Sami wybitni
W tym podcaście prezentujemy audycje dokumentalne poświęcone wybitnym postaciom polskiej kultury, nauki i uczestnikom życia publicznego. Do tej pory przedstawiliśmy sylwetki m.in.: Tadeusza Różewicza, Józefa Hena, Stanisława Lema, Krzysztofa Gradowskiego, Krzysztofa Kieślowskiego, Marka Budzyńskiego, Mirosława Chojeckiego, Czesława Bieleckiego, prof. Lidii Grychtołówny, Olega Sencowa, Ignacego Łukasiewicza i Kazimierza Szpotańskiego. Kolejne odcinki będą się pojawiać cyklicznie w każdą pierwszą niedzielę miesiąca, tuż po emisji w Programie I Polskiego Radia.
"Wychowany na śniegu" - reportaż Antoniego Rokickiego o karierze Andrzeja Bachledy Curusia
2022-02-09 00:10:00
Andrzej Bachleda Curuś niedawno obchodził 75. urodziny. Alpejczyk pochodzi z Zakopanego, a w jego rodzinnym domu królowały: sport oraz muzyka. W wieku 21 lat wyjechał na pierwsze w swoim życiu igrzyska, które odbyły się w Grenoble w 1968 roku. I choć nie zdobył tam wymarzonego medalu, nie zrezygnował z codziennych, wymagających treningów... Jak zakopiańczyk patrzy na swoją karierę z dzisiejszej perspektywy? Jakie życiowe doświadczenia najmocniej ukształtowały jego waleczny charakter? Co dało mu siłę, by nie zgubić się na krętej, sportowej drodze...? Zapraszamy do wysłuchania reportażu Antoniego Rokickiego "Wychowany na śniegu". W audycji wystąpił m.in. Marcin Pyjas.
Andrzej Bachleda Curuś niedawno obchodził 75. urodziny. Alpejczyk pochodzi z Zakopanego, a w jego rodzinnym domu królowały: sport oraz muzyka. W wieku 21 lat wyjechał na pierwsze w swoim życiu igrzyska, które odbyły się w Grenoble w 1968 roku. I choć nie zdobył tam wymarzonego medalu, nie zrezygnował z codziennych, wymagających treningów... Jak zakopiańczyk patrzy na swoją karierę z dzisiejszej perspektywy? Jakie życiowe doświadczenia najmocniej ukształtowały jego waleczny charakter? Co dało mu siłę, by nie zgubić się na krętej, sportowej drodze...? Zapraszamy do wysłuchania reportażu Antoniego Rokickiego "Wychowany na śniegu". W audycji wystąpił m.in. Marcin Pyjas.
"Czybrietta, czyli złota Halina" – audycja dokumentalna Ewy Michałowskiej o Halinie Konopackiej
2022-01-19 00:10:00
Halina Konopacka – jedna z najwybitniejszych polskich sportsmenek 20-lecia międzywojennego. W roku 1928 zdobyła złoty medal w rzucie dyskiem na Igrzyskach Olimpijskich w Amsterdamie. Była bardzo piękną kobietą – została również Miss tych Igrzysk. W tym samym roku wyszła za mąż za Ignacego Matuszewskiego. Był znanym politykiem, intelektualistą, związanym z obozem piłsudczykowskim. Kiedy wybuchła wojna Pani Halina brała udział w ekspedycji, mającej na celu wywiezienie z kraju rezerwy Narodowego Banku Polskiego w złocie. Następnie oboje wyemigrowali do USA. Halina Konopacka zmarła w 1989 roku na Florydzie. Trzy razy odwiedziła Polskę. Była nie tylko uznaną sportsmenką, ale miała również artystyczną duszę – pisała wiersze, grała na fortepianie, malowała. Niektóre pamiątki po niej możemy oglądać w warszawskim Muzeum Sportu i Turystyki. W archiwach Polskiego Radia zachowało się też nagranie głosu bohaterki...
Halina Konopacka – jedna z najwybitniejszych polskich sportsmenek 20-lecia międzywojennego. W roku 1928 zdobyła złoty medal w rzucie dyskiem na Igrzyskach Olimpijskich w Amsterdamie. Była bardzo piękną kobietą – została również Miss tych Igrzysk. W tym samym roku wyszła za mąż za Ignacego Matuszewskiego. Był znanym politykiem, intelektualistą, związanym z obozem piłsudczykowskim. Kiedy wybuchła wojna Pani Halina brała udział w ekspedycji, mającej na celu wywiezienie z kraju rezerwy Narodowego Banku Polskiego w złocie. Następnie oboje wyemigrowali do USA. Halina Konopacka zmarła w 1989 roku na Florydzie. Trzy razy odwiedziła Polskę. Była nie tylko uznaną sportsmenką, ale miała również artystyczną duszę – pisała wiersze, grała na fortepianie, malowała. Niektóre pamiątki po niej możemy oglądać w warszawskim Muzeum Sportu i Turystyki. W archiwach Polskiego Radia zachowało się też nagranie głosu bohaterki...
"Świat wyobraźni" - reportaż Joanny Bogusławskiej o twórczości Krzysztofa Gradowskiego
2021-12-26 13:00:00
Krzysztof Gradowski, scenarzysta, reżyser filmów fabularnych, dokumentalnych i animowanych. W 1966 roku ukończył Wydział Reżyserii PWSTiF w Łodzi. W 1990 roku został przewodniczącym Korporacji Polskich Reżyserów Telewizyjnych i Filmowych. W 1987 został odznaczony Orderem Uśmiechu. Reżyser m.in "Akademii Pana Kleksa", "Konsula". Wszedł do kina ostrymi filmami opisującymi margines społeczny. Był również autorem filmów animowanych oraz kilkunastu portretów dokumentalnych, m.in. Jana Himilsbacha, Jerzego Bossaka czy Antoine'a Cierplikowskiego - fryzjera sław. Największą popularność przyniosła mu jednak filmowa trylogia o Panu Kleksie na podstawie prozy Jana Brzechwy. Po ukończeniu studiów podjął pracę w warszawskiej Wytwórni Filmów Dokumentalnych. Dla dzieci zrealizował - tworząc scenariusze, teksty piosenek i reżyserując - kultowe już dziś filmy – "Akademię Pana Kleksa", "Podróże Pana Kleksa", "Pana Kleksa w kosmosie" oraz "Tryumf Pana Kleksa". Był też "Kawalerem Orderu Uśmiechu", który wręczono mu w 1987 r. Krzysztof Gradowski zmarł 22 czerwca 2021. Miał 77 lat.
Krzysztof Gradowski, scenarzysta, reżyser filmów fabularnych, dokumentalnych i animowanych. W 1966 roku ukończył Wydział Reżyserii PWSTiF w Łodzi. W 1990 roku został przewodniczącym Korporacji Polskich Reżyserów Telewizyjnych i Filmowych. W 1987 został odznaczony Orderem Uśmiechu. Reżyser m.in "Akademii Pana Kleksa", "Konsula". Wszedł do kina ostrymi filmami opisującymi margines społeczny. Był również autorem filmów animowanych oraz kilkunastu portretów dokumentalnych, m.in. Jana Himilsbacha, Jerzego Bossaka czy Antoine'a Cierplikowskiego - fryzjera sław. Największą popularność przyniosła mu jednak filmowa trylogia o Panu Kleksie na podstawie prozy Jana Brzechwy. Po ukończeniu studiów podjął pracę w warszawskiej Wytwórni Filmów Dokumentalnych. Dla dzieci zrealizował - tworząc scenariusze, teksty piosenek i reżyserując - kultowe już dziś filmy – "Akademię Pana Kleksa", "Podróże Pana Kleksa", "Pana Kleksa w kosmosie" oraz "Tryumf Pana Kleksa". Był też "Kawalerem Orderu Uśmiechu", który wręczono mu w 1987 r. Krzysztof Gradowski zmarł 22 czerwca 2021. Miał 77 lat.
"Rzeczy ważniejsze niż moje życie" - reportaż Urszuli Żółtowskiej-Tomaszewskiej o Czesławie Bieleckim, działaczu opozycji w PRL
2021-12-12 18:10:00
Czesław Bielecki, architekt, publicysta i działacz opozycji w PRL, jako uczestnik wydarzeń marca 68 został aresztowany za próby koordynowania protestów studentów Politechniki Warszawskiej i Uniwersytetu Warszawskiego. Jest współautorem MAŁEGO KONSPIRATORA i licznych artykułów w prasie podziemnej. W roku 1979 rozpoczął regularną współpracę z paryską "Kulturą". Jego pseudonim nigdy nie został zdekonspirowany. W latach 1982-89 był założycielem i szefem wydawnictwa CDN. Dwukrotnie aresztowany za próbę obalenia ustroju. Opowiada o swojej drodze do wolności...
Czesław Bielecki, architekt, publicysta i działacz opozycji w PRL, jako uczestnik wydarzeń marca 68 został aresztowany za próby koordynowania protestów studentów Politechniki Warszawskiej i Uniwersytetu Warszawskiego. Jest współautorem MAŁEGO KONSPIRATORA i licznych artykułów w prasie podziemnej. W roku 1979 rozpoczął regularną współpracę z paryską "Kulturą". Jego pseudonim nigdy nie został zdekonspirowany. W latach 1982-89 był założycielem i szefem wydawnictwa CDN. Dwukrotnie aresztowany za próbę obalenia ustroju. Opowiada o swojej drodze do wolności...
"Życie spełnione" - reportaż Joanny Bogusławskiej o Józefie Henie
2021-11-17 00:10:00
Józef Hen, właściwie Józef Henryk Cukier urodził się 8 listopada 1923 w Warszawie. Polski pisarz i publicysta żydowskiego pochodzenia, dramaturg, reportażysta, scenarzysta filmowy. Wychował się w kamienicy przy ul. Nowolipie 53 w Warszawie. Miał trójkę starszego rodzeństwa. Jako dziecko współpracował z założonym przez Janusza Korczaka "Małym Przeglądem". Ukończył prywatne żydowskie Gimnazjum Męskie im. Magnusa Kryńskiego. Podczas obrony Warszawy przebywał na Nowolipiu. W listopadzie 1939 opuścił miasto i przedostał się do Białegostoku. Wojnę spędził w Związku Radzieckim. Pracował przy budowie szosy Lwów-Kijów, a potem trafił do Samarkandy w Uzbekistanie. W 1944 wstąpił do Ludowego Wojska Polskiego. W 1944 przyjął pseudonim literacki "Hen", który z czasem zaczął mu służyć za nazwisko. Zaraz po wojnie był redaktorem tygodnika Żołnierz Polski.
Józef Hen, właściwie Józef Henryk Cukier urodził się 8 listopada 1923 w Warszawie. Polski pisarz i publicysta żydowskiego pochodzenia, dramaturg, reportażysta, scenarzysta filmowy. Wychował się w kamienicy przy ul. Nowolipie 53 w Warszawie. Miał trójkę starszego rodzeństwa. Jako dziecko współpracował z założonym przez Janusza Korczaka "Małym Przeglądem". Ukończył prywatne żydowskie Gimnazjum Męskie im. Magnusa Kryńskiego. Podczas obrony Warszawy przebywał na Nowolipiu. W listopadzie 1939 opuścił miasto i przedostał się do Białegostoku. Wojnę spędził w Związku Radzieckim. Pracował przy budowie szosy Lwów-Kijów, a potem trafił do Samarkandy w Uzbekistanie. W 1944 wstąpił do Ludowego Wojska Polskiego. W 1944 przyjął pseudonim literacki "Hen", który z czasem zaczął mu służyć za nazwisko. Zaraz po wojnie był redaktorem tygodnika Żołnierz Polski.
"Czuł bluesa ten Zając" - reportaż Jakuba Tarki o Wojciechu Karolaku
2021-11-03 00:10:00
Wspaniały jazzman, kompozytor i aranżer, wirtuoz organów Hammonda, a przy tym ciepły, otwarty na innych człowiek. Niezwykle inteligentny, ze świetnym poczuciem humoru. "Zając" swojej pani redaktor - Marii Czubaszek. Artysta z klasą, zawsze elegancko ubrany, wyprostowany, w charakterystycznych okularach. Grał z najzacniejszymi muzykami jazzowymi w Polsce i nie tylko. Kochał muzykę amerykańską, czuł swing i bluesa. Odszedł 23 czerwca 2021 roku. Artystę w audycji wspominają przyjaciele.
Wspaniały jazzman, kompozytor i aranżer, wirtuoz organów Hammonda, a przy tym ciepły, otwarty na innych człowiek. Niezwykle inteligentny, ze świetnym poczuciem humoru. "Zając" swojej pani redaktor - Marii Czubaszek. Artysta z klasą, zawsze elegancko ubrany, wyprostowany, w charakterystycznych okularach. Grał z najzacniejszymi muzykami jazzowymi w Polsce i nie tylko. Kochał muzykę amerykańską, czuł swing i bluesa. Odszedł 23 czerwca 2021 roku. Artystę w audycji wspominają przyjaciele.
"Lema Lwów" - reportaż Jakuba Tarki o wspomnieniach Stanisława Lema związanych ze Lwowem
2021-10-03 20:00:00
Stanisław Lem wielokrotnie powtarzał, że Lwów jest częścią jego, a on jest częścią Lwowa. I tak pozostanie na zawsze. Wywiady dla niemieckiej telewizji czy prasy zaczynał słowami "jestem wypędzony". Swoje dziecięce i młodzieńcze wspomnienia związane z tym miastem spisał w książce "Wysoki Zamek". Jakkolwiek chętnie opowiadał o dziecięcych zabawach, parkach, cukierniach, które wryły się w pamięć kilkulatka, tak już konsekwentnie pomijał wspomnienia czasu Zagłady, okupacji niemieckiej i sowieckiej. Jak wyglądał Lwów Lema i co mogło być jego doświadczeniem do 1946 roku, gdy razem z rodzicami musiał opuścić Lwów?
Stanisław Lem wielokrotnie powtarzał, że Lwów jest częścią jego, a on jest częścią Lwowa. I tak pozostanie na zawsze. Wywiady dla niemieckiej telewizji czy prasy zaczynał słowami "jestem wypędzony". Swoje dziecięce i młodzieńcze wspomnienia związane z tym miastem spisał w książce "Wysoki Zamek". Jakkolwiek chętnie opowiadał o dziecięcych zabawach, parkach, cukierniach, które wryły się w pamięć kilkulatka, tak już konsekwentnie pomijał wspomnienia czasu Zagłady, okupacji niemieckiej i sowieckiej. Jak wyglądał Lwów Lema i co mogło być jego doświadczeniem do 1946 roku, gdy razem z rodzicami musiał opuścić Lwów?
"Po drugiej stronie obiektywu" – audycja dokumentalna Ewy Michałowskiej poświęcona Eugeniuszowi Lokajskiemu ps. "Brok"
2021-10-01 02:35:00
Audycja dokumentalna poświęcona Eugeniuszowi Lokajskiemu ps. "Brok". Był nadzieją przedwojennej lekkoatletyki. Brał udział w wojnie obronnej w 1939 roku, dostał się do sowieckiej niewoli, ale udało mu się uciec. Zginął 25 września 1944 roku pod gruzami zbombardowanej kamienicy. Pozostawił po sobie kilkaset fotografii z Powstania Warszawskiego – niezwykłych, poruszających i pełnych emocji.
Audycja dokumentalna poświęcona Eugeniuszowi Lokajskiemu ps. "Brok". Był nadzieją przedwojennej lekkoatletyki. Brał udział w wojnie obronnej w 1939 roku, dostał się do sowieckiej niewoli, ale udało mu się uciec. Zginął 25 września 1944 roku pod gruzami zbombardowanej kamienicy. Pozostawił po sobie kilkaset fotografii z Powstania Warszawskiego – niezwykłych, poruszających i pełnych emocji.
"Światła na naszej drodze" – reportaż Urszuli Żółtowskiej-Tomaszewskiej o Róży Czackiej, założycielce Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi w Laskach
2021-09-08 01:10:00
Proces beatyfikacyjny założycielki Lasek rozpoczął się w grudniu 1987 r. W 2017 r. wydano dekret o heroiczności cnót. Uznanie cudu był ostatnim etapem poprzedzającym beatyfikację. Róża Czacka urodziła się 22 października 1876 r. W domu otrzymała doskonałe wykształcenie. Mając 22 lata, po upadku z konia utraciła wzrok. Wtedy postanowiła poświęcić życie ludziom niewidomym. Po zapoznaniu się z najlepszymi ośrodkami dla niewidomych w Europie wróciła do Polski i założyła w 1911 r. Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi, a w 1918 r. Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża. W 1922 r. na darowanym jej terenie w Laskach rozpoczęła budowę zakładu dla niewidomych.
Proces beatyfikacyjny założycielki Lasek rozpoczął się w grudniu 1987 r. W 2017 r. wydano dekret o heroiczności cnót. Uznanie cudu był ostatnim etapem poprzedzającym beatyfikację. Róża Czacka urodziła się 22 października 1876 r. W domu otrzymała doskonałe wykształcenie. Mając 22 lata, po upadku z konia utraciła wzrok. Wtedy postanowiła poświęcić życie ludziom niewidomym. Po zapoznaniu się z najlepszymi ośrodkami dla niewidomych w Europie wróciła do Polski i założyła w 1911 r. Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi, a w 1918 r. Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża. W 1922 r. na darowanym jej terenie w Laskach rozpoczęła budowę zakładu dla niewidomych.
"Choj, opowieść o Mirosławie Chojeckim" - reportaż Urszuli Żółtowskiej-Tomaszewskiej o działaczu opozycji w PRL, jednym z organizatorów KOR
2021-09-01 01:10:00
Mirosław Chojecki, wydawca, działacz opozycji w PRL, producent filmowy. W marcu 1968 uczestniczył w strajku studentów na Politechnice Warszawskiej, za co został usunięty z uczelni. W czerwcu 1976 był jednym z uczestników akcji pomocy represjonowanym robotnikom Ursusa i Radomia. W tym samym roku znalazł się wśród organizatorów Komitetu Obrony Robotników. Zajął się niezależną działalnością wydawniczą, odpowiadał za powielanie Komunikatu "KOR" i Biuletynu Informacyjnego "KOR". We wrześniu 1977 stworzył Niezależną Oficynę Wydawniczą "NOWA", największe działające poza cenzurą wydawnictwo.
Mirosław Chojecki, wydawca, działacz opozycji w PRL, producent filmowy. W marcu 1968 uczestniczył w strajku studentów na Politechnice Warszawskiej, za co został usunięty z uczelni. W czerwcu 1976 był jednym z uczestników akcji pomocy represjonowanym robotnikom Ursusa i Radomia. W tym samym roku znalazł się wśród organizatorów Komitetu Obrony Robotników. Zajął się niezależną działalnością wydawniczą, odpowiadał za powielanie Komunikatu "KOR" i Biuletynu Informacyjnego "KOR". We wrześniu 1977 stworzył Niezależną Oficynę Wydawniczą "NOWA", największe działające poza cenzurą wydawnictwo.