarki to opowieść o szczęśliwym, pięknym życiu i wielkiej karierze Marii Koterbskiej, którą snują m.in. syn gwiazdy, aktor, kompozytor - Roman Frankl, aktorka i piosenkarka Adrianna Godlewska-Młynarska, dziennikarka Maria Szabłowska oraz sama Maria Koterbska. W reportażu wykorzystano fragmenty archiwalnych audycji Grażyny Brewińskiej - "Spotkanie w stereo" i Marii Kępińskiej - "Moje piosenki" z Radia Katowice.
Nie żyje Ignacy Gogolewski. Reportaż "Jubilat" Doroty Bonieckiej - Górny
2022-05-17 05:00:00
Zmarł Ignacy Gogolewski, miał 91 lat. Debiutował rolą Demetriusza w przedstawieniu PWST "Sen nocy letniej" Williama Szekspira, w reżyserii Jana Kreczmara (premiera 26 stycznia 1953). Pierwszą rolą w zawodowym teatrze był Sekretarz w "Lalce" Bolesława Prusa w reż. Bronisława Dąbrowskiego (Teatr Polski w Warszawie, 1 stycznia 1954), jednak prawdziwy rozgłos przyniosła mu rola Gustawa w "Dziadach" Adama Mickiewicza w reż. Aleksandra Bardiniego w 1955 roku w warszawskim Teatrze Polskim, który był wtedy najważniejszą i najbardziej prestiżową sceną w kraju. Jakim człowiekiem był Ignacy Gogolewski, jakie pasje miał, czego się bał, a co go bawiło, jakie lekcje odebrał od życia? Nagranie zrealizowano 11 lat temu przy okazji 80-lecia aktora.
Zmarł Ignacy Gogolewski, miał 91 lat. Debiutował rolą Demetriusza w przedstawieniu PWST "Sen nocy letniej" Williama Szekspira, w reżyserii Jana Kreczmara (premiera 26 stycznia 1953). Pierwszą rolą w zawodowym teatrze był Sekretarz w "Lalce" Bolesława Prusa w reż. Bronisława Dąbrowskiego (Teatr Polski w Warszawie, 1 stycznia 1954), jednak prawdziwy rozgłos przyniosła mu rola Gustawa w "Dziadach" Adama Mickiewicza w reż. Aleksandra Bardiniego w 1955 roku w warszawskim Teatrze Polskim, który był wtedy najważniejszą i najbardziej prestiżową sceną w kraju. Jakim człowiekiem był Ignacy Gogolewski, jakie pasje miał, czego się bał, a co go bawiło, jakie lekcje odebrał od życia? Nagranie zrealizowano 11 lat temu przy okazji 80-lecia aktora.
"Szpotański i spółka" - reportaż Urszuli Żółtowskiej-Tomaszewskiej o Kazimierzu Szpotańskim, pionierze polskiego przemysłu elektrotechnicznego
2022-05-01 19:10:00
Kazimierz Szpotański początkowo studiował elektrotechnikę w Wyższej Szkole Technicznej w Mittweidzie, następnie w latach 1910–1911 na Wydziale Elektrycznym Politechniki w Charlottenburgu, uzyskując dyplom inżyniera elektryka. Po studiach pracował w firmie AEG w Berlinie, potem w Rydze, gdzie od podstaw zbudował i zorganizował dział budowy aparatów elektrycznych. Po II wojnie światowej został dyrektorem Państwowej Fabryki Aparatów Elektrycznych, późniejszych Zakładów Wytwórczych Aparatury Wysokiego Napięcia ZWAR w Warszawie i Międzylesiu. Fabryka ta zajmowała się głównie produkcją do byłego ZSRR i po roku 1990 została sprzedana firmie ABB pod nazwą ABB ZWAR. Pod naciskiem władz komunistycznych Kazimierz Szpotański opuścił założony przez siebie, znacjonalizowany zakład. Obecnie na terenie fabryki na Kamionku znajduje się Uniwersytet SWPS, a budynki w Międzylesiu zostały zaadaptowane na galerią handlową. 18 maja Szkoła Podstawowa Towarzystwa Edukacyjnego Vizja przyjmie imię Kazimierza Szpotańskiego. Mimo upływu lat, pamięć o Kazimierzu Szpotańskim trwa. Dlaczego?
