Historie Biblijne
Biografie mało znanych postaci z biblijnej historii
Kategorie:
Historia
Historia
34 - Kobiety w Biblii część 2
2022-06-07 12:30:09
Poprzedni odcinek zakończyliśmy na Moabitce Rut. Skorzystała ona z prawa lewirackiego. Chodzi o to, że bezdzietna wdowa zostawała żoną brata lub kuzyna swojego męża. Ten brat zmarłego męża miał spłodzić syna, który był uznawana za syna zmarłego. W ten sposób wdowa nie traciła ziemi swojego męża, bo ta przechodziła na syna, którego spłodził brat lub kuzyn zmarłego. Tak się stało właśnie w wypadku Rut. Co ciekawe, gdy jakiś Izraelita odmawiał tego, wdowa miała prawo do niego podejść splunąć mu w twarz i zdjąć sandał, co było wielką hańbą. Zauważmy, że wdowa miała prawo opluć brata swojego mężą, który nie chciał dopełnić obowiązku spłodzenia syna zmarłemu. Mężczyzna, który odmówił spłodzenia syna z Rut sam zdjął swój sandał. W Rut 4:8 czytamy: "Gdy więc wykupiciel powiedział do Boaza: Nabądź go ty dla siebie, zdjął swój sandał". Biblia w tym miejscu nie mówi też nic o tym aby Rut napluła mu w twarz. Być może chodziło o to, że wprawdzie tamten bliższy krewny (być może kuzyn) jej męża nie chciał wziąć jej za żonę, ale zrobił to Boaz. Kobiety miały więc swoje prawa i mogły ich dochodzić. Zajmijmy się teraz prorokiniami. Biblia kojarzy się z mężczyznami, którzy przekazywali słowo Boże. Ile było kobiet, które były prorokiniami i jak traktowali je mężczyźni? Biblia wymienia co najmniej sześć kobiet, które prorokowały. Kolejno były to: Miriam, Debora, żona Izajasza, Chulda, Noadia i Anna. Zajmijmy się nimi kolejno. Biblia nie podaje żadnego proroctwa przekazanego przez Miriam. Przypomnijmy jednak, że zbuntowała się ona przeciwko swojemu bratu. W Liczb 12:2 czytamy: "I mówili: Czy tylko przez Mojżesza przemawiał Pan? Czy także przez nas nie przemawia?". Miriam i Aaron mówili przeciwko Mojżeszowi bo miał czarnoskórą żonę. Warto tutaj zwrócić uwagę na kolejność. Miriam i Aaron się zbuntowali. Wygląda na to, że ona chciała odebrać władzę Mojżeszowi. Ale czy kobieta mogłaby przewodzić temu narodowi? Pokazuje to historia Debory. W Księdze Sędziów 4:4 czytamy: "W tym czasie sądziła Izraelitów prorokini Debora, żona Lappidota". Wprawdzie zwykle wymieniamy Baraka jako sędziego, zauważmy jednak, że Izraelitów sądziła Debora. W Sędziów 4:6 czytamy o tym, że Debora posłała po Baraka i kazała mu wyruszyć na górę Tabor. Jak więc widzimy były okresy, kiedy to kobiety miały dużą władzę. Jak już mówiłem wielu wśród sędziów wylicza Baraka. Przeczytajmy jednak jeszcze raz Sędziów 4:4 "W tym czasie sądziła Izraelitów prorokini Debora". Takie kobiety jak Debora nie zawsze wykorzystywały swoją pozycję dla dobra Izraelitów. Nehemiasz wspomina, że prorokini Noadia chciała go zastraszyć. Podobnie swoją pozycję prorokini wykorzystywała Jezebel wspomniana w ostatniej księdze biblijnej. Wróćmy jednak do pozytywnych przykładów. Druga Księga Samuela rozdział 20 opowiada o tym jak Joab oblegał miasto Abel-Beer-Maaka. Z murów przemówiła wtedy kobieta twierdzącą, że reprezentuje mieszkańców miasta. Joab przedstawił swoje żądania, a ta kobieta zadecydowała, że przyjmuje te warunki. Joabowi została wyrzucona głowa buntownika, który ukrywał się w tym mieście. Joab odstąpił od oblegania. Tak więc ta kobieta swoją decyzją uratowała całe miasto. Innym przykładem kobiety, która podjęła decyzję ratującą życie wielu ludziom była Abigail, żona Nabala. Potraktował on bardzo nieuprzejmie Dawida, który wtedy ukrywał się przed królem Saulem. Dawid postanowił zabić wszystkich mężczyzn z domu Nabala, który akurat się upił. Do Abigail jego żony przyszedł jeden ze sług i poprosił aby coś zrobiła w tej sprawie. Wygląda na to, że to nie był pierwszy raz kiedy Abigail podejmowała decyzję. Wyszła ona na spotkanie Dawidowi i dała mu dary aby go udobruchać. Uratowała swojego męża oraz wszystkich mężczyzn w całym domostwie. Inna kobieta, która uratowała całe miasto jest bezimienna. Syn Gedeona Abimelech zaatakował pewne miasto i je zdobył. Mieszkańcy ukryli się w wieży. Abimelech podszedł pod wieżę bo chciał spalić ludzi znajdujących się w środku. W Sędziów 9:53 czytamy: "Pewna kobieta rzuciła kamień młyński na głowę Abimelecha i roztrzaskała mu czaszkę". On poprosił sługę aby go dobił. Nie chciał aby mówiono, że zabiła go kobieta. Jego żołnierze widząc śmierć wodza rozeszli się. Ci, którzy schronili się w wieży byli ocaleni. W historii Judy była też jedna królowa, która panowała przez 6 lat. Mowa oczywiście o Atalii. Poświęciłem jej odcinek 21. Niemniej wynika z tego, że rządy kobiety nie były może czymś co zdarzało się dość często, ale nie było to niemożliwe. Czy jednak Biblia zawiera słowa kobiet. Można choćby przypomnieć prorokinie Deborę czy Chuldę. Warto jednak przypomnieć Księgę Przysłów rozdział 31. Mamy tam słowa matki dla syna. Być może są to słowa Batszeby dla króla Salomona. Między innymi opisała ona sytuację kobiet. W Przysłów 31:16 czytamy: "Gdy zechce mieć rolę, nabywa ją, pracą swoich rąk zasadza winnicę". Mowa jest tam o kobiecie, która podejmuje decyzje finansowe, kupuje pola, sądzi winnicę. Kobieta była nie tylko żoną, która rodziła dzieci, ale była zarządcą majątku. Gdy mąż był np. na wojnie ona podejmowała wszystkie decyzje. W Przysłów 31:11 czytamy: "Serce małżonka ufa jej, nie brak mu niczego". Mąż mający taką żonę mógł jej zaufać i niczego mu nie zabrakło. Zachęcam was do przeczytania w całości 31 rozdziału Księgi Przysłów. Podsumowując: w czasach biblijnych kobiety były prorokiniami. Debora także sądziła Izraela. To ona podjęła decyzję, że Barak ma ze swoim wojskiem udać się na górę Tabor. Inne kobiety, które nie miały w zasadzie prawa do podejmowania decyzji przejmowały władzę gdy mężczyźni zawodzili. Najbardziej znany przykład to Abigail. Warto jednak przypomnieć jeszcze kobietę, która pertraktowała z Joabem. W tamtym mieście była rada, byli przywódcy, ale to ona podjęła decyzję i przekonała większość aby tak postąpić. O tym możecie przeczytać w 2 Samuela rozdziale 20. W następnym odcinku chciałbym się zająć sytuacją kobiet w czasach apostolskich, czyli tych opisanych w Nowym Testamencie. Gdy więc wykupiciel powiedział do Boaza: Nabądź go ty dla siebie, zdjął swój sandał. http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Rut/4/8 I mówili: Czy tylko przez Mojżesza przemawiał Pan? Czy także przez nas nie przemawia? A Pan to usłyszał. http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/4-Ksiega-Mojzeszowa/12/2 W tym czasie sądziła Izraelitów prorokini Debora, żona Lappidota. http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Sedziow/4/4 Pamiętaj, o Boże mój, o tych uczynkach Tobiasza i Sanballata, a również prorokini Noadii i pozostałych proroków, którzy chcieli mnie zastraszyć. http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Nehemiasza/6/14 I kobieta ta zwróciła się do całego ludu ze swoją mądrością, i ucięli Szebie, synowi Bikriego, głowę, i rzucili ją Joabowi. Ten zaś kazał zatrąbić i odstąpili od miasta. Każdy udał się do swego namiotu, Joab zaś powrócił do Jeruzalemu, do króla. http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Samuela/20/22 Rozważ więc teraz i obmyśl, co zrobić, gdyż zguba pana naszego i całego jego domu jest postanowiona, on sam zaś jest zbyt złośliwy, żeby można z nim rozmawiać. http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Samuela/25/17 Pewna kobieta rzuciła kamień młyński na głowę Abimelecha i roztrzaskała mu czaszkę. http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Sedziow/9/53 I ukrywał się z nią w świątyni Bożej sześć lat, podczas gdy Atalia sprawowała rządy nad krajem. http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Kronik/22/12 Cóż mam powiedzieć, mój pierworodny Lemuelu, i co, synu mojego łona, synu moich ślubów? http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Przypowiesci-Salomona/31/2 Gdy zechce mieć rolę, nabywa ją, pracą swoich rąk zasadza winnicę. http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Przypowiesci-Salomona/31/16
Poprzedni odcinek zakończyliśmy na Moabitce Rut. Skorzystała ona z prawa lewirackiego. Chodzi o to, że bezdzietna wdowa zostawała żoną brata lub kuzyna swojego męża. Ten brat zmarłego męża miał spłodzić syna, który był uznawana za syna zmarłego. W ten sposób wdowa nie traciła ziemi swojego męża, bo ta przechodziła na syna, którego spłodził brat lub kuzyn zmarłego. Tak się stało właśnie w wypadku Rut. Co ciekawe, gdy jakiś Izraelita odmawiał tego, wdowa miała prawo do niego podejść splunąć mu w twarz i zdjąć sandał, co było wielką hańbą. Zauważmy, że wdowa miała prawo opluć brata swojego mężą, który nie chciał dopełnić obowiązku spłodzenia syna zmarłemu.
Mężczyzna, który odmówił spłodzenia syna z Rut sam zdjął swój sandał. W Rut 4:8 czytamy: "Gdy więc wykupiciel powiedział do Boaza: Nabądź go ty dla siebie, zdjął swój sandał". Biblia w tym miejscu nie mówi też nic o tym aby Rut napluła mu w twarz. Być może chodziło o to, że wprawdzie tamten bliższy krewny (być może kuzyn) jej męża nie chciał wziąć jej za żonę, ale zrobił to Boaz. Kobiety miały więc swoje prawa i mogły ich dochodzić.
Zajmijmy się teraz prorokiniami. Biblia kojarzy się z mężczyznami, którzy przekazywali słowo Boże. Ile było kobiet, które były prorokiniami i jak traktowali je mężczyźni? Biblia wymienia co najmniej sześć kobiet, które prorokowały. Kolejno były to: Miriam, Debora, żona Izajasza, Chulda, Noadia i Anna. Zajmijmy się nimi kolejno.
Biblia nie podaje żadnego proroctwa przekazanego przez Miriam. Przypomnijmy jednak, że zbuntowała się ona przeciwko swojemu bratu. W Liczb 12:2 czytamy: "I mówili: Czy tylko przez Mojżesza przemawiał Pan? Czy także przez nas nie przemawia?". Miriam i Aaron mówili przeciwko Mojżeszowi bo miał czarnoskórą żonę. Warto tutaj zwrócić uwagę na kolejność. Miriam i Aaron się zbuntowali. Wygląda na to, że ona chciała odebrać władzę Mojżeszowi. Ale czy kobieta mogłaby przewodzić temu narodowi? Pokazuje to historia Debory.
W Księdze Sędziów 4:4 czytamy: "W tym czasie sądziła Izraelitów prorokini Debora, żona Lappidota". Wprawdzie zwykle wymieniamy Baraka jako sędziego, zauważmy jednak, że Izraelitów sądziła Debora. W Sędziów 4:6 czytamy o tym, że Debora posłała po Baraka i kazała mu wyruszyć na górę Tabor. Jak więc widzimy były okresy, kiedy to kobiety miały dużą władzę. Jak już mówiłem wielu wśród sędziów wylicza Baraka. Przeczytajmy jednak jeszcze raz Sędziów 4:4 "W tym czasie sądziła Izraelitów prorokini Debora".
Takie kobiety jak Debora nie zawsze wykorzystywały swoją pozycję dla dobra Izraelitów. Nehemiasz wspomina, że prorokini Noadia chciała go zastraszyć. Podobnie swoją pozycję prorokini wykorzystywała Jezebel wspomniana w ostatniej księdze biblijnej. Wróćmy jednak do pozytywnych przykładów.
Druga Księga Samuela rozdział 20 opowiada o tym jak Joab oblegał miasto Abel-Beer-Maaka. Z murów przemówiła wtedy kobieta twierdzącą, że reprezentuje mieszkańców miasta. Joab przedstawił swoje żądania, a ta kobieta zadecydowała, że przyjmuje te warunki. Joabowi została wyrzucona głowa buntownika, który ukrywał się w tym mieście. Joab odstąpił od oblegania. Tak więc ta kobieta swoją decyzją uratowała całe miasto.
Innym przykładem kobiety, która podjęła decyzję ratującą życie wielu ludziom była Abigail, żona Nabala. Potraktował on bardzo nieuprzejmie Dawida, który wtedy ukrywał się przed królem Saulem. Dawid postanowił zabić wszystkich mężczyzn z domu Nabala, który akurat się upił. Do Abigail jego żony przyszedł jeden ze sług i poprosił aby coś zrobiła w tej sprawie. Wygląda na to, że to nie był pierwszy raz kiedy Abigail podejmowała decyzję. Wyszła ona na spotkanie Dawidowi i dała mu dary aby go udobruchać. Uratowała swojego męża oraz wszystkich mężczyzn w całym domostwie.
Inna kobieta, która uratowała całe miasto jest bezimienna. Syn Gedeona Abimelech zaatakował pewne miasto i je zdobył. Mieszkańcy ukryli się w wieży. Abimelech podszedł pod wieżę bo chciał spalić ludzi znajdujących się w środku. W Sędziów 9:53 czytamy: "Pewna kobieta rzuciła kamień młyński na głowę Abimelecha i roztrzaskała mu czaszkę". On poprosił sługę aby go dobił. Nie chciał aby mówiono, że zabiła go kobieta. Jego żołnierze widząc śmierć wodza rozeszli się. Ci, którzy schronili się w wieży byli ocaleni.
W historii Judy była też jedna królowa, która panowała przez 6 lat. Mowa oczywiście o Atalii. Poświęciłem jej odcinek 21. Niemniej wynika z tego, że rządy kobiety nie były może czymś co zdarzało się dość często, ale nie było to niemożliwe.
Czy jednak Biblia zawiera słowa kobiet. Można choćby przypomnieć prorokinie Deborę czy Chuldę. Warto jednak przypomnieć Księgę Przysłów rozdział 31. Mamy tam słowa matki dla syna. Być może są to słowa Batszeby dla króla Salomona. Między innymi opisała ona sytuację kobiet. W Przysłów 31:16 czytamy: "Gdy zechce mieć rolę, nabywa ją, pracą swoich rąk zasadza winnicę". Mowa jest tam o kobiecie, która podejmuje decyzje finansowe, kupuje pola, sądzi winnicę.
Kobieta była nie tylko żoną, która rodziła dzieci, ale była zarządcą majątku. Gdy mąż był np. na wojnie ona podejmowała wszystkie decyzje. W Przysłów 31:11 czytamy: "Serce małżonka ufa jej, nie brak mu niczego". Mąż mający taką żonę mógł jej zaufać i niczego mu nie zabrakło. Zachęcam was do przeczytania w całości 31 rozdziału Księgi Przysłów.
Podsumowując: w czasach biblijnych kobiety były prorokiniami. Debora także sądziła Izraela. To ona podjęła decyzję, że Barak ma ze swoim wojskiem udać się na górę Tabor. Inne kobiety, które nie miały w zasadzie prawa do podejmowania decyzji przejmowały władzę gdy mężczyźni zawodzili. Najbardziej znany przykład to Abigail. Warto jednak przypomnieć jeszcze kobietę, która pertraktowała z Joabem. W tamtym mieście była rada, byli przywódcy, ale to ona podjęła decyzję i przekonała większość aby tak postąpić. O tym możecie przeczytać w 2 Samuela rozdziale 20.
W następnym odcinku chciałbym się zająć sytuacją kobiet w czasach apostolskich, czyli tych opisanych w Nowym Testamencie.
Gdy więc wykupiciel powiedział do Boaza: Nabądź go ty dla siebie, zdjął swój sandał.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Rut/4/8
I mówili: Czy tylko przez Mojżesza przemawiał Pan? Czy także przez nas nie przemawia? A Pan to usłyszał.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/4-Ksiega-Mojzeszowa/12/2
W tym czasie sądziła Izraelitów prorokini Debora, żona Lappidota.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Sedziow/4/4
Pamiętaj, o Boże mój, o tych uczynkach Tobiasza i Sanballata, a również prorokini Noadii i pozostałych proroków, którzy chcieli mnie zastraszyć.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Nehemiasza/6/14
I kobieta ta zwróciła się do całego ludu ze swoją mądrością, i ucięli Szebie, synowi Bikriego, głowę, i rzucili ją Joabowi. Ten zaś kazał zatrąbić i odstąpili od miasta. Każdy udał się do swego namiotu, Joab zaś powrócił do Jeruzalemu, do króla.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Samuela/20/22
Rozważ więc teraz i obmyśl, co zrobić, gdyż zguba pana naszego i całego jego domu jest postanowiona, on sam zaś jest zbyt złośliwy, żeby można z nim rozmawiać.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Samuela/25/17
Pewna kobieta rzuciła kamień młyński na głowę Abimelecha i roztrzaskała mu czaszkę.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Sedziow/9/53
I ukrywał się z nią w świątyni Bożej sześć lat, podczas gdy Atalia sprawowała rządy nad krajem.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Kronik/22/12
Cóż mam powiedzieć, mój pierworodny Lemuelu, i co, synu mojego łona, synu moich ślubów?
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Przypowiesci-Salomona/31/2
Gdy zechce mieć rolę, nabywa ją, pracą swoich rąk zasadza winnicę.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Przypowiesci-Salomona/31/16
Mężczyzna, który odmówił spłodzenia syna z Rut sam zdjął swój sandał. W Rut 4:8 czytamy: "Gdy więc wykupiciel powiedział do Boaza: Nabądź go ty dla siebie, zdjął swój sandał". Biblia w tym miejscu nie mówi też nic o tym aby Rut napluła mu w twarz. Być może chodziło o to, że wprawdzie tamten bliższy krewny (być może kuzyn) jej męża nie chciał wziąć jej za żonę, ale zrobił to Boaz. Kobiety miały więc swoje prawa i mogły ich dochodzić.
Zajmijmy się teraz prorokiniami. Biblia kojarzy się z mężczyznami, którzy przekazywali słowo Boże. Ile było kobiet, które były prorokiniami i jak traktowali je mężczyźni? Biblia wymienia co najmniej sześć kobiet, które prorokowały. Kolejno były to: Miriam, Debora, żona Izajasza, Chulda, Noadia i Anna. Zajmijmy się nimi kolejno.
Biblia nie podaje żadnego proroctwa przekazanego przez Miriam. Przypomnijmy jednak, że zbuntowała się ona przeciwko swojemu bratu. W Liczb 12:2 czytamy: "I mówili: Czy tylko przez Mojżesza przemawiał Pan? Czy także przez nas nie przemawia?". Miriam i Aaron mówili przeciwko Mojżeszowi bo miał czarnoskórą żonę. Warto tutaj zwrócić uwagę na kolejność. Miriam i Aaron się zbuntowali. Wygląda na to, że ona chciała odebrać władzę Mojżeszowi. Ale czy kobieta mogłaby przewodzić temu narodowi? Pokazuje to historia Debory.
W Księdze Sędziów 4:4 czytamy: "W tym czasie sądziła Izraelitów prorokini Debora, żona Lappidota". Wprawdzie zwykle wymieniamy Baraka jako sędziego, zauważmy jednak, że Izraelitów sądziła Debora. W Sędziów 4:6 czytamy o tym, że Debora posłała po Baraka i kazała mu wyruszyć na górę Tabor. Jak więc widzimy były okresy, kiedy to kobiety miały dużą władzę. Jak już mówiłem wielu wśród sędziów wylicza Baraka. Przeczytajmy jednak jeszcze raz Sędziów 4:4 "W tym czasie sądziła Izraelitów prorokini Debora".
Takie kobiety jak Debora nie zawsze wykorzystywały swoją pozycję dla dobra Izraelitów. Nehemiasz wspomina, że prorokini Noadia chciała go zastraszyć. Podobnie swoją pozycję prorokini wykorzystywała Jezebel wspomniana w ostatniej księdze biblijnej. Wróćmy jednak do pozytywnych przykładów.
Druga Księga Samuela rozdział 20 opowiada o tym jak Joab oblegał miasto Abel-Beer-Maaka. Z murów przemówiła wtedy kobieta twierdzącą, że reprezentuje mieszkańców miasta. Joab przedstawił swoje żądania, a ta kobieta zadecydowała, że przyjmuje te warunki. Joabowi została wyrzucona głowa buntownika, który ukrywał się w tym mieście. Joab odstąpił od oblegania. Tak więc ta kobieta swoją decyzją uratowała całe miasto.
Innym przykładem kobiety, która podjęła decyzję ratującą życie wielu ludziom była Abigail, żona Nabala. Potraktował on bardzo nieuprzejmie Dawida, który wtedy ukrywał się przed królem Saulem. Dawid postanowił zabić wszystkich mężczyzn z domu Nabala, który akurat się upił. Do Abigail jego żony przyszedł jeden ze sług i poprosił aby coś zrobiła w tej sprawie. Wygląda na to, że to nie był pierwszy raz kiedy Abigail podejmowała decyzję. Wyszła ona na spotkanie Dawidowi i dała mu dary aby go udobruchać. Uratowała swojego męża oraz wszystkich mężczyzn w całym domostwie.
Inna kobieta, która uratowała całe miasto jest bezimienna. Syn Gedeona Abimelech zaatakował pewne miasto i je zdobył. Mieszkańcy ukryli się w wieży. Abimelech podszedł pod wieżę bo chciał spalić ludzi znajdujących się w środku. W Sędziów 9:53 czytamy: "Pewna kobieta rzuciła kamień młyński na głowę Abimelecha i roztrzaskała mu czaszkę". On poprosił sługę aby go dobił. Nie chciał aby mówiono, że zabiła go kobieta. Jego żołnierze widząc śmierć wodza rozeszli się. Ci, którzy schronili się w wieży byli ocaleni.
W historii Judy była też jedna królowa, która panowała przez 6 lat. Mowa oczywiście o Atalii. Poświęciłem jej odcinek 21. Niemniej wynika z tego, że rządy kobiety nie były może czymś co zdarzało się dość często, ale nie było to niemożliwe.
Czy jednak Biblia zawiera słowa kobiet. Można choćby przypomnieć prorokinie Deborę czy Chuldę. Warto jednak przypomnieć Księgę Przysłów rozdział 31. Mamy tam słowa matki dla syna. Być może są to słowa Batszeby dla króla Salomona. Między innymi opisała ona sytuację kobiet. W Przysłów 31:16 czytamy: "Gdy zechce mieć rolę, nabywa ją, pracą swoich rąk zasadza winnicę". Mowa jest tam o kobiecie, która podejmuje decyzje finansowe, kupuje pola, sądzi winnicę.
Kobieta była nie tylko żoną, która rodziła dzieci, ale była zarządcą majątku. Gdy mąż był np. na wojnie ona podejmowała wszystkie decyzje. W Przysłów 31:11 czytamy: "Serce małżonka ufa jej, nie brak mu niczego". Mąż mający taką żonę mógł jej zaufać i niczego mu nie zabrakło. Zachęcam was do przeczytania w całości 31 rozdziału Księgi Przysłów.
Podsumowując: w czasach biblijnych kobiety były prorokiniami. Debora także sądziła Izraela. To ona podjęła decyzję, że Barak ma ze swoim wojskiem udać się na górę Tabor. Inne kobiety, które nie miały w zasadzie prawa do podejmowania decyzji przejmowały władzę gdy mężczyźni zawodzili. Najbardziej znany przykład to Abigail. Warto jednak przypomnieć jeszcze kobietę, która pertraktowała z Joabem. W tamtym mieście była rada, byli przywódcy, ale to ona podjęła decyzję i przekonała większość aby tak postąpić. O tym możecie przeczytać w 2 Samuela rozdziale 20.
W następnym odcinku chciałbym się zająć sytuacją kobiet w czasach apostolskich, czyli tych opisanych w Nowym Testamencie.
Gdy więc wykupiciel powiedział do Boaza: Nabądź go ty dla siebie, zdjął swój sandał.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Rut/4/8
I mówili: Czy tylko przez Mojżesza przemawiał Pan? Czy także przez nas nie przemawia? A Pan to usłyszał.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/4-Ksiega-Mojzeszowa/12/2
W tym czasie sądziła Izraelitów prorokini Debora, żona Lappidota.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Sedziow/4/4
Pamiętaj, o Boże mój, o tych uczynkach Tobiasza i Sanballata, a również prorokini Noadii i pozostałych proroków, którzy chcieli mnie zastraszyć.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Nehemiasza/6/14
I kobieta ta zwróciła się do całego ludu ze swoją mądrością, i ucięli Szebie, synowi Bikriego, głowę, i rzucili ją Joabowi. Ten zaś kazał zatrąbić i odstąpili od miasta. Każdy udał się do swego namiotu, Joab zaś powrócił do Jeruzalemu, do króla.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Samuela/20/22
Rozważ więc teraz i obmyśl, co zrobić, gdyż zguba pana naszego i całego jego domu jest postanowiona, on sam zaś jest zbyt złośliwy, żeby można z nim rozmawiać.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Samuela/25/17
Pewna kobieta rzuciła kamień młyński na głowę Abimelecha i roztrzaskała mu czaszkę.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Sedziow/9/53
I ukrywał się z nią w świątyni Bożej sześć lat, podczas gdy Atalia sprawowała rządy nad krajem.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Kronik/22/12
Cóż mam powiedzieć, mój pierworodny Lemuelu, i co, synu mojego łona, synu moich ślubów?
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Przypowiesci-Salomona/31/2
Gdy zechce mieć rolę, nabywa ją, pracą swoich rąk zasadza winnicę.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Przypowiesci-Salomona/31/16
33 - Kobiety w Biblii część 1
2022-05-27 12:25:50
Zajmę się dzisiaj tematem kobiet w Biblii. Treść historii biblijnej jest dość długa. Obejmuje czas patriarchów. Potem okres sędziów, królów, niewoli babilońskiej, a potem panowania perskiego, greckiego oraz rzymskiego. We wszystkich tych okresach prawa kobiet były różne i nie zawsze chodzi o prawa podane w Biblii. Dzisiaj tylko rozpocznę ten temat. Zajmiemy się sytuacją kobiet w czasach patriarchów oraz później wprowadzonym Prawem Mojżeszowym. Księga Rodzaju, czyli pierwsza księga w Biblii opisuje okres przed Prawem Mojżeszowym. Do jakiego prawa stosowali się wtedy ludzie? Np. w Rodzaju, rozdziale 15 czytamy o obietnicy, którą Bóg dał Abrahamowi. W Rodzaju 15:2 czytamy : “Wtedy Abram odpowiedział: Panie Boże, cóż mi możesz dać, gdy ja schodzę bezdzietny, a dziedzicem domu mego będzie Eliezer z Damaszku”. Wygląda na to, że Abraham cytuje tutaj jedno z praw babilońskich. Gdy bogate małżeństwo umierało bezdzietnie to dziedziczył po nich najstarszy sługa. Jeszcze ciekawszą rzecz znajdujemy w kolejnym rozdziale. W Rodzaju 16:2 znajdujemy słowa Sary, żony Abrahama: “Rzekła więc Saraj do Abrama: Oto Pan odmówił mi potomstwa, obcuj, proszę, z niewolnicą moją, może z niej będę miała dzieci. I usłuchał Abram rady Saraj”. Również to prawo można znaleźć wśród przepisów i zwyczajów babilońskich. Niepłodna kobieta miała dać swojemu mężowi niewolnicę, która rodziła za swoją panią. Hagar rzeczywiście zaszła w ciążę i zaczęła pogardzać swoją panią czyli Saraj. Wskazuje to na to, że wartość żony w oczach męża rosła gdy była ona płodna. Wygląda więc na to, że w czasach patriarchów stosowano prawa babilońskie takie jak np. prawo Hammurabiego. Bardzo poważnie traktowano tam niemoralność. Uważano to za coś gorszego od morderstwa. Abraham dwa razy prosił swoją żonę, a Izaak raz swoją o to aby ukrywały, że są żonami. Np. w Rodzaju 12:12 czytamy: “Gdy więc zobaczą cię Egipcjanie, powiedzą: To jest jego żona, i zabiją mnie, a ciebie zostawią przy życiu”. Wygląda więc na to, że ludzie bez problemu zamordowaliby męża kobiety, aby uniknąć niemoralności. Wprowadzone później Prawo Mojżeszowe poprawiało sytuację kobiet. Nie znaczy to, że sytuacja kobiet przypominała dzisiejsze równouprawnienie, ale na pewno ta zmiana była krokiem naprzód. Np. prawa babilońskie mówiły o tym, że jeżeli dwoje ludzi zostanie przyłapanych na niemoralności to kobietę należało zabić, a mężczyznę puścić wolno. Prawo Mojżeszowe karało oboje, np. w Kapłańskiej 20:10 czytamy: “Mężczyzna, który cudzołoży z żoną swego bliźniego, poniesie śmierć, zarówno cudzołożnik jak i cudzołożnica”. Prawo Mojżeszowe zwracało też uwagę na gorszą sytuację kobiet. Np. w księdze Wyjścia 22:22 czytamy: "Nie będziesz uciskał żadnej wdowy ani sieroty“. Sytuacja kobiet, które straciły swojego męża była bardzo trudna. Wygląda na to, że niektórzy wykorzystywali to. W Powtórzonego Prawa 27:19 czytamy: “Przeklęty, kto narusza prawo obcego przybysza, sieroty i wdowy. A cały lud powie: Amen". Byli ludzie, którzy naruszali prawo wdów, bo nie miały one męża, który by je obronił. Prawo Mojżeszowe karało gwałt. Powtórzonego Prawa mówi o karze śmierci, karze pieniężnej lub nakazie do ożenku bez prawa do rozwodu (Powtórzonego Prawa 22:25, 29). Nie wolno było gwalcić nawet branek, czyli kobiet zdobytych na wojnie. W Powtórzonego Prawa 21:13 czytamy: "Oraz zdejmie z siebie szatę branki. Niech zamieszka w twoim domu, opłakując swego ojca i matkę przez cały miesiąc. Potem możesz zbliżyć się do niej i pojąć ją, i będzie twoją żoną". Taka branka po miesiącu mogła zostać żoną ze wszystkimi prawami. A jakie to były prawa? W tamtych czasach praktykowano poligamię. Izraelita mógł mieć więcej niż jedną żonę. Jakie były prawa poprzedniej, być może już niemłodej żony? W Wyjścia 21:10 czytamy: "Jeżeli weźmie sobie inną za żonę, nie ujmie jej ani pożywienia, ani odzieży, ani obcowania cielesnego". Tak więc Izraelita mógł sobie wziąć inną żonę. Nie mógł jednak zaniedbać tej wcześniejszej pod względem żywności, odzieży oraz współżycia intymnego. Żywność i odzież jest konieczna, ale czemu wspomniano też o tym współżyciu? Dla kobiety w tamtych czasach bardzo ważne było mieć dzieci. Bezdzietność uważano za hańbę. Jednak posiadanie dzieci, a szczególnie synów zapewniało opiekę na starość lub po śmierci męża. Jak to wyglądało w praktyce? Jak np. czytamy w Rodzaju 30:16 to żony Lea i Rachela decydowały między sobą o tym z kim będzie danej nocy spać Jakub ich mąż. Inny przykład to Elkana, ojciec proroka Samuela. Kochał on jedną żonę, ale nie zaniedbywał drugiej. Nie wszyscy jednak stosowali się do tego prawa. Król Dawid specjalnie odsunął od siebie swoją pierwszą najstarszą żonę Michal, a król Salomon miał tyle żon, że raczej nie mógł zadbać o nie wszystkie. Prawo Mojżeszowe, które wprowadzono było prawem dostosowanym do okoliczności. Przypomina to prawo precedensowe, które jest stosowane w krajach anglosaskich w naszych czasach. Podobnie gdy Mojżesz nadawał pewne prawo przyszło do niego 5 córek Selofchada (Celofchada). Ich słowa można znaleźć w Liczb 27:4: “Dlaczego imię naszego ojca, który nie miał syna, ma zniknąć spośród jego rodziny? Daj nam posiadłość wśród braci naszego ojca". Ich prośba została spełniona. Księga Liczb 27:8 mówi, że gdy nie było synów dziedzictwo zmarłego przechodziło na córkę. To nie jest koniec tej sprawy. Te 5 córek miało dostać ziemię przynależną ich ojcu. Co jednak gdyby wyszły za mąż za kogoś z innego plemienia? Takie pytanie zadawali sobie chyba Izraelici z plemienia Manassesa. Bali się oni, że te kobiety wyjdą za mąż za kogoś z innych plemion i w tej sposób ziemia przyznana jednemu plemieniu przejdzie do innego. Księga Liczb 37:11 mówi, że tych 5 kobiet mogło sobie wybrać męża, ale tylko w swoim plemieniu. Wyszły one za mąż za swoich kuzynów. Prawo Mojżeszowe zabraniało małżeństw z innymi narodami. Dotyczyło to szczególnie Kananejczyków. Powtórzonego Prawa 7:3 mówi: “Nie będziesz z nimi zawierał małżeństw. Swojej córki nie oddasz jego synowi, a jego córki nie weźmiesz dla swojego syna”. Jest to jedno z tych praw, które było często łamane. Najbardziej znanym przykładem jest Salomon, który wziął sobie wiele kananejskich żon i one skłoniły go do swoich kultów religijnych. Jego następcą został Rechoboam, którego matka była Ammonitką. Rechoboam również zaczął czcić te bóstwa być może pod wpływem swojej matki Naamy. W linii rodowej Jezusa są wymienione trzy kobiety: Tamar, Rachab i Rut. Pierwsze dwie Tamar i Rachab były Kananejkami, a Rut była Moabitką. Wygląda jednak na to, że przeszły one na judaizm. Przynajmniej tak można sądzić o Rachab i Rut. Tamar żyła w czasach patriarchów i nie było wtedy jeszcze judaizmu jako zorganizowanej religii. W każdym bądź razie zakaz brania sobie żon z obcych narodów dotyczył raczej spraw religijnych. Np. bycie Moabitą oznaczało czczenie Kemosza, a bycie Ammonitą oznaczało czczenie Molocha. Dzisiaj słowo Żyd oznacza w zasadzie tylko narodowość, w przeszłości oznaczało także religię. Kobieta wychodząc za mąż niejako automatycznie przechodziła na religię męża. Świadczą o tym słowa Noemi do Rut: “Następnie rzekła Noemi: Oto twoja szwagierka wraca do swojego ludu i do swojego boga; zawróć i ty za swoją szwagierką” (Rut 1:15). Tak więc Rut wychodząc za mąż, za Machlona, syna Noemi przeszła na judaizm. Po jego śmierci teściowa radziła jej wrócić do swojego ludu i tam poszukać sobie męża. Oznaczało to jednak powrót także do bogów moabickich, np. Kemosza. Jak wiemy Rut pozostała przy Noemi być może także z tego powodu, że nie chciała wracać do religii moabskiej. Choć więc prawo zabraniające sobie brania żon z obcych narodów dotyczyło mężów w tym wypadku zastosowała je Rut, która wróciła z Noemi do Judy i tam poszukała sobie męża Izraelitę. Podsumowując. W czasach patriarchów stosowano babilońskie prawa, np. niepłodna żona oddawała swojemu mężowi niewolnicę, która niejako rodziła za nią. Później wprowadzono Prawo Mojżeszowe, które w pewnych kwestiach zrównywało prawa kobiet. Choć oczywiście daleko było od współczesnego równouprawnienia. W następnym odcinku zajmiemy się czasami królów i pozycją kobiet w tamtych czasach. Wtedy Abram odpowiedział: Panie Boże, cóż mi możesz dać, gdy ja schodzę bezdzietny, a dziedzicem domu mego będzie Eliezer z Damaszku (Rodzaju 15:2) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/15/2 Rzekła więc Saraj do Abrama: Oto Pan odmówił mi potomstwa, obcuj, proszę, z niewolnicą moją, może z niej będę miała dzieci. I usłuchał Abram rady Saraj (Rodzaju 16:2) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/16/2 Gdy więc zobaczą cię Egipcjanie, powiedzą: To jest jego żona, i zabiją mnie, a ciebie zostawią przy życiu (Rodzaju 12:12) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/12/12 Mężczyzna, który cudzołoży z żoną swego bliźniego, poniesie śmierć, zarówno cudzołożnik jak i cudzołożnica (Kapłańska 20:10) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/3-Ksiega-Mojzeszowa/20/10 Nie będziesz uciskał żadnej wdowy ani sieroty (Wyjscia 22:22) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Mojzeszowa/22/22 Przeklęty, kto narusza prawo obcego przybysza, sieroty i wdowy. A cały lud powie: Amen (Powtórzonego Prawa 27:19) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/5-Ksiega-Mojzeszowa/27/19 Oraz zdejmie z siebie szatę branki. Niech zamieszka w twoim domu, opłakując swego ojca i matkę przez cały miesiąc. Potem możesz zbliżyć się do niej i pojąć ją, i będzie twoją żoną (Powtórzonego Prawa 21:13). http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/5-Ksiega-Mojzeszowa/21/13 Jeżeli weźmie sobie inną za żonę, nie ujmie jej ani pożywienia, ani odzieży, ani obcowania cielesnego (Wyjścia 21:10) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Mojzeszowa/21/10 Dlaczego imię naszego ojca, który nie miał syna, ma zniknąć spośród jego rodziny? Daj nam posiadłość wśród braci naszego ojca (Liczb 27:4)
Zajmę się dzisiaj tematem kobiet w Biblii. Treść historii biblijnej jest dość długa. Obejmuje czas patriarchów. Potem okres sędziów, królów, niewoli babilońskiej, a potem panowania perskiego, greckiego oraz rzymskiego. We wszystkich tych okresach prawa kobiet były różne i nie zawsze chodzi o prawa podane w Biblii. Dzisiaj tylko rozpocznę ten temat. Zajmiemy się sytuacją kobiet w czasach patriarchów oraz później wprowadzonym Prawem Mojżeszowym.
Księga Rodzaju, czyli pierwsza księga w Biblii opisuje okres przed Prawem Mojżeszowym. Do jakiego prawa stosowali się wtedy ludzie? Np. w Rodzaju, rozdziale 15 czytamy o obietnicy, którą Bóg dał Abrahamowi. W Rodzaju 15:2 czytamy : “Wtedy Abram odpowiedział: Panie Boże, cóż mi możesz dać, gdy ja schodzę bezdzietny, a dziedzicem domu mego będzie Eliezer z Damaszku”. Wygląda na to, że Abraham cytuje tutaj jedno z praw babilońskich. Gdy bogate małżeństwo umierało bezdzietnie to dziedziczył po nich najstarszy sługa. Jeszcze ciekawszą rzecz znajdujemy w kolejnym rozdziale.
W Rodzaju 16:2 znajdujemy słowa Sary, żony Abrahama: “Rzekła więc Saraj do Abrama: Oto Pan odmówił mi potomstwa, obcuj, proszę, z niewolnicą moją, może z niej będę miała dzieci. I usłuchał Abram rady Saraj”. Również to prawo można znaleźć wśród przepisów i zwyczajów babilońskich. Niepłodna kobieta miała dać swojemu mężowi niewolnicę, która rodziła za swoją panią. Hagar rzeczywiście zaszła w ciążę i zaczęła pogardzać swoją panią czyli Saraj. Wskazuje to na to, że wartość żony w oczach męża rosła gdy była ona płodna.
Wygląda więc na to, że w czasach patriarchów stosowano prawa babilońskie takie jak np. prawo Hammurabiego. Bardzo poważnie traktowano tam niemoralność. Uważano to za coś gorszego od morderstwa. Abraham dwa razy prosił swoją żonę, a Izaak raz swoją o to aby ukrywały, że są żonami. Np. w Rodzaju 12:12 czytamy: “Gdy więc zobaczą cię Egipcjanie, powiedzą: To jest jego żona, i zabiją mnie, a ciebie zostawią przy życiu”. Wygląda więc na to, że ludzie bez problemu zamordowaliby męża kobiety, aby uniknąć niemoralności.
Wprowadzone później Prawo Mojżeszowe poprawiało sytuację kobiet. Nie znaczy to, że sytuacja kobiet przypominała dzisiejsze równouprawnienie, ale na pewno ta zmiana była krokiem naprzód. Np. prawa babilońskie mówiły o tym, że jeżeli dwoje ludzi zostanie przyłapanych na niemoralności to kobietę należało zabić, a mężczyznę puścić wolno. Prawo Mojżeszowe karało oboje, np. w Kapłańskiej 20:10 czytamy: “Mężczyzna, który cudzołoży z żoną swego bliźniego, poniesie śmierć, zarówno cudzołożnik jak i cudzołożnica”.
Prawo Mojżeszowe zwracało też uwagę na gorszą sytuację kobiet. Np. w księdze Wyjścia 22:22 czytamy: "Nie będziesz uciskał żadnej wdowy ani sieroty“. Sytuacja kobiet, które straciły swojego męża była bardzo trudna. Wygląda na to, że niektórzy wykorzystywali to. W Powtórzonego Prawa 27:19 czytamy: “Przeklęty, kto narusza prawo obcego przybysza, sieroty i wdowy. A cały lud powie: Amen". Byli ludzie, którzy naruszali prawo wdów, bo nie miały one męża, który by je obronił.
Prawo Mojżeszowe karało gwałt. Powtórzonego Prawa mówi o karze śmierci, karze pieniężnej lub nakazie do ożenku bez prawa do rozwodu (Powtórzonego Prawa 22:25, 29). Nie wolno było gwalcić nawet branek, czyli kobiet zdobytych na wojnie. W Powtórzonego Prawa 21:13 czytamy: "Oraz zdejmie z siebie szatę branki. Niech zamieszka w twoim domu, opłakując swego ojca i matkę przez cały miesiąc. Potem możesz zbliżyć się do niej i pojąć ją, i będzie twoją żoną". Taka branka po miesiącu mogła zostać żoną ze wszystkimi prawami. A jakie to były prawa?
W tamtych czasach praktykowano poligamię. Izraelita mógł mieć więcej niż jedną żonę. Jakie były prawa poprzedniej, być może już niemłodej żony? W Wyjścia 21:10 czytamy: "Jeżeli weźmie sobie inną za żonę, nie ujmie jej ani pożywienia, ani odzieży, ani obcowania cielesnego". Tak więc Izraelita mógł sobie wziąć inną żonę. Nie mógł jednak zaniedbać tej wcześniejszej pod względem żywności, odzieży oraz współżycia intymnego.
Żywność i odzież jest konieczna, ale czemu wspomniano też o tym współżyciu? Dla kobiety w tamtych czasach bardzo ważne było mieć dzieci. Bezdzietność uważano za hańbę. Jednak posiadanie dzieci, a szczególnie synów zapewniało opiekę na starość lub po śmierci męża. Jak to wyglądało w praktyce?
Jak np. czytamy w Rodzaju 30:16 to żony Lea i Rachela decydowały między sobą o tym z kim będzie danej nocy spać Jakub ich mąż. Inny przykład to Elkana, ojciec proroka Samuela. Kochał on jedną żonę, ale nie zaniedbywał drugiej. Nie wszyscy jednak stosowali się do tego prawa. Król Dawid specjalnie odsunął od siebie swoją pierwszą najstarszą żonę Michal, a król Salomon miał tyle żon, że raczej nie mógł zadbać o nie wszystkie.
Prawo Mojżeszowe, które wprowadzono było prawem dostosowanym do okoliczności. Przypomina to prawo precedensowe, które jest stosowane w krajach anglosaskich w naszych czasach. Podobnie gdy Mojżesz nadawał pewne prawo przyszło do niego 5 córek Selofchada (Celofchada). Ich słowa można znaleźć w Liczb 27:4: “Dlaczego imię naszego ojca, który nie miał syna, ma zniknąć spośród jego rodziny? Daj nam posiadłość wśród braci naszego ojca".
Ich prośba została spełniona. Księga Liczb 27:8 mówi, że gdy nie było synów dziedzictwo zmarłego przechodziło na córkę. To nie jest koniec tej sprawy. Te 5 córek miało dostać ziemię przynależną ich ojcu. Co jednak gdyby wyszły za mąż za kogoś z innego plemienia? Takie pytanie zadawali sobie chyba Izraelici z plemienia Manassesa. Bali się oni, że te kobiety wyjdą za mąż za kogoś z innych plemion i w tej sposób ziemia przyznana jednemu plemieniu przejdzie do innego. Księga Liczb 37:11 mówi, że tych 5 kobiet mogło sobie wybrać męża, ale tylko w swoim plemieniu. Wyszły one za mąż za swoich kuzynów.
Prawo Mojżeszowe zabraniało małżeństw z innymi narodami. Dotyczyło to szczególnie Kananejczyków. Powtórzonego Prawa 7:3 mówi: “Nie będziesz z nimi zawierał małżeństw. Swojej córki nie oddasz jego synowi, a jego córki nie weźmiesz dla swojego syna”. Jest to jedno z tych praw, które było często łamane. Najbardziej znanym przykładem jest Salomon, który wziął sobie wiele kananejskich żon i one skłoniły go do swoich kultów religijnych. Jego następcą został Rechoboam, którego matka była Ammonitką. Rechoboam również zaczął czcić te bóstwa być może pod wpływem swojej matki Naamy.
W linii rodowej Jezusa są wymienione trzy kobiety: Tamar, Rachab i Rut. Pierwsze dwie Tamar i Rachab były Kananejkami, a Rut była Moabitką. Wygląda jednak na to, że przeszły one na judaizm. Przynajmniej tak można sądzić o Rachab i Rut. Tamar żyła w czasach patriarchów i nie było wtedy jeszcze judaizmu jako zorganizowanej religii. W każdym bądź razie zakaz brania sobie żon z obcych narodów dotyczył raczej spraw religijnych. Np. bycie Moabitą oznaczało czczenie Kemosza, a bycie Ammonitą oznaczało czczenie Molocha. Dzisiaj słowo Żyd oznacza w zasadzie tylko narodowość, w przeszłości oznaczało także religię. Kobieta wychodząc za mąż niejako automatycznie przechodziła na religię męża. Świadczą o tym słowa Noemi do Rut: “Następnie rzekła Noemi: Oto twoja szwagierka wraca do swojego ludu i do swojego boga; zawróć i ty za swoją szwagierką” (Rut 1:15).
Tak więc Rut wychodząc za mąż, za Machlona, syna Noemi przeszła na judaizm. Po jego śmierci teściowa radziła jej wrócić do swojego ludu i tam poszukać sobie męża. Oznaczało to jednak powrót także do bogów moabickich, np. Kemosza. Jak wiemy Rut pozostała przy Noemi być może także z tego powodu, że nie chciała wracać do religii moabskiej. Choć więc prawo zabraniające sobie brania żon z obcych narodów dotyczyło mężów w tym wypadku zastosowała je Rut, która wróciła z Noemi do Judy i tam poszukała sobie męża Izraelitę.
Podsumowując. W czasach patriarchów stosowano babilońskie prawa, np. niepłodna żona oddawała swojemu mężowi niewolnicę, która niejako rodziła za nią. Później wprowadzono Prawo Mojżeszowe, które w pewnych kwestiach zrównywało prawa kobiet. Choć oczywiście daleko było od współczesnego równouprawnienia. W następnym odcinku zajmiemy się czasami królów i pozycją kobiet w tamtych czasach.
Wtedy Abram odpowiedział: Panie Boże, cóż mi możesz dać, gdy ja schodzę bezdzietny, a dziedzicem domu mego będzie Eliezer z Damaszku (Rodzaju 15:2)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/15/2
Rzekła więc Saraj do Abrama: Oto Pan odmówił mi potomstwa, obcuj, proszę, z niewolnicą moją, może z niej będę miała dzieci. I usłuchał Abram rady Saraj (Rodzaju 16:2)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/16/2
Gdy więc zobaczą cię Egipcjanie, powiedzą: To jest jego żona, i zabiją mnie, a ciebie zostawią przy życiu (Rodzaju 12:12)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/12/12
Mężczyzna, który cudzołoży z żoną swego bliźniego, poniesie śmierć, zarówno cudzołożnik jak i cudzołożnica (Kapłańska 20:10)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/3-Ksiega-Mojzeszowa/20/10
Nie będziesz uciskał żadnej wdowy ani sieroty (Wyjscia 22:22)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Mojzeszowa/22/22
Przeklęty, kto narusza prawo obcego przybysza, sieroty i wdowy. A cały lud powie: Amen (Powtórzonego Prawa 27:19)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/5-Ksiega-Mojzeszowa/27/19
Oraz zdejmie z siebie szatę branki. Niech zamieszka w twoim domu, opłakując swego ojca i matkę przez cały miesiąc. Potem możesz zbliżyć się do niej i pojąć ją, i będzie twoją żoną (Powtórzonego Prawa 21:13).
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/5-Ksiega-Mojzeszowa/21/13
Jeżeli weźmie sobie inną za żonę, nie ujmie jej ani pożywienia, ani odzieży, ani obcowania cielesnego (Wyjścia 21:10)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Mojzeszowa/21/10
Dlaczego imię naszego ojca, który nie miał syna, ma zniknąć spośród jego rodziny? Daj nam posiadłość wśród braci naszego ojca (Liczb 27:4)
Księga Rodzaju, czyli pierwsza księga w Biblii opisuje okres przed Prawem Mojżeszowym. Do jakiego prawa stosowali się wtedy ludzie? Np. w Rodzaju, rozdziale 15 czytamy o obietnicy, którą Bóg dał Abrahamowi. W Rodzaju 15:2 czytamy : “Wtedy Abram odpowiedział: Panie Boże, cóż mi możesz dać, gdy ja schodzę bezdzietny, a dziedzicem domu mego będzie Eliezer z Damaszku”. Wygląda na to, że Abraham cytuje tutaj jedno z praw babilońskich. Gdy bogate małżeństwo umierało bezdzietnie to dziedziczył po nich najstarszy sługa. Jeszcze ciekawszą rzecz znajdujemy w kolejnym rozdziale.
W Rodzaju 16:2 znajdujemy słowa Sary, żony Abrahama: “Rzekła więc Saraj do Abrama: Oto Pan odmówił mi potomstwa, obcuj, proszę, z niewolnicą moją, może z niej będę miała dzieci. I usłuchał Abram rady Saraj”. Również to prawo można znaleźć wśród przepisów i zwyczajów babilońskich. Niepłodna kobieta miała dać swojemu mężowi niewolnicę, która rodziła za swoją panią. Hagar rzeczywiście zaszła w ciążę i zaczęła pogardzać swoją panią czyli Saraj. Wskazuje to na to, że wartość żony w oczach męża rosła gdy była ona płodna.
Wygląda więc na to, że w czasach patriarchów stosowano prawa babilońskie takie jak np. prawo Hammurabiego. Bardzo poważnie traktowano tam niemoralność. Uważano to za coś gorszego od morderstwa. Abraham dwa razy prosił swoją żonę, a Izaak raz swoją o to aby ukrywały, że są żonami. Np. w Rodzaju 12:12 czytamy: “Gdy więc zobaczą cię Egipcjanie, powiedzą: To jest jego żona, i zabiją mnie, a ciebie zostawią przy życiu”. Wygląda więc na to, że ludzie bez problemu zamordowaliby męża kobiety, aby uniknąć niemoralności.
Wprowadzone później Prawo Mojżeszowe poprawiało sytuację kobiet. Nie znaczy to, że sytuacja kobiet przypominała dzisiejsze równouprawnienie, ale na pewno ta zmiana była krokiem naprzód. Np. prawa babilońskie mówiły o tym, że jeżeli dwoje ludzi zostanie przyłapanych na niemoralności to kobietę należało zabić, a mężczyznę puścić wolno. Prawo Mojżeszowe karało oboje, np. w Kapłańskiej 20:10 czytamy: “Mężczyzna, który cudzołoży z żoną swego bliźniego, poniesie śmierć, zarówno cudzołożnik jak i cudzołożnica”.
Prawo Mojżeszowe zwracało też uwagę na gorszą sytuację kobiet. Np. w księdze Wyjścia 22:22 czytamy: "Nie będziesz uciskał żadnej wdowy ani sieroty“. Sytuacja kobiet, które straciły swojego męża była bardzo trudna. Wygląda na to, że niektórzy wykorzystywali to. W Powtórzonego Prawa 27:19 czytamy: “Przeklęty, kto narusza prawo obcego przybysza, sieroty i wdowy. A cały lud powie: Amen". Byli ludzie, którzy naruszali prawo wdów, bo nie miały one męża, który by je obronił.
Prawo Mojżeszowe karało gwałt. Powtórzonego Prawa mówi o karze śmierci, karze pieniężnej lub nakazie do ożenku bez prawa do rozwodu (Powtórzonego Prawa 22:25, 29). Nie wolno było gwalcić nawet branek, czyli kobiet zdobytych na wojnie. W Powtórzonego Prawa 21:13 czytamy: "Oraz zdejmie z siebie szatę branki. Niech zamieszka w twoim domu, opłakując swego ojca i matkę przez cały miesiąc. Potem możesz zbliżyć się do niej i pojąć ją, i będzie twoją żoną". Taka branka po miesiącu mogła zostać żoną ze wszystkimi prawami. A jakie to były prawa?
W tamtych czasach praktykowano poligamię. Izraelita mógł mieć więcej niż jedną żonę. Jakie były prawa poprzedniej, być może już niemłodej żony? W Wyjścia 21:10 czytamy: "Jeżeli weźmie sobie inną za żonę, nie ujmie jej ani pożywienia, ani odzieży, ani obcowania cielesnego". Tak więc Izraelita mógł sobie wziąć inną żonę. Nie mógł jednak zaniedbać tej wcześniejszej pod względem żywności, odzieży oraz współżycia intymnego.
Żywność i odzież jest konieczna, ale czemu wspomniano też o tym współżyciu? Dla kobiety w tamtych czasach bardzo ważne było mieć dzieci. Bezdzietność uważano za hańbę. Jednak posiadanie dzieci, a szczególnie synów zapewniało opiekę na starość lub po śmierci męża. Jak to wyglądało w praktyce?
Jak np. czytamy w Rodzaju 30:16 to żony Lea i Rachela decydowały między sobą o tym z kim będzie danej nocy spać Jakub ich mąż. Inny przykład to Elkana, ojciec proroka Samuela. Kochał on jedną żonę, ale nie zaniedbywał drugiej. Nie wszyscy jednak stosowali się do tego prawa. Król Dawid specjalnie odsunął od siebie swoją pierwszą najstarszą żonę Michal, a król Salomon miał tyle żon, że raczej nie mógł zadbać o nie wszystkie.
Prawo Mojżeszowe, które wprowadzono było prawem dostosowanym do okoliczności. Przypomina to prawo precedensowe, które jest stosowane w krajach anglosaskich w naszych czasach. Podobnie gdy Mojżesz nadawał pewne prawo przyszło do niego 5 córek Selofchada (Celofchada). Ich słowa można znaleźć w Liczb 27:4: “Dlaczego imię naszego ojca, który nie miał syna, ma zniknąć spośród jego rodziny? Daj nam posiadłość wśród braci naszego ojca".
Ich prośba została spełniona. Księga Liczb 27:8 mówi, że gdy nie było synów dziedzictwo zmarłego przechodziło na córkę. To nie jest koniec tej sprawy. Te 5 córek miało dostać ziemię przynależną ich ojcu. Co jednak gdyby wyszły za mąż za kogoś z innego plemienia? Takie pytanie zadawali sobie chyba Izraelici z plemienia Manassesa. Bali się oni, że te kobiety wyjdą za mąż za kogoś z innych plemion i w tej sposób ziemia przyznana jednemu plemieniu przejdzie do innego. Księga Liczb 37:11 mówi, że tych 5 kobiet mogło sobie wybrać męża, ale tylko w swoim plemieniu. Wyszły one za mąż za swoich kuzynów.
Prawo Mojżeszowe zabraniało małżeństw z innymi narodami. Dotyczyło to szczególnie Kananejczyków. Powtórzonego Prawa 7:3 mówi: “Nie będziesz z nimi zawierał małżeństw. Swojej córki nie oddasz jego synowi, a jego córki nie weźmiesz dla swojego syna”. Jest to jedno z tych praw, które było często łamane. Najbardziej znanym przykładem jest Salomon, który wziął sobie wiele kananejskich żon i one skłoniły go do swoich kultów religijnych. Jego następcą został Rechoboam, którego matka była Ammonitką. Rechoboam również zaczął czcić te bóstwa być może pod wpływem swojej matki Naamy.
W linii rodowej Jezusa są wymienione trzy kobiety: Tamar, Rachab i Rut. Pierwsze dwie Tamar i Rachab były Kananejkami, a Rut była Moabitką. Wygląda jednak na to, że przeszły one na judaizm. Przynajmniej tak można sądzić o Rachab i Rut. Tamar żyła w czasach patriarchów i nie było wtedy jeszcze judaizmu jako zorganizowanej religii. W każdym bądź razie zakaz brania sobie żon z obcych narodów dotyczył raczej spraw religijnych. Np. bycie Moabitą oznaczało czczenie Kemosza, a bycie Ammonitą oznaczało czczenie Molocha. Dzisiaj słowo Żyd oznacza w zasadzie tylko narodowość, w przeszłości oznaczało także religię. Kobieta wychodząc za mąż niejako automatycznie przechodziła na religię męża. Świadczą o tym słowa Noemi do Rut: “Następnie rzekła Noemi: Oto twoja szwagierka wraca do swojego ludu i do swojego boga; zawróć i ty za swoją szwagierką” (Rut 1:15).
Tak więc Rut wychodząc za mąż, za Machlona, syna Noemi przeszła na judaizm. Po jego śmierci teściowa radziła jej wrócić do swojego ludu i tam poszukać sobie męża. Oznaczało to jednak powrót także do bogów moabickich, np. Kemosza. Jak wiemy Rut pozostała przy Noemi być może także z tego powodu, że nie chciała wracać do religii moabskiej. Choć więc prawo zabraniające sobie brania żon z obcych narodów dotyczyło mężów w tym wypadku zastosowała je Rut, która wróciła z Noemi do Judy i tam poszukała sobie męża Izraelitę.
Podsumowując. W czasach patriarchów stosowano babilońskie prawa, np. niepłodna żona oddawała swojemu mężowi niewolnicę, która niejako rodziła za nią. Później wprowadzono Prawo Mojżeszowe, które w pewnych kwestiach zrównywało prawa kobiet. Choć oczywiście daleko było od współczesnego równouprawnienia. W następnym odcinku zajmiemy się czasami królów i pozycją kobiet w tamtych czasach.
Wtedy Abram odpowiedział: Panie Boże, cóż mi możesz dać, gdy ja schodzę bezdzietny, a dziedzicem domu mego będzie Eliezer z Damaszku (Rodzaju 15:2)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/15/2
Rzekła więc Saraj do Abrama: Oto Pan odmówił mi potomstwa, obcuj, proszę, z niewolnicą moją, może z niej będę miała dzieci. I usłuchał Abram rady Saraj (Rodzaju 16:2)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/16/2
Gdy więc zobaczą cię Egipcjanie, powiedzą: To jest jego żona, i zabiją mnie, a ciebie zostawią przy życiu (Rodzaju 12:12)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/12/12
Mężczyzna, który cudzołoży z żoną swego bliźniego, poniesie śmierć, zarówno cudzołożnik jak i cudzołożnica (Kapłańska 20:10)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/3-Ksiega-Mojzeszowa/20/10
Nie będziesz uciskał żadnej wdowy ani sieroty (Wyjscia 22:22)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Mojzeszowa/22/22
Przeklęty, kto narusza prawo obcego przybysza, sieroty i wdowy. A cały lud powie: Amen (Powtórzonego Prawa 27:19)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/5-Ksiega-Mojzeszowa/27/19
Oraz zdejmie z siebie szatę branki. Niech zamieszka w twoim domu, opłakując swego ojca i matkę przez cały miesiąc. Potem możesz zbliżyć się do niej i pojąć ją, i będzie twoją żoną (Powtórzonego Prawa 21:13).
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/5-Ksiega-Mojzeszowa/21/13
Jeżeli weźmie sobie inną za żonę, nie ujmie jej ani pożywienia, ani odzieży, ani obcowania cielesnego (Wyjścia 21:10)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Mojzeszowa/21/10
Dlaczego imię naszego ojca, który nie miał syna, ma zniknąć spośród jego rodziny? Daj nam posiadłość wśród braci naszego ojca (Liczb 27:4)
32 - Kalendarz cz. 3
2022-04-13 16:56:38
Dzisiaj ostatni odcinek poświęcony kalendarzowi księżycowemu, którym posługiwano się w czasach biblijnych, a który jest używany do dzisiaj do obliczania pewnych świąt ruchomych. Dzisiaj ostatnie 4 miesiące czyli: Kislew, Tebet, Szebat oraz Adar i We-Adar. Kislew był dziewiątym miesiącem w kalendarzu religijnym, a trzecim w kalendarzu świeckim. Ten miesiąc przypada na nasz listopad i grudzień. Było wtedy bardzo zimno. W księdze Jeremiasza rozdziale 36 czytamy o tym jak Jeremiasz spisał swoją księgę, a potem Baruch jego sekretarz ją odczytywał. Tego dnia księga została odczytana trzy razy. W Jeremiasza 36:22 czytamy: “A król mieszkał wtedy w pałacu zimowym, był bowiem miesiąc dziewiąty i ogień płonął przed nim na palenisku”. Był miesiąc dziewiąty czyli Kislew i było zimno. Król grzał się przy ogniu. Czytano mu księgę Jeremiasza, a król zaraz wrzucał do ognia przeczytany fragment. O tym zimnie wspomniano też w księdze Ezdrasza. Ostatnie rozdziały tej księgi mówią o przybyciu Ezdrasza. Dowiedział się on, że Izraelici brali sobie żony z okolicznych ludów, a dzieci z tych związków nie mówią po hebrajsku. Ezdrasz zorganizował więc zgromadzenie, o którym czytamy w Ezdrasza 10:9: “Zgromadzili się zatem w ciągu trzech dni wszyscy mężczyźni z Judei i Beniamina w Jeruzalemie, a było to dwudziestego dnia dziewiątego miesiąca. Cały lud usiadł na dziedzińcu świątyni Bożej, drżąc z przejęcia się tą sprawą i z powodu deszczów”. Zauważmy, że ludzie drżeli także z powodu zimnych deszczów. W wersecie 13 tego rozdziału czytamy słowa ludzi do Ezdrasza: “ludu tu dużo i jest pora deszczowa, więc nie można stać na dworze; nie jest to także sprawa do załatwienia w jeden lub dwa dni”. Postanowiono więc, że Izraelici mają odprawić te żony z innych ludów do 1 Nisan. Przypomnijmy, że był miesiąc dziewiąty, a oni mieli je odprawić do miesiąca pierwszego. Dano im więc trzy miesiące. O tym miesiącu wspomniano także w Ewangelii Jana 10:22. Czytamy tam: “Obchodzono wtedy w Jerozolimie uroczystość poświęcenia świątyni. Była zima”. Chodzi tutaj o święto znane dzisiaj jako święto Chanuka. 25 Kislew 167 p.n.e. Grecy złożyli w świątyni w Jerozolimie ofiary dla Zeusa. Trzy lata później także 25 Kislew 164 p.n.e. Żydzi oczyścili świątynię i ponownie ją poświęcili. Działo się to wszystko w czasach Machabeuszy znanych też jako Hasmoneusze, a jest opisane między innymi w księgach 1 i 2 Machabejskiej. Można te księgi znaleźć w Bibliach katolickich. Tebet był dziesiątym miesiącem w kalendarzu religijnym i czwartym w kalendarzu świeckim. Przypada na nasz grudzień i styczeń. Nazwa pochodzi z Babilonu i oznacza “błoto” lub “błotnisty miesiąc”. Był to dalej jak poprzedni miesiąc Kislew miesiąc deszczów. W tym miesiącu, czyli w miesiącu Tebet zdarzają się opady śniegu. W 2 Samuela 23:20 czytamy o Benajaszu: “On też, gdy pewnego razu spadł śnieg, zstąpił do dołu i zabił tam lwa”. Biblia w tym miejscu nie podaje, że był to miesiąc Tebet, ale to, że spadł wtedy śnieg jest dość pewną wskazówką. Ten miesiąc pojawia się także w księdze Estery. Czytamy tam: “Estera zaś została zabrana do króla Achaszwerosza do pałacu królewskiego w dziesiątym miesiącu, to jest w miesiącu Tebet, w siódmym roku jego panowania” (Estery 2:16). Tradycja żydowska dodaje, że było to 1 Tebet. Ten miesiąc jest też związany z Septuagintą czyli tłumaczeniem Biblii na język grecki. Wg tradycji 24 Tebet w trzecim wieku p.n.e. Żydzi rozpoczęli tłumaczenie, a zakończyli po wielu latach i przedstawili je królowi Egiptu Ptolemeuszowi II 8 Tebet. Szebat był jedenastym miesiącem w kalendarzu religijnym, a piątym w kalendarzu świeckim. Zwykle przypada on gdzieś od połowy stycznia do połowy lutego. 15 Szebat przypada swego rodzaju święto Tu bi-szwat. Ten dzień oznacza koniec zimy i początek wiosny. 15 Szebat nazywa się nowym rokiem drzew. Współcześnie jest to dzień, w którym dzieci i młodzież sadzą drzewa. Co jeszcze wydarzyło się w jedenastym miesiącu, miesiącu Szebat? W księdze Powtórzonego Prawa 1:3 czytamy: “W czterdziestym roku, pierwszego dnia jedenastego miesiąca Mojżesz powiedział synom izraelskim wszystko, co mu Pan dla nich nakazał”. Innymi słowy Mojżesz zaczął powtarzać prawo Izraelitom w czterdziestym roku, czyli tuż przed wejściem do ziemi obiecanej. Wygląda na to, że przeczytał im całe prawo 1 Szebat. Z kolei prorok Zachariasz miał kilka wizji. Drugą dostał właśnie w miesiącu Szebat. W Zachariasza 1:7 czytamy: “dwudziestego czwartego dnia jedenastego miesiąca - jest to miesiąc Szebat - w drugim roku Dariusza doszło Zachariasza, syna Berechiasza, syna Iddo, proroka, słowo Pana tej treści”. Adar jest dwunastym miesiącem w kalendarzu religijnym, a szóstym w świeckim. Ten miesiąc jest często wspominany w księdze Estery. Już w Estery 3:7 czytamy: “W miesiącu pierwszym, to jest w miesiącu Nisan, w dwunastym roku panowania króla Achaszwerosza rzucono w obecności Hamana "pur", to znaczy los co do każdego dnia i każdego miesiąca, i los padł na trzynasty dzień dwunastego miesiąca, to jest miesiąca Adar”. Tak więc los czyli “pur” padł na 13 Adar. W tym dniu miano wymordować Żydów w całym imperium perskim. Co się wtedy wydarzyło? W księdze Estery 9:1 czytamy: “W dwunastym miesiącu, to jest w miesiącu Adar, trzynastego dnia, gdy rozkaz królewski i jego ustawa miały być wykonane, a wrogowie Żydów spodziewali się wziąć górę nad nimi, nastąpiła odmiana taka, że Żydzi wzięli górę nad tymi, którzy ich nienawidzili”. Jak mówi księga Estery, Żydom pozwolono się bronić, a ponieważ prawą ręką króla był Żyd Mordechaj nazywany też Mardocheuszem to władcy prowincji poparli Żydów. Tak więc zagłada Żydów przemieniła się w zagładę ich wrogów. W ten sposób narodziło się święto Purim od słowa Pur czyli los. To święto jest obchodzone 14 Adar czyli dzień po tym dniu zagłady, która nie doszła do skutku. Jak pewnie jednak pamiętacie co parę lat jest dodawany miesiąc przestępny nazywany We-Adar, co znaczy “drugi Adar”. Gdy rok ma trzynaście miesięcy święto Purim wypada w 13 miesiącu czyli miesiącu We-Adar. Gdy jest normalny rok święto to wypada 14 Adar. Na dzisiaj to już wszystko. Nie omówiłem wszystkich wydarzeń, które przypadały na różne miesiące. Przypominam też, że nie wszystkie daty są pewne. Ja np. mam wątpliwości do dat typu, że Mojżesz urodził się 7 Adar i zmarł także 7 Adar. Wiele dat przekazuje tradycja czyli pisma rabiniczne. Tak sobie myślę, że nie ma chyba potrzeby dokładniejszego omówienia tych miesięcy. Nagrałem trzy audycje, w każdej z nich są omówione cztery miesiące. Podsumowując omówione dzisiaj miesiące. Kislew był zimnym miesiącem deszczów. Król Jojakim spalił księgę Jeremiasza, Ezdrasz trzymał Izraelitów na deszczu z powodu żon, a w czasach Machabeuszów odbito i poświęcono ponownie świątynię, co do dzisiaj Żydzi świętują 25 Kislew jako święto Chanuka. Miesiąc Tebet także był miesiącem deszczu, a czasami nawet śniegu. W tym miesiącu Estera została królową. W tym miesiącu rozpoczęto i zakończono pracę nad Septuagintą. Miesiąc jedenasty nazywa się Szebat. Jest to miesiąc sadzenia drzew. W tym miesiącu Mojżesz powtórzył Izraelitom całe prawo przed wejściem do ziemi obiecanej. Miesiąc dwunasty to Adar, a w roku przestępnym jest jeszcze miesiąc trzynasty We-Adar czyli drugi Adar. 14 Adar lub w roku przestępnym 14 We-Adar jest święto Purim upamiętniające wydarzenia z księgi Estery. A król mieszkał wtedy w pałacu zimowym, był bowiem miesiąc dziewiąty i ogień płonął przed nim na palenisku (Jeremiasza 36:22) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Jeremiasza/36/22 Zgromadzili się zatem w ciągu trzech dni wszyscy mężczyźni z Judei i Beniamina w Jeruzalemie, a było to dwudziestego dnia dziewiątego miesiąca. Cały lud usiadł na dziedzińcu świątyni Bożej, drżąc z przejęcia się tą sprawą i z powodu deszczów (Ezdrasza 10:9) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/10/9 Obchodzono wtedy w Jerozolimie uroczystość poświęcenia świątyni. Była zima (Jana 10:22) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Jana/10/22 A Benaja, syn Jehojady, mąż dzielny, który dokonał wielu czynów, pochodził z Kabseel. Zabił on obu synów Ariela z Moabu. On też, gdy pewnego razu spadł śnieg, zstąpił do dołu i zabił tam lwa (2 Samuela 23:20) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Samuela/23/20 Estera zaś została zabrana do króla Achaszwerosza do pałacu królewskiego w dziesiątym miesiącu, to jest w miesiącu Tebet, w siódmym roku jego panowania (Estery 2:16) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Estery/2/16 W czterdziestym roku, pierwszego dnia jedenastego miesiąca Mojżesz powiedział synom izraelskim wszystko, co mu Pan dla nich nakazał (Powtórzonego Prawa 1:3) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/5-Ksiega-Mojzeszowa/1/3 Dwudziestego czwartego dnia jedenastego miesiąca - jest to miesiąc Szebat - w drugim roku Dariusza doszło Zachariasza, syna Berechiasza, syna Iddo, proroka, słowo Pana tej treści (Zachariasza 1:7) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Zachariasza/1/7 W miesiącu pierwszym, to jest w miesiącu Nisan, w dwunastym roku panowania króla Achaszwerosza rzucono w obecności Hamana "pur", to znaczy los co do każdego dnia i każdego miesiąca, i los padł na trzynasty dzień dwunastego miesiąca, to jest miesiąca Adar (Estery 3:7) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Estery/3/7 W dwunastym miesiącu, to jest w miesiącu Adar, trzynastego dnia, gdy rozkaz królewski i jego ustawa miały być wykonane, a wrogowie Żydów spodziewali się wziąć górę nad nimi, nastąpiła odmiana taka, że Żydzi wzięli górę nad tymi, którzy ich nienawidzili (Estery 9:1) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Estery/9/1
Dzisiaj ostatni odcinek poświęcony kalendarzowi księżycowemu, którym posługiwano się w czasach biblijnych, a który jest używany do dzisiaj do obliczania pewnych świąt ruchomych. Dzisiaj ostatnie 4 miesiące czyli: Kislew, Tebet, Szebat oraz Adar i We-Adar.
Kislew był dziewiątym miesiącem w kalendarzu religijnym, a trzecim w kalendarzu świeckim. Ten miesiąc przypada na nasz listopad i grudzień. Było wtedy bardzo zimno. W księdze Jeremiasza rozdziale 36 czytamy o tym jak Jeremiasz spisał swoją księgę, a potem Baruch jego sekretarz ją odczytywał. Tego dnia księga została odczytana trzy razy. W Jeremiasza 36:22 czytamy: “A król mieszkał wtedy w pałacu zimowym, był bowiem miesiąc dziewiąty i ogień płonął przed nim na palenisku”. Był miesiąc dziewiąty czyli Kislew i było zimno. Król grzał się przy ogniu. Czytano mu księgę Jeremiasza, a król zaraz wrzucał do ognia przeczytany fragment.
O tym zimnie wspomniano też w księdze Ezdrasza. Ostatnie rozdziały tej księgi mówią o przybyciu Ezdrasza. Dowiedział się on, że Izraelici brali sobie żony z okolicznych ludów, a dzieci z tych związków nie mówią po hebrajsku. Ezdrasz zorganizował więc zgromadzenie, o którym czytamy w Ezdrasza 10:9: “Zgromadzili się zatem w ciągu trzech dni wszyscy mężczyźni z Judei i Beniamina w Jeruzalemie, a było to dwudziestego dnia dziewiątego miesiąca. Cały lud usiadł na dziedzińcu świątyni Bożej, drżąc z przejęcia się tą sprawą i z powodu deszczów”.
Zauważmy, że ludzie drżeli także z powodu zimnych deszczów. W wersecie 13 tego rozdziału czytamy słowa ludzi do Ezdrasza: “ludu tu dużo i jest pora deszczowa, więc nie można stać na dworze; nie jest to także sprawa do załatwienia w jeden lub dwa dni”. Postanowiono więc, że Izraelici mają odprawić te żony z innych ludów do 1 Nisan. Przypomnijmy, że był miesiąc dziewiąty, a oni mieli je odprawić do miesiąca pierwszego. Dano im więc trzy miesiące.
O tym miesiącu wspomniano także w Ewangelii Jana 10:22. Czytamy tam: “Obchodzono wtedy w Jerozolimie uroczystość poświęcenia świątyni. Była zima”. Chodzi tutaj o święto znane dzisiaj jako święto Chanuka. 25 Kislew 167 p.n.e. Grecy złożyli w świątyni w Jerozolimie ofiary dla Zeusa. Trzy lata później także 25 Kislew 164 p.n.e. Żydzi oczyścili świątynię i ponownie ją poświęcili. Działo się to wszystko w czasach Machabeuszy znanych też jako Hasmoneusze, a jest opisane między innymi w księgach 1 i 2 Machabejskiej. Można te księgi znaleźć w Bibliach katolickich.
Tebet był dziesiątym miesiącem w kalendarzu religijnym i czwartym w kalendarzu świeckim. Przypada na nasz grudzień i styczeń. Nazwa pochodzi z Babilonu i oznacza “błoto” lub “błotnisty miesiąc”. Był to dalej jak poprzedni miesiąc Kislew miesiąc deszczów. W tym miesiącu, czyli w miesiącu Tebet zdarzają się opady śniegu. W 2 Samuela 23:20 czytamy o Benajaszu: “On też, gdy pewnego razu spadł śnieg, zstąpił do dołu i zabił tam lwa”. Biblia w tym miejscu nie podaje, że był to miesiąc Tebet, ale to, że spadł wtedy śnieg jest dość pewną wskazówką.
Ten miesiąc pojawia się także w księdze Estery. Czytamy tam: “Estera zaś została zabrana do króla Achaszwerosza do pałacu królewskiego w dziesiątym miesiącu, to jest w miesiącu Tebet, w siódmym roku jego panowania” (Estery 2:16). Tradycja żydowska dodaje, że było to 1 Tebet. Ten miesiąc jest też związany z Septuagintą czyli tłumaczeniem Biblii na język grecki. Wg tradycji 24 Tebet w trzecim wieku p.n.e. Żydzi rozpoczęli tłumaczenie, a zakończyli po wielu latach i przedstawili je królowi Egiptu Ptolemeuszowi II 8 Tebet.
Szebat był jedenastym miesiącem w kalendarzu religijnym, a piątym w kalendarzu świeckim. Zwykle przypada on gdzieś od połowy stycznia do połowy lutego. 15 Szebat przypada swego rodzaju święto Tu bi-szwat. Ten dzień oznacza koniec zimy i początek wiosny. 15 Szebat nazywa się nowym rokiem drzew. Współcześnie jest to dzień, w którym dzieci i młodzież sadzą drzewa. Co jeszcze wydarzyło się w jedenastym miesiącu, miesiącu Szebat?
W księdze Powtórzonego Prawa 1:3 czytamy: “W czterdziestym roku, pierwszego dnia jedenastego miesiąca Mojżesz powiedział synom izraelskim wszystko, co mu Pan dla nich nakazał”. Innymi słowy Mojżesz zaczął powtarzać prawo Izraelitom w czterdziestym roku, czyli tuż przed wejściem do ziemi obiecanej. Wygląda na to, że przeczytał im całe prawo 1 Szebat. Z kolei prorok Zachariasz miał kilka wizji. Drugą dostał właśnie w miesiącu Szebat. W Zachariasza 1:7 czytamy: “dwudziestego czwartego dnia jedenastego miesiąca - jest to miesiąc Szebat - w drugim roku Dariusza doszło Zachariasza, syna Berechiasza, syna Iddo, proroka, słowo Pana tej treści”.
Adar jest dwunastym miesiącem w kalendarzu religijnym, a szóstym w świeckim. Ten miesiąc jest często wspominany w księdze Estery. Już w Estery 3:7 czytamy: “W miesiącu pierwszym, to jest w miesiącu Nisan, w dwunastym roku panowania króla Achaszwerosza rzucono w obecności Hamana "pur", to znaczy los co do każdego dnia i każdego miesiąca, i los padł na trzynasty dzień dwunastego miesiąca, to jest miesiąca Adar”. Tak więc los czyli “pur” padł na 13 Adar. W tym dniu miano wymordować Żydów w całym imperium perskim. Co się wtedy wydarzyło?
W księdze Estery 9:1 czytamy: “W dwunastym miesiącu, to jest w miesiącu Adar, trzynastego dnia, gdy rozkaz królewski i jego ustawa miały być wykonane, a wrogowie Żydów spodziewali się wziąć górę nad nimi, nastąpiła odmiana taka, że Żydzi wzięli górę nad tymi, którzy ich nienawidzili”. Jak mówi księga Estery, Żydom pozwolono się bronić, a ponieważ prawą ręką króla był Żyd Mordechaj nazywany też Mardocheuszem to władcy prowincji poparli Żydów. Tak więc zagłada Żydów przemieniła się w zagładę ich wrogów.
W ten sposób narodziło się święto Purim od słowa Pur czyli los. To święto jest obchodzone 14 Adar czyli dzień po tym dniu zagłady, która nie doszła do skutku. Jak pewnie jednak pamiętacie co parę lat jest dodawany miesiąc przestępny nazywany We-Adar, co znaczy “drugi Adar”. Gdy rok ma trzynaście miesięcy święto Purim wypada w 13 miesiącu czyli miesiącu We-Adar. Gdy jest normalny rok święto to wypada 14 Adar.
Na dzisiaj to już wszystko. Nie omówiłem wszystkich wydarzeń, które przypadały na różne miesiące. Przypominam też, że nie wszystkie daty są pewne. Ja np. mam wątpliwości do dat typu, że Mojżesz urodził się 7 Adar i zmarł także 7 Adar. Wiele dat przekazuje tradycja czyli pisma rabiniczne. Tak sobie myślę, że nie ma chyba potrzeby dokładniejszego omówienia tych miesięcy. Nagrałem trzy audycje, w każdej z nich są omówione cztery miesiące.
Podsumowując omówione dzisiaj miesiące. Kislew był zimnym miesiącem deszczów. Król Jojakim spalił księgę Jeremiasza, Ezdrasz trzymał Izraelitów na deszczu z powodu żon, a w czasach Machabeuszów odbito i poświęcono ponownie świątynię, co do dzisiaj Żydzi świętują 25 Kislew jako święto Chanuka. Miesiąc Tebet także był miesiącem deszczu, a czasami nawet śniegu. W tym miesiącu Estera została królową. W tym miesiącu rozpoczęto i zakończono pracę nad Septuagintą. Miesiąc jedenasty nazywa się Szebat. Jest to miesiąc sadzenia drzew. W tym miesiącu Mojżesz powtórzył Izraelitom całe prawo przed wejściem do ziemi obiecanej. Miesiąc dwunasty to Adar, a w roku przestępnym jest jeszcze miesiąc trzynasty We-Adar czyli drugi Adar. 14 Adar lub w roku przestępnym 14 We-Adar jest święto Purim upamiętniające wydarzenia z księgi Estery.
A król mieszkał wtedy w pałacu zimowym, był bowiem miesiąc dziewiąty i ogień płonął przed nim na palenisku (Jeremiasza 36:22)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Jeremiasza/36/22
Zgromadzili się zatem w ciągu trzech dni wszyscy mężczyźni z Judei i Beniamina w Jeruzalemie, a było to dwudziestego dnia dziewiątego miesiąca. Cały lud usiadł na dziedzińcu świątyni Bożej, drżąc z przejęcia się tą sprawą i z powodu deszczów (Ezdrasza 10:9)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/10/9
Obchodzono wtedy w Jerozolimie uroczystość poświęcenia świątyni. Była zima (Jana 10:22)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Jana/10/22
A Benaja, syn Jehojady, mąż dzielny, który dokonał wielu czynów, pochodził z Kabseel. Zabił on obu synów Ariela z Moabu. On też, gdy pewnego razu spadł śnieg, zstąpił do dołu i zabił tam lwa (2 Samuela 23:20)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Samuela/23/20
Estera zaś została zabrana do króla Achaszwerosza do pałacu królewskiego w dziesiątym miesiącu, to jest w miesiącu Tebet, w siódmym roku jego panowania (Estery 2:16)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Estery/2/16
W czterdziestym roku, pierwszego dnia jedenastego miesiąca Mojżesz powiedział synom izraelskim wszystko, co mu Pan dla nich nakazał (Powtórzonego Prawa 1:3)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/5-Ksiega-Mojzeszowa/1/3
Dwudziestego czwartego dnia jedenastego miesiąca - jest to miesiąc Szebat - w drugim roku Dariusza doszło Zachariasza, syna Berechiasza, syna Iddo, proroka, słowo Pana tej treści (Zachariasza 1:7)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Zachariasza/1/7
W miesiącu pierwszym, to jest w miesiącu Nisan, w dwunastym roku panowania króla Achaszwerosza rzucono w obecności Hamana "pur", to znaczy los co do każdego dnia i każdego miesiąca, i los padł na trzynasty dzień dwunastego miesiąca, to jest miesiąca Adar (Estery 3:7)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Estery/3/7
W dwunastym miesiącu, to jest w miesiącu Adar, trzynastego dnia, gdy rozkaz królewski i jego ustawa miały być wykonane, a wrogowie Żydów spodziewali się wziąć górę nad nimi, nastąpiła odmiana taka, że Żydzi wzięli górę nad tymi, którzy ich nienawidzili (Estery 9:1)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Estery/9/1
Kislew był dziewiątym miesiącem w kalendarzu religijnym, a trzecim w kalendarzu świeckim. Ten miesiąc przypada na nasz listopad i grudzień. Było wtedy bardzo zimno. W księdze Jeremiasza rozdziale 36 czytamy o tym jak Jeremiasz spisał swoją księgę, a potem Baruch jego sekretarz ją odczytywał. Tego dnia księga została odczytana trzy razy. W Jeremiasza 36:22 czytamy: “A król mieszkał wtedy w pałacu zimowym, był bowiem miesiąc dziewiąty i ogień płonął przed nim na palenisku”. Był miesiąc dziewiąty czyli Kislew i było zimno. Król grzał się przy ogniu. Czytano mu księgę Jeremiasza, a król zaraz wrzucał do ognia przeczytany fragment.
O tym zimnie wspomniano też w księdze Ezdrasza. Ostatnie rozdziały tej księgi mówią o przybyciu Ezdrasza. Dowiedział się on, że Izraelici brali sobie żony z okolicznych ludów, a dzieci z tych związków nie mówią po hebrajsku. Ezdrasz zorganizował więc zgromadzenie, o którym czytamy w Ezdrasza 10:9: “Zgromadzili się zatem w ciągu trzech dni wszyscy mężczyźni z Judei i Beniamina w Jeruzalemie, a było to dwudziestego dnia dziewiątego miesiąca. Cały lud usiadł na dziedzińcu świątyni Bożej, drżąc z przejęcia się tą sprawą i z powodu deszczów”.
Zauważmy, że ludzie drżeli także z powodu zimnych deszczów. W wersecie 13 tego rozdziału czytamy słowa ludzi do Ezdrasza: “ludu tu dużo i jest pora deszczowa, więc nie można stać na dworze; nie jest to także sprawa do załatwienia w jeden lub dwa dni”. Postanowiono więc, że Izraelici mają odprawić te żony z innych ludów do 1 Nisan. Przypomnijmy, że był miesiąc dziewiąty, a oni mieli je odprawić do miesiąca pierwszego. Dano im więc trzy miesiące.
O tym miesiącu wspomniano także w Ewangelii Jana 10:22. Czytamy tam: “Obchodzono wtedy w Jerozolimie uroczystość poświęcenia świątyni. Była zima”. Chodzi tutaj o święto znane dzisiaj jako święto Chanuka. 25 Kislew 167 p.n.e. Grecy złożyli w świątyni w Jerozolimie ofiary dla Zeusa. Trzy lata później także 25 Kislew 164 p.n.e. Żydzi oczyścili świątynię i ponownie ją poświęcili. Działo się to wszystko w czasach Machabeuszy znanych też jako Hasmoneusze, a jest opisane między innymi w księgach 1 i 2 Machabejskiej. Można te księgi znaleźć w Bibliach katolickich.
Tebet był dziesiątym miesiącem w kalendarzu religijnym i czwartym w kalendarzu świeckim. Przypada na nasz grudzień i styczeń. Nazwa pochodzi z Babilonu i oznacza “błoto” lub “błotnisty miesiąc”. Był to dalej jak poprzedni miesiąc Kislew miesiąc deszczów. W tym miesiącu, czyli w miesiącu Tebet zdarzają się opady śniegu. W 2 Samuela 23:20 czytamy o Benajaszu: “On też, gdy pewnego razu spadł śnieg, zstąpił do dołu i zabił tam lwa”. Biblia w tym miejscu nie podaje, że był to miesiąc Tebet, ale to, że spadł wtedy śnieg jest dość pewną wskazówką.
Ten miesiąc pojawia się także w księdze Estery. Czytamy tam: “Estera zaś została zabrana do króla Achaszwerosza do pałacu królewskiego w dziesiątym miesiącu, to jest w miesiącu Tebet, w siódmym roku jego panowania” (Estery 2:16). Tradycja żydowska dodaje, że było to 1 Tebet. Ten miesiąc jest też związany z Septuagintą czyli tłumaczeniem Biblii na język grecki. Wg tradycji 24 Tebet w trzecim wieku p.n.e. Żydzi rozpoczęli tłumaczenie, a zakończyli po wielu latach i przedstawili je królowi Egiptu Ptolemeuszowi II 8 Tebet.
Szebat był jedenastym miesiącem w kalendarzu religijnym, a piątym w kalendarzu świeckim. Zwykle przypada on gdzieś od połowy stycznia do połowy lutego. 15 Szebat przypada swego rodzaju święto Tu bi-szwat. Ten dzień oznacza koniec zimy i początek wiosny. 15 Szebat nazywa się nowym rokiem drzew. Współcześnie jest to dzień, w którym dzieci i młodzież sadzą drzewa. Co jeszcze wydarzyło się w jedenastym miesiącu, miesiącu Szebat?
W księdze Powtórzonego Prawa 1:3 czytamy: “W czterdziestym roku, pierwszego dnia jedenastego miesiąca Mojżesz powiedział synom izraelskim wszystko, co mu Pan dla nich nakazał”. Innymi słowy Mojżesz zaczął powtarzać prawo Izraelitom w czterdziestym roku, czyli tuż przed wejściem do ziemi obiecanej. Wygląda na to, że przeczytał im całe prawo 1 Szebat. Z kolei prorok Zachariasz miał kilka wizji. Drugą dostał właśnie w miesiącu Szebat. W Zachariasza 1:7 czytamy: “dwudziestego czwartego dnia jedenastego miesiąca - jest to miesiąc Szebat - w drugim roku Dariusza doszło Zachariasza, syna Berechiasza, syna Iddo, proroka, słowo Pana tej treści”.
Adar jest dwunastym miesiącem w kalendarzu religijnym, a szóstym w świeckim. Ten miesiąc jest często wspominany w księdze Estery. Już w Estery 3:7 czytamy: “W miesiącu pierwszym, to jest w miesiącu Nisan, w dwunastym roku panowania króla Achaszwerosza rzucono w obecności Hamana "pur", to znaczy los co do każdego dnia i każdego miesiąca, i los padł na trzynasty dzień dwunastego miesiąca, to jest miesiąca Adar”. Tak więc los czyli “pur” padł na 13 Adar. W tym dniu miano wymordować Żydów w całym imperium perskim. Co się wtedy wydarzyło?
W księdze Estery 9:1 czytamy: “W dwunastym miesiącu, to jest w miesiącu Adar, trzynastego dnia, gdy rozkaz królewski i jego ustawa miały być wykonane, a wrogowie Żydów spodziewali się wziąć górę nad nimi, nastąpiła odmiana taka, że Żydzi wzięli górę nad tymi, którzy ich nienawidzili”. Jak mówi księga Estery, Żydom pozwolono się bronić, a ponieważ prawą ręką króla był Żyd Mordechaj nazywany też Mardocheuszem to władcy prowincji poparli Żydów. Tak więc zagłada Żydów przemieniła się w zagładę ich wrogów.
W ten sposób narodziło się święto Purim od słowa Pur czyli los. To święto jest obchodzone 14 Adar czyli dzień po tym dniu zagłady, która nie doszła do skutku. Jak pewnie jednak pamiętacie co parę lat jest dodawany miesiąc przestępny nazywany We-Adar, co znaczy “drugi Adar”. Gdy rok ma trzynaście miesięcy święto Purim wypada w 13 miesiącu czyli miesiącu We-Adar. Gdy jest normalny rok święto to wypada 14 Adar.
Na dzisiaj to już wszystko. Nie omówiłem wszystkich wydarzeń, które przypadały na różne miesiące. Przypominam też, że nie wszystkie daty są pewne. Ja np. mam wątpliwości do dat typu, że Mojżesz urodził się 7 Adar i zmarł także 7 Adar. Wiele dat przekazuje tradycja czyli pisma rabiniczne. Tak sobie myślę, że nie ma chyba potrzeby dokładniejszego omówienia tych miesięcy. Nagrałem trzy audycje, w każdej z nich są omówione cztery miesiące.
Podsumowując omówione dzisiaj miesiące. Kislew był zimnym miesiącem deszczów. Król Jojakim spalił księgę Jeremiasza, Ezdrasz trzymał Izraelitów na deszczu z powodu żon, a w czasach Machabeuszów odbito i poświęcono ponownie świątynię, co do dzisiaj Żydzi świętują 25 Kislew jako święto Chanuka. Miesiąc Tebet także był miesiącem deszczu, a czasami nawet śniegu. W tym miesiącu Estera została królową. W tym miesiącu rozpoczęto i zakończono pracę nad Septuagintą. Miesiąc jedenasty nazywa się Szebat. Jest to miesiąc sadzenia drzew. W tym miesiącu Mojżesz powtórzył Izraelitom całe prawo przed wejściem do ziemi obiecanej. Miesiąc dwunasty to Adar, a w roku przestępnym jest jeszcze miesiąc trzynasty We-Adar czyli drugi Adar. 14 Adar lub w roku przestępnym 14 We-Adar jest święto Purim upamiętniające wydarzenia z księgi Estery.
A król mieszkał wtedy w pałacu zimowym, był bowiem miesiąc dziewiąty i ogień płonął przed nim na palenisku (Jeremiasza 36:22)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Jeremiasza/36/22
Zgromadzili się zatem w ciągu trzech dni wszyscy mężczyźni z Judei i Beniamina w Jeruzalemie, a było to dwudziestego dnia dziewiątego miesiąca. Cały lud usiadł na dziedzińcu świątyni Bożej, drżąc z przejęcia się tą sprawą i z powodu deszczów (Ezdrasza 10:9)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/10/9
Obchodzono wtedy w Jerozolimie uroczystość poświęcenia świątyni. Była zima (Jana 10:22)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Jana/10/22
A Benaja, syn Jehojady, mąż dzielny, który dokonał wielu czynów, pochodził z Kabseel. Zabił on obu synów Ariela z Moabu. On też, gdy pewnego razu spadł śnieg, zstąpił do dołu i zabił tam lwa (2 Samuela 23:20)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Samuela/23/20
Estera zaś została zabrana do króla Achaszwerosza do pałacu królewskiego w dziesiątym miesiącu, to jest w miesiącu Tebet, w siódmym roku jego panowania (Estery 2:16)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Estery/2/16
W czterdziestym roku, pierwszego dnia jedenastego miesiąca Mojżesz powiedział synom izraelskim wszystko, co mu Pan dla nich nakazał (Powtórzonego Prawa 1:3)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/5-Ksiega-Mojzeszowa/1/3
Dwudziestego czwartego dnia jedenastego miesiąca - jest to miesiąc Szebat - w drugim roku Dariusza doszło Zachariasza, syna Berechiasza, syna Iddo, proroka, słowo Pana tej treści (Zachariasza 1:7)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Zachariasza/1/7
W miesiącu pierwszym, to jest w miesiącu Nisan, w dwunastym roku panowania króla Achaszwerosza rzucono w obecności Hamana "pur", to znaczy los co do każdego dnia i każdego miesiąca, i los padł na trzynasty dzień dwunastego miesiąca, to jest miesiąca Adar (Estery 3:7)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Estery/3/7
W dwunastym miesiącu, to jest w miesiącu Adar, trzynastego dnia, gdy rozkaz królewski i jego ustawa miały być wykonane, a wrogowie Żydów spodziewali się wziąć górę nad nimi, nastąpiła odmiana taka, że Żydzi wzięli górę nad tymi, którzy ich nienawidzili (Estery 9:1)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Estery/9/1
31 - Kalendarz cz. 2
2022-04-08 12:43:54
W poprzednim odcinku mówiłem o pierwszym miesiącu czyli Nisan, 14 dnia tego miesiąca była Pascha czyli święto podczas, którego został zabity Jezus. Drugi miesiąc do Ijjar, wtedy przypadała druga Pascha dla tych, którzy byli nieczyści w miesiącu Nisan. Trzeci miesiąc to był Siwan, czyli miesiąc, kiedy przypadała Pięćdziesiątnica. Tradycja żydowska podaje, że król Dawid urodził się 4 Siwan 1040 p.n.e., a zmarł 6 Siwan 940 p.n.e. W Dziejach Apostolskich czytamy, że tego dnia (6 Siwan) został wylany Duch Święty. Czwarty miesiąc to był Tammuz czyli miesiąc, w którym zaczęto burzyć zarówno pierwszą jak i drugą świątynię. Dzisiaj będą kolejne cztery miesiące. Ab to piąty miesiąc w kalendarzu religijnym, a jedenasty w świeckim. Ten miesiąc przypada na przełom lipca i sierpnia. Możecie więc sobie wyobrazić, że był to najcieplejszy miesiąc. Nazwa pochodzi od babilońskiego boga Abu i chyba z tego powodu nie występuje w Biblii. Np. w Ezdrasza 7:9 czytamy: “Wyznaczył bowiem wymarsz z Babilonu na pierwszy dzień pierwszego miesiąca, a dotarł do Jeruzalemu pierwszego dnia piątego miesiąca”. Dowiadujemy się zatem, że Ezdrasz wraz z podróżującymi z nim Żydami podróżował do Jerozolimy przez 4 miesiące i dotarł tam właśnie w miesiącu Ab, pierwszego dnia tego miesiąca. Ezdrasz użył jednak liczebnika piąty miesiąc, a nie nazwy Ab. Wiele wieków wcześniej właśnie w tym miesiącu zmarł także pierwszy arcykapłan. W Księdze Liczb 33:38 czytamy: “wstąpił Aaron, kapłan, na górę Hor i umarł tam w czterdziestym roku po wyjściu synów izraelskich z ziemi egipskiej pierwszego dnia piątego miesiąca”. Tradycja żydowska podaje kilka innych dat. Np. 7 Ab 67 roku podpalono zapasy żywności, co później, gdy wrócili Rzymianie szybciej doprowadziło do głodu. Jak pewnie wiecie w 66 roku n.e. wybuchło powstanie przeciwko Rzymianom. Żydzi wypędzili Rzymian. Niestety zaczęli walczyć sami ze sobą i 67 roku doszło do wojny domowej w samej Jerozolimie. Żydzi zamiast przygotowywać się do powrotu Rzymian zabijali sami siebie i właśnie w miesiącu Ab 67 roku zniszczyli sobie zapasy żywności. W poprzednim odcinku mówiłem o czwartym miesiącu, że 17 Tammuz Żydzi obchodzą post, bo tego dnia w roku 70 przyszły cesarz rzymski Tytus zdobył Jerozolimę. Tamtego dnia zaczęło się łupienie i niszczenie. Księżniczka Berenike prosiła Tytusa aby oszczędził świątynię. Została ona jednak podpalona w piątym miesiącu, dokładnie 9 Ab i spaliła się doszczętnie następnego dnia czyli 10 Ab. Józef Flawiusz piszący “Wojnę żydowską” napisał, że zdarzyło się to tego samego dnia, w którym poprzednią świątynię spalili Babilończycy. Jeżeli to prawda to zarówno pierwsza jak i druga świątynia spłonęły i zostały doszczętnie zniszczone 10 Ab. Biblia potwierdza, że starożytni Żydzi pościli w miesiącu Ab. W Zachariasza 7:3 znajdujemy pytanie Izraelitów do Boga: “Czy w piątym miesiącu mam obchodzić pokutę z płaczem i postem, jak to czyniłem przez tyle lat?” Gdybyście szukali tego wersetu w swoich Bibliach to możecie go znaleźć w Zachariasza 7:3 albo w Zachariasza 7:8, bo tłumaczenia Biblii różnią się w tym miejscu numeracją wersetów. W każdym bądź razie Żydzi obchodzili wtedy post. Później tego samego dnia miała zostać zniszczona druga świątynia. Współcześni Żydzi poszczą 9 Ab czyli w dniu, w którym zaczęła w 70 roku płonąć świątynia. Elul to szósty miesiąc w kalendarzu religijnym, a dwunasty w świeckim. Ten miesiąc wypada na przełomie sierpnia i września. Jest to nazwa pochodząca z Babilonu i prawdopodobnie oznacza “żniwa” lub “miesiąc żniw”. W tym miesiącu zbierano daktyle, figi i winogrona. Gdy Mojżesz wysłał 12 zwiadowców na przeszpiegi do ziemi obiecanej przynieśli oni właśnie winogrona. W Liczb 13:23 czytamy: “I przybyli aż do doliny Eszkol, i ucięli tam gałąź krzewu winnego z jedną kiścią winogron, i nieśli ją we dwóch na drążku; nabrali także nieco jabłek granatu i fig”. Wygląda więc na to, że Jozue i Kaleb oraz 10 innych zwiadowców szpiegowali właśnie w miesiącu Elul. Prorok Aggeusz zaczął zachęcać Żydów do dokończenia świątyni właśnie w tym miesiącu. W Aggeusza 1:1 czytamy: “Drugiego roku króla Dariusza, w szóstym miesiącu, pierwszego dnia tegoż miesiąca doszło przez proroka Aggeusza do Zorobabela, syna Szealtiela, namiestnika Judei, i do arcykapłana Jozuego, syna Jehosadaka, słowo Pana tej treści”. W ostatnim wersecie tego rozdziału czyli w Aggeusza 1:15 czytamy o tym, że 24 dnia miesiąca szóstego czyli miesiąca Elul ukończono odbudowę świątyni. Także Nehemiasz wspomina o tym, że właśnie w tym miesiącu odbudowano mury Jerozolimy. W Nehemiasza 6:15 czytamy: “A mur został wykończony dwudziestego piątego dnia miesiąca Elul, w ciągu pięćdziesięciu dwóch dni”. Jest to jedyne miejsce w Biblii, gdzie użyto nazwy “Elul”. Jednak ten miesiąc nie kojarzy się tylko z odbudową. W Ezechiela 8:1 czytamy: “Gdy w szóstym roku, w szóstym miesiącu, piątego dnia tego miesiąca, siedziałem w swoim domu, a starsi judzcy siedzieli przede mną, spoczęła tam na mnie ręka Wszechmocnego Pana”. Czyli właśnie 5 Elul prorok Ezechiel dostał wizję o tym co złego dzieje się w Jerozolimie. Dowiedział się wtedy też, że Jerozolima zostanie zniszczona. Tiszri lub Etanim to był siódmy miesiąc w kalendarzu religijnym pierwszy w kalendarzu świeckim. Nazwa pochodzi prawdopodobnie z języka akadyjskiego i znaczy “początek” lub “zaczynać”. Pasuje to do informacji z Tory, że 1 Tiszri zostali stworzeni Adam i Ewa. Hebrajska nazwa Etanim znaczy prawdopodobnie “wciąż płynące”. Chodzi chyba o potoki, których było sporo o tej porze roku. Tiszri przypadał na nasz wrzesień i październik. W tym miesiącu było sporo świąt. W Liczb 29:1 czytamy: “W siódmym miesiącu, pierwszego dnia miesiąca, będziecie mieli uroczyście ogłoszone święto; nie będziecie wykonywać żadnej ciężkiej pracy, będzie to dla was dzień radości przy dźwięku trąb”. Pierwszego dnia tego miesiąca trąbiono. W ten sposób zaczynano każdy miesiąc, więc być może 1 Tiszri trąbiono dłużej niż na pierwszego dnia innych miesięcy. 10 Tiszri przypadał Dzień Przebłagania, a od 15 do 21 Tiszri odbywało się Święto Szałasów, nazywane też Świętem Namiotów. Występuje tam hebrajskie słowo: Sukkot. Najważniejszym z tych świąt był 10 Tiszri, który po hebrajsku nazywa się Jom Kipur. Słowo “Jom” znaczy “dzień”, a “Kipur” można przetłumaczyć na pokutę lub sąd. Tak więc Jom Kipur to Dzień Pokuty, ale popularnie w Polsce określano to jako Dzień Sądu, co jednak jest błędem. W 1973 roku 10 Tiszri przypadał na 6 października. Żydzi jak zwykle obchodzili to święto, gdy niespodziewanie zostali zaatakowani przez Egipt i Syrię. Żydzi byli całkowicie zaskoczeni i siły egipskie i syryjskie przez dwa dni parły na przód. Później jednak Izraelici przejęli inicjatywę i ostatecznie wyparli Syryjczyków, a Egipcjan zmusili do podpisania pokoju. Ta wojna jest dzisiaj znana jako wojna Jom Kipur. Według naszego kalendarza zaczęła się 6 października 1973 roku, ale według kalendarza żydowskiego zaczęła się 10 Tiszri, czyli w święto Jom Kipur. Warto jednak pamiętać, że przed wyjściem z Egiptu ten miesiąc był liczony jako pierwszy miesiąc. Np. w Rodzaju 8:13 czytamy “W sześćsetnym pierwszym roku, w miesiącu pierwszym, pierwszego dnia tego miesiąca, wyschły wody na ziemi. Zdjął tedy Noe dach arki i zobaczył, że powierzchnia ziemi obeschła”. Noe miał zdjąć dach z arki “w miesiącu pierwszym, pierwszego dnia tego miesiąca”. To było przed przesunięciem roku na miesiąc Nisan, tak więc chodzi tutaj o miesiąc Tiszri, który wtedy był jeszcze pierwszym miesiącem. Zasada jest prosta. Miesiące w Księdze Rodzaju są liczone od Tiszri, w pozostałych księga biblijnych są liczone od miesiąca Nisan. Tak więc pierwszy miesiąc w Księdze Rodzaju to miesiąc Tiszri, a w pozostałych księgach pierwszy miesiąc to Nisan. Cheszwan lub Bul to ósmy miesiąc w kalendarzu religijnym, drugi w świeckim. W języku akadyjskim “Cheszwan” znaczy po prostu “ósmy miesiąc”. To nazwa przyjęta po niewoli babilońskiej. Wcześniej ten miesiąc nazywano “Bul” co znaczy “plon” lub “urodzaj”. Miesiąc ten przypadał gdzieś od połowy października do połowy listopada. Ten miesiąc jest mocno związany z potopem. W Rodzaju 7:11 czytamy: “W roku sześćsetnym życia Noego, w miesiącu drugim, siedemnastego dnia tego miesiąca, w tym właśnie dniu wytrysnęły źródła wielkiej otchłani i otworzyły się upusty nieba”. Przypominam, że w Księdze Rodzaju Cheszwan był drugim miesiącem, w pozostałych ósmym. Tak więc potop miał się zacząć 17 Cheszwan i wtedy Noe wszedł do arki. Kiedy z niej wyszedł? W Rodzaju 8:14 czytamy, że było rok później 27 Cheszwan. Tak więc był tam rok i 10 dni. W Księdze Rodzaju rozdziale 5 są podane lata życia kolejnych potomków Adama aż do Noego. Wszyscy czytający ten rozdział z reguły zwracają uwagę na Metuszelacha zwanego też Metuzalemem, który wg Biblii żył najdłużej, bo aż 969 lat. Wyliczenia z tej księgi prowadzą do wniosku, że umarł on w tym samym roku, w którym Noe wszedł do arki. Czyżby więc zginął w potopie? Biblia na to pytanie nie odpowiada, ale tradycja żydowska twierdzi, że Metuzalem zmarł 11 Cheszwan, czyli 6 dni przed potopem, który jak mówi Biblia miał wypaść 16 Cheszwan. W poprzednim miesiącu Tiszri przypadało święto namiotów, od 15 do 21 Tiszri. Gdy po śmierci Salomona rozpadło się jego królestwo na dwie części, królem tej północnej części został Jeroboam (mówiłem o nim w pierwszym odcinku tego podkastu). Jeroboam ustanowił podobne święto, ale w kolejnym miesiącu czyli w miesiącu Cheszwan. W 1 Królewskiej 12:32 czytamy: “Nadto ustanowił Jeroboam w ósmym miesiącu, piętnastego dnia tegoż miesiąca, święto na wzór święta, jakie było obchodzone w Judzie, i składał ofiary na ołtarzu”. Tak więc w południowym królestwie Judy obchodzono święto namiotów 15-21 Tiszri, a w północnym królestwie Izraela podobne święto 15-21 Cheszwan. W Biblii jest tylko raz użyta nazwa tego miesiąca. W 1 Królewska 6:38 czytamy o budowie świątyni Salomona: “A wykończono świątynię...
W poprzednim odcinku mówiłem o pierwszym miesiącu czyli Nisan, 14 dnia tego miesiąca była Pascha czyli święto podczas, którego został zabity Jezus. Drugi miesiąc do Ijjar, wtedy przypadała druga Pascha dla tych, którzy byli nieczyści w miesiącu Nisan. Trzeci miesiąc to był Siwan, czyli miesiąc, kiedy przypadała Pięćdziesiątnica. Tradycja żydowska podaje, że król Dawid urodził się 4 Siwan 1040 p.n.e., a zmarł 6 Siwan 940 p.n.e. W Dziejach Apostolskich czytamy, że tego dnia (6 Siwan) został wylany Duch Święty. Czwarty miesiąc to był Tammuz czyli miesiąc, w którym zaczęto burzyć zarówno pierwszą jak i drugą świątynię. Dzisiaj będą kolejne cztery miesiące.
Ab to piąty miesiąc w kalendarzu religijnym, a jedenasty w świeckim. Ten miesiąc przypada na przełom lipca i sierpnia. Możecie więc sobie wyobrazić, że był to najcieplejszy miesiąc. Nazwa pochodzi od babilońskiego boga Abu i chyba z tego powodu nie występuje w Biblii. Np. w Ezdrasza 7:9 czytamy: “Wyznaczył bowiem wymarsz z Babilonu na pierwszy dzień pierwszego miesiąca, a dotarł do Jeruzalemu pierwszego dnia piątego miesiąca”. Dowiadujemy się zatem, że Ezdrasz wraz z podróżującymi z nim Żydami podróżował do Jerozolimy przez 4 miesiące i dotarł tam właśnie w miesiącu Ab, pierwszego dnia tego miesiąca. Ezdrasz użył jednak liczebnika piąty miesiąc, a nie nazwy Ab.
Wiele wieków wcześniej właśnie w tym miesiącu zmarł także pierwszy arcykapłan. W Księdze Liczb 33:38 czytamy: “wstąpił Aaron, kapłan, na górę Hor i umarł tam w czterdziestym roku po wyjściu synów izraelskich z ziemi egipskiej pierwszego dnia piątego miesiąca”. Tradycja żydowska podaje kilka innych dat. Np. 7 Ab 67 roku podpalono zapasy żywności, co później, gdy wrócili Rzymianie szybciej doprowadziło do głodu. Jak pewnie wiecie w 66 roku n.e. wybuchło powstanie przeciwko Rzymianom. Żydzi wypędzili Rzymian. Niestety zaczęli walczyć sami ze sobą i 67 roku doszło do wojny domowej w samej Jerozolimie. Żydzi zamiast przygotowywać się do powrotu Rzymian zabijali sami siebie i właśnie w miesiącu Ab 67 roku zniszczyli sobie zapasy żywności.
W poprzednim odcinku mówiłem o czwartym miesiącu, że 17 Tammuz Żydzi obchodzą post, bo tego dnia w roku 70 przyszły cesarz rzymski Tytus zdobył Jerozolimę. Tamtego dnia zaczęło się łupienie i niszczenie. Księżniczka Berenike prosiła Tytusa aby oszczędził świątynię. Została ona jednak podpalona w piątym miesiącu, dokładnie 9 Ab i spaliła się doszczętnie następnego dnia czyli 10 Ab. Józef Flawiusz piszący “Wojnę żydowską” napisał, że zdarzyło się to tego samego dnia, w którym poprzednią świątynię spalili Babilończycy. Jeżeli to prawda to zarówno pierwsza jak i druga świątynia spłonęły i zostały doszczętnie zniszczone 10 Ab.
Biblia potwierdza, że starożytni Żydzi pościli w miesiącu Ab. W Zachariasza 7:3 znajdujemy pytanie Izraelitów do Boga: “Czy w piątym miesiącu mam obchodzić pokutę z płaczem i postem, jak to czyniłem przez tyle lat?” Gdybyście szukali tego wersetu w swoich Bibliach to możecie go znaleźć w Zachariasza 7:3 albo w Zachariasza 7:8, bo tłumaczenia Biblii różnią się w tym miejscu numeracją wersetów. W każdym bądź razie Żydzi obchodzili wtedy post. Później tego samego dnia miała zostać zniszczona druga świątynia. Współcześni Żydzi poszczą 9 Ab czyli w dniu, w którym zaczęła w 70 roku płonąć świątynia.
Elul to szósty miesiąc w kalendarzu religijnym, a dwunasty w świeckim. Ten miesiąc wypada na przełomie sierpnia i września. Jest to nazwa pochodząca z Babilonu i prawdopodobnie oznacza “żniwa” lub “miesiąc żniw”. W tym miesiącu zbierano daktyle, figi i winogrona. Gdy Mojżesz wysłał 12 zwiadowców na przeszpiegi do ziemi obiecanej przynieśli oni właśnie winogrona. W Liczb 13:23 czytamy: “I przybyli aż do doliny Eszkol, i ucięli tam gałąź krzewu winnego z jedną kiścią winogron, i nieśli ją we dwóch na drążku; nabrali także nieco jabłek granatu i fig”. Wygląda więc na to, że Jozue i Kaleb oraz 10 innych zwiadowców szpiegowali właśnie w miesiącu Elul.
Prorok Aggeusz zaczął zachęcać Żydów do dokończenia świątyni właśnie w tym miesiącu. W Aggeusza 1:1 czytamy: “Drugiego roku króla Dariusza, w szóstym miesiącu, pierwszego dnia tegoż miesiąca doszło przez proroka Aggeusza do Zorobabela, syna Szealtiela, namiestnika Judei, i do arcykapłana Jozuego, syna Jehosadaka, słowo Pana tej treści”. W ostatnim wersecie tego rozdziału czyli w Aggeusza 1:15 czytamy o tym, że 24 dnia miesiąca szóstego czyli miesiąca Elul ukończono odbudowę świątyni.
Także Nehemiasz wspomina o tym, że właśnie w tym miesiącu odbudowano mury Jerozolimy. W Nehemiasza 6:15 czytamy: “A mur został wykończony dwudziestego piątego dnia miesiąca Elul, w ciągu pięćdziesięciu dwóch dni”. Jest to jedyne miejsce w Biblii, gdzie użyto nazwy “Elul”. Jednak ten miesiąc nie kojarzy się tylko z odbudową. W Ezechiela 8:1 czytamy: “Gdy w szóstym roku, w szóstym miesiącu, piątego dnia tego miesiąca, siedziałem w swoim domu, a starsi judzcy siedzieli przede mną, spoczęła tam na mnie ręka Wszechmocnego Pana”. Czyli właśnie 5 Elul prorok Ezechiel dostał wizję o tym co złego dzieje się w Jerozolimie. Dowiedział się wtedy też, że Jerozolima zostanie zniszczona.
Tiszri lub Etanim to był siódmy miesiąc w kalendarzu religijnym pierwszy w kalendarzu świeckim. Nazwa pochodzi prawdopodobnie z języka akadyjskiego i znaczy “początek” lub “zaczynać”. Pasuje to do informacji z Tory, że 1 Tiszri zostali stworzeni Adam i Ewa. Hebrajska nazwa Etanim znaczy prawdopodobnie “wciąż płynące”. Chodzi chyba o potoki, których było sporo o tej porze roku. Tiszri przypadał na nasz wrzesień i październik.
W tym miesiącu było sporo świąt. W Liczb 29:1 czytamy: “W siódmym miesiącu, pierwszego dnia miesiąca, będziecie mieli uroczyście ogłoszone święto; nie będziecie wykonywać żadnej ciężkiej pracy, będzie to dla was dzień radości przy dźwięku trąb”. Pierwszego dnia tego miesiąca trąbiono. W ten sposób zaczynano każdy miesiąc, więc być może 1 Tiszri trąbiono dłużej niż na pierwszego dnia innych miesięcy. 10 Tiszri przypadał Dzień Przebłagania, a od 15 do 21 Tiszri odbywało się Święto Szałasów, nazywane też Świętem Namiotów. Występuje tam hebrajskie słowo: Sukkot.
Najważniejszym z tych świąt był 10 Tiszri, który po hebrajsku nazywa się Jom Kipur. Słowo “Jom” znaczy “dzień”, a “Kipur” można przetłumaczyć na pokutę lub sąd. Tak więc Jom Kipur to Dzień Pokuty, ale popularnie w Polsce określano to jako Dzień Sądu, co jednak jest błędem. W 1973 roku 10 Tiszri przypadał na 6 października. Żydzi jak zwykle obchodzili to święto, gdy niespodziewanie zostali zaatakowani przez Egipt i Syrię. Żydzi byli całkowicie zaskoczeni i siły egipskie i syryjskie przez dwa dni parły na przód. Później jednak Izraelici przejęli inicjatywę i ostatecznie wyparli Syryjczyków, a Egipcjan zmusili do podpisania pokoju. Ta wojna jest dzisiaj znana jako wojna Jom Kipur. Według naszego kalendarza zaczęła się 6 października 1973 roku, ale według kalendarza żydowskiego zaczęła się 10 Tiszri, czyli w święto Jom Kipur.
Warto jednak pamiętać, że przed wyjściem z Egiptu ten miesiąc był liczony jako pierwszy miesiąc. Np. w Rodzaju 8:13 czytamy “W sześćsetnym pierwszym roku, w miesiącu pierwszym, pierwszego dnia tego miesiąca, wyschły wody na ziemi. Zdjął tedy Noe dach arki i zobaczył, że powierzchnia ziemi obeschła”. Noe miał zdjąć dach z arki “w miesiącu pierwszym, pierwszego dnia tego miesiąca”. To było przed przesunięciem roku na miesiąc Nisan, tak więc chodzi tutaj o miesiąc Tiszri, który wtedy był jeszcze pierwszym miesiącem. Zasada jest prosta. Miesiące w Księdze Rodzaju są liczone od Tiszri, w pozostałych księga biblijnych są liczone od miesiąca Nisan. Tak więc pierwszy miesiąc w Księdze Rodzaju to miesiąc Tiszri, a w pozostałych księgach pierwszy miesiąc to Nisan.
Cheszwan lub Bul to ósmy miesiąc w kalendarzu religijnym, drugi w świeckim. W języku akadyjskim “Cheszwan” znaczy po prostu “ósmy miesiąc”. To nazwa przyjęta po niewoli babilońskiej. Wcześniej ten miesiąc nazywano “Bul” co znaczy “plon” lub “urodzaj”. Miesiąc ten przypadał gdzieś od połowy października do połowy listopada.
Ten miesiąc jest mocno związany z potopem. W Rodzaju 7:11 czytamy: “W roku sześćsetnym życia Noego, w miesiącu drugim, siedemnastego dnia tego miesiąca, w tym właśnie dniu wytrysnęły źródła wielkiej otchłani i otworzyły się upusty nieba”. Przypominam, że w Księdze Rodzaju Cheszwan był drugim miesiącem, w pozostałych ósmym. Tak więc potop miał się zacząć 17 Cheszwan i wtedy Noe wszedł do arki. Kiedy z niej wyszedł? W Rodzaju 8:14 czytamy, że było rok później 27 Cheszwan. Tak więc był tam rok i 10 dni.
W Księdze Rodzaju rozdziale 5 są podane lata życia kolejnych potomków Adama aż do Noego. Wszyscy czytający ten rozdział z reguły zwracają uwagę na Metuszelacha zwanego też Metuzalemem, który wg Biblii żył najdłużej, bo aż 969 lat. Wyliczenia z tej księgi prowadzą do wniosku, że umarł on w tym samym roku, w którym Noe wszedł do arki. Czyżby więc zginął w potopie? Biblia na to pytanie nie odpowiada, ale tradycja żydowska twierdzi, że Metuzalem zmarł 11 Cheszwan, czyli 6 dni przed potopem, który jak mówi Biblia miał wypaść 16 Cheszwan.
W poprzednim miesiącu Tiszri przypadało święto namiotów, od 15 do 21 Tiszri. Gdy po śmierci Salomona rozpadło się jego królestwo na dwie części, królem tej północnej części został Jeroboam (mówiłem o nim w pierwszym odcinku tego podkastu). Jeroboam ustanowił podobne święto, ale w kolejnym miesiącu czyli w miesiącu Cheszwan. W 1 Królewskiej 12:32 czytamy: “Nadto ustanowił Jeroboam w ósmym miesiącu, piętnastego dnia tegoż miesiąca, święto na wzór święta, jakie było obchodzone w Judzie, i składał ofiary na ołtarzu”. Tak więc w południowym królestwie Judy obchodzono święto namiotów 15-21 Tiszri, a w północnym królestwie Izraela podobne święto 15-21 Cheszwan.
W Biblii jest tylko raz użyta nazwa tego miesiąca. W 1 Królewska 6:38 czytamy o budowie świątyni Salomona: “A wykończono świątynię...
Ab to piąty miesiąc w kalendarzu religijnym, a jedenasty w świeckim. Ten miesiąc przypada na przełom lipca i sierpnia. Możecie więc sobie wyobrazić, że był to najcieplejszy miesiąc. Nazwa pochodzi od babilońskiego boga Abu i chyba z tego powodu nie występuje w Biblii. Np. w Ezdrasza 7:9 czytamy: “Wyznaczył bowiem wymarsz z Babilonu na pierwszy dzień pierwszego miesiąca, a dotarł do Jeruzalemu pierwszego dnia piątego miesiąca”. Dowiadujemy się zatem, że Ezdrasz wraz z podróżującymi z nim Żydami podróżował do Jerozolimy przez 4 miesiące i dotarł tam właśnie w miesiącu Ab, pierwszego dnia tego miesiąca. Ezdrasz użył jednak liczebnika piąty miesiąc, a nie nazwy Ab.
Wiele wieków wcześniej właśnie w tym miesiącu zmarł także pierwszy arcykapłan. W Księdze Liczb 33:38 czytamy: “wstąpił Aaron, kapłan, na górę Hor i umarł tam w czterdziestym roku po wyjściu synów izraelskich z ziemi egipskiej pierwszego dnia piątego miesiąca”. Tradycja żydowska podaje kilka innych dat. Np. 7 Ab 67 roku podpalono zapasy żywności, co później, gdy wrócili Rzymianie szybciej doprowadziło do głodu. Jak pewnie wiecie w 66 roku n.e. wybuchło powstanie przeciwko Rzymianom. Żydzi wypędzili Rzymian. Niestety zaczęli walczyć sami ze sobą i 67 roku doszło do wojny domowej w samej Jerozolimie. Żydzi zamiast przygotowywać się do powrotu Rzymian zabijali sami siebie i właśnie w miesiącu Ab 67 roku zniszczyli sobie zapasy żywności.
W poprzednim odcinku mówiłem o czwartym miesiącu, że 17 Tammuz Żydzi obchodzą post, bo tego dnia w roku 70 przyszły cesarz rzymski Tytus zdobył Jerozolimę. Tamtego dnia zaczęło się łupienie i niszczenie. Księżniczka Berenike prosiła Tytusa aby oszczędził świątynię. Została ona jednak podpalona w piątym miesiącu, dokładnie 9 Ab i spaliła się doszczętnie następnego dnia czyli 10 Ab. Józef Flawiusz piszący “Wojnę żydowską” napisał, że zdarzyło się to tego samego dnia, w którym poprzednią świątynię spalili Babilończycy. Jeżeli to prawda to zarówno pierwsza jak i druga świątynia spłonęły i zostały doszczętnie zniszczone 10 Ab.
Biblia potwierdza, że starożytni Żydzi pościli w miesiącu Ab. W Zachariasza 7:3 znajdujemy pytanie Izraelitów do Boga: “Czy w piątym miesiącu mam obchodzić pokutę z płaczem i postem, jak to czyniłem przez tyle lat?” Gdybyście szukali tego wersetu w swoich Bibliach to możecie go znaleźć w Zachariasza 7:3 albo w Zachariasza 7:8, bo tłumaczenia Biblii różnią się w tym miejscu numeracją wersetów. W każdym bądź razie Żydzi obchodzili wtedy post. Później tego samego dnia miała zostać zniszczona druga świątynia. Współcześni Żydzi poszczą 9 Ab czyli w dniu, w którym zaczęła w 70 roku płonąć świątynia.
Elul to szósty miesiąc w kalendarzu religijnym, a dwunasty w świeckim. Ten miesiąc wypada na przełomie sierpnia i września. Jest to nazwa pochodząca z Babilonu i prawdopodobnie oznacza “żniwa” lub “miesiąc żniw”. W tym miesiącu zbierano daktyle, figi i winogrona. Gdy Mojżesz wysłał 12 zwiadowców na przeszpiegi do ziemi obiecanej przynieśli oni właśnie winogrona. W Liczb 13:23 czytamy: “I przybyli aż do doliny Eszkol, i ucięli tam gałąź krzewu winnego z jedną kiścią winogron, i nieśli ją we dwóch na drążku; nabrali także nieco jabłek granatu i fig”. Wygląda więc na to, że Jozue i Kaleb oraz 10 innych zwiadowców szpiegowali właśnie w miesiącu Elul.
Prorok Aggeusz zaczął zachęcać Żydów do dokończenia świątyni właśnie w tym miesiącu. W Aggeusza 1:1 czytamy: “Drugiego roku króla Dariusza, w szóstym miesiącu, pierwszego dnia tegoż miesiąca doszło przez proroka Aggeusza do Zorobabela, syna Szealtiela, namiestnika Judei, i do arcykapłana Jozuego, syna Jehosadaka, słowo Pana tej treści”. W ostatnim wersecie tego rozdziału czyli w Aggeusza 1:15 czytamy o tym, że 24 dnia miesiąca szóstego czyli miesiąca Elul ukończono odbudowę świątyni.
Także Nehemiasz wspomina o tym, że właśnie w tym miesiącu odbudowano mury Jerozolimy. W Nehemiasza 6:15 czytamy: “A mur został wykończony dwudziestego piątego dnia miesiąca Elul, w ciągu pięćdziesięciu dwóch dni”. Jest to jedyne miejsce w Biblii, gdzie użyto nazwy “Elul”. Jednak ten miesiąc nie kojarzy się tylko z odbudową. W Ezechiela 8:1 czytamy: “Gdy w szóstym roku, w szóstym miesiącu, piątego dnia tego miesiąca, siedziałem w swoim domu, a starsi judzcy siedzieli przede mną, spoczęła tam na mnie ręka Wszechmocnego Pana”. Czyli właśnie 5 Elul prorok Ezechiel dostał wizję o tym co złego dzieje się w Jerozolimie. Dowiedział się wtedy też, że Jerozolima zostanie zniszczona.
Tiszri lub Etanim to był siódmy miesiąc w kalendarzu religijnym pierwszy w kalendarzu świeckim. Nazwa pochodzi prawdopodobnie z języka akadyjskiego i znaczy “początek” lub “zaczynać”. Pasuje to do informacji z Tory, że 1 Tiszri zostali stworzeni Adam i Ewa. Hebrajska nazwa Etanim znaczy prawdopodobnie “wciąż płynące”. Chodzi chyba o potoki, których było sporo o tej porze roku. Tiszri przypadał na nasz wrzesień i październik.
W tym miesiącu było sporo świąt. W Liczb 29:1 czytamy: “W siódmym miesiącu, pierwszego dnia miesiąca, będziecie mieli uroczyście ogłoszone święto; nie będziecie wykonywać żadnej ciężkiej pracy, będzie to dla was dzień radości przy dźwięku trąb”. Pierwszego dnia tego miesiąca trąbiono. W ten sposób zaczynano każdy miesiąc, więc być może 1 Tiszri trąbiono dłużej niż na pierwszego dnia innych miesięcy. 10 Tiszri przypadał Dzień Przebłagania, a od 15 do 21 Tiszri odbywało się Święto Szałasów, nazywane też Świętem Namiotów. Występuje tam hebrajskie słowo: Sukkot.
Najważniejszym z tych świąt był 10 Tiszri, który po hebrajsku nazywa się Jom Kipur. Słowo “Jom” znaczy “dzień”, a “Kipur” można przetłumaczyć na pokutę lub sąd. Tak więc Jom Kipur to Dzień Pokuty, ale popularnie w Polsce określano to jako Dzień Sądu, co jednak jest błędem. W 1973 roku 10 Tiszri przypadał na 6 października. Żydzi jak zwykle obchodzili to święto, gdy niespodziewanie zostali zaatakowani przez Egipt i Syrię. Żydzi byli całkowicie zaskoczeni i siły egipskie i syryjskie przez dwa dni parły na przód. Później jednak Izraelici przejęli inicjatywę i ostatecznie wyparli Syryjczyków, a Egipcjan zmusili do podpisania pokoju. Ta wojna jest dzisiaj znana jako wojna Jom Kipur. Według naszego kalendarza zaczęła się 6 października 1973 roku, ale według kalendarza żydowskiego zaczęła się 10 Tiszri, czyli w święto Jom Kipur.
Warto jednak pamiętać, że przed wyjściem z Egiptu ten miesiąc był liczony jako pierwszy miesiąc. Np. w Rodzaju 8:13 czytamy “W sześćsetnym pierwszym roku, w miesiącu pierwszym, pierwszego dnia tego miesiąca, wyschły wody na ziemi. Zdjął tedy Noe dach arki i zobaczył, że powierzchnia ziemi obeschła”. Noe miał zdjąć dach z arki “w miesiącu pierwszym, pierwszego dnia tego miesiąca”. To było przed przesunięciem roku na miesiąc Nisan, tak więc chodzi tutaj o miesiąc Tiszri, który wtedy był jeszcze pierwszym miesiącem. Zasada jest prosta. Miesiące w Księdze Rodzaju są liczone od Tiszri, w pozostałych księga biblijnych są liczone od miesiąca Nisan. Tak więc pierwszy miesiąc w Księdze Rodzaju to miesiąc Tiszri, a w pozostałych księgach pierwszy miesiąc to Nisan.
Cheszwan lub Bul to ósmy miesiąc w kalendarzu religijnym, drugi w świeckim. W języku akadyjskim “Cheszwan” znaczy po prostu “ósmy miesiąc”. To nazwa przyjęta po niewoli babilońskiej. Wcześniej ten miesiąc nazywano “Bul” co znaczy “plon” lub “urodzaj”. Miesiąc ten przypadał gdzieś od połowy października do połowy listopada.
Ten miesiąc jest mocno związany z potopem. W Rodzaju 7:11 czytamy: “W roku sześćsetnym życia Noego, w miesiącu drugim, siedemnastego dnia tego miesiąca, w tym właśnie dniu wytrysnęły źródła wielkiej otchłani i otworzyły się upusty nieba”. Przypominam, że w Księdze Rodzaju Cheszwan był drugim miesiącem, w pozostałych ósmym. Tak więc potop miał się zacząć 17 Cheszwan i wtedy Noe wszedł do arki. Kiedy z niej wyszedł? W Rodzaju 8:14 czytamy, że było rok później 27 Cheszwan. Tak więc był tam rok i 10 dni.
W Księdze Rodzaju rozdziale 5 są podane lata życia kolejnych potomków Adama aż do Noego. Wszyscy czytający ten rozdział z reguły zwracają uwagę na Metuszelacha zwanego też Metuzalemem, który wg Biblii żył najdłużej, bo aż 969 lat. Wyliczenia z tej księgi prowadzą do wniosku, że umarł on w tym samym roku, w którym Noe wszedł do arki. Czyżby więc zginął w potopie? Biblia na to pytanie nie odpowiada, ale tradycja żydowska twierdzi, że Metuzalem zmarł 11 Cheszwan, czyli 6 dni przed potopem, który jak mówi Biblia miał wypaść 16 Cheszwan.
W poprzednim miesiącu Tiszri przypadało święto namiotów, od 15 do 21 Tiszri. Gdy po śmierci Salomona rozpadło się jego królestwo na dwie części, królem tej północnej części został Jeroboam (mówiłem o nim w pierwszym odcinku tego podkastu). Jeroboam ustanowił podobne święto, ale w kolejnym miesiącu czyli w miesiącu Cheszwan. W 1 Królewskiej 12:32 czytamy: “Nadto ustanowił Jeroboam w ósmym miesiącu, piętnastego dnia tegoż miesiąca, święto na wzór święta, jakie było obchodzone w Judzie, i składał ofiary na ołtarzu”. Tak więc w południowym królestwie Judy obchodzono święto namiotów 15-21 Tiszri, a w północnym królestwie Izraela podobne święto 15-21 Cheszwan.
W Biblii jest tylko raz użyta nazwa tego miesiąca. W 1 Królewska 6:38 czytamy o budowie świątyni Salomona: “A wykończono świątynię...
30 - Kalendarz cz. 1
2022-03-20 21:46:01
Żydzi posługiwali się kalendarzem księżycowym. Miesiąc trwał od nowiu czyli od tego momentu, kiedy nie ma księżyca do następnego nowiu. Miesiąc księżycowy trwa około 29,5 doby. Tak więc 15 dnia każdego miesiąca wypadała pełnia. Łatwo policzyć, że 29,5 * 12 daje 354, a dni w roku jest 365, a więc w roku księżycowym brakowało tych 11 dni. Po trzech latach brakowało już 33 dni czyli całego miesiąca z kawałkiem. Z tego powodu najczęściej co trzy lata dodawano taki 13 dodatkowy miesiąc. Miesiące biblijne mają często dwie nazwy. Pierwszą starohebrajską oraz drugą z języka haldejskiego, która weszła do języka hebrajskiego po niewoli babilońskiej. Te drugie nazwy są częściej używane, a więc i ja będę się nimi częściej posługiwał. Kolejne miesiące używając tej drugiej nowszej nazwy to: Nisan, Ijjar, Siwan, Tammuz, Ab, Elul, Tiszri, Cheszwan, Kislew, Tebet, Szebat oraz Adar. Ten trzynsty miesiąc to We-Adar. Dzisiaj omówię pierwsze cztery czyli Nisan, Ijjar, Siwan oraz Tammuz. Nisan (Abib) to pierwszy miesiąc w kalendarzu religijnym, a siódmy w świeckim. Nazywano go Abib co znaczy “miękkie kłosy”, ale po niewoli babilońskiej używano nazwy Nisan, co oznacza “pierwsze owoce”. Był to miesiąc żniw jęczmienia i pierwszy wiosenny miesiąc. Przypadał on na marzec lub kwiecień. 16 Nisan Izraelici mieli złożyć w ofierze pierwszy snop jęczmienia, a 50 dni później snop pszenicy. Początkowo był to miesiąc 7, dopiero po wyjściu z Egiptu ustalono, że będzie to pierwszy miesiąc. W Księdze Wyjścia 12:2 czytamy: “Ten miesiąc będzie wam początkiem miesięcy, będzie wam pierwszym miesiącem roku”. Tak więc we wcześniejszej Księdze Rodzaju był to 7 miesiąc. Gdy więc czytamy tam: “I osiadła arka w siódmym miesiącu, siedemnastego dnia tego miesiąca, na górach Ararat” (Rodzaju 8:4), to chodzi też o miesiąc Abib, który był wtedy jeszcze liczony jako 7 miesiąc. Nisan jest ważnym miesiącem, bo wtedy odbywało się święto Paschy. Jezus ze swoimi apostołami spotkał się 14 Nisan na ostatniej wieczerzy i tego samego dnia został zabity. Opisano to w 4 ewangeliach. Np. Ewangelista Jan wspomniał, że Piotr czekając na wyrok dla Jezusa grzał się przy ogniu. W Jana 18:18 czytamy: “A czeladź i służba stali przy roznieconym ognisku i grzali się, bo było zimno; a stał też z nimi Piotr i grzał się”. Wyjawia nam to, że Nisan jest w Izraelu chłodnym miesiącem, szczególnie w nocy. Z kolei w Jozuego 3:15 czytamy: “I gdy niosący Skrzynię doszli do Jordanu, a nogi kapłanów niosących Skrzynię zanurzyły się w przybrzeżnej wodzie - Jordan bowiem przez cały okres żniwa występuje z brzegów”. W kolejnym rozdziale w Jozuego 4:10 czytamy, że przekroczyli Jordan 10 Nisan. Co dają nam te informacje podczas czytania Biblii? Przeczytajmy np. Rut 1:22: “Tak powróciła Noemi a wraz z nią Rut Moabitka, jej synowa, z pól moabskich. A przyszły do Betlejemu na początku żniwa jęczmiennego”. Nie podano tutaj miesiąca, ale żniwa jęczmienne wskazują, że był wtedy Nisan. Noemi i Rut szły z pól moabskich do Betlejem. Pamiętajmy, że w nocy było zimno, a Jordan wylewał. One szły z drugiej strony Jordanu. W nocy prawdopodobnie marzły. Prawdopodobnie musiały też zapłacić komuś za przeprawę przez Jordan. Przekroczyły go prawdopodobnie w tym samym miejscu co Jozue czyli w okolicach Jerycha. Ijjar (Ziw) to drugi miesiąc w kalendarzu religijnym, a ósmy w świeckim. Nazywał się po hebrajsku Ziw co znaczy “blask”. Później zaczęto używać babilońskiej nazwy Ijjar co znaczy “kwitnienie”. Ten miesiąc przypada na nasz kwiecień lub maj. W tym miesiącu Salomon zaczął budować świątynię, a parę stuleci później Zerubbabel zaczął ją odbudowywać także w drugim miesiącu Ijjar. Najważniejszym dla Żydów świętem była pascha obchodzona pierwszego miesiąca czyli Nisan. Co jednak gdyby ktoś stał się ceremonialnie nieczysty? W Księdze Liczb 9:11 czytamy: “Będą ją obchodzić w drugim miesiącu, czternastego dnia, pod wieczór; będą ją spożywać z przaśnikami i gorzkimi ziołami”. Z tego prawa skorzystano w czasach króla Ezechiasza. Obchodzono paschę pierwszy raz od wielu lat. Nie przybyli jeszcze wszyscy ludzie i nie poświęcili się wszyscy kapłani. W 2 Kronik 30:2 czytamy: “Uradzili zaś król wraz z jego książętami i całym zgromadzeniem w Jeruzalemie, aby odprawić Paschę tę dopiero w drugim miesiącu”. Żydzi używają tego kalendarza do dzisiaj. Np. 7 czerwca 1967 roku Izraelici zdobyli stare miasto w Jerozolimie i w ten sposób zjednoczyli całe terytorium tego miast pod swoim panowaniem. Ten 7 czerwca 1967 roku to według kalendarza żydowskiego 28 Ijjar. Tak więc do dzisiaj tego dnia czyli 28 Ijjar przypada w Izraelu święto państwowe - Dzień Jerozolimy. Ja nagrywam tą audycję w 2022 roku i w tym roku to święto wypadnie 28 maja po zachodzie słońca, bo wtedy zaczyna się dzień wg tego kalendarza. Ale np. w 2024 to święto przypadnie z 4 na 5 czerwca. Siwan to trzeci miesiąc w kalendarzu religijnym, dziewiąty w świeckim. Siwan to nazwa przyniesiona po niewoli babilońskiej. Nie znamy hebrajskiej nazwy. Księgi napisane przed niewolą babilońską używają określenia trzeci miesiąc. Na ten miesiąc wypadało święto tygodni nazywane też pięćdziesiątnicą. Od święta paschy odliczano 7 tygodni i jeden dzień. W Kapłańskiej 23:16 czytamy: “Aż do następnego dnia po siódmym sabacie odliczycie pięćdziesiąt dni i wtedy złożycie nową ofiarę z pokarmów dla Pana”. Tak więc 16 Nisan składano w ofierze snop jęczmienia, a 50 dni później 6 Siwan składano w ofierze snop pszenicy. Znajomość tych miesięcy przydaje się podczas czytania Księgi Estery. Haman przeciwnik Żydów napisał 13 Nisan list aby w ostatnim miesiącu roku zgładzić wszystkich Żydów. Mieli oni być zgładzeni 13 dnia miesiąca 12-go. Z kolei w Estery 8:9 czytamy: “Przywołano wtedy, to jest w trzecim miesiącu, w miesiącu Siwan, dwudziestego trzeciego dnia tegoż miesiąca, sekretarzy królewskich i rozpisano ściśle według rozkazu Mordochaja zarządzenia w sprawie Żydów”. Innymi słowy Żydzi zostali w pierwszym miesiącu skazani na śmierć. W miesiącu trzecim Haman został zabity, a do władzy dostał się Mardocheusz znany też jako Mordochaj. Nie mógł on cofnąć poprzedniego dekretu, bo według prawa Medów i Persów prawa nie dało się cofnąć, ale wysłał kolejne pismo, które pozwalało Żydom się bronić. Co się wydarzyło w tym dwunastym miesiącu to omówię przy okazji omawiania tamtego miesiąca. Tammuz to czwarty miesiąc w kalendarzu religijnym, dziesiąty w świeckim. W Biblii ani razu nie użyto tej nazwy. Pochodziła ona od babilońskiego boga, który był opłakiwany przez kobiety w Jerozolimie, o czym czytamy w Księdze Ezechiela 8:14: “I zaprowadził mnie do wejścia północnej bramy świątyni Pana; a oto siedziały tam kobiety, które opłakiwały Tammuza”. Był to jeden z bogów, który początkowo był władcą Babilonu. Oddawano mu cześć stosując symbol litery T zarówno dużej jaki i małej. Biblia potępiła ten kult i być może dlatego nie używano w niej nazwy tego miesiąca. Sam Ezechiel zaczął pisać swoją księgę w tym miesiącu, ale użył tylko liczebnika. W Ezechiela 1:1 czytamy: “W trzydziestym roku, w czwartym miesiącu, piątego dnia miesiąca, gdy byłem wśród wygnańców nad rzeką Kebar, otworzyły się niebiosa i miałem widzenie Boże”. 9 Tammuz Nabuchodonozor zrobił wyłom w murze Jerozolimy. Z tego powodu Żydzi urządzali w ten dzień post. Wiele wieków później 17 Tammuz Tytus zdobył Jerozolimę, tak więc ten post przeniesiono na 17 dzień miesiąca czwartego. 5 Tammuz Ezechiel miał wizję Bożego rydwanu, o czym czytamy w Ezechiela 1:1. Z kolei tradycja żydowska mówi o tym, że 3 Tammuz Jozue zatrzymał słońce. Najważniejszym współczesnym świętem jest 17 Tammuz czyli to upamiętnienie zniszczenia Jerozolimy i drugiej świątyni przez Rzymian. Tego 17 Tammuz zaczynają się trzy tygodnie postów. Na dzisiaj to wszystko. W kolejnych odcinkach postaram się omówić kolejne 8 miesięcy. Co warto zapamiętać z tych pierwszych czterech? 14 Nisan to Pascha - dzień w którym Jezus miał ostatnią Wieczerzę, a także dzień, w którym został zabity. Ijjar to drugi miesiąc. 14 Ijjar odbywała się druga Pascha dla tych, którzy nie mogli skorzystać z pierwszej. Siwan to trzeci miesiąc. 6 Siwan przypadało święto Pięćdziesiątnicy. Tammuz to czwarty miesiąc. Nie przypadało w nim żadne święto opisane w Biblii. Ale 17 Tammuz Rzymianie pod wodzą Tytusa zniszczyli drugą świątynię i z tego powodu Żydzi zaczynają tego dnia trzy tygodniowy post. Ten miesiąc będzie wam początkiem miesięcy, będzie wam pierwszym miesiącem roku (Wyjścia 12:2) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Mojzeszowa/12/2 I osiadła arka w siódmym miesiącu, siedemnastego dnia tego miesiąca, na górach Ararat (Rodzaju 8:4) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/8/4 A czeladź i służba stali przy roznieconym ognisku i grzali się, bo było zimno; a stał też z nimi Piotr i grzał się (Jana 18:18) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Jana/18/18 I gdy niosący Skrzynię doszli do Jordanu, a nogi kapłanów niosących Skrzynię zanurzyły się w przybrzeżnej wodzie - Jordan bowiem przez cały okres żniwa występuje z brzegów (Jozuego 3:15) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Jozuego/3/15 Tak powróciła Noemi a wraz z nią Rut Moabitka, jej synowa, z pól moabskich. A przyszły do Betlejemu na początku żniwa jęczmiennego (Rut 1:22) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Rut/1/22 Będą ją obchodzić w drugim miesiącu, czternastego dnia, pod wieczór; będą ją spożywać z przaśnikami i gorzkimi ziołami (Liczb 9:11) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/4-Ksiega-Mojzeszowa/9/11 Uradzili zaś król wraz z jego książętami i całym zgromadzeniem w Jeruzalemie, aby odprawić Paschę tę dopiero w drugim miesiącu (2 Kronik 30:2) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Kronik/30/2 Aż do następnego dnia po siódmym sabacie odliczycie pięćdziesiąt dni i wtedy złożycie nową ofiarę z pokarmów dla Pana (Kapłańska 23:16) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/3-Ksiega-Mojzeszowa/23/16
Żydzi posługiwali się kalendarzem księżycowym. Miesiąc trwał od nowiu czyli od tego momentu, kiedy nie ma księżyca do następnego nowiu. Miesiąc księżycowy trwa około 29,5 doby. Tak więc 15 dnia każdego miesiąca wypadała pełnia. Łatwo policzyć, że 29,5 * 12 daje 354, a dni w roku jest 365, a więc w roku księżycowym brakowało tych 11 dni. Po trzech latach brakowało już 33 dni czyli całego miesiąca z kawałkiem. Z tego powodu najczęściej co trzy lata dodawano taki 13 dodatkowy miesiąc.
Miesiące biblijne mają często dwie nazwy. Pierwszą starohebrajską oraz drugą z języka haldejskiego, która weszła do języka hebrajskiego po niewoli babilońskiej. Te drugie nazwy są częściej używane, a więc i ja będę się nimi częściej posługiwał. Kolejne miesiące używając tej drugiej nowszej nazwy to: Nisan, Ijjar, Siwan, Tammuz, Ab, Elul, Tiszri, Cheszwan, Kislew, Tebet, Szebat oraz Adar. Ten trzynsty miesiąc to We-Adar. Dzisiaj omówię pierwsze cztery czyli Nisan, Ijjar, Siwan oraz Tammuz.
Nisan (Abib) to pierwszy miesiąc w kalendarzu religijnym, a siódmy w świeckim. Nazywano go Abib co znaczy “miękkie kłosy”, ale po niewoli babilońskiej używano nazwy Nisan, co oznacza “pierwsze owoce”. Był to miesiąc żniw jęczmienia i pierwszy wiosenny miesiąc. Przypadał on na marzec lub kwiecień. 16 Nisan Izraelici mieli złożyć w ofierze pierwszy snop jęczmienia, a 50 dni później snop pszenicy. Początkowo był to miesiąc 7, dopiero po wyjściu z Egiptu ustalono, że będzie to pierwszy miesiąc. W Księdze Wyjścia 12:2 czytamy: “Ten miesiąc będzie wam początkiem miesięcy, będzie wam pierwszym miesiącem roku”. Tak więc we wcześniejszej Księdze Rodzaju był to 7 miesiąc. Gdy więc czytamy tam: “I osiadła arka w siódmym miesiącu, siedemnastego dnia tego miesiąca, na górach Ararat” (Rodzaju 8:4), to chodzi też o miesiąc Abib, który był wtedy jeszcze liczony jako 7 miesiąc.
Nisan jest ważnym miesiącem, bo wtedy odbywało się święto Paschy. Jezus ze swoimi apostołami spotkał się 14 Nisan na ostatniej wieczerzy i tego samego dnia został zabity. Opisano to w 4 ewangeliach. Np. Ewangelista Jan wspomniał, że Piotr czekając na wyrok dla Jezusa grzał się przy ogniu. W Jana 18:18 czytamy: “A czeladź i służba stali przy roznieconym ognisku i grzali się, bo było zimno; a stał też z nimi Piotr i grzał się”. Wyjawia nam to, że Nisan jest w Izraelu chłodnym miesiącem, szczególnie w nocy. Z kolei w Jozuego 3:15 czytamy: “I gdy niosący Skrzynię doszli do Jordanu, a nogi kapłanów niosących Skrzynię zanurzyły się w przybrzeżnej wodzie - Jordan bowiem przez cały okres żniwa występuje z brzegów”. W kolejnym rozdziale w Jozuego 4:10 czytamy, że przekroczyli Jordan 10 Nisan.
Co dają nam te informacje podczas czytania Biblii? Przeczytajmy np. Rut 1:22: “Tak powróciła Noemi a wraz z nią Rut Moabitka, jej synowa, z pól moabskich. A przyszły do Betlejemu na początku żniwa jęczmiennego”. Nie podano tutaj miesiąca, ale żniwa jęczmienne wskazują, że był wtedy Nisan. Noemi i Rut szły z pól moabskich do Betlejem. Pamiętajmy, że w nocy było zimno, a Jordan wylewał. One szły z drugiej strony Jordanu. W nocy prawdopodobnie marzły. Prawdopodobnie musiały też zapłacić komuś za przeprawę przez Jordan. Przekroczyły go prawdopodobnie w tym samym miejscu co Jozue czyli w okolicach Jerycha.
Ijjar (Ziw) to drugi miesiąc w kalendarzu religijnym, a ósmy w świeckim. Nazywał się po hebrajsku Ziw co znaczy “blask”. Później zaczęto używać babilońskiej nazwy Ijjar co znaczy “kwitnienie”. Ten miesiąc przypada na nasz kwiecień lub maj. W tym miesiącu Salomon zaczął budować świątynię, a parę stuleci później Zerubbabel zaczął ją odbudowywać także w drugim miesiącu Ijjar.
Najważniejszym dla Żydów świętem była pascha obchodzona pierwszego miesiąca czyli Nisan. Co jednak gdyby ktoś stał się ceremonialnie nieczysty? W Księdze Liczb 9:11 czytamy: “Będą ją obchodzić w drugim miesiącu, czternastego dnia, pod wieczór; będą ją spożywać z przaśnikami i gorzkimi ziołami”. Z tego prawa skorzystano w czasach króla Ezechiasza. Obchodzono paschę pierwszy raz od wielu lat. Nie przybyli jeszcze wszyscy ludzie i nie poświęcili się wszyscy kapłani. W 2 Kronik 30:2 czytamy: “Uradzili zaś król wraz z jego książętami i całym zgromadzeniem w Jeruzalemie, aby odprawić Paschę tę dopiero w drugim miesiącu”.
Żydzi używają tego kalendarza do dzisiaj. Np. 7 czerwca 1967 roku Izraelici zdobyli stare miasto w Jerozolimie i w ten sposób zjednoczyli całe terytorium tego miast pod swoim panowaniem. Ten 7 czerwca 1967 roku to według kalendarza żydowskiego 28 Ijjar. Tak więc do dzisiaj tego dnia czyli 28 Ijjar przypada w Izraelu święto państwowe - Dzień Jerozolimy. Ja nagrywam tą audycję w 2022 roku i w tym roku to święto wypadnie 28 maja po zachodzie słońca, bo wtedy zaczyna się dzień wg tego kalendarza. Ale np. w 2024 to święto przypadnie z 4 na 5 czerwca.
Siwan to trzeci miesiąc w kalendarzu religijnym, dziewiąty w świeckim. Siwan to nazwa przyniesiona po niewoli babilońskiej. Nie znamy hebrajskiej nazwy. Księgi napisane przed niewolą babilońską używają określenia trzeci miesiąc. Na ten miesiąc wypadało święto tygodni nazywane też pięćdziesiątnicą. Od święta paschy odliczano 7 tygodni i jeden dzień. W Kapłańskiej 23:16 czytamy: “Aż do następnego dnia po siódmym sabacie odliczycie pięćdziesiąt dni i wtedy złożycie nową ofiarę z pokarmów dla Pana”. Tak więc 16 Nisan składano w ofierze snop jęczmienia, a 50 dni później 6 Siwan składano w ofierze snop pszenicy.
Znajomość tych miesięcy przydaje się podczas czytania Księgi Estery. Haman przeciwnik Żydów napisał 13 Nisan list aby w ostatnim miesiącu roku zgładzić wszystkich Żydów. Mieli oni być zgładzeni 13 dnia miesiąca 12-go. Z kolei w Estery 8:9 czytamy: “Przywołano wtedy, to jest w trzecim miesiącu, w miesiącu Siwan, dwudziestego trzeciego dnia tegoż miesiąca, sekretarzy królewskich i rozpisano ściśle według rozkazu Mordochaja zarządzenia w sprawie Żydów”. Innymi słowy Żydzi zostali w pierwszym miesiącu skazani na śmierć. W miesiącu trzecim Haman został zabity, a do władzy dostał się Mardocheusz znany też jako Mordochaj. Nie mógł on cofnąć poprzedniego dekretu, bo według prawa Medów i Persów prawa nie dało się cofnąć, ale wysłał kolejne pismo, które pozwalało Żydom się bronić. Co się wydarzyło w tym dwunastym miesiącu to omówię przy okazji omawiania tamtego miesiąca.
Tammuz to czwarty miesiąc w kalendarzu religijnym, dziesiąty w świeckim. W Biblii ani razu nie użyto tej nazwy. Pochodziła ona od babilońskiego boga, który był opłakiwany przez kobiety w Jerozolimie, o czym czytamy w Księdze Ezechiela 8:14: “I zaprowadził mnie do wejścia północnej bramy świątyni Pana; a oto siedziały tam kobiety, które opłakiwały Tammuza”. Był to jeden z bogów, który początkowo był władcą Babilonu. Oddawano mu cześć stosując symbol litery T zarówno dużej jaki i małej. Biblia potępiła ten kult i być może dlatego nie używano w niej nazwy tego miesiąca. Sam Ezechiel zaczął pisać swoją księgę w tym miesiącu, ale użył tylko liczebnika. W Ezechiela 1:1 czytamy: “W trzydziestym roku, w czwartym miesiącu, piątego dnia miesiąca, gdy byłem wśród wygnańców nad rzeką Kebar, otworzyły się niebiosa i miałem widzenie Boże”.
9 Tammuz Nabuchodonozor zrobił wyłom w murze Jerozolimy. Z tego powodu Żydzi urządzali w ten dzień post. Wiele wieków później 17 Tammuz Tytus zdobył Jerozolimę, tak więc ten post przeniesiono na 17 dzień miesiąca czwartego. 5 Tammuz Ezechiel miał wizję Bożego rydwanu, o czym czytamy w Ezechiela 1:1. Z kolei tradycja żydowska mówi o tym, że 3 Tammuz Jozue zatrzymał słońce. Najważniejszym współczesnym świętem jest 17 Tammuz czyli to upamiętnienie zniszczenia Jerozolimy i drugiej świątyni przez Rzymian. Tego 17 Tammuz zaczynają się trzy tygodnie postów.
Na dzisiaj to wszystko. W kolejnych odcinkach postaram się omówić kolejne 8 miesięcy. Co warto zapamiętać z tych pierwszych czterech? 14 Nisan to Pascha - dzień w którym Jezus miał ostatnią Wieczerzę, a także dzień, w którym został zabity. Ijjar to drugi miesiąc. 14 Ijjar odbywała się druga Pascha dla tych, którzy nie mogli skorzystać z pierwszej. Siwan to trzeci miesiąc. 6 Siwan przypadało święto Pięćdziesiątnicy. Tammuz to czwarty miesiąc. Nie przypadało w nim żadne święto opisane w Biblii. Ale 17 Tammuz Rzymianie pod wodzą Tytusa zniszczyli drugą świątynię i z tego powodu Żydzi zaczynają tego dnia trzy tygodniowy post.
Ten miesiąc będzie wam początkiem miesięcy, będzie wam pierwszym miesiącem roku (Wyjścia 12:2)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Mojzeszowa/12/2
I osiadła arka w siódmym miesiącu, siedemnastego dnia tego miesiąca, na górach Ararat (Rodzaju 8:4)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/8/4
A czeladź i służba stali przy roznieconym ognisku i grzali się, bo było zimno; a stał też z nimi Piotr i grzał się (Jana 18:18)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Jana/18/18
I gdy niosący Skrzynię doszli do Jordanu, a nogi kapłanów niosących Skrzynię zanurzyły się w przybrzeżnej wodzie - Jordan bowiem przez cały okres żniwa występuje z brzegów (Jozuego 3:15)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Jozuego/3/15
Tak powróciła Noemi a wraz z nią Rut Moabitka, jej synowa, z pól moabskich. A przyszły do Betlejemu na początku żniwa jęczmiennego (Rut 1:22)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Rut/1/22
Będą ją obchodzić w drugim miesiącu, czternastego dnia, pod wieczór; będą ją spożywać z przaśnikami i gorzkimi ziołami (Liczb 9:11)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/4-Ksiega-Mojzeszowa/9/11
Uradzili zaś król wraz z jego książętami i całym zgromadzeniem w Jeruzalemie, aby odprawić Paschę tę dopiero w drugim miesiącu (2 Kronik 30:2)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Kronik/30/2
Aż do następnego dnia po siódmym sabacie odliczycie pięćdziesiąt dni i wtedy złożycie nową ofiarę z pokarmów dla Pana (Kapłańska 23:16)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/3-Ksiega-Mojzeszowa/23/16
Miesiące biblijne mają często dwie nazwy. Pierwszą starohebrajską oraz drugą z języka haldejskiego, która weszła do języka hebrajskiego po niewoli babilońskiej. Te drugie nazwy są częściej używane, a więc i ja będę się nimi częściej posługiwał. Kolejne miesiące używając tej drugiej nowszej nazwy to: Nisan, Ijjar, Siwan, Tammuz, Ab, Elul, Tiszri, Cheszwan, Kislew, Tebet, Szebat oraz Adar. Ten trzynsty miesiąc to We-Adar. Dzisiaj omówię pierwsze cztery czyli Nisan, Ijjar, Siwan oraz Tammuz.
Nisan (Abib) to pierwszy miesiąc w kalendarzu religijnym, a siódmy w świeckim. Nazywano go Abib co znaczy “miękkie kłosy”, ale po niewoli babilońskiej używano nazwy Nisan, co oznacza “pierwsze owoce”. Był to miesiąc żniw jęczmienia i pierwszy wiosenny miesiąc. Przypadał on na marzec lub kwiecień. 16 Nisan Izraelici mieli złożyć w ofierze pierwszy snop jęczmienia, a 50 dni później snop pszenicy. Początkowo był to miesiąc 7, dopiero po wyjściu z Egiptu ustalono, że będzie to pierwszy miesiąc. W Księdze Wyjścia 12:2 czytamy: “Ten miesiąc będzie wam początkiem miesięcy, będzie wam pierwszym miesiącem roku”. Tak więc we wcześniejszej Księdze Rodzaju był to 7 miesiąc. Gdy więc czytamy tam: “I osiadła arka w siódmym miesiącu, siedemnastego dnia tego miesiąca, na górach Ararat” (Rodzaju 8:4), to chodzi też o miesiąc Abib, który był wtedy jeszcze liczony jako 7 miesiąc.
Nisan jest ważnym miesiącem, bo wtedy odbywało się święto Paschy. Jezus ze swoimi apostołami spotkał się 14 Nisan na ostatniej wieczerzy i tego samego dnia został zabity. Opisano to w 4 ewangeliach. Np. Ewangelista Jan wspomniał, że Piotr czekając na wyrok dla Jezusa grzał się przy ogniu. W Jana 18:18 czytamy: “A czeladź i służba stali przy roznieconym ognisku i grzali się, bo było zimno; a stał też z nimi Piotr i grzał się”. Wyjawia nam to, że Nisan jest w Izraelu chłodnym miesiącem, szczególnie w nocy. Z kolei w Jozuego 3:15 czytamy: “I gdy niosący Skrzynię doszli do Jordanu, a nogi kapłanów niosących Skrzynię zanurzyły się w przybrzeżnej wodzie - Jordan bowiem przez cały okres żniwa występuje z brzegów”. W kolejnym rozdziale w Jozuego 4:10 czytamy, że przekroczyli Jordan 10 Nisan.
Co dają nam te informacje podczas czytania Biblii? Przeczytajmy np. Rut 1:22: “Tak powróciła Noemi a wraz z nią Rut Moabitka, jej synowa, z pól moabskich. A przyszły do Betlejemu na początku żniwa jęczmiennego”. Nie podano tutaj miesiąca, ale żniwa jęczmienne wskazują, że był wtedy Nisan. Noemi i Rut szły z pól moabskich do Betlejem. Pamiętajmy, że w nocy było zimno, a Jordan wylewał. One szły z drugiej strony Jordanu. W nocy prawdopodobnie marzły. Prawdopodobnie musiały też zapłacić komuś za przeprawę przez Jordan. Przekroczyły go prawdopodobnie w tym samym miejscu co Jozue czyli w okolicach Jerycha.
Ijjar (Ziw) to drugi miesiąc w kalendarzu religijnym, a ósmy w świeckim. Nazywał się po hebrajsku Ziw co znaczy “blask”. Później zaczęto używać babilońskiej nazwy Ijjar co znaczy “kwitnienie”. Ten miesiąc przypada na nasz kwiecień lub maj. W tym miesiącu Salomon zaczął budować świątynię, a parę stuleci później Zerubbabel zaczął ją odbudowywać także w drugim miesiącu Ijjar.
Najważniejszym dla Żydów świętem była pascha obchodzona pierwszego miesiąca czyli Nisan. Co jednak gdyby ktoś stał się ceremonialnie nieczysty? W Księdze Liczb 9:11 czytamy: “Będą ją obchodzić w drugim miesiącu, czternastego dnia, pod wieczór; będą ją spożywać z przaśnikami i gorzkimi ziołami”. Z tego prawa skorzystano w czasach króla Ezechiasza. Obchodzono paschę pierwszy raz od wielu lat. Nie przybyli jeszcze wszyscy ludzie i nie poświęcili się wszyscy kapłani. W 2 Kronik 30:2 czytamy: “Uradzili zaś król wraz z jego książętami i całym zgromadzeniem w Jeruzalemie, aby odprawić Paschę tę dopiero w drugim miesiącu”.
Żydzi używają tego kalendarza do dzisiaj. Np. 7 czerwca 1967 roku Izraelici zdobyli stare miasto w Jerozolimie i w ten sposób zjednoczyli całe terytorium tego miast pod swoim panowaniem. Ten 7 czerwca 1967 roku to według kalendarza żydowskiego 28 Ijjar. Tak więc do dzisiaj tego dnia czyli 28 Ijjar przypada w Izraelu święto państwowe - Dzień Jerozolimy. Ja nagrywam tą audycję w 2022 roku i w tym roku to święto wypadnie 28 maja po zachodzie słońca, bo wtedy zaczyna się dzień wg tego kalendarza. Ale np. w 2024 to święto przypadnie z 4 na 5 czerwca.
Siwan to trzeci miesiąc w kalendarzu religijnym, dziewiąty w świeckim. Siwan to nazwa przyniesiona po niewoli babilońskiej. Nie znamy hebrajskiej nazwy. Księgi napisane przed niewolą babilońską używają określenia trzeci miesiąc. Na ten miesiąc wypadało święto tygodni nazywane też pięćdziesiątnicą. Od święta paschy odliczano 7 tygodni i jeden dzień. W Kapłańskiej 23:16 czytamy: “Aż do następnego dnia po siódmym sabacie odliczycie pięćdziesiąt dni i wtedy złożycie nową ofiarę z pokarmów dla Pana”. Tak więc 16 Nisan składano w ofierze snop jęczmienia, a 50 dni później 6 Siwan składano w ofierze snop pszenicy.
Znajomość tych miesięcy przydaje się podczas czytania Księgi Estery. Haman przeciwnik Żydów napisał 13 Nisan list aby w ostatnim miesiącu roku zgładzić wszystkich Żydów. Mieli oni być zgładzeni 13 dnia miesiąca 12-go. Z kolei w Estery 8:9 czytamy: “Przywołano wtedy, to jest w trzecim miesiącu, w miesiącu Siwan, dwudziestego trzeciego dnia tegoż miesiąca, sekretarzy królewskich i rozpisano ściśle według rozkazu Mordochaja zarządzenia w sprawie Żydów”. Innymi słowy Żydzi zostali w pierwszym miesiącu skazani na śmierć. W miesiącu trzecim Haman został zabity, a do władzy dostał się Mardocheusz znany też jako Mordochaj. Nie mógł on cofnąć poprzedniego dekretu, bo według prawa Medów i Persów prawa nie dało się cofnąć, ale wysłał kolejne pismo, które pozwalało Żydom się bronić. Co się wydarzyło w tym dwunastym miesiącu to omówię przy okazji omawiania tamtego miesiąca.
Tammuz to czwarty miesiąc w kalendarzu religijnym, dziesiąty w świeckim. W Biblii ani razu nie użyto tej nazwy. Pochodziła ona od babilońskiego boga, który był opłakiwany przez kobiety w Jerozolimie, o czym czytamy w Księdze Ezechiela 8:14: “I zaprowadził mnie do wejścia północnej bramy świątyni Pana; a oto siedziały tam kobiety, które opłakiwały Tammuza”. Był to jeden z bogów, który początkowo był władcą Babilonu. Oddawano mu cześć stosując symbol litery T zarówno dużej jaki i małej. Biblia potępiła ten kult i być może dlatego nie używano w niej nazwy tego miesiąca. Sam Ezechiel zaczął pisać swoją księgę w tym miesiącu, ale użył tylko liczebnika. W Ezechiela 1:1 czytamy: “W trzydziestym roku, w czwartym miesiącu, piątego dnia miesiąca, gdy byłem wśród wygnańców nad rzeką Kebar, otworzyły się niebiosa i miałem widzenie Boże”.
9 Tammuz Nabuchodonozor zrobił wyłom w murze Jerozolimy. Z tego powodu Żydzi urządzali w ten dzień post. Wiele wieków później 17 Tammuz Tytus zdobył Jerozolimę, tak więc ten post przeniesiono na 17 dzień miesiąca czwartego. 5 Tammuz Ezechiel miał wizję Bożego rydwanu, o czym czytamy w Ezechiela 1:1. Z kolei tradycja żydowska mówi o tym, że 3 Tammuz Jozue zatrzymał słońce. Najważniejszym współczesnym świętem jest 17 Tammuz czyli to upamiętnienie zniszczenia Jerozolimy i drugiej świątyni przez Rzymian. Tego 17 Tammuz zaczynają się trzy tygodnie postów.
Na dzisiaj to wszystko. W kolejnych odcinkach postaram się omówić kolejne 8 miesięcy. Co warto zapamiętać z tych pierwszych czterech? 14 Nisan to Pascha - dzień w którym Jezus miał ostatnią Wieczerzę, a także dzień, w którym został zabity. Ijjar to drugi miesiąc. 14 Ijjar odbywała się druga Pascha dla tych, którzy nie mogli skorzystać z pierwszej. Siwan to trzeci miesiąc. 6 Siwan przypadało święto Pięćdziesiątnicy. Tammuz to czwarty miesiąc. Nie przypadało w nim żadne święto opisane w Biblii. Ale 17 Tammuz Rzymianie pod wodzą Tytusa zniszczyli drugą świątynię i z tego powodu Żydzi zaczynają tego dnia trzy tygodniowy post.
Ten miesiąc będzie wam początkiem miesięcy, będzie wam pierwszym miesiącem roku (Wyjścia 12:2)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Mojzeszowa/12/2
I osiadła arka w siódmym miesiącu, siedemnastego dnia tego miesiąca, na górach Ararat (Rodzaju 8:4)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/8/4
A czeladź i służba stali przy roznieconym ognisku i grzali się, bo było zimno; a stał też z nimi Piotr i grzał się (Jana 18:18)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Jana/18/18
I gdy niosący Skrzynię doszli do Jordanu, a nogi kapłanów niosących Skrzynię zanurzyły się w przybrzeżnej wodzie - Jordan bowiem przez cały okres żniwa występuje z brzegów (Jozuego 3:15)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Jozuego/3/15
Tak powróciła Noemi a wraz z nią Rut Moabitka, jej synowa, z pól moabskich. A przyszły do Betlejemu na początku żniwa jęczmiennego (Rut 1:22)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Rut/1/22
Będą ją obchodzić w drugim miesiącu, czternastego dnia, pod wieczór; będą ją spożywać z przaśnikami i gorzkimi ziołami (Liczb 9:11)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/4-Ksiega-Mojzeszowa/9/11
Uradzili zaś król wraz z jego książętami i całym zgromadzeniem w Jeruzalemie, aby odprawić Paschę tę dopiero w drugim miesiącu (2 Kronik 30:2)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Kronik/30/2
Aż do następnego dnia po siódmym sabacie odliczycie pięćdziesiąt dni i wtedy złożycie nową ofiarę z pokarmów dla Pana (Kapłańska 23:16)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/3-Ksiega-Mojzeszowa/23/16
29 - Szechem
2022-02-21 17:27:55
Niektóre z miast wspomnianych w Biblii pojawiają się tylko raz lub dwa razy. Inne tak jak Szechem pojawiają się wielokrotnie. W tym mieście oraz jego okolicach wydarzyło się wiele rzeczy. W różnych przekładach Biblii to miasto jest nazywane Szechem lub Sychem. Ja będę się posługiwał obiema nazwami. Miasto to leżało pomiędzy górami Garizim i Ebal. Zanim przejdziemy do historii opisanej w samej Biblii warto wspomnieć, że miasto Szechem pojawia się w tzw. listach amarneńskich albo listach z Amarny. Te listy to korespondecja faraonów Amenhotepa III i Amenhotepa IV znanego jako Echnaton. Ten ostatni faraon próbował wprowadzić do Egiptu religię monoteistyczną. W tych listach z Amarny wspomniano Labaya, króla Szechem. Jest on autorem listów 252, 253 oraz 254. W tych listach tłumaczy swój atak na inne miasto oraz korzystanie z pomocy obcego ludu Habiru. Wygląda na to, że Labaya najechał miasto Gezer, a jego syn wynajął Habiru, co było uważane za coś złego. Labaya przyznaje się do tego najazdu, ale zaprzecza aby jego syn wynajmował tych włóczęgów i rabusiów jak są określani Habiru. Ten lud to jedna z zagadek starożytności. Habiru mieli przywędrować zza Eufratu i mieszkać w wielu miejscach w Kanaanie. Pojawiają się w wielu listach. Niektórzy twierdzą, że była to grupa ludów wśród której przybyli także przodkowie Izraelitów. Miasto Szechem pojawia się już w 12 rozdziale księgi Rodzaju. Czytamy tam: “Abram przeszedł tę ziemię aż do miejscowości Sychem, do dębu More. Kananejczycy byli wówczas w tej ziemi” (Rodzaju 12:6). Właśnie tam Abram dostał obietnicę, że jego potomstwo dostanie tą ziemię. Abram tam zbudował ołtarz. Oczywiście nie w samym mieście, ale przy dębie More. W listach amareńskich w władca Szechem jest oskarżany o to, że pozwolił Habiru osiedlić się w okolicach miasta. Synowie władcy mieli korzystać z Habiru jako najemników. Dwa pokolenia po Abrahamie Jakub, wnuk Abrama też tam przybył i też rozbił obóz pod miastem. Czytamy o tym w Rodzaju 33:18. W kolejnym wersecie 19 czytamy o tym, że Jakub zakupił kawałek pola i tam zamieszkał. W mieście mieszkał młodzieniec, który miał takie samo imię jak miasto. Nazywano go Sychem lub Szechem. Właśnie o nim mówi 34 rozdział księgi Rodzaju. To on zgwałcił Dinę córkę Jakuba. Sychem wziął sobie Dinę, ale zamierzał się z nią ożenić. W Rodzaju 34:9 czytamy o propozycji, którą dali mieszkańcy Sechem Jakubowi i jego synom: “spowinowaćcie się z nami: Dawajcie nam za żony córki wasze, a bierzcie za żony córki nasze”. Bracia Diny powiedzieli, że mogą się spowinowacić tylko z obrzezanymi. Sychem przekonał mieszkańców Szechem aby się obrzezali, a wtedy napadli na nich bracia Diny - Symeon i Lewi. Byli to jej bracia rodzeni. Byli dziećmi Jakuba i Lei. Biblia nie mówi, że miasto zostało zniszczone, ale że zabito wszystkich mężczyzn, a kobiety, dzieci oraz zwierzęta zabrano. Można więc powiedzieć, że miasto w sensie pewnej grupy ludzi przestało istnieć. Jakub się rozgniewał na swoich synów. Rozkazał, aby dano mu wszystkie bożki i kazał je zakopać pod wielkim drzewem niedaleko miasta. Chodzi pewnie o dąb zwany More. Było to święte miejsce dla mieszkańców miasta, którzy podobno przepowiadali przyszłość na podstawie szumu liści tego drzewa. Później miasto było chyba przez długi czas opustoszałe. Gdy Jakub wysłał Józefa by zobaczył gdzie jego bracia pasą stada owiec mieli oni być właśnie niedaleko Szechem. Z powodu tego, że patriarchowie Abracham, Izaaka i Jakub wędrowali wielokrotnie przez Szechem z północy na południe ta droga została nazwana przez niektórych biblistów: drogą patriarchów. Droga ta prowadziła od Megiddo, przez Szechem, do Jerozolimy, a później do Hebronu i Beer Szeby. Była to droga przez środek Ziemi Obiecanej. Dla odróżnienia droga prowadząca wzdłuż wybrzeża była nazywana drogą królewską. Miasto to pojawia się ponownie w Biblii dopiero po wyjściu z Egiptu i podbiciu Ziemi Obiecanej. W Jozuego 24:32 czytamy: “Również kości Józefa, które synowie izraelscy sprowadzili z Egiptu, pogrzebano w Sychem na kawałku pola, które nabył Jakub za sto kesytów od synów Chamora, ojca Sychema”. Miasto to znalazło się na terenie przyznanym Manasesowi. Jednak Efraimici dostali chyba za mało terenu i mieli oni swoje miasta na terenie Manaswsa. Były to enklawy Efraimitów na terenie Manasesa. Mówi o tym Jozuego 16:9: “synowie Efraima mieli miasta wydzielone wśród dziedzictwa synów Manassesa, całe miasta i ich osiedla”. Gdy później przekazywano miasta dla Lewitów i kapłanów. Szechem zostało dane Lewitom od plemienia Efraima. Szechem stało się miastem schronienia. Co to znaczy? W Izraelu wybrano 6 miast, do których mógł uciec każdy kto zabił kogoś niechcący. Musiał przebywać w takim mieście aż do śmierci arcykapłana. Szechem było więc jednym z sześciu centrów religijnych. Przypominam, że Jerozolima nie była jeszcze wtedy w rękach Izraelitów. Jozue przed swoją śmiercią zgromadził wszystkich Izraelitów właśnie w Szechem. Czytamy o tym w Jozuego rozdziale 24. Zapytał on ich wtedy o to czy pozostaną wierni Bogu. Zgromadzenie w Szechem Izraelici to obiecali. Czy dotrzymali tej obietnicy? Właśnie w tym mieście, w Szechem Izraelici zaczęli czcić Baal Berita, co znaczy Pan Przymierza. W Księdze Sędziów, rozdziale 9 czytamy o tym jak syn Gedeona z nałożnicy pochodzącej właśnie z Szechem poprosił mieszkańców tego miasta o poparcie. Wzięli oni pieniądze ze świątyni Baal Berita i dali je jemu. On zaś zabił swoich braci, innych synów Gedeona i został królem tego miasta. Jednak później mieszkańcy Szechem podczas święta dla Baala popili sobie i zaczęli przeklinać swojego króla. Doszło do wojny. Ludzie schronili się w tej świątyni w podziemiu i tam zginęli od ognia podłożonego przez Abimelecha, syna Gedeona. On później zniszczył miasto i ziemię posypał solą. Z czasem miasto musiało zostać odbudowane, bo właśnie tam udał się Rechoboam, syn Salomona. W 1 Królewskiej 12:1 czytamy: “Rechabeam udał się do Sychem, gdyż do Sychem przybył cały Izrael, aby go obwołać królem”. Rechoboam nie chciał ulżyć pracy ludowi i od jego królestwa oderwało się 10 plemion. Powstało północne państwo Izrael, a Rechoboam rządził w Jerozolimie tylko nad 2 plemionami. Na północy królem został Jeroboam. Mówiłem o nim w pierwszym odcinku tego podkastu. Gdzie była stolica tego nowego królestwa? Na samym początku właśnie w Szechem. Po powrocie Izraelitów z niewoli babilońskiej na tym terenie, między innymi w mieście Szechem mieszkali Samarytanie. To miasto znajdowało się pomiędzy górami Garizim i Ebal. Ta pierwsza góra czyli Garizim miała wielkie znaczenie dla Samarytan. Kiedy Jezus rozmawiał z Samarytanką przy studni dyskutowali właśnie o tym, czy Bogu należy cześć oddawać w Jerozolimie czy może na górze Garizim. Gdy w 66 roku wybuchło powstanie żydowskie przeciwko Rzymianom zbuntowali się także Samarytanie. Rzymianie powrócili i zniszczyli wszystkie miasta, między innymi Szechem. Później zbudowali w okolicy miasto, które istnieje do dzisiaj, a nazywa się Nablus. Współcześni Żydzi mówią na miasto Nablus - Szechem, choć oryginalne Szechem leżało na wschód od współczesnego miasta Nablus. Te oryginale Szechem odkryli w 1903 roku niemieccy archeolodzy. Na dzisiaj to już wszystko. Szechem było miastem wspomnianym w korespondencji z władcami Egiptu. Król Szechem miał przyjąć obcy lud, co nie podobało się Egiptowi. Niektórzy twierdzą, że do tych obcych należeli patriarchowie Abraham i jego potomkowie. Prawnuczkę Abrahama Dinę zgwałcił syn władcy Szechem, który miał imię Szechem. Braca Diny wybili wszystkich mężczyzn, a resztę uprowadzili. Później miasto to stało się miastem schronienia, ale po śmierci Gedeona zaczęto tam czcić Baal-Berita. Syn Gedeona został tam królem, ale potem zniszczył miasto. Król Asyrii sprowadził w to miejsce Samarytan, którzy na pobliskiej górze mieli swoją świątynię. Miasto zostało zniszczone podczas wojny żydowskiej w I wieku. Obok zbudowano miasto Nablus, które istnieje do dzisiaj. Grupa podkastu Historie Biblijne na facebooku: https://www.facebook.com/groups/historia.biblijna Abram przeszedł tę ziemię aż do miejscowości Sychem, do dębu More. Kananejczycy byli wówczas w tej ziemi (Rodzaju 12:6) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/12/6 Na koniec dotarł Jakub szczęśliwie po powrocie z Paddan-Aram do miasta Sychem w ziemi kanaanejskiej i rozbił obóz pod miastem (Rodzaju 33:18) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/33/18 I spowinowaćcie się z nami: Dawajcie nam za żony córki wasze, a bierzcie za żony córki nasze, http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/34/9 Również kości Józefa, które synowie izraelscy sprowadzili z Egiptu, pogrzebano w Sychem na kawałku pola, które nabył Jakub za sto kesytów od synów Chamora, ojca Sychema; należało ono jako dziedziczna posiadłość do synów Józefa. http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Jozuego/24/32 Ponadto synowie Efraima mieli miasta wydzielone wśród dziedzictwa synów Manassesa, całe miasta i ich osiedla. http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Jozuego/16/9 Gdy usłyszała o tym cała załoga warowni sychemskiej, zeszła do podziemia świątyni Baal-Berit. http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Sedziow/9/46 Rechabeam udał się do Sychem, gdyż do Sychem przybył cały Izrael, aby go obwołać królem. http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/12/1 Potem Jeroboam rozbudował Sychem na pogórzu efraimskim i zamieszkał w nim. Odszedłszy zaś stamtąd, zbudował Penuel. http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/12/25
Niektóre z miast wspomnianych w Biblii pojawiają się tylko raz lub dwa razy. Inne tak jak Szechem pojawiają się wielokrotnie. W tym mieście oraz jego okolicach wydarzyło się wiele rzeczy. W różnych przekładach Biblii to miasto jest nazywane Szechem lub Sychem. Ja będę się posługiwał obiema nazwami. Miasto to leżało pomiędzy górami Garizim i Ebal.
Zanim przejdziemy do historii opisanej w samej Biblii warto wspomnieć, że miasto Szechem pojawia się w tzw. listach amarneńskich albo listach z Amarny. Te listy to korespondecja faraonów Amenhotepa III i Amenhotepa IV znanego jako Echnaton. Ten ostatni faraon próbował wprowadzić do Egiptu religię monoteistyczną.
W tych listach z Amarny wspomniano Labaya, króla Szechem. Jest on autorem listów 252, 253 oraz 254. W tych listach tłumaczy swój atak na inne miasto oraz korzystanie z pomocy obcego ludu Habiru. Wygląda na to, że Labaya najechał miasto Gezer, a jego syn wynajął Habiru, co było uważane za coś złego. Labaya przyznaje się do tego najazdu, ale zaprzecza aby jego syn wynajmował tych włóczęgów i rabusiów jak są określani Habiru.
Ten lud to jedna z zagadek starożytności. Habiru mieli przywędrować zza Eufratu i mieszkać w wielu miejscach w Kanaanie. Pojawiają się w wielu listach. Niektórzy twierdzą, że była to grupa ludów wśród której przybyli także przodkowie Izraelitów. Miasto Szechem pojawia się już w 12 rozdziale księgi Rodzaju. Czytamy tam: “Abram przeszedł tę ziemię aż do miejscowości Sychem, do dębu More. Kananejczycy byli wówczas w tej ziemi” (Rodzaju 12:6). Właśnie tam Abram dostał obietnicę, że jego potomstwo dostanie tą ziemię. Abram tam zbudował ołtarz. Oczywiście nie w samym mieście, ale przy dębie More.
W listach amareńskich w władca Szechem jest oskarżany o to, że pozwolił Habiru osiedlić się w okolicach miasta. Synowie władcy mieli korzystać z Habiru jako najemników. Dwa pokolenia po Abrahamie Jakub, wnuk Abrama też tam przybył i też rozbił obóz pod miastem. Czytamy o tym w Rodzaju 33:18. W kolejnym wersecie 19 czytamy o tym, że Jakub zakupił kawałek pola i tam zamieszkał. W mieście mieszkał młodzieniec, który miał takie samo imię jak miasto. Nazywano go Sychem lub Szechem. Właśnie o nim mówi 34 rozdział księgi Rodzaju. To on zgwałcił Dinę córkę Jakuba.
Sychem wziął sobie Dinę, ale zamierzał się z nią ożenić. W Rodzaju 34:9 czytamy o propozycji, którą dali mieszkańcy Sechem Jakubowi i jego synom: “spowinowaćcie się z nami: Dawajcie nam za żony córki wasze, a bierzcie za żony córki nasze”. Bracia Diny powiedzieli, że mogą się spowinowacić tylko z obrzezanymi. Sychem przekonał mieszkańców Szechem aby się obrzezali, a wtedy napadli na nich bracia Diny - Symeon i Lewi. Byli to jej bracia rodzeni. Byli dziećmi Jakuba i Lei. Biblia nie mówi, że miasto zostało zniszczone, ale że zabito wszystkich mężczyzn, a kobiety, dzieci oraz zwierzęta zabrano. Można więc powiedzieć, że miasto w sensie pewnej grupy ludzi przestało istnieć.
Jakub się rozgniewał na swoich synów. Rozkazał, aby dano mu wszystkie bożki i kazał je zakopać pod wielkim drzewem niedaleko miasta. Chodzi pewnie o dąb zwany More. Było to święte miejsce dla mieszkańców miasta, którzy podobno przepowiadali przyszłość na podstawie szumu liści tego drzewa. Później miasto było chyba przez długi czas opustoszałe. Gdy Jakub wysłał Józefa by zobaczył gdzie jego bracia pasą stada owiec mieli oni być właśnie niedaleko Szechem.
Z powodu tego, że patriarchowie Abracham, Izaaka i Jakub wędrowali wielokrotnie przez Szechem z północy na południe ta droga została nazwana przez niektórych biblistów: drogą patriarchów. Droga ta prowadziła od Megiddo, przez Szechem, do Jerozolimy, a później do Hebronu i Beer Szeby. Była to droga przez środek Ziemi Obiecanej. Dla odróżnienia droga prowadząca wzdłuż wybrzeża była nazywana drogą królewską.
Miasto to pojawia się ponownie w Biblii dopiero po wyjściu z Egiptu i podbiciu Ziemi Obiecanej. W Jozuego 24:32 czytamy: “Również kości Józefa, które synowie izraelscy sprowadzili z Egiptu, pogrzebano w Sychem na kawałku pola, które nabył Jakub za sto kesytów od synów Chamora, ojca Sychema”. Miasto to znalazło się na terenie przyznanym Manasesowi. Jednak Efraimici dostali chyba za mało terenu i mieli oni swoje miasta na terenie Manaswsa. Były to enklawy Efraimitów na terenie Manasesa. Mówi o tym Jozuego 16:9: “synowie Efraima mieli miasta wydzielone wśród dziedzictwa synów Manassesa, całe miasta i ich osiedla”.
Gdy później przekazywano miasta dla Lewitów i kapłanów. Szechem zostało dane Lewitom od plemienia Efraima. Szechem stało się miastem schronienia. Co to znaczy? W Izraelu wybrano 6 miast, do których mógł uciec każdy kto zabił kogoś niechcący. Musiał przebywać w takim mieście aż do śmierci arcykapłana. Szechem było więc jednym z sześciu centrów religijnych. Przypominam, że Jerozolima nie była jeszcze wtedy w rękach Izraelitów. Jozue przed swoją śmiercią zgromadził wszystkich Izraelitów właśnie w Szechem. Czytamy o tym w Jozuego rozdziale 24. Zapytał on ich wtedy o to czy pozostaną wierni Bogu. Zgromadzenie w Szechem Izraelici to obiecali. Czy dotrzymali tej obietnicy?
Właśnie w tym mieście, w Szechem Izraelici zaczęli czcić Baal Berita, co znaczy Pan Przymierza. W Księdze Sędziów, rozdziale 9 czytamy o tym jak syn Gedeona z nałożnicy pochodzącej właśnie z Szechem poprosił mieszkańców tego miasta o poparcie. Wzięli oni pieniądze ze świątyni Baal Berita i dali je jemu. On zaś zabił swoich braci, innych synów Gedeona i został królem tego miasta. Jednak później mieszkańcy Szechem podczas święta dla Baala popili sobie i zaczęli przeklinać swojego króla. Doszło do wojny. Ludzie schronili się w tej świątyni w podziemiu i tam zginęli od ognia podłożonego przez Abimelecha, syna Gedeona. On później zniszczył miasto i ziemię posypał solą.
Z czasem miasto musiało zostać odbudowane, bo właśnie tam udał się Rechoboam, syn Salomona. W 1 Królewskiej 12:1 czytamy: “Rechabeam udał się do Sychem, gdyż do Sychem przybył cały Izrael, aby go obwołać królem”. Rechoboam nie chciał ulżyć pracy ludowi i od jego królestwa oderwało się 10 plemion. Powstało północne państwo Izrael, a Rechoboam rządził w Jerozolimie tylko nad 2 plemionami. Na północy królem został Jeroboam. Mówiłem o nim w pierwszym odcinku tego podkastu. Gdzie była stolica tego nowego królestwa? Na samym początku właśnie w Szechem.
Po powrocie Izraelitów z niewoli babilońskiej na tym terenie, między innymi w mieście Szechem mieszkali Samarytanie. To miasto znajdowało się pomiędzy górami Garizim i Ebal. Ta pierwsza góra czyli Garizim miała wielkie znaczenie dla Samarytan. Kiedy Jezus rozmawiał z Samarytanką przy studni dyskutowali właśnie o tym, czy Bogu należy cześć oddawać w Jerozolimie czy może na górze Garizim.
Gdy w 66 roku wybuchło powstanie żydowskie przeciwko Rzymianom zbuntowali się także Samarytanie. Rzymianie powrócili i zniszczyli wszystkie miasta, między innymi Szechem. Później zbudowali w okolicy miasto, które istnieje do dzisiaj, a nazywa się Nablus. Współcześni Żydzi mówią na miasto Nablus - Szechem, choć oryginalne Szechem leżało na wschód od współczesnego miasta Nablus. Te oryginale Szechem odkryli w 1903 roku niemieccy archeolodzy.
Na dzisiaj to już wszystko. Szechem było miastem wspomnianym w korespondencji z władcami Egiptu. Król Szechem miał przyjąć obcy lud, co nie podobało się Egiptowi. Niektórzy twierdzą, że do tych obcych należeli patriarchowie Abraham i jego potomkowie. Prawnuczkę Abrahama Dinę zgwałcił syn władcy Szechem, który miał imię Szechem. Braca Diny wybili wszystkich mężczyzn, a resztę uprowadzili. Później miasto to stało się miastem schronienia, ale po śmierci Gedeona zaczęto tam czcić Baal-Berita. Syn Gedeona został tam królem, ale potem zniszczył miasto. Król Asyrii sprowadził w to miejsce Samarytan, którzy na pobliskiej górze mieli swoją świątynię. Miasto zostało zniszczone podczas wojny żydowskiej w I wieku. Obok zbudowano miasto Nablus, które istnieje do dzisiaj.
Grupa podkastu Historie Biblijne na facebooku:
https://www.facebook.com/groups/historia.biblijna
Abram przeszedł tę ziemię aż do miejscowości Sychem, do dębu More. Kananejczycy byli wówczas w tej ziemi (Rodzaju 12:6)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/12/6
Na koniec dotarł Jakub szczęśliwie po powrocie z Paddan-Aram do miasta Sychem w ziemi kanaanejskiej i rozbił obóz pod miastem (Rodzaju 33:18)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/33/18
I spowinowaćcie się z nami: Dawajcie nam za żony córki wasze, a bierzcie za żony córki nasze,
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/34/9
Również kości Józefa, które synowie izraelscy sprowadzili z Egiptu, pogrzebano w Sychem na kawałku pola, które nabył Jakub za sto kesytów od synów Chamora, ojca Sychema; należało ono jako dziedziczna posiadłość do synów Józefa.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Jozuego/24/32
Ponadto synowie Efraima mieli miasta wydzielone wśród dziedzictwa synów Manassesa, całe miasta i ich osiedla.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Jozuego/16/9
Gdy usłyszała o tym cała załoga warowni sychemskiej, zeszła do podziemia świątyni Baal-Berit.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Sedziow/9/46
Rechabeam udał się do Sychem, gdyż do Sychem przybył cały Izrael, aby go obwołać królem.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/12/1
Potem Jeroboam rozbudował Sychem na pogórzu efraimskim i zamieszkał w nim. Odszedłszy zaś stamtąd, zbudował Penuel.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/12/25
Zanim przejdziemy do historii opisanej w samej Biblii warto wspomnieć, że miasto Szechem pojawia się w tzw. listach amarneńskich albo listach z Amarny. Te listy to korespondecja faraonów Amenhotepa III i Amenhotepa IV znanego jako Echnaton. Ten ostatni faraon próbował wprowadzić do Egiptu religię monoteistyczną.
W tych listach z Amarny wspomniano Labaya, króla Szechem. Jest on autorem listów 252, 253 oraz 254. W tych listach tłumaczy swój atak na inne miasto oraz korzystanie z pomocy obcego ludu Habiru. Wygląda na to, że Labaya najechał miasto Gezer, a jego syn wynajął Habiru, co było uważane za coś złego. Labaya przyznaje się do tego najazdu, ale zaprzecza aby jego syn wynajmował tych włóczęgów i rabusiów jak są określani Habiru.
Ten lud to jedna z zagadek starożytności. Habiru mieli przywędrować zza Eufratu i mieszkać w wielu miejscach w Kanaanie. Pojawiają się w wielu listach. Niektórzy twierdzą, że była to grupa ludów wśród której przybyli także przodkowie Izraelitów. Miasto Szechem pojawia się już w 12 rozdziale księgi Rodzaju. Czytamy tam: “Abram przeszedł tę ziemię aż do miejscowości Sychem, do dębu More. Kananejczycy byli wówczas w tej ziemi” (Rodzaju 12:6). Właśnie tam Abram dostał obietnicę, że jego potomstwo dostanie tą ziemię. Abram tam zbudował ołtarz. Oczywiście nie w samym mieście, ale przy dębie More.
W listach amareńskich w władca Szechem jest oskarżany o to, że pozwolił Habiru osiedlić się w okolicach miasta. Synowie władcy mieli korzystać z Habiru jako najemników. Dwa pokolenia po Abrahamie Jakub, wnuk Abrama też tam przybył i też rozbił obóz pod miastem. Czytamy o tym w Rodzaju 33:18. W kolejnym wersecie 19 czytamy o tym, że Jakub zakupił kawałek pola i tam zamieszkał. W mieście mieszkał młodzieniec, który miał takie samo imię jak miasto. Nazywano go Sychem lub Szechem. Właśnie o nim mówi 34 rozdział księgi Rodzaju. To on zgwałcił Dinę córkę Jakuba.
Sychem wziął sobie Dinę, ale zamierzał się z nią ożenić. W Rodzaju 34:9 czytamy o propozycji, którą dali mieszkańcy Sechem Jakubowi i jego synom: “spowinowaćcie się z nami: Dawajcie nam za żony córki wasze, a bierzcie za żony córki nasze”. Bracia Diny powiedzieli, że mogą się spowinowacić tylko z obrzezanymi. Sychem przekonał mieszkańców Szechem aby się obrzezali, a wtedy napadli na nich bracia Diny - Symeon i Lewi. Byli to jej bracia rodzeni. Byli dziećmi Jakuba i Lei. Biblia nie mówi, że miasto zostało zniszczone, ale że zabito wszystkich mężczyzn, a kobiety, dzieci oraz zwierzęta zabrano. Można więc powiedzieć, że miasto w sensie pewnej grupy ludzi przestało istnieć.
Jakub się rozgniewał na swoich synów. Rozkazał, aby dano mu wszystkie bożki i kazał je zakopać pod wielkim drzewem niedaleko miasta. Chodzi pewnie o dąb zwany More. Było to święte miejsce dla mieszkańców miasta, którzy podobno przepowiadali przyszłość na podstawie szumu liści tego drzewa. Później miasto było chyba przez długi czas opustoszałe. Gdy Jakub wysłał Józefa by zobaczył gdzie jego bracia pasą stada owiec mieli oni być właśnie niedaleko Szechem.
Z powodu tego, że patriarchowie Abracham, Izaaka i Jakub wędrowali wielokrotnie przez Szechem z północy na południe ta droga została nazwana przez niektórych biblistów: drogą patriarchów. Droga ta prowadziła od Megiddo, przez Szechem, do Jerozolimy, a później do Hebronu i Beer Szeby. Była to droga przez środek Ziemi Obiecanej. Dla odróżnienia droga prowadząca wzdłuż wybrzeża była nazywana drogą królewską.
Miasto to pojawia się ponownie w Biblii dopiero po wyjściu z Egiptu i podbiciu Ziemi Obiecanej. W Jozuego 24:32 czytamy: “Również kości Józefa, które synowie izraelscy sprowadzili z Egiptu, pogrzebano w Sychem na kawałku pola, które nabył Jakub za sto kesytów od synów Chamora, ojca Sychema”. Miasto to znalazło się na terenie przyznanym Manasesowi. Jednak Efraimici dostali chyba za mało terenu i mieli oni swoje miasta na terenie Manaswsa. Były to enklawy Efraimitów na terenie Manasesa. Mówi o tym Jozuego 16:9: “synowie Efraima mieli miasta wydzielone wśród dziedzictwa synów Manassesa, całe miasta i ich osiedla”.
Gdy później przekazywano miasta dla Lewitów i kapłanów. Szechem zostało dane Lewitom od plemienia Efraima. Szechem stało się miastem schronienia. Co to znaczy? W Izraelu wybrano 6 miast, do których mógł uciec każdy kto zabił kogoś niechcący. Musiał przebywać w takim mieście aż do śmierci arcykapłana. Szechem było więc jednym z sześciu centrów religijnych. Przypominam, że Jerozolima nie była jeszcze wtedy w rękach Izraelitów. Jozue przed swoją śmiercią zgromadził wszystkich Izraelitów właśnie w Szechem. Czytamy o tym w Jozuego rozdziale 24. Zapytał on ich wtedy o to czy pozostaną wierni Bogu. Zgromadzenie w Szechem Izraelici to obiecali. Czy dotrzymali tej obietnicy?
Właśnie w tym mieście, w Szechem Izraelici zaczęli czcić Baal Berita, co znaczy Pan Przymierza. W Księdze Sędziów, rozdziale 9 czytamy o tym jak syn Gedeona z nałożnicy pochodzącej właśnie z Szechem poprosił mieszkańców tego miasta o poparcie. Wzięli oni pieniądze ze świątyni Baal Berita i dali je jemu. On zaś zabił swoich braci, innych synów Gedeona i został królem tego miasta. Jednak później mieszkańcy Szechem podczas święta dla Baala popili sobie i zaczęli przeklinać swojego króla. Doszło do wojny. Ludzie schronili się w tej świątyni w podziemiu i tam zginęli od ognia podłożonego przez Abimelecha, syna Gedeona. On później zniszczył miasto i ziemię posypał solą.
Z czasem miasto musiało zostać odbudowane, bo właśnie tam udał się Rechoboam, syn Salomona. W 1 Królewskiej 12:1 czytamy: “Rechabeam udał się do Sychem, gdyż do Sychem przybył cały Izrael, aby go obwołać królem”. Rechoboam nie chciał ulżyć pracy ludowi i od jego królestwa oderwało się 10 plemion. Powstało północne państwo Izrael, a Rechoboam rządził w Jerozolimie tylko nad 2 plemionami. Na północy królem został Jeroboam. Mówiłem o nim w pierwszym odcinku tego podkastu. Gdzie była stolica tego nowego królestwa? Na samym początku właśnie w Szechem.
Po powrocie Izraelitów z niewoli babilońskiej na tym terenie, między innymi w mieście Szechem mieszkali Samarytanie. To miasto znajdowało się pomiędzy górami Garizim i Ebal. Ta pierwsza góra czyli Garizim miała wielkie znaczenie dla Samarytan. Kiedy Jezus rozmawiał z Samarytanką przy studni dyskutowali właśnie o tym, czy Bogu należy cześć oddawać w Jerozolimie czy może na górze Garizim.
Gdy w 66 roku wybuchło powstanie żydowskie przeciwko Rzymianom zbuntowali się także Samarytanie. Rzymianie powrócili i zniszczyli wszystkie miasta, między innymi Szechem. Później zbudowali w okolicy miasto, które istnieje do dzisiaj, a nazywa się Nablus. Współcześni Żydzi mówią na miasto Nablus - Szechem, choć oryginalne Szechem leżało na wschód od współczesnego miasta Nablus. Te oryginale Szechem odkryli w 1903 roku niemieccy archeolodzy.
Na dzisiaj to już wszystko. Szechem było miastem wspomnianym w korespondencji z władcami Egiptu. Król Szechem miał przyjąć obcy lud, co nie podobało się Egiptowi. Niektórzy twierdzą, że do tych obcych należeli patriarchowie Abraham i jego potomkowie. Prawnuczkę Abrahama Dinę zgwałcił syn władcy Szechem, który miał imię Szechem. Braca Diny wybili wszystkich mężczyzn, a resztę uprowadzili. Później miasto to stało się miastem schronienia, ale po śmierci Gedeona zaczęto tam czcić Baal-Berita. Syn Gedeona został tam królem, ale potem zniszczył miasto. Król Asyrii sprowadził w to miejsce Samarytan, którzy na pobliskiej górze mieli swoją świątynię. Miasto zostało zniszczone podczas wojny żydowskiej w I wieku. Obok zbudowano miasto Nablus, które istnieje do dzisiaj.
Grupa podkastu Historie Biblijne na facebooku:
https://www.facebook.com/groups/historia.biblijna
Abram przeszedł tę ziemię aż do miejscowości Sychem, do dębu More. Kananejczycy byli wówczas w tej ziemi (Rodzaju 12:6)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/12/6
Na koniec dotarł Jakub szczęśliwie po powrocie z Paddan-Aram do miasta Sychem w ziemi kanaanejskiej i rozbił obóz pod miastem (Rodzaju 33:18)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/33/18
I spowinowaćcie się z nami: Dawajcie nam za żony córki wasze, a bierzcie za żony córki nasze,
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/34/9
Również kości Józefa, które synowie izraelscy sprowadzili z Egiptu, pogrzebano w Sychem na kawałku pola, które nabył Jakub za sto kesytów od synów Chamora, ojca Sychema; należało ono jako dziedziczna posiadłość do synów Józefa.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Jozuego/24/32
Ponadto synowie Efraima mieli miasta wydzielone wśród dziedzictwa synów Manassesa, całe miasta i ich osiedla.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Jozuego/16/9
Gdy usłyszała o tym cała załoga warowni sychemskiej, zeszła do podziemia świątyni Baal-Berit.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Sedziow/9/46
Rechabeam udał się do Sychem, gdyż do Sychem przybył cały Izrael, aby go obwołać królem.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/12/1
Potem Jeroboam rozbudował Sychem na pogórzu efraimskim i zamieszkał w nim. Odszedłszy zaś stamtąd, zbudował Penuel.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/12/25
28 - Jerozolima cz. 4
2022-01-18 08:51:46
Dzisiaj czwarta część historii Jerozolimy, czyli okres pod panowaniem rzymskim. Były to bardzo ciekawe czasy. Właśnie wtedy w Palestynie pojawił się Jezus. Był to też okres gdy upadał republika rzymska i rodziło się cesarstwo. Jak jednak doszło do tego, że Judea znalazła się pod rzymskim panowaniem? Wiele osób sobie wyobraża, że Rzymianie podbili Judeę. Nic bardziej błędnego. W poprzednim odcinku mówiłem o czasach gdy Judea znajdowała się pomiędzy dwoma greckimi królestwami. Na północy była Syria gdzie rządzili Seleucydowie, a na południu Egipt, gdzie rządzili Ptolemeusze. W Judei wybuchło powstanie Machabeuszy zwanych też Hasmoneuszami. Byli oni królami z rodu kapłańskiego. Biblia w Psalmie 110:4 zapowiadała: “Tyś kapłanem na wieki według porządku Melchisedeka”. Ten wspomniany Melchisedek był jednocześnie królem i kapłanem, a rządził w Salem czyli w Jerozolimie. Teraz pojawili się królowie, którzy tak jak tamten Melchisedek także byli kapłanami. Czy wierzyli, że tak spełnili proroctwo? Tak więc przez jakiś czas istniało państwo Hasmoneuszy pomiędzy dwoma królestwami greckimi. Wtedy przybyli Rzymianie pod wodzą Pompejusza Wielkiego. W tym czasie w Judei trwała wojna domowa pomiędzy Arystobulem i Janem Hirkanem. Gdy na północy pojawili się Rzymianie obaj bracia zaczęli prosić ich o pomoc i rozstrzygnięcie sporu. Innymi słowy poddali się pod rzymskie panowanie. Zgodzili się płacić podatki. Zgodzili się także na to, że Rzymianie będą decydować kto ma rządzić w Judei. Mówiłem już o tym podczas omawiania rodziny Heroda Wielkiego. Zarówno on sam jak i jego synowie dostawali władzę od Rzymian. Rzymianie ostatecznie przekazali władzę nie kapłanom z rodu Hasmoneuszy, ale ich doradcom i właśnie w ten sposób do władzy doszedł Herod Wielki oraz później jego potomkowie. Herod został nazwany Wielkim z tego samego powodu co nasz Kazimierz Wielki. Herod budował dużo. Przebudował świątynię w Jerozolimie oraz zbudował wiele nowych budynków i całych miast. Mówiłem o tym w odcinku 11 poświęconym budowlom Heroda Wielkiego. W Jerozolimie były wtedy przynajmniej trzy stronnictwa. Saduceusze było to stronnictwo bogatych kapłanów. Faryzeusze było to stronnictwo z którego wyrósł współczesny rabinizm. Istniało jednak jeszcze jedno stronnictwo. W Mateusza rozdziale 22 czytamy o tym jak te skłócone ze sobą stronnictwa próbują złapać Jezusa jakimś podchwytliwym pytaniem. Faryzeusze pytają o najważniejsze prawo, Saduceusze o kwestię zmartwychwstania. W wersetach 16 i 17 czytamy o jeszcze jednej próbie: “Wysłali do niego uczniów swoich wraz z Herodianami, którzy powiedzieli: Nauczycielu, wiemy, że jesteś szczery i drogi Bożej w prawdzie uczysz, i na nikim ci nie zależy, albowiem nie oglądasz się na osobę ludzką. Powiedz nam przeto: Jak ci się zdaje? Czy należy płacić podatek cesarzowi, czy nie?” Herodianie to było stronnictwo Heroda. Herod dostał władzę od Rzymian, którzy w zamian żądali podatków. Faryzeusze byli przeciwni ich płaceniu, a stronnictwo Heroda je popierało. Ponieważ do Jezusa przyszli razem nie miało znaczenia co on odpowie. Gdyby powiedział, że należy płacić Faryzeusze by go oskarżyli o sprzyjanie Rzymianom. Gdyby jednak powiedział, że nie trzeba zostałby pewnie uwięziony przez tych stronników Heroda. Jak wiemy Jezusa jednak wybrnął z tej pułapki. Wśród Żydów było jednak wielu, którzy byli przeciwni dominacji Rzymu i płaceniu podatków. Doprowadziło to do wybuchu powstania w 66 roku. Rzymianie pod wodzą Cestiusza Gallusa oblegli Jerozolimę. Walczyli tam przez 6 dni i podobno już prawie zwyciężali gdy Gallus odwołał oblężenie i wycofał się spod murów Jerozolimy. Żydzi ruszyli za nim i atakowali jego wojska. Podobno Gallus umarł ze wstydu w Syrii. Dowódcą wojska mianowano przyszłego cesarza Wespazjana, który wraz ze swoim synem Tytusem zaczął walczyć z powstańcami żydowskimi. W 69 roku Wespazjan został ogłoszony cesarzem, a więc w 70 roku pod Jerozolimę podszedł jego syn Tytus. W jego obozie oprócz żołnierzy byli także Żydzi. Tytus miał więźnia o imieniu Józef, który potem przybrał nazwisko Flawiusz. Tak się nazywali Wespazjan i Tytus. Ten żydowski historyk pod tym imieniem - Józef Flawiusz opisał “Wojnę Żydowską”. W obozie Tytusa była także Berenika, prawnuczka Heroda Wielkiego. Prosiła ona podobno, żeby Tytus oszczędził świątynię zbudowaną przez jej pradziadka. Mimo tego, że była kochanką Tytusa jej życzenie nie zostało spełnione. Jerozolima została zniszczona, świątynia spalona, a mury rozwalone. Zgodnie ze słowami Jezusa “nie pozostał tam kamień na kamieniu”. Według Józefa Flawiusza świątynia została splądrowana i spalona w rocznicę zniszczenia pierwszej świątyni, którą kilkaset lat wcześniej zniszczył Nabuchodonozor. Gdyby tak rzeczywiście było byłby to niezły zbieg okoliczności. Jednak czytając Józefa Flawiusza trzeba pamiętać, że trochę koloryzował. Jerozolima została zdobyta przez Rzymian 8 września 70 roku n.e. Na tym zakończę. Oczywiście historia Jerozolimy pod panowaniem Rzymian, później Persów, potem znowu Rzymian, potem Bizancjum itd. jest bardzo ciekawa, ale to już raczej nie jest historia biblijna. Przysiągł Pan i nie pożałuje: Tyś kapłanem na wieki według porządku Melchisedeka (Psalm 110:4) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Psalmow/110/4 I wysłali do niego uczniów swoich wraz z Herodianami, którzy powiedzieli: Nauczycielu, wiemy, że jesteś szczery i drogi Bożej w prawdzie uczysz, i na nikim ci nie zależy, albowiem nie oglądasz się na osobę ludzką. Powiedz nam przeto: Jak ci się zdaje? Czy należy płacić podatek cesarzowi, czy nie? (Mateusza 22:16-17) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Mateusza/22/16
Dzisiaj czwarta część historii Jerozolimy, czyli okres pod panowaniem rzymskim. Były to bardzo ciekawe czasy. Właśnie wtedy w Palestynie pojawił się Jezus. Był to też okres gdy upadał republika rzymska i rodziło się cesarstwo. Jak jednak doszło do tego, że Judea znalazła się pod rzymskim panowaniem? Wiele osób sobie wyobraża, że Rzymianie podbili Judeę. Nic bardziej błędnego.
W poprzednim odcinku mówiłem o czasach gdy Judea znajdowała się pomiędzy dwoma greckimi królestwami. Na północy była Syria gdzie rządzili Seleucydowie, a na południu Egipt, gdzie rządzili Ptolemeusze. W Judei wybuchło powstanie Machabeuszy zwanych też Hasmoneuszami. Byli oni królami z rodu kapłańskiego. Biblia w Psalmie 110:4 zapowiadała: “Tyś kapłanem na wieki według porządku Melchisedeka”. Ten wspomniany Melchisedek był jednocześnie królem i kapłanem, a rządził w Salem czyli w Jerozolimie. Teraz pojawili się królowie, którzy tak jak tamten Melchisedek także byli kapłanami. Czy wierzyli, że tak spełnili proroctwo?
Tak więc przez jakiś czas istniało państwo Hasmoneuszy pomiędzy dwoma królestwami greckimi. Wtedy przybyli Rzymianie pod wodzą Pompejusza Wielkiego. W tym czasie w Judei trwała wojna domowa pomiędzy Arystobulem i Janem Hirkanem. Gdy na północy pojawili się Rzymianie obaj bracia zaczęli prosić ich o pomoc i rozstrzygnięcie sporu. Innymi słowy poddali się pod rzymskie panowanie. Zgodzili się płacić podatki. Zgodzili się także na to, że Rzymianie będą decydować kto ma rządzić w Judei. Mówiłem już o tym podczas omawiania rodziny Heroda Wielkiego. Zarówno on sam jak i jego synowie dostawali władzę od Rzymian.
Rzymianie ostatecznie przekazali władzę nie kapłanom z rodu Hasmoneuszy, ale ich doradcom i właśnie w ten sposób do władzy doszedł Herod Wielki oraz później jego potomkowie. Herod został nazwany Wielkim z tego samego powodu co nasz Kazimierz Wielki. Herod budował dużo. Przebudował świątynię w Jerozolimie oraz zbudował wiele nowych budynków i całych miast. Mówiłem o tym w odcinku 11 poświęconym budowlom Heroda Wielkiego.
W Jerozolimie były wtedy przynajmniej trzy stronnictwa. Saduceusze było to stronnictwo bogatych kapłanów. Faryzeusze było to stronnictwo z którego wyrósł współczesny rabinizm. Istniało jednak jeszcze jedno stronnictwo. W Mateusza rozdziale 22 czytamy o tym jak te skłócone ze sobą stronnictwa próbują złapać Jezusa jakimś podchwytliwym pytaniem. Faryzeusze pytają o najważniejsze prawo, Saduceusze o kwestię zmartwychwstania. W wersetach 16 i 17 czytamy o jeszcze jednej próbie: “Wysłali do niego uczniów swoich wraz z Herodianami, którzy powiedzieli: Nauczycielu, wiemy, że jesteś szczery i drogi Bożej w prawdzie uczysz, i na nikim ci nie zależy, albowiem nie oglądasz się na osobę ludzką. Powiedz nam przeto: Jak ci się zdaje? Czy należy płacić podatek cesarzowi, czy nie?”
Herodianie to było stronnictwo Heroda. Herod dostał władzę od Rzymian, którzy w zamian żądali podatków. Faryzeusze byli przeciwni ich płaceniu, a stronnictwo Heroda je popierało. Ponieważ do Jezusa przyszli razem nie miało znaczenia co on odpowie. Gdyby powiedział, że należy płacić Faryzeusze by go oskarżyli o sprzyjanie Rzymianom. Gdyby jednak powiedział, że nie trzeba zostałby pewnie uwięziony przez tych stronników Heroda. Jak wiemy Jezusa jednak wybrnął z tej pułapki.
Wśród Żydów było jednak wielu, którzy byli przeciwni dominacji Rzymu i płaceniu podatków. Doprowadziło to do wybuchu powstania w 66 roku. Rzymianie pod wodzą Cestiusza Gallusa oblegli Jerozolimę. Walczyli tam przez 6 dni i podobno już prawie zwyciężali gdy Gallus odwołał oblężenie i wycofał się spod murów Jerozolimy. Żydzi ruszyli za nim i atakowali jego wojska. Podobno Gallus umarł ze wstydu w Syrii. Dowódcą wojska mianowano przyszłego cesarza Wespazjana, który wraz ze swoim synem Tytusem zaczął walczyć z powstańcami żydowskimi. W 69 roku Wespazjan został ogłoszony cesarzem, a więc w 70 roku pod Jerozolimę podszedł jego syn Tytus.
W jego obozie oprócz żołnierzy byli także Żydzi. Tytus miał więźnia o imieniu Józef, który potem przybrał nazwisko Flawiusz. Tak się nazywali Wespazjan i Tytus. Ten żydowski historyk pod tym imieniem - Józef Flawiusz opisał “Wojnę Żydowską”. W obozie Tytusa była także Berenika, prawnuczka Heroda Wielkiego. Prosiła ona podobno, żeby Tytus oszczędził świątynię zbudowaną przez jej pradziadka. Mimo tego, że była kochanką Tytusa jej życzenie nie zostało spełnione. Jerozolima została zniszczona, świątynia spalona, a mury rozwalone. Zgodnie ze słowami Jezusa “nie pozostał tam kamień na kamieniu”.
Według Józefa Flawiusza świątynia została splądrowana i spalona w rocznicę zniszczenia pierwszej świątyni, którą kilkaset lat wcześniej zniszczył Nabuchodonozor. Gdyby tak rzeczywiście było byłby to niezły zbieg okoliczności. Jednak czytając Józefa Flawiusza trzeba pamiętać, że trochę koloryzował. Jerozolima została zdobyta przez Rzymian 8 września 70 roku n.e. Na tym zakończę. Oczywiście historia Jerozolimy pod panowaniem Rzymian, później Persów, potem znowu Rzymian, potem Bizancjum itd. jest bardzo ciekawa, ale to już raczej nie jest historia biblijna.
Przysiągł Pan i nie pożałuje: Tyś kapłanem na wieki według porządku Melchisedeka (Psalm 110:4)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Psalmow/110/4
I wysłali do niego uczniów swoich wraz z Herodianami, którzy powiedzieli: Nauczycielu, wiemy, że jesteś szczery i drogi Bożej w prawdzie uczysz, i na nikim ci nie zależy, albowiem nie oglądasz się na osobę ludzką. Powiedz nam przeto: Jak ci się zdaje? Czy należy płacić podatek cesarzowi, czy nie? (Mateusza 22:16-17)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Mateusza/22/16
W poprzednim odcinku mówiłem o czasach gdy Judea znajdowała się pomiędzy dwoma greckimi królestwami. Na północy była Syria gdzie rządzili Seleucydowie, a na południu Egipt, gdzie rządzili Ptolemeusze. W Judei wybuchło powstanie Machabeuszy zwanych też Hasmoneuszami. Byli oni królami z rodu kapłańskiego. Biblia w Psalmie 110:4 zapowiadała: “Tyś kapłanem na wieki według porządku Melchisedeka”. Ten wspomniany Melchisedek był jednocześnie królem i kapłanem, a rządził w Salem czyli w Jerozolimie. Teraz pojawili się królowie, którzy tak jak tamten Melchisedek także byli kapłanami. Czy wierzyli, że tak spełnili proroctwo?
Tak więc przez jakiś czas istniało państwo Hasmoneuszy pomiędzy dwoma królestwami greckimi. Wtedy przybyli Rzymianie pod wodzą Pompejusza Wielkiego. W tym czasie w Judei trwała wojna domowa pomiędzy Arystobulem i Janem Hirkanem. Gdy na północy pojawili się Rzymianie obaj bracia zaczęli prosić ich o pomoc i rozstrzygnięcie sporu. Innymi słowy poddali się pod rzymskie panowanie. Zgodzili się płacić podatki. Zgodzili się także na to, że Rzymianie będą decydować kto ma rządzić w Judei. Mówiłem już o tym podczas omawiania rodziny Heroda Wielkiego. Zarówno on sam jak i jego synowie dostawali władzę od Rzymian.
Rzymianie ostatecznie przekazali władzę nie kapłanom z rodu Hasmoneuszy, ale ich doradcom i właśnie w ten sposób do władzy doszedł Herod Wielki oraz później jego potomkowie. Herod został nazwany Wielkim z tego samego powodu co nasz Kazimierz Wielki. Herod budował dużo. Przebudował świątynię w Jerozolimie oraz zbudował wiele nowych budynków i całych miast. Mówiłem o tym w odcinku 11 poświęconym budowlom Heroda Wielkiego.
W Jerozolimie były wtedy przynajmniej trzy stronnictwa. Saduceusze było to stronnictwo bogatych kapłanów. Faryzeusze było to stronnictwo z którego wyrósł współczesny rabinizm. Istniało jednak jeszcze jedno stronnictwo. W Mateusza rozdziale 22 czytamy o tym jak te skłócone ze sobą stronnictwa próbują złapać Jezusa jakimś podchwytliwym pytaniem. Faryzeusze pytają o najważniejsze prawo, Saduceusze o kwestię zmartwychwstania. W wersetach 16 i 17 czytamy o jeszcze jednej próbie: “Wysłali do niego uczniów swoich wraz z Herodianami, którzy powiedzieli: Nauczycielu, wiemy, że jesteś szczery i drogi Bożej w prawdzie uczysz, i na nikim ci nie zależy, albowiem nie oglądasz się na osobę ludzką. Powiedz nam przeto: Jak ci się zdaje? Czy należy płacić podatek cesarzowi, czy nie?”
Herodianie to było stronnictwo Heroda. Herod dostał władzę od Rzymian, którzy w zamian żądali podatków. Faryzeusze byli przeciwni ich płaceniu, a stronnictwo Heroda je popierało. Ponieważ do Jezusa przyszli razem nie miało znaczenia co on odpowie. Gdyby powiedział, że należy płacić Faryzeusze by go oskarżyli o sprzyjanie Rzymianom. Gdyby jednak powiedział, że nie trzeba zostałby pewnie uwięziony przez tych stronników Heroda. Jak wiemy Jezusa jednak wybrnął z tej pułapki.
Wśród Żydów było jednak wielu, którzy byli przeciwni dominacji Rzymu i płaceniu podatków. Doprowadziło to do wybuchu powstania w 66 roku. Rzymianie pod wodzą Cestiusza Gallusa oblegli Jerozolimę. Walczyli tam przez 6 dni i podobno już prawie zwyciężali gdy Gallus odwołał oblężenie i wycofał się spod murów Jerozolimy. Żydzi ruszyli za nim i atakowali jego wojska. Podobno Gallus umarł ze wstydu w Syrii. Dowódcą wojska mianowano przyszłego cesarza Wespazjana, który wraz ze swoim synem Tytusem zaczął walczyć z powstańcami żydowskimi. W 69 roku Wespazjan został ogłoszony cesarzem, a więc w 70 roku pod Jerozolimę podszedł jego syn Tytus.
W jego obozie oprócz żołnierzy byli także Żydzi. Tytus miał więźnia o imieniu Józef, który potem przybrał nazwisko Flawiusz. Tak się nazywali Wespazjan i Tytus. Ten żydowski historyk pod tym imieniem - Józef Flawiusz opisał “Wojnę Żydowską”. W obozie Tytusa była także Berenika, prawnuczka Heroda Wielkiego. Prosiła ona podobno, żeby Tytus oszczędził świątynię zbudowaną przez jej pradziadka. Mimo tego, że była kochanką Tytusa jej życzenie nie zostało spełnione. Jerozolima została zniszczona, świątynia spalona, a mury rozwalone. Zgodnie ze słowami Jezusa “nie pozostał tam kamień na kamieniu”.
Według Józefa Flawiusza świątynia została splądrowana i spalona w rocznicę zniszczenia pierwszej świątyni, którą kilkaset lat wcześniej zniszczył Nabuchodonozor. Gdyby tak rzeczywiście było byłby to niezły zbieg okoliczności. Jednak czytając Józefa Flawiusza trzeba pamiętać, że trochę koloryzował. Jerozolima została zdobyta przez Rzymian 8 września 70 roku n.e. Na tym zakończę. Oczywiście historia Jerozolimy pod panowaniem Rzymian, później Persów, potem znowu Rzymian, potem Bizancjum itd. jest bardzo ciekawa, ale to już raczej nie jest historia biblijna.
Przysiągł Pan i nie pożałuje: Tyś kapłanem na wieki według porządku Melchisedeka (Psalm 110:4)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Psalmow/110/4
I wysłali do niego uczniów swoich wraz z Herodianami, którzy powiedzieli: Nauczycielu, wiemy, że jesteś szczery i drogi Bożej w prawdzie uczysz, i na nikim ci nie zależy, albowiem nie oglądasz się na osobę ludzką. Powiedz nam przeto: Jak ci się zdaje? Czy należy płacić podatek cesarzowi, czy nie? (Mateusza 22:16-17)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Mateusza/22/16
27 - Jerozolima cz. 3
2021-12-02 16:36:49
Dzisiaj trzecia część historii Jerozolimy, czyli okres od wyzwolenia z Babilonu do powstania Machabeuszy. Innymi słowy Jerozolima w czasach imperium Perskiego i później w czasach hellenistycznych. Czasy perskie to Jerozolima na skraju imperium czyli na prowincji. Później w czasach hellenistycznych czyli podczas rządów Greków Jerozolima i jej okolice były placem boju pomiędzy dwoma królestwami greckimi. Zacznijmy jednak od początku. Powrót do Jerozolimy opisuje księga Ezdrasza. W rozdziale pierwszym przepisano dekret króla Cyrusa, który zezwolił na powrót i odbudowę świątyni w Jerozolimie. Oddał też naczynia, które zrabowali Babilończycy podczas zagłady Jerozolimy. Rozdział drugi wylicza tych, którzy wrócili. W wersecie 64 czytamy, że było ich 42 tysiące. Po przybyciu rozeszli się do różnych miast i pewnie odbudowywali sobie domy jednak w miesiącu 7 przybyli do Jerozolimy. W Ezdrasza 3:2 czytamy: “Wtedy Jeszua, syn Josadaka, wraz ze swoimi braćmi kapłanami i Zerubbabel, syn Szealtiela wraz ze swoimi braćmi zabrali się do budowy ołtarza Bogu Izraela, aby składać na nim ofiary całopalne, jak to jest przepisane w zakonie Mojżesza, męża Bożego”. Nie oznaczało to, że odbudowano wtedy świątynię. Odbudowano jedynie ołtarz i zaczęto na nim składać ofiary. Ten miesiąc siódmy, w którym to się wydarzyło nazywał się Tiszri i przypadał gdzieś na przełom września i października. Wtedy obchodzono święto namiotów nazywane też świętem szałasów. Izraelici obchodzili to święto, ale odbudowa świątynii ruszyła dopiero pół roku później. W Ezdrasza 3:8 czytamy: “A w drugim roku po ich przybyciu do domu Bożego w Jeruzalemie, w drugim miesiącu: Zerubbabel, syn Szealtiela, i Jeszua, syn Josadaka, i reszta ich braci, kapłani i Lewici oraz wszyscy, którzy powrócili z niewoli do Jeruzalemu, rozpoczęli odbudowę”. Jak im poszło? Asyryjczycy i później Babilończycy mieli strategię zabezpieczania się przed buntem. Po prostu wywozili ludzi w obce miejsca. Tak więc Izraelici poszli do niewoli do Asyrii, a później do Babilonu. Za to do Izraela sprowadzono inne ludy. Najbardziej znani są Samarytanie. Praktykowali oni synkretyzm religijny czyli połączyli swoje religie z miejscową religią czyli religią Izraelitów. Gdy ci powrócili Samarytanie i inne ludy zaproponowały współpracę. Ich słowa zacytowano w Ezdrasza 4:2 “Przystąpili do Zerubbabela, do Jeszuy i do naczelników rodów, i rzekli do nich: Będziemy budować razem z wami, gdyż czcimy Boga waszego tak jak wy i składamy mu ofiary od czasów Asarchaddona, króla asyryjskiego, który nas tutaj sprowadził”. Izraelici się na to nie zgodzili, a niechęć czy wręcz nienawiść pomiędzy Żydami i Samarytanami istnieje do dzisiaj. Księga Ezdrasza opisuje odbudowę Świątyni. Późniejsza księga Nehemiasz opisuje odbudowę murów. Tak więc najpierw odbudowano ołtarz, potem świątynię, a na końcu mury Jerozolimy. Ile to trwało? Izraelici powrócili z niewoli w Babilonie około 537 p.n.e. Rok później w 536 p.n.e. położono fundamenty świątynii, ale odbudowę zakończono dopiero w 515 p.n.e. Zajęło to ponad 20 lat. Z kolei mury Jerozolimy odbudowano dopiero w 455 p.n.e. czyli ponad 80 lat od powrotu. Świątynię budowano 20 lat, bo sprzeciwiały się okoliczne narody. Za to mury Jerozolimy odbudowano szybko Nehemiasza 6:15 mówi tak: “A mur został wykończony dwudziestego piątego dnia miesiąca Elul, w ciągu pięćdziesięciu dwóch dni”. Niestety nie wiemy wiele o tym co się później działo w Jerozolimie. Należała ona do imperium perskiego i była miastem na prowincji. Coś jak Warszawa w zaborze rosyjskim, czy Kraków w zaborze austryjackim. Później jednak państwo perskie upadło. W 333 p.n.e. Aleksander Wielki pokonał armię perską w bitwie pod Issos. Ruszył oblegać Tyr i zażądał pomocy od Żydów w Jerozolimie. Ci pozostali lojalni Dariuszowi, królowi Persji. Grekom za to chętnie pomogli Samarytanie. Później gdy Aleksander już zdobył Tyr ruszył na Jerozolimę wraz z Samarytanami, zaprzysięgłymi wrogami Żydów. Wg Józefa Flawiusza Żydzi pokazali mu wtedy proroctwo Daniela mówiące o tym, że grecki król pokona Persję. W Daniela 8:20, 21 czytamy: “Baran z dwoma rogami, którego widziałeś, oznacza królów Medii i Persji. A kozioł, to król grecki, a wielki róg, który jest między jego oczami, to król pierwszy”. Aleksander uwielbiał proroctwa i być może to zmieniło jego stosunek do Żydów. Zawsze mnie to zastanawiało, czy Żydzi pokazali Aleksandrowi całe proroctwo czy tylko część dotyczącą jego samego. Kolejny werset, Daniela 8:22 mówi: “A to, że został złamany, a cztery inne wyrosły zamiast niego, znaczy: Z jego narodu powstaną cztery królestwa, ale nie z taką mocą, jaką on miał”. Państwo Aleksandra Wielkiego rozpadło się na cztery mniejsze. Dla historii biblijnej ważne są dwa z nich: Syria i Egipt. Pamiętajcie jednak, że w tych dwóch państwach rządzili grecy. W Syrii dynastia Seleucydów, a w Egipcie dynastia Ptolemeuszy. Toczyli oni ze sobą wojny, a polem bitwy była właśnie Palestyna. Jeden z królów syryjskich z dynastii Seleucydów, Antioch IV Epifanes, złupił Jerozolimę. Poświęcił też tamtejszą świątynię Zeusowi Olimpijskiemu. Wybuchło wtedy powstanie Machabeuszów. Czytamy o tym w 1 Machabejskiej “W tym czasie powstał Matatiasz, syn Jana, syna Symeona, kapłan z pokolenia Joariba z Jerozolimy, który mieszkał w Modin. Miał on pięciu synów: Jana, który miał przydomek Gaddi, Szymona, który miał przydomek Tassi, Judę, który miał przydomek Machabeusz” (1 Machabejska 2:1-4). Kapłan Matatiasz Hasmoneusz odmówił złożenia ofiary i później uciekł wraz z pięcioma synami. Jeden z nich (z tych synów) Juda Machabeusz zdobył Jerozolimę w 164 p.n.e. i ponownie poświęcił świątynię. Tak narodziło się święto Chanuka, które jest obchodzone właśnie w rocznicę ponownego poświęcenia świątyni w Jerozolimie. Mamy więc w Biblii dość dokładny opis tego co się działo z Jerozolimę przez około 100 lat po powrocie z Babilonu. Późniejszy okres jest opisany właśnie w 1 Księdze Machabejskiej, którą jednak nie wszyscy uważają za księgę biblijną. W polskich przekładach Pisma Świętego można tą księgę znaleźć tylko w przekładach katolickich, np. w Biblii Tysiąclecia. Nie ma tej księgi w przekładach protestanckich, np. w Biblii warszawskiej. Jednak nawet przeciwnicy tej księgi uznają jej wartość historyczną. Niezależnie więc drogi słuchaczu jaki masz stosunek do wartości religijnej księgi 1 Machabejskiej to na pewno warto ją przeczytać z powodów historycznych. Mamy tam opis tego co się działo w Jerozolimie. Żydzi podzielili się na tych wiernych religii i tradycji oraz tych, którzy się helenizowali czyli przyjmowali kulturę i religię grecką. W 1 Machabejskiej 1:14 i 15 czytamy: “W Jerozolimie więc wybudowali gimnazjum według pogańskich zwyczajów. Pozbyli się też znaku obrzezania i odpadli od świętego przymierza. Sprzęgli się też z poganami i zaprzedali się [im], aby robić to, co złe”. Tradycja mówi, że Żydzi zaczęli uprawiać greckie sporty, w tym zapasy. Grecy robili to nago. Żydzi, którzy chcieli się przyłączyć wstydzili się obrzezania. Robili sobie więc dość bolesną operację, która miała odtworzyć im ucięty po urodzeniu napletek. Tak więc w Jerozolimie byli wtedy zhellenizowani Żydzi oraz ci wierni tradycji. Król grecki postawił ołtarz Zeusa, co musiało się podobać tym pierwszym, ale wywołało bunt tych drugich. Machabeusze wygrali i odnowili ołtarz w Jerozolimie. Ich stronnictwo, czyli stronnictwo przeciwników hellenizacji podzieliło się co najmniej na trzy grupy: esseńczyków, faryzeuszy i saduceuszy. Ale o tym mówiłem już w odcinku 9. Na dzisiaj to wszystko. W następnym odcinku powiemy trochę o historii Jerozolimy w czasach rzymskich. Podsumowując dzisiejszy odcinek. Gdy rządzili Persowie w Jerozolimie odbudowano najpierw sam ołtarz, potem całą świątynię, a na końcu mury Jerozolimy 80 lat po powrocie z Babilonu. Później Persja upadła pokonana przez Aleksandra. Powstało wiele greckich państw. Na północy Izraela grecka Syria czyli państwo Seleucydów, a na południu grecki Egipt czyli państwo Ptolemeuszów. Walczyli oni o wpływy w Jerozolimie. Syryjski król Antioch IV Epifanes postawił w Jerozolimie ołtarz dla Zeusa, ale powstanie Machabeuszów przywróciło dawne zwyczaje. Wtedy Jeszua, syn Josadaka, wraz ze swoimi braćmi kapłanami i Zerubbabel, syn Szealtiela wraz ze swoimi braćmi zabrali się do budowy ołtarza Bogu Izraela, aby składać na nim ofiary całopalne, jak to jest przepisane w zakonie Mojżesza, męża Bożego (Ezdrasza 3:2) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/3/2 A w drugim roku po ich przybyciu do domu Bożego w Jeruzalemie, w drugim miesiącu: Zerubbabel, syn Szealtiela, i Jeszua, syn Josadaka, i reszta ich braci, kapłani i Lewici oraz wszyscy, którzy powrócili z niewoli do Jeruzalemu, rozpoczęli odbudowę, ustanawiając Lewitów w wieku od dwudziestego roku życia wzwyż nadzorcami robót przy budowie domu Pana (Ezdrasza 3:8) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/3/8 Przystąpili do Zerubbabela, do Jeszuy i do naczelników rodów, i rzekli do nich: Będziemy budować razem z wami, gdyż czcimy Boga waszego tak jak wy i składamy mu ofiary od czasów Asarchaddona, króla asyryjskiego, który nas tutaj sprowadził (Ezdrasza 4:2) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/4/2 A mur został wykończony dwudziestego piątego dnia miesiąca Elul, w ciągu pięćdziesięciu dwóch dni (Nehemiasza 6:15) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Nehemiasza/6/15 Baran z dwoma rogami, którego widziałeś, oznacza królów Medii i Persji. A kozioł, to król grecki, a wielki róg, który jest między jego oczami, to król pierwszy (Daniela 8:20) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Daniela/8/20 A to, że został złamany, a cztery inne wyrosły zamiast niego, znaczy: Z jego narodu powstaną cztery królestwa, ale nie z taką mocą, jaką on miał (Daniela 8:22) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Daniela/8/22 1 Machabejska, rozdział 2 https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=1055
Dzisiaj trzecia część historii Jerozolimy, czyli okres od wyzwolenia z Babilonu do powstania Machabeuszy. Innymi słowy Jerozolima w czasach imperium Perskiego i później w czasach hellenistycznych. Czasy perskie to Jerozolima na skraju imperium czyli na prowincji. Później w czasach hellenistycznych czyli podczas rządów Greków Jerozolima i jej okolice były placem boju pomiędzy dwoma królestwami greckimi. Zacznijmy jednak od początku.
Powrót do Jerozolimy opisuje księga Ezdrasza. W rozdziale pierwszym przepisano dekret króla Cyrusa, który zezwolił na powrót i odbudowę świątyni w Jerozolimie. Oddał też naczynia, które zrabowali Babilończycy podczas zagłady Jerozolimy. Rozdział drugi wylicza tych, którzy wrócili. W wersecie 64 czytamy, że było ich 42 tysiące. Po przybyciu rozeszli się do różnych miast i pewnie odbudowywali sobie domy jednak w miesiącu 7 przybyli do Jerozolimy. W Ezdrasza 3:2 czytamy: “Wtedy Jeszua, syn Josadaka, wraz ze swoimi braćmi kapłanami i Zerubbabel, syn Szealtiela wraz ze swoimi braćmi zabrali się do budowy ołtarza Bogu Izraela, aby składać na nim ofiary całopalne, jak to jest przepisane w zakonie Mojżesza, męża Bożego”.
Nie oznaczało to, że odbudowano wtedy świątynię. Odbudowano jedynie ołtarz i zaczęto na nim składać ofiary. Ten miesiąc siódmy, w którym to się wydarzyło nazywał się Tiszri i przypadał gdzieś na przełom września i października. Wtedy obchodzono święto namiotów nazywane też świętem szałasów. Izraelici obchodzili to święto, ale odbudowa świątynii ruszyła dopiero pół roku później. W Ezdrasza 3:8 czytamy: “A w drugim roku po ich przybyciu do domu Bożego w Jeruzalemie, w drugim miesiącu: Zerubbabel, syn Szealtiela, i Jeszua, syn Josadaka, i reszta ich braci, kapłani i Lewici oraz wszyscy, którzy powrócili z niewoli do Jeruzalemu, rozpoczęli odbudowę”. Jak im poszło?
Asyryjczycy i później Babilończycy mieli strategię zabezpieczania się przed buntem. Po prostu wywozili ludzi w obce miejsca. Tak więc Izraelici poszli do niewoli do Asyrii, a później do Babilonu. Za to do Izraela sprowadzono inne ludy. Najbardziej znani są Samarytanie. Praktykowali oni synkretyzm religijny czyli połączyli swoje religie z miejscową religią czyli religią Izraelitów. Gdy ci powrócili Samarytanie i inne ludy zaproponowały współpracę. Ich słowa zacytowano w Ezdrasza 4:2 “Przystąpili do Zerubbabela, do Jeszuy i do naczelników rodów, i rzekli do nich: Będziemy budować razem z wami, gdyż czcimy Boga waszego tak jak wy i składamy mu ofiary od czasów Asarchaddona, króla asyryjskiego, który nas tutaj sprowadził”.
Izraelici się na to nie zgodzili, a niechęć czy wręcz nienawiść pomiędzy Żydami i Samarytanami istnieje do dzisiaj. Księga Ezdrasza opisuje odbudowę Świątyni. Późniejsza księga Nehemiasz opisuje odbudowę murów. Tak więc najpierw odbudowano ołtarz, potem świątynię, a na końcu mury Jerozolimy. Ile to trwało? Izraelici powrócili z niewoli w Babilonie około 537 p.n.e. Rok później w 536 p.n.e. położono fundamenty świątynii, ale odbudowę zakończono dopiero w 515 p.n.e. Zajęło to ponad 20 lat. Z kolei mury Jerozolimy odbudowano dopiero w 455 p.n.e. czyli ponad 80 lat od powrotu.
Świątynię budowano 20 lat, bo sprzeciwiały się okoliczne narody. Za to mury Jerozolimy odbudowano szybko Nehemiasza 6:15 mówi tak: “A mur został wykończony dwudziestego piątego dnia miesiąca Elul, w ciągu pięćdziesięciu dwóch dni”. Niestety nie wiemy wiele o tym co się później działo w Jerozolimie. Należała ona do imperium perskiego i była miastem na prowincji. Coś jak Warszawa w zaborze rosyjskim, czy Kraków w zaborze austryjackim. Później jednak państwo perskie upadło.
W 333 p.n.e. Aleksander Wielki pokonał armię perską w bitwie pod Issos. Ruszył oblegać Tyr i zażądał pomocy od Żydów w Jerozolimie. Ci pozostali lojalni Dariuszowi, królowi Persji. Grekom za to chętnie pomogli Samarytanie. Później gdy Aleksander już zdobył Tyr ruszył na Jerozolimę wraz z Samarytanami, zaprzysięgłymi wrogami Żydów. Wg Józefa Flawiusza Żydzi pokazali mu wtedy proroctwo Daniela mówiące o tym, że grecki król pokona Persję. W Daniela 8:20, 21 czytamy: “Baran z dwoma rogami, którego widziałeś, oznacza królów Medii i Persji. A kozioł, to król grecki, a wielki róg, który jest między jego oczami, to król pierwszy”. Aleksander uwielbiał proroctwa i być może to zmieniło jego stosunek do Żydów.
Zawsze mnie to zastanawiało, czy Żydzi pokazali Aleksandrowi całe proroctwo czy tylko część dotyczącą jego samego. Kolejny werset, Daniela 8:22 mówi: “A to, że został złamany, a cztery inne wyrosły zamiast niego, znaczy: Z jego narodu powstaną cztery królestwa, ale nie z taką mocą, jaką on miał”. Państwo Aleksandra Wielkiego rozpadło się na cztery mniejsze. Dla historii biblijnej ważne są dwa z nich: Syria i Egipt. Pamiętajcie jednak, że w tych dwóch państwach rządzili grecy. W Syrii dynastia Seleucydów, a w Egipcie dynastia Ptolemeuszy. Toczyli oni ze sobą wojny, a polem bitwy była właśnie Palestyna.
Jeden z królów syryjskich z dynastii Seleucydów, Antioch IV Epifanes, złupił Jerozolimę. Poświęcił też tamtejszą świątynię Zeusowi Olimpijskiemu. Wybuchło wtedy powstanie Machabeuszów. Czytamy o tym w 1 Machabejskiej “W tym czasie powstał Matatiasz, syn Jana, syna Symeona, kapłan z pokolenia Joariba z Jerozolimy, który mieszkał w Modin. Miał on pięciu synów: Jana, który miał przydomek Gaddi, Szymona, który miał przydomek Tassi, Judę, który miał przydomek Machabeusz” (1 Machabejska 2:1-4). Kapłan Matatiasz Hasmoneusz odmówił złożenia ofiary i później uciekł wraz z pięcioma synami. Jeden z nich (z tych synów) Juda Machabeusz zdobył Jerozolimę w 164 p.n.e. i ponownie poświęcił świątynię. Tak narodziło się święto Chanuka, które jest obchodzone właśnie w rocznicę ponownego poświęcenia świątyni w Jerozolimie.
Mamy więc w Biblii dość dokładny opis tego co się działo z Jerozolimę przez około 100 lat po powrocie z Babilonu. Późniejszy okres jest opisany właśnie w 1 Księdze Machabejskiej, którą jednak nie wszyscy uważają za księgę biblijną. W polskich przekładach Pisma Świętego można tą księgę znaleźć tylko w przekładach katolickich, np. w Biblii Tysiąclecia. Nie ma tej księgi w przekładach protestanckich, np. w Biblii warszawskiej. Jednak nawet przeciwnicy tej księgi uznają jej wartość historyczną. Niezależnie więc drogi słuchaczu jaki masz stosunek do wartości religijnej księgi 1 Machabejskiej to na pewno warto ją przeczytać z powodów historycznych.
Mamy tam opis tego co się działo w Jerozolimie. Żydzi podzielili się na tych wiernych religii i tradycji oraz tych, którzy się helenizowali czyli przyjmowali kulturę i religię grecką. W 1 Machabejskiej 1:14 i 15 czytamy: “W Jerozolimie więc wybudowali gimnazjum według pogańskich zwyczajów. Pozbyli się też znaku obrzezania i odpadli od świętego przymierza. Sprzęgli się też z poganami i zaprzedali się [im], aby robić to, co złe”. Tradycja mówi, że Żydzi zaczęli uprawiać greckie sporty, w tym zapasy. Grecy robili to nago. Żydzi, którzy chcieli się przyłączyć wstydzili się obrzezania. Robili sobie więc dość bolesną operację, która miała odtworzyć im ucięty po urodzeniu napletek.
Tak więc w Jerozolimie byli wtedy zhellenizowani Żydzi oraz ci wierni tradycji. Król grecki postawił ołtarz Zeusa, co musiało się podobać tym pierwszym, ale wywołało bunt tych drugich. Machabeusze wygrali i odnowili ołtarz w Jerozolimie. Ich stronnictwo, czyli stronnictwo przeciwników hellenizacji podzieliło się co najmniej na trzy grupy: esseńczyków, faryzeuszy i saduceuszy. Ale o tym mówiłem już w odcinku 9.
Na dzisiaj to wszystko. W następnym odcinku powiemy trochę o historii Jerozolimy w czasach rzymskich. Podsumowując dzisiejszy odcinek. Gdy rządzili Persowie w Jerozolimie odbudowano najpierw sam ołtarz, potem całą świątynię, a na końcu mury Jerozolimy 80 lat po powrocie z Babilonu. Później Persja upadła pokonana przez Aleksandra. Powstało wiele greckich państw. Na północy Izraela grecka Syria czyli państwo Seleucydów, a na południu grecki Egipt czyli państwo Ptolemeuszów. Walczyli oni o wpływy w Jerozolimie. Syryjski król Antioch IV Epifanes postawił w Jerozolimie ołtarz dla Zeusa, ale powstanie Machabeuszów przywróciło dawne zwyczaje.
Wtedy Jeszua, syn Josadaka, wraz ze swoimi braćmi kapłanami i Zerubbabel, syn Szealtiela wraz ze swoimi braćmi zabrali się do budowy ołtarza Bogu Izraela, aby składać na nim ofiary całopalne, jak to jest przepisane w zakonie Mojżesza, męża Bożego (Ezdrasza 3:2)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/3/2
A w drugim roku po ich przybyciu do domu Bożego w Jeruzalemie, w drugim miesiącu: Zerubbabel, syn Szealtiela, i Jeszua, syn Josadaka, i reszta ich braci, kapłani i Lewici oraz wszyscy, którzy powrócili z niewoli do Jeruzalemu, rozpoczęli odbudowę, ustanawiając Lewitów w wieku od dwudziestego roku życia wzwyż nadzorcami robót przy budowie domu Pana (Ezdrasza 3:8)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/3/8
Przystąpili do Zerubbabela, do Jeszuy i do naczelników rodów, i rzekli do nich: Będziemy budować razem z wami, gdyż czcimy Boga waszego tak jak wy i składamy mu ofiary od czasów Asarchaddona, króla asyryjskiego, który nas tutaj sprowadził (Ezdrasza 4:2)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/4/2
A mur został wykończony dwudziestego piątego dnia miesiąca Elul, w ciągu pięćdziesięciu dwóch dni (Nehemiasza 6:15)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Nehemiasza/6/15
Baran z dwoma rogami, którego widziałeś, oznacza królów Medii i Persji.
A kozioł, to król grecki, a wielki róg, który jest między jego oczami, to król pierwszy (Daniela 8:20)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Daniela/8/20
A to, że został złamany, a cztery inne wyrosły zamiast niego, znaczy: Z jego narodu powstaną cztery królestwa, ale nie z taką mocą, jaką on miał (Daniela 8:22)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Daniela/8/22
1 Machabejska, rozdział 2
https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=1055
Powrót do Jerozolimy opisuje księga Ezdrasza. W rozdziale pierwszym przepisano dekret króla Cyrusa, który zezwolił na powrót i odbudowę świątyni w Jerozolimie. Oddał też naczynia, które zrabowali Babilończycy podczas zagłady Jerozolimy. Rozdział drugi wylicza tych, którzy wrócili. W wersecie 64 czytamy, że było ich 42 tysiące. Po przybyciu rozeszli się do różnych miast i pewnie odbudowywali sobie domy jednak w miesiącu 7 przybyli do Jerozolimy. W Ezdrasza 3:2 czytamy: “Wtedy Jeszua, syn Josadaka, wraz ze swoimi braćmi kapłanami i Zerubbabel, syn Szealtiela wraz ze swoimi braćmi zabrali się do budowy ołtarza Bogu Izraela, aby składać na nim ofiary całopalne, jak to jest przepisane w zakonie Mojżesza, męża Bożego”.
Nie oznaczało to, że odbudowano wtedy świątynię. Odbudowano jedynie ołtarz i zaczęto na nim składać ofiary. Ten miesiąc siódmy, w którym to się wydarzyło nazywał się Tiszri i przypadał gdzieś na przełom września i października. Wtedy obchodzono święto namiotów nazywane też świętem szałasów. Izraelici obchodzili to święto, ale odbudowa świątynii ruszyła dopiero pół roku później. W Ezdrasza 3:8 czytamy: “A w drugim roku po ich przybyciu do domu Bożego w Jeruzalemie, w drugim miesiącu: Zerubbabel, syn Szealtiela, i Jeszua, syn Josadaka, i reszta ich braci, kapłani i Lewici oraz wszyscy, którzy powrócili z niewoli do Jeruzalemu, rozpoczęli odbudowę”. Jak im poszło?
Asyryjczycy i później Babilończycy mieli strategię zabezpieczania się przed buntem. Po prostu wywozili ludzi w obce miejsca. Tak więc Izraelici poszli do niewoli do Asyrii, a później do Babilonu. Za to do Izraela sprowadzono inne ludy. Najbardziej znani są Samarytanie. Praktykowali oni synkretyzm religijny czyli połączyli swoje religie z miejscową religią czyli religią Izraelitów. Gdy ci powrócili Samarytanie i inne ludy zaproponowały współpracę. Ich słowa zacytowano w Ezdrasza 4:2 “Przystąpili do Zerubbabela, do Jeszuy i do naczelników rodów, i rzekli do nich: Będziemy budować razem z wami, gdyż czcimy Boga waszego tak jak wy i składamy mu ofiary od czasów Asarchaddona, króla asyryjskiego, który nas tutaj sprowadził”.
Izraelici się na to nie zgodzili, a niechęć czy wręcz nienawiść pomiędzy Żydami i Samarytanami istnieje do dzisiaj. Księga Ezdrasza opisuje odbudowę Świątyni. Późniejsza księga Nehemiasz opisuje odbudowę murów. Tak więc najpierw odbudowano ołtarz, potem świątynię, a na końcu mury Jerozolimy. Ile to trwało? Izraelici powrócili z niewoli w Babilonie około 537 p.n.e. Rok później w 536 p.n.e. położono fundamenty świątynii, ale odbudowę zakończono dopiero w 515 p.n.e. Zajęło to ponad 20 lat. Z kolei mury Jerozolimy odbudowano dopiero w 455 p.n.e. czyli ponad 80 lat od powrotu.
Świątynię budowano 20 lat, bo sprzeciwiały się okoliczne narody. Za to mury Jerozolimy odbudowano szybko Nehemiasza 6:15 mówi tak: “A mur został wykończony dwudziestego piątego dnia miesiąca Elul, w ciągu pięćdziesięciu dwóch dni”. Niestety nie wiemy wiele o tym co się później działo w Jerozolimie. Należała ona do imperium perskiego i była miastem na prowincji. Coś jak Warszawa w zaborze rosyjskim, czy Kraków w zaborze austryjackim. Później jednak państwo perskie upadło.
W 333 p.n.e. Aleksander Wielki pokonał armię perską w bitwie pod Issos. Ruszył oblegać Tyr i zażądał pomocy od Żydów w Jerozolimie. Ci pozostali lojalni Dariuszowi, królowi Persji. Grekom za to chętnie pomogli Samarytanie. Później gdy Aleksander już zdobył Tyr ruszył na Jerozolimę wraz z Samarytanami, zaprzysięgłymi wrogami Żydów. Wg Józefa Flawiusza Żydzi pokazali mu wtedy proroctwo Daniela mówiące o tym, że grecki król pokona Persję. W Daniela 8:20, 21 czytamy: “Baran z dwoma rogami, którego widziałeś, oznacza królów Medii i Persji. A kozioł, to król grecki, a wielki róg, który jest między jego oczami, to król pierwszy”. Aleksander uwielbiał proroctwa i być może to zmieniło jego stosunek do Żydów.
Zawsze mnie to zastanawiało, czy Żydzi pokazali Aleksandrowi całe proroctwo czy tylko część dotyczącą jego samego. Kolejny werset, Daniela 8:22 mówi: “A to, że został złamany, a cztery inne wyrosły zamiast niego, znaczy: Z jego narodu powstaną cztery królestwa, ale nie z taką mocą, jaką on miał”. Państwo Aleksandra Wielkiego rozpadło się na cztery mniejsze. Dla historii biblijnej ważne są dwa z nich: Syria i Egipt. Pamiętajcie jednak, że w tych dwóch państwach rządzili grecy. W Syrii dynastia Seleucydów, a w Egipcie dynastia Ptolemeuszy. Toczyli oni ze sobą wojny, a polem bitwy była właśnie Palestyna.
Jeden z królów syryjskich z dynastii Seleucydów, Antioch IV Epifanes, złupił Jerozolimę. Poświęcił też tamtejszą świątynię Zeusowi Olimpijskiemu. Wybuchło wtedy powstanie Machabeuszów. Czytamy o tym w 1 Machabejskiej “W tym czasie powstał Matatiasz, syn Jana, syna Symeona, kapłan z pokolenia Joariba z Jerozolimy, który mieszkał w Modin. Miał on pięciu synów: Jana, który miał przydomek Gaddi, Szymona, który miał przydomek Tassi, Judę, który miał przydomek Machabeusz” (1 Machabejska 2:1-4). Kapłan Matatiasz Hasmoneusz odmówił złożenia ofiary i później uciekł wraz z pięcioma synami. Jeden z nich (z tych synów) Juda Machabeusz zdobył Jerozolimę w 164 p.n.e. i ponownie poświęcił świątynię. Tak narodziło się święto Chanuka, które jest obchodzone właśnie w rocznicę ponownego poświęcenia świątyni w Jerozolimie.
Mamy więc w Biblii dość dokładny opis tego co się działo z Jerozolimę przez około 100 lat po powrocie z Babilonu. Późniejszy okres jest opisany właśnie w 1 Księdze Machabejskiej, którą jednak nie wszyscy uważają za księgę biblijną. W polskich przekładach Pisma Świętego można tą księgę znaleźć tylko w przekładach katolickich, np. w Biblii Tysiąclecia. Nie ma tej księgi w przekładach protestanckich, np. w Biblii warszawskiej. Jednak nawet przeciwnicy tej księgi uznają jej wartość historyczną. Niezależnie więc drogi słuchaczu jaki masz stosunek do wartości religijnej księgi 1 Machabejskiej to na pewno warto ją przeczytać z powodów historycznych.
Mamy tam opis tego co się działo w Jerozolimie. Żydzi podzielili się na tych wiernych religii i tradycji oraz tych, którzy się helenizowali czyli przyjmowali kulturę i religię grecką. W 1 Machabejskiej 1:14 i 15 czytamy: “W Jerozolimie więc wybudowali gimnazjum według pogańskich zwyczajów. Pozbyli się też znaku obrzezania i odpadli od świętego przymierza. Sprzęgli się też z poganami i zaprzedali się [im], aby robić to, co złe”. Tradycja mówi, że Żydzi zaczęli uprawiać greckie sporty, w tym zapasy. Grecy robili to nago. Żydzi, którzy chcieli się przyłączyć wstydzili się obrzezania. Robili sobie więc dość bolesną operację, która miała odtworzyć im ucięty po urodzeniu napletek.
Tak więc w Jerozolimie byli wtedy zhellenizowani Żydzi oraz ci wierni tradycji. Król grecki postawił ołtarz Zeusa, co musiało się podobać tym pierwszym, ale wywołało bunt tych drugich. Machabeusze wygrali i odnowili ołtarz w Jerozolimie. Ich stronnictwo, czyli stronnictwo przeciwników hellenizacji podzieliło się co najmniej na trzy grupy: esseńczyków, faryzeuszy i saduceuszy. Ale o tym mówiłem już w odcinku 9.
Na dzisiaj to wszystko. W następnym odcinku powiemy trochę o historii Jerozolimy w czasach rzymskich. Podsumowując dzisiejszy odcinek. Gdy rządzili Persowie w Jerozolimie odbudowano najpierw sam ołtarz, potem całą świątynię, a na końcu mury Jerozolimy 80 lat po powrocie z Babilonu. Później Persja upadła pokonana przez Aleksandra. Powstało wiele greckich państw. Na północy Izraela grecka Syria czyli państwo Seleucydów, a na południu grecki Egipt czyli państwo Ptolemeuszów. Walczyli oni o wpływy w Jerozolimie. Syryjski król Antioch IV Epifanes postawił w Jerozolimie ołtarz dla Zeusa, ale powstanie Machabeuszów przywróciło dawne zwyczaje.
Wtedy Jeszua, syn Josadaka, wraz ze swoimi braćmi kapłanami i Zerubbabel, syn Szealtiela wraz ze swoimi braćmi zabrali się do budowy ołtarza Bogu Izraela, aby składać na nim ofiary całopalne, jak to jest przepisane w zakonie Mojżesza, męża Bożego (Ezdrasza 3:2)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/3/2
A w drugim roku po ich przybyciu do domu Bożego w Jeruzalemie, w drugim miesiącu: Zerubbabel, syn Szealtiela, i Jeszua, syn Josadaka, i reszta ich braci, kapłani i Lewici oraz wszyscy, którzy powrócili z niewoli do Jeruzalemu, rozpoczęli odbudowę, ustanawiając Lewitów w wieku od dwudziestego roku życia wzwyż nadzorcami robót przy budowie domu Pana (Ezdrasza 3:8)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/3/8
Przystąpili do Zerubbabela, do Jeszuy i do naczelników rodów, i rzekli do nich: Będziemy budować razem z wami, gdyż czcimy Boga waszego tak jak wy i składamy mu ofiary od czasów Asarchaddona, króla asyryjskiego, który nas tutaj sprowadził (Ezdrasza 4:2)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/4/2
A mur został wykończony dwudziestego piątego dnia miesiąca Elul, w ciągu pięćdziesięciu dwóch dni (Nehemiasza 6:15)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Nehemiasza/6/15
Baran z dwoma rogami, którego widziałeś, oznacza królów Medii i Persji.
A kozioł, to król grecki, a wielki róg, który jest między jego oczami, to król pierwszy (Daniela 8:20)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Daniela/8/20
A to, że został złamany, a cztery inne wyrosły zamiast niego, znaczy: Z jego narodu powstaną cztery królestwa, ale nie z taką mocą, jaką on miał (Daniela 8:22)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Daniela/8/22
1 Machabejska, rozdział 2
https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=1055
26 - Jerozolima cz. 2
2021-10-11 12:49:07
W poprzednim odcinku zakończyliśmy historię Jerozolimy na królu Dawidzie. Biblia pierwszy raz wtedy wspomina o czymś, co być może zbudował tam Dawid. Niektórzy tłumacze używają słowa “nasyp”, inni pozostawiają słowo nieprzetłumaczone i np. w Biblii Warszawskiej w 2 Samuela 5:9 czytamy: “Zamieszkał tedy Dawid w twierdzy i nazwał ją Miastem Dawida. Obudował ją też Dawid wokoło, począwszy od Millo ku środkowi”. Ten “nasyp” czy to “Millo” być może było twierdzą albo wieżą. To samo słowo występuje także w Sędziów, rozdziale 9 i mowa tam o domu Millo. Tak więc była to chyba wieża broniąca Jerozolimy. Niestety Jerozolima została od tamtego czasu zburzona kilkakrotnie i trudno dzisiaj powiedziedzieć co to było. Bardzo podobnie jest z innymi budowlami, o których będziemy dzisiaj mówić. W poprzednim odcinku mówiłem też o dwóch źródłach, które leżały poza murami Miasta Dawidowego, czyli twierdzy, która znajdowała się na górze Syjon. Oba źródła leżały poza murami. Jedno się nazywało En-Rogel, a drugie Gichon. To drugie było bliżej i przebito tunel, którym można było pobierać z niego wodę także podczas oblężenia. Tym właśnie tunelem prawdopodobnie przedostał się Joab. Gdy Dawid był już stary jego syn Adoniasz zgromadził wszystkich przy pierwszym źródle. Tymczasem Dawid kazał obwołać królem Salomona przy źródle Gichon. Źródła musiały być stosunkowo blisko, bo w 1 Królewskiej 1:41 czytamy: “Usłyszał o tym Adoniasz i wszyscy zaproszeni, którzy byli u niego, a właśnie kończyli ucztę. Gdy jednak Joab usłyszał głos rogu, rzekł: Co znaczy ta wrzawa w mieście?”. Salomon zbudował wiele rzeczy, które niestety znamy tylko z opisu. Po pierwsze na górze Moria zbudował świątynię. W 1 Królewskiej 7:8 czytamy o niektórych z tych budowli: “Dom zaś jego, w którym mieszkał, w drugim podwórzu z tyłu tej sali, był zbudowany tak samo. Dla córki faraona, którą Salomon pojął za żonę, też kazał zbudować taki sam dom, jak ta sala”. Salomon więc nie mieszkał w najstarszej części miasta, którą dalej nazywano Miastem Dawidowym. On wybudował wiele domów, w tym jeden dla córki faraona, która była jego żoną. Biblia mówi, że miał w związku z tym małżeństwem wyrzuty sumienia. Uważał, że córka faraona, nie może mieszkać w Mieście Dawidowym, bo przebywała tam arka. Dostała więc swój własny dom. Wszystkie te nowe budowle znajdowały się chyba na zboczu góry Moria, gdzie na szczycie znalazła się świątynią. Tak więc w czasach Salomona Jerozolima objęła swoim zasięgiem oba wzgórza: Syjon i Morię. Tradycja żydowska przypisuje Salomonowi wybudowanie akweduktów doprowadzających wodę. Niestety żadne inne źródła nie potwierdzają tego. Dość często ludzie kojarzyli współczesne sobie budowle ze starożytnymi postaciami. W naszej historii Bolesław Chrobry miał Szczerbcem uderzyć w Złotą Bramę. Niestety za jego życia ona jeszcze nie istniała. Być może podobnie było w Jerozolimie. Akwedukty zbudowali prawdopodobnie Hasmoneusze czy Herod Wielki. Ostatni akwedukt był postawiony prawdopodobnie przez Piłata. Niestety nie ma tutaj nic pewnego. Za życia Salomona panował pokój. Przypominam, że nazwa Jerozolima prawdopodobnie znaczy “Miasto podwójnego pokoju”, mówiłem o tym w poprzednim odcinku. Samo imię “Salomon” także pochodzi od słowa pokój. Niestety po jego śmierci wszystko się zmieniło. Żydzi podzielili się na dwa królestwa. Jerozolima stała się stolicą tego dwu plemiennego. Wtedy Jerozolimę najechał też faraon Sziszak. Król Rechoboam się poddał, a Egipcjanie złupili Jerozolimę. Być może zabrali wtedy arkę. Mówiłem już o tym trochę przy okazji odcinka 1 o Jeroboamie, który był królem tego dziesięcio plemiennego królestwa. Sziszak był pierwszym, który zdobył stolicę Judy, ale niestety nie ostatni. Jerozolimę rozbudowywali kolejni królowie Judy. Dobudowywali oni mury, a Ezechiasz zbudował kanał wodny. Niestety zdobyta była wielokrotnie. Pierwszy raz jak już powiedziałem zdobył ją faraon Sziszak za rządów Rechoboama. Drugi raz Arabowie i Filistyni za rządów Jehorama. Trzeci raz Syryjczycy za rządów Jehoasza. Czwarty raz Izraelici (czyli te 10 plemion z północy) za rządów Amacjasza. Później Jerozolimę umocnili królowie Uzjasz, Jotam i Ezechiasz. Ten pierwszy miał postawić maszyny oblężnicze, a ten ostatni zbudować kanał wodny doprowadzający wodę, to bardzo przydało się podczas oblężenia asyryjskiego. Za rządów Ezechiasza Judę najechał król Asyrii Sanheryb. Oblegał Jerozolimę, ale nie udało mu się jej zdobyć. Ten najazd potwierdza relacja asyryjska, która mówi: “Jego samego [czyli króla Ezechiasza] zamknąłem, jak ptaka w klatce, w jego siedzibie, Jerozolimie. Jego miasta, które złupiłem”. Król Sanheryb chwali się zdobyciem miast judzkich i zamknięciem Ezechiasza w Jerozolimie jak ptaka w klatce. Potwierdza to więc fakt oblężenia oraz to, że Jerozolima nie została zdobyta. Syn Ezechiasza to Manasses. Był on sojusznikiem Asyrii. Biblia wspomina, że został on w pewnym momencie uwięziony w łańcuchach w Babilonie. Później został zwolniony. Nic jednak nie świadczy o tym, że Asyryjczycy oblegali wtedy Jerozolimę albo, że ją zdobyli. Później jednak była zdobyta kilkakrotnie. Gdy król Jozjasz zginął pod Meggido podczas bitwy z Egipcjanami. Faraon Necho zawrócił wtedy i zdobył Jerozolimę. Później pod Jerozolimę podeszli Babilończycy. Żydzi uznali babilońską zwierzchność, ale potem się zbuntowali i Babilończycy zdobyli miasto, króla uprowadzili do niewoli. Jako króla w Jerozolimie ustanowili Sedekiasza. Mówiłem o tym w odcinku 18 poświęconym prorokowi Ezechielowi, bo on żył właśnie w tamtych czasach. Ten ostatni król Sedekiasz także się zbuntował. Babilończycy wrócili i tym razem nie tylko zdobyli Jerozolimę, ale także ją zniszczyli. Jerozolima była w gruzach przez 70 lat. Niektórzy historycy twierdzą, że było to tylko 50 lat. W ten sposób omówiliśmy wszystkie zdobycia Jerozolimy, o których mówi Biblia. Na początku mieszkali tam Jebusyci. Ich miasto zdobyli i zniszczyli Judejczycy, ale Jebusyci wrócili i je odbudowali. Później zdobył je Dawid używając przejścia przez kanał wodny. Za Salomona panował pokój. Na drugim wzgórzu zbudowano wtedy świątynię. Potem jednak Jerozolima była oblegana wielokrotnie. Choć asyryjskie oblężenie odparto to jednak zdobyto ją około 7, 8 razy. Ostatecznie Jerozolimę zrównał z ziemią król Babilonu Nabuchodonozor. Na koniec kilka słów o zabudowie. Na górze Syjon było miasto Dawidowe, czyli najstarsza część Jerozolimy. Później na szczycie sąsiedniej góry Moria Salomon zbudował świątynię. Na zboczu tej drugiej góry zbudował też swój pałac, pałac dla swojej żony, córki faraona i wiele innych budynków. Kolejni władcy dobudowywali mury. Np. Manases zbudował swój mur, a Ezechiasz jest znany z budowy kanału wodnego. W czasach Ezechiasza czytamy też o prorokini Chuldzie, która mieszkała jak czytamy w 2 Królewskiej 22:14 w “drugiej dzielnicy”. W niektórych Bibliach oddano to jako “nową dzielnicę”. Była to prawdopodobnie część miasta na północ od świątyni. Ważnym miejscem były też różne doliny otaczające Jerozolimę. Warto może tylko wspomnieć o Dolinie Syna Chinnoma. W 2 Kronik 28:3 czytamy o królu Achazie: “On to składał ofiary z kadzidła w Dolinie Syna Chinnoma, a nawet własnego syna oddał na spalenie w ogniu, jak to było ohydnym zwyczajem narodów, które Pan wytępił przed synami izraelskimi”. W tej dolinie składano ofiary z ludzi i robili to królowie Achaz i Manasses. Później Jozjasz kazał to miejsce zniszczyć i zrobił tam śmietnisko. Będę o tym jeszcze mówił następnej części, bo Jezus nawiązywał do tego miejsca wielokrotnie. Dokładnych opisów Jerozolimy i jej dzielnic nie będę robił bo do tego lepiej nadają się mapy niż słowo mówione. Na sam koniec parę słów o górze Syjon. W ten sposób nazywano górę, na której była najstarsza część Jerozolimy czyli tz. Miasto Dawidowe. Tam przyniesiono arkę Bożą. Później jednak arkę przeniesiono na północną górę Moria. Salomon na górze Moria zbudował świątynię. Wtedy całą Jerozolimę zaczęto nazywać Syjon. Później ta nazwa przyjęła się na oznaczenie góry ze świątynią. Ją zaczęto nazywać Syjon, choć ta góra miała nazwę Moria. Tak więc górą Syjon nazywano najpierw górę z Miastem Dawida, potem tak nazywano górę gdzie była świątynia. To jednak nie wszystko. Dzisiaj górą Syjon nazywa się górę na zachód od Miasta Dawidowego. Jest więc małe zamieszanie. Gdy ktoś mówi góra Syjon to może mieć na myśli trzy różne góry, albo wręcz całą Jerozolimę czyli wszystkie góry na raz. Zamieszkał tedy Dawid w twierdzy i nazwał ją Miastem Dawida. Obudował ją też Dawid wokoło, począwszy od Millo ku środkowi. http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Samuela/5/9 Usłyszał o tym Adoniasz i wszyscy zaproszeni, którzy byli u niego, a właśnie kończyli ucztę. Gdy jednak Joab usłyszał głos rogu, rzekł: Co znaczy ta wrzawa w mieście? http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/1/41 Dom zaś jego, w którym mieszkał, w drugim podwórzu z tyłu tej sali, był zbudowany tak samo. Dla córki faraona, którą Salomon pojął za żonę, też kazał zbudować taki sam dom, jak ta sala. http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/7/8 I ci, wyruszywszy przeciwko Judzie, wtargnęli do niej i zagarnęli całe mienie, jakie znajdowało się w pałacu królewskim, uprowadzili też jego synów i żony, a został przy nim tylko najmłodszy z jego synów, Jehoachaz. http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Kronik/21/17 Po upływie roku wyruszyło przeciwko niemu wojsko aramejskie, które przybywszy do Judy i do Jeruzalemu, wytraciło spośród ludu wszystkich ich przywódców, całą zaś zdobycz posłali do króla Damaszku. http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Kronik/24/23 Amasjasza zaś, króla judzkiego, syna Joasza, wnuka Jehoachaza, wziął do niewoli Joasz, król izraelski, w Bet-Szemesz, po czym sprowadził go do Jeruzalemu, gdzie zrobił wyłom na czterysta łokci w murze jeruzalemskim od Bramy Efraimskiej aż do Bramy Narożnej http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Kronik/25/23
W poprzednim odcinku zakończyliśmy historię Jerozolimy na królu Dawidzie. Biblia pierwszy raz wtedy wspomina o czymś, co być może zbudował tam Dawid. Niektórzy tłumacze używają słowa “nasyp”, inni pozostawiają słowo nieprzetłumaczone i np. w Biblii Warszawskiej w 2 Samuela 5:9 czytamy: “Zamieszkał tedy Dawid w twierdzy i nazwał ją Miastem Dawida. Obudował ją też Dawid wokoło, począwszy od Millo ku środkowi”. Ten “nasyp” czy to “Millo” być może było twierdzą albo wieżą. To samo słowo występuje także w Sędziów, rozdziale 9 i mowa tam o domu Millo. Tak więc była to chyba wieża broniąca Jerozolimy. Niestety Jerozolima została od tamtego czasu zburzona kilkakrotnie i trudno dzisiaj powiedziedzieć co to było. Bardzo podobnie jest z innymi budowlami, o których będziemy dzisiaj mówić.
W poprzednim odcinku mówiłem też o dwóch źródłach, które leżały poza murami Miasta Dawidowego, czyli twierdzy, która znajdowała się na górze Syjon. Oba źródła leżały poza murami. Jedno się nazywało En-Rogel, a drugie Gichon. To drugie było bliżej i przebito tunel, którym można było pobierać z niego wodę także podczas oblężenia. Tym właśnie tunelem prawdopodobnie przedostał się Joab. Gdy Dawid był już stary jego syn Adoniasz zgromadził wszystkich przy pierwszym źródle. Tymczasem Dawid kazał obwołać królem Salomona przy źródle Gichon. Źródła musiały być stosunkowo blisko, bo w 1 Królewskiej 1:41 czytamy: “Usłyszał o tym Adoniasz i wszyscy zaproszeni, którzy byli u niego, a właśnie kończyli ucztę. Gdy jednak Joab usłyszał głos rogu, rzekł: Co znaczy ta wrzawa w mieście?”.
Salomon zbudował wiele rzeczy, które niestety znamy tylko z opisu. Po pierwsze na górze Moria zbudował świątynię. W 1 Królewskiej 7:8 czytamy o niektórych z tych budowli: “Dom zaś jego, w którym mieszkał, w drugim podwórzu z tyłu tej sali, był zbudowany tak samo. Dla córki faraona, którą Salomon pojął za żonę, też kazał zbudować taki sam dom, jak ta sala”. Salomon więc nie mieszkał w najstarszej części miasta, którą dalej nazywano Miastem Dawidowym. On wybudował wiele domów, w tym jeden dla córki faraona, która była jego żoną. Biblia mówi, że miał w związku z tym małżeństwem wyrzuty sumienia. Uważał, że córka faraona, nie może mieszkać w Mieście Dawidowym, bo przebywała tam arka. Dostała więc swój własny dom. Wszystkie te nowe budowle znajdowały się chyba na zboczu góry Moria, gdzie na szczycie znalazła się świątynią. Tak więc w czasach Salomona Jerozolima objęła swoim zasięgiem oba wzgórza: Syjon i Morię.
Tradycja żydowska przypisuje Salomonowi wybudowanie akweduktów doprowadzających wodę. Niestety żadne inne źródła nie potwierdzają tego. Dość często ludzie kojarzyli współczesne sobie budowle ze starożytnymi postaciami. W naszej historii Bolesław Chrobry miał Szczerbcem uderzyć w Złotą Bramę. Niestety za jego życia ona jeszcze nie istniała. Być może podobnie było w Jerozolimie. Akwedukty zbudowali prawdopodobnie Hasmoneusze czy Herod Wielki. Ostatni akwedukt był postawiony prawdopodobnie przez Piłata. Niestety nie ma tutaj nic pewnego.
Za życia Salomona panował pokój. Przypominam, że nazwa Jerozolima prawdopodobnie znaczy “Miasto podwójnego pokoju”, mówiłem o tym w poprzednim odcinku. Samo imię “Salomon” także pochodzi od słowa pokój. Niestety po jego śmierci wszystko się zmieniło. Żydzi podzielili się na dwa królestwa. Jerozolima stała się stolicą tego dwu plemiennego. Wtedy Jerozolimę najechał też faraon Sziszak. Król Rechoboam się poddał, a Egipcjanie złupili Jerozolimę. Być może zabrali wtedy arkę. Mówiłem już o tym trochę przy okazji odcinka 1 o Jeroboamie, który był królem tego dziesięcio plemiennego królestwa. Sziszak był pierwszym, który zdobył stolicę Judy, ale niestety nie ostatni.
Jerozolimę rozbudowywali kolejni królowie Judy. Dobudowywali oni mury, a Ezechiasz zbudował kanał wodny. Niestety zdobyta była wielokrotnie. Pierwszy raz jak już powiedziałem zdobył ją faraon Sziszak za rządów Rechoboama. Drugi raz Arabowie i Filistyni za rządów Jehorama. Trzeci raz Syryjczycy za rządów Jehoasza. Czwarty raz Izraelici (czyli te 10 plemion z północy) za rządów Amacjasza. Później Jerozolimę umocnili królowie Uzjasz, Jotam i Ezechiasz. Ten pierwszy miał postawić maszyny oblężnicze, a ten ostatni zbudować kanał wodny doprowadzający wodę, to bardzo przydało się podczas oblężenia asyryjskiego.
Za rządów Ezechiasza Judę najechał król Asyrii Sanheryb. Oblegał Jerozolimę, ale nie udało mu się jej zdobyć. Ten najazd potwierdza relacja asyryjska, która mówi: “Jego samego [czyli króla Ezechiasza] zamknąłem, jak ptaka w klatce, w jego siedzibie, Jerozolimie. Jego miasta, które złupiłem”. Król Sanheryb chwali się zdobyciem miast judzkich i zamknięciem Ezechiasza w Jerozolimie jak ptaka w klatce. Potwierdza to więc fakt oblężenia oraz to, że Jerozolima nie została zdobyta. Syn Ezechiasza to Manasses. Był on sojusznikiem Asyrii. Biblia wspomina, że został on w pewnym momencie uwięziony w łańcuchach w Babilonie. Później został zwolniony. Nic jednak nie świadczy o tym, że Asyryjczycy oblegali wtedy Jerozolimę albo, że ją zdobyli. Później jednak była zdobyta kilkakrotnie.
Gdy król Jozjasz zginął pod Meggido podczas bitwy z Egipcjanami. Faraon Necho zawrócił wtedy i zdobył Jerozolimę. Później pod Jerozolimę podeszli Babilończycy. Żydzi uznali babilońską zwierzchność, ale potem się zbuntowali i Babilończycy zdobyli miasto, króla uprowadzili do niewoli. Jako króla w Jerozolimie ustanowili Sedekiasza. Mówiłem o tym w odcinku 18 poświęconym prorokowi Ezechielowi, bo on żył właśnie w tamtych czasach. Ten ostatni król Sedekiasz także się zbuntował. Babilończycy wrócili i tym razem nie tylko zdobyli Jerozolimę, ale także ją zniszczyli. Jerozolima była w gruzach przez 70 lat. Niektórzy historycy twierdzą, że było to tylko 50 lat.
W ten sposób omówiliśmy wszystkie zdobycia Jerozolimy, o których mówi Biblia. Na początku mieszkali tam Jebusyci. Ich miasto zdobyli i zniszczyli Judejczycy, ale Jebusyci wrócili i je odbudowali. Później zdobył je Dawid używając przejścia przez kanał wodny. Za Salomona panował pokój. Na drugim wzgórzu zbudowano wtedy świątynię. Potem jednak Jerozolima była oblegana wielokrotnie. Choć asyryjskie oblężenie odparto to jednak zdobyto ją około 7, 8 razy. Ostatecznie Jerozolimę zrównał z ziemią król Babilonu Nabuchodonozor.
Na koniec kilka słów o zabudowie. Na górze Syjon było miasto Dawidowe, czyli najstarsza część Jerozolimy. Później na szczycie sąsiedniej góry Moria Salomon zbudował świątynię. Na zboczu tej drugiej góry zbudował też swój pałac, pałac dla swojej żony, córki faraona i wiele innych budynków. Kolejni władcy dobudowywali mury. Np. Manases zbudował swój mur, a Ezechiasz jest znany z budowy kanału wodnego. W czasach Ezechiasza czytamy też o prorokini Chuldzie, która mieszkała jak czytamy w 2 Królewskiej 22:14 w “drugiej dzielnicy”. W niektórych Bibliach oddano to jako “nową dzielnicę”. Była to prawdopodobnie część miasta na północ od świątyni.
Ważnym miejscem były też różne doliny otaczające Jerozolimę. Warto może tylko wspomnieć o Dolinie Syna Chinnoma. W 2 Kronik 28:3 czytamy o królu Achazie: “On to składał ofiary z kadzidła w Dolinie Syna Chinnoma, a nawet własnego syna oddał na spalenie w ogniu, jak to było ohydnym zwyczajem narodów, które Pan wytępił przed synami izraelskimi”. W tej dolinie składano ofiary z ludzi i robili to królowie Achaz i Manasses. Później Jozjasz kazał to miejsce zniszczyć i zrobił tam śmietnisko. Będę o tym jeszcze mówił następnej części, bo Jezus nawiązywał do tego miejsca wielokrotnie. Dokładnych opisów Jerozolimy i jej dzielnic nie będę robił bo do tego lepiej nadają się mapy niż słowo mówione.
Na sam koniec parę słów o górze Syjon. W ten sposób nazywano górę, na której była najstarsza część Jerozolimy czyli tz. Miasto Dawidowe. Tam przyniesiono arkę Bożą. Później jednak arkę przeniesiono na północną górę Moria. Salomon na górze Moria zbudował świątynię. Wtedy całą Jerozolimę zaczęto nazywać Syjon. Później ta nazwa przyjęła się na oznaczenie góry ze świątynią. Ją zaczęto nazywać Syjon, choć ta góra miała nazwę Moria. Tak więc górą Syjon nazywano najpierw górę z Miastem Dawida, potem tak nazywano górę gdzie była świątynia. To jednak nie wszystko. Dzisiaj górą Syjon nazywa się górę na zachód od Miasta Dawidowego. Jest więc małe zamieszanie. Gdy ktoś mówi góra Syjon to może mieć na myśli trzy różne góry, albo wręcz całą Jerozolimę czyli wszystkie góry na raz.
Zamieszkał tedy Dawid w twierdzy i nazwał ją Miastem Dawida. Obudował ją też Dawid wokoło, począwszy od Millo ku środkowi.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Samuela/5/9
Usłyszał o tym Adoniasz i wszyscy zaproszeni, którzy byli u niego, a właśnie kończyli ucztę. Gdy jednak Joab usłyszał głos rogu, rzekł: Co znaczy ta wrzawa w mieście?
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/1/41
Dom zaś jego, w którym mieszkał, w drugim podwórzu z tyłu tej sali, był zbudowany tak samo. Dla córki faraona, którą Salomon pojął za żonę, też kazał zbudować taki sam dom, jak ta sala.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/7/8
I ci, wyruszywszy przeciwko Judzie, wtargnęli do niej i zagarnęli całe mienie, jakie znajdowało się w pałacu królewskim, uprowadzili też jego synów i żony, a został przy nim tylko najmłodszy z jego synów, Jehoachaz.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Kronik/21/17
Po upływie roku wyruszyło przeciwko niemu wojsko aramejskie, które przybywszy do Judy i do Jeruzalemu, wytraciło spośród ludu wszystkich ich przywódców, całą zaś zdobycz posłali do króla Damaszku.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Kronik/24/23
Amasjasza zaś, króla judzkiego, syna Joasza, wnuka Jehoachaza, wziął do niewoli Joasz, król izraelski, w Bet-Szemesz, po czym sprowadził go do Jeruzalemu, gdzie zrobił wyłom na czterysta łokci w murze jeruzalemskim od Bramy Efraimskiej aż do Bramy Narożnej
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Kronik/25/23
W poprzednim odcinku mówiłem też o dwóch źródłach, które leżały poza murami Miasta Dawidowego, czyli twierdzy, która znajdowała się na górze Syjon. Oba źródła leżały poza murami. Jedno się nazywało En-Rogel, a drugie Gichon. To drugie było bliżej i przebito tunel, którym można było pobierać z niego wodę także podczas oblężenia. Tym właśnie tunelem prawdopodobnie przedostał się Joab. Gdy Dawid był już stary jego syn Adoniasz zgromadził wszystkich przy pierwszym źródle. Tymczasem Dawid kazał obwołać królem Salomona przy źródle Gichon. Źródła musiały być stosunkowo blisko, bo w 1 Królewskiej 1:41 czytamy: “Usłyszał o tym Adoniasz i wszyscy zaproszeni, którzy byli u niego, a właśnie kończyli ucztę. Gdy jednak Joab usłyszał głos rogu, rzekł: Co znaczy ta wrzawa w mieście?”.
Salomon zbudował wiele rzeczy, które niestety znamy tylko z opisu. Po pierwsze na górze Moria zbudował świątynię. W 1 Królewskiej 7:8 czytamy o niektórych z tych budowli: “Dom zaś jego, w którym mieszkał, w drugim podwórzu z tyłu tej sali, był zbudowany tak samo. Dla córki faraona, którą Salomon pojął za żonę, też kazał zbudować taki sam dom, jak ta sala”. Salomon więc nie mieszkał w najstarszej części miasta, którą dalej nazywano Miastem Dawidowym. On wybudował wiele domów, w tym jeden dla córki faraona, która była jego żoną. Biblia mówi, że miał w związku z tym małżeństwem wyrzuty sumienia. Uważał, że córka faraona, nie może mieszkać w Mieście Dawidowym, bo przebywała tam arka. Dostała więc swój własny dom. Wszystkie te nowe budowle znajdowały się chyba na zboczu góry Moria, gdzie na szczycie znalazła się świątynią. Tak więc w czasach Salomona Jerozolima objęła swoim zasięgiem oba wzgórza: Syjon i Morię.
Tradycja żydowska przypisuje Salomonowi wybudowanie akweduktów doprowadzających wodę. Niestety żadne inne źródła nie potwierdzają tego. Dość często ludzie kojarzyli współczesne sobie budowle ze starożytnymi postaciami. W naszej historii Bolesław Chrobry miał Szczerbcem uderzyć w Złotą Bramę. Niestety za jego życia ona jeszcze nie istniała. Być może podobnie było w Jerozolimie. Akwedukty zbudowali prawdopodobnie Hasmoneusze czy Herod Wielki. Ostatni akwedukt był postawiony prawdopodobnie przez Piłata. Niestety nie ma tutaj nic pewnego.
Za życia Salomona panował pokój. Przypominam, że nazwa Jerozolima prawdopodobnie znaczy “Miasto podwójnego pokoju”, mówiłem o tym w poprzednim odcinku. Samo imię “Salomon” także pochodzi od słowa pokój. Niestety po jego śmierci wszystko się zmieniło. Żydzi podzielili się na dwa królestwa. Jerozolima stała się stolicą tego dwu plemiennego. Wtedy Jerozolimę najechał też faraon Sziszak. Król Rechoboam się poddał, a Egipcjanie złupili Jerozolimę. Być może zabrali wtedy arkę. Mówiłem już o tym trochę przy okazji odcinka 1 o Jeroboamie, który był królem tego dziesięcio plemiennego królestwa. Sziszak był pierwszym, który zdobył stolicę Judy, ale niestety nie ostatni.
Jerozolimę rozbudowywali kolejni królowie Judy. Dobudowywali oni mury, a Ezechiasz zbudował kanał wodny. Niestety zdobyta była wielokrotnie. Pierwszy raz jak już powiedziałem zdobył ją faraon Sziszak za rządów Rechoboama. Drugi raz Arabowie i Filistyni za rządów Jehorama. Trzeci raz Syryjczycy za rządów Jehoasza. Czwarty raz Izraelici (czyli te 10 plemion z północy) za rządów Amacjasza. Później Jerozolimę umocnili królowie Uzjasz, Jotam i Ezechiasz. Ten pierwszy miał postawić maszyny oblężnicze, a ten ostatni zbudować kanał wodny doprowadzający wodę, to bardzo przydało się podczas oblężenia asyryjskiego.
Za rządów Ezechiasza Judę najechał król Asyrii Sanheryb. Oblegał Jerozolimę, ale nie udało mu się jej zdobyć. Ten najazd potwierdza relacja asyryjska, która mówi: “Jego samego [czyli króla Ezechiasza] zamknąłem, jak ptaka w klatce, w jego siedzibie, Jerozolimie. Jego miasta, które złupiłem”. Król Sanheryb chwali się zdobyciem miast judzkich i zamknięciem Ezechiasza w Jerozolimie jak ptaka w klatce. Potwierdza to więc fakt oblężenia oraz to, że Jerozolima nie została zdobyta. Syn Ezechiasza to Manasses. Był on sojusznikiem Asyrii. Biblia wspomina, że został on w pewnym momencie uwięziony w łańcuchach w Babilonie. Później został zwolniony. Nic jednak nie świadczy o tym, że Asyryjczycy oblegali wtedy Jerozolimę albo, że ją zdobyli. Później jednak była zdobyta kilkakrotnie.
Gdy król Jozjasz zginął pod Meggido podczas bitwy z Egipcjanami. Faraon Necho zawrócił wtedy i zdobył Jerozolimę. Później pod Jerozolimę podeszli Babilończycy. Żydzi uznali babilońską zwierzchność, ale potem się zbuntowali i Babilończycy zdobyli miasto, króla uprowadzili do niewoli. Jako króla w Jerozolimie ustanowili Sedekiasza. Mówiłem o tym w odcinku 18 poświęconym prorokowi