Kazimierz Szpotański początkowo studiował elektrotechnikę w Wyższej Szkole Technicznej w Mittweidzie, następnie w latach 1910–1911 na Wydziale Elektrycznym Politechniki w Charlottenburgu, uzyskując dyplom inżyniera elektryka. Po studiach pracował w firmie AEG w Berlinie, potem w Rydze, gdzie od podstaw zbudował i zorganizował dział budowy aparatów elektrycznych. Po II wojnie światowej został dyrektorem Państwowej Fabryki Aparatów Elektrycznych, późniejszych Zakładów Wytwórczych Aparatury Wysokiego Napięcia ZWAR w Warszawie i Międzylesiu. Fabryka ta zajmowała się głównie produkcją do byłego ZSRR i po roku 1990 została sprzedana firmie ABB pod nazwą ABB ZWAR. Pod naciskiem władz komunistycznych Kazimierz Szpotański opuścił założony przez siebie, znacjonalizowany zakład. Obecnie na terenie fabryki na Kamionku znajduje się Uniwersytet SWPS, a budynki w Międzylesiu zostały zaadaptowane na galerią handlową. 18 maja Szkoła Podstawowa Towarzystwa Edukacyjnego Vizja przyjmie imię Kazimierza Szpotańskiego. Mimo upływu lat, pamięć o Kazimierzu Szpotańskim trwa. Dlaczego?
"Zostawił dwie róże" - reportaż Ewy Szkurłat o gen. Bronisławie Kwiatkowskim, który zginął w katastrofie smoleńskiej
2022-04-11 00:05:00
Zajmował jedno z najważniejszych stanowisk w armii. Odpowiadał za pokojowe i bojowe operacje Wojska Polskiego, za bezpieczeństwo żołnierzy służących w polskich kontyngentach wojskowych. Generał Bronisław Kwiatkowski był pierwszym żołnierzem, który na czerwonym berecie nosił cztery gwiazdki. Pierwszym polskim oficerem, który zakończył studnia podyplomowe w Akademii Dowodzenia Bundeswehry w Hamburgu w Niemczech. Choć był żołnierzem jeszcze w Układzie Warszawskim - to pierwszy raz przekroczył granicę z Rosją lecąc do Smoleńska. Biegle władał językiem rosyjskim, angielskim i niemieckim. Awanse zawdzięczał swojemu profesjonalizmowi, a nie łasce polityków. 4 kwietnia odbyła się ekshumacja jego szczątków. Była to osiemnasta ekshumacja przeprowadzona w związku ze śledztwem ws. katastrofy smoleńskiej.
Zajmował jedno z najważniejszych stanowisk w armii. Odpowiadał za pokojowe i bojowe operacje Wojska Polskiego, za bezpieczeństwo żołnierzy służących w polskich kontyngentach wojskowych. Generał Bronisław Kwiatkowski był pierwszym żołnierzem, który na czerwonym berecie nosił cztery gwiazdki. Pierwszym polskim oficerem, który zakończył studnia podyplomowe w Akademii Dowodzenia Bundeswehry w Hamburgu w Niemczech. Choć był żołnierzem jeszcze w Układzie Warszawskim - to pierwszy raz przekroczył granicę z Rosją lecąc do Smoleńska. Biegle władał językiem rosyjskim, angielskim i niemieckim. Awanse zawdzięczał swojemu profesjonalizmowi, a nie łasce polityków. 4 kwietnia odbyła się ekshumacja jego szczątków. Była to osiemnasta ekshumacja przeprowadzona w związku ze śledztwem ws. katastrofy smoleńskiej.
"Prawie-Teksas ojczulka Łukasiewicza" - reportaż Jakuba Tarki o Ignacym Łukasiewiczu
2022-04-03 19:10:00
8 marca minęła 200. rocznica urodzin Ignacego Łukasiewicza. Był naukowcem, filantropem, przedsiębiorcą, społecznikiem, wynalazcą, założycielem pierwszej na świecie kopalni ropy naftowej (Bóbrka koło Krosna). Rok 2022 został ustanowiony Rokiem Ignacego Łukasiewicza. "Należy on do zaszczytnego grona Polaków, których działalność wywarła wielki i pozytywny wpływ na rozwój naszej Ojczyzny, jak również całego świata" – głosi uchwała Sejmu. Ignacy Łukasiewicz był wynalazcą lampy naftowej i pionierem petrochemii. Twórca przemysłu naftowego nie ograniczał swojej działalności do spraw biznesowych. Był też społecznikiem. Już w młodości Łukasiewicz związał się z organizacjami niepodległościowymi. Jako dojrzały człowiek, pod koniec życia został wybrany do Sejmu Galicyjskiego.
8 marca minęła 200. rocznica urodzin Ignacego Łukasiewicza. Był naukowcem, filantropem, przedsiębiorcą, społecznikiem, wynalazcą, założycielem pierwszej na świecie kopalni ropy naftowej (Bóbrka koło Krosna). Rok 2022 został ustanowiony Rokiem Ignacego Łukasiewicza. "Należy on do zaszczytnego grona Polaków, których działalność wywarła wielki i pozytywny wpływ na rozwój naszej Ojczyzny, jak również całego świata" – głosi uchwała Sejmu. Ignacy Łukasiewicz był wynalazcą lampy naftowej i pionierem petrochemii. Twórca przemysłu naftowego nie ograniczał swojej działalności do spraw biznesowych. Był też społecznikiem. Już w młodości Łukasiewicz związał się z organizacjami niepodległościowymi. Jako dojrzały człowiek, pod koniec życia został wybrany do Sejmu Galicyjskiego.
"Staszek, czyli wielkie serducho" - audycja dokumentalna Ewy Michałowskiej o życiu i twórczości Stanisława Brudnego
2022-03-29 03:10:00
Aktor teatralny, filmowy i dubbingowy. W 1953 roku ukończył Studium Aktorskie przy Teatrze Śląskim w Katowicach, w którym występował do 1972 roku. W 1971 został w Katowicach uhonorowany Srebrną Maską. W 2008 otrzymał nagrodę za aktorską rolę męską Jozuego Carvila w słuchowisku Jutro na podstawie dramatu Josepha Conrada w reżyserii Julii Wernio, zgłoszonym przez Program 1 Polskiego Radia. Następnie przeniósł się do warszawskiego Teatru Studio, z którym związany jest do dziś. W swoim dorobku ma ponad sto dwadzieścia ról teatralnych. Grał u wielu wybitnych reżyserów, takich jak Jerzy Jarocki, Lidia Zamkow, Józef Szajna czy Jerzy Grzegorzewski. Współpracował m.in. z Henrykiem Baranowskim, Jerzym Kaliną, Mariuszem Trelińskim, Piotrem Cieplakiem, Oskarasem Koršunovasem i Agnieszką Glińską. W 2010 roku został uhonorowany Srebrnym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. W 2017 roku zdobył nagrodę za najlepszą rolę męską w słuchowisku "Ten jeden moment przed świtem" na XVII Festiwalu Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej "Dwa Teatry" w Sopocie.
Aktor teatralny, filmowy i dubbingowy. W 1953 roku ukończył Studium Aktorskie przy Teatrze Śląskim w Katowicach, w którym występował do 1972 roku. W 1971 został w Katowicach uhonorowany Srebrną Maską. W 2008 otrzymał nagrodę za aktorską rolę męską Jozuego Carvila w słuchowisku Jutro na podstawie dramatu Josepha Conrada w reżyserii Julii Wernio, zgłoszonym przez Program 1 Polskiego Radia. Następnie przeniósł się do warszawskiego Teatru Studio, z którym związany jest do dziś. W swoim dorobku ma ponad sto dwadzieścia ról teatralnych. Grał u wielu wybitnych reżyserów, takich jak Jerzy Jarocki, Lidia Zamkow, Józef Szajna czy Jerzy Grzegorzewski. Współpracował m.in. z Henrykiem Baranowskim, Jerzym Kaliną, Mariuszem Trelińskim, Piotrem Cieplakiem, Oskarasem Koršunovasem i Agnieszką Glińską. W 2010 roku został uhonorowany Srebrnym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. W 2017 roku zdobył nagrodę za najlepszą rolę męską w słuchowisku "Ten jeden moment przed świtem" na XVII Festiwalu Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej "Dwa Teatry" w Sopocie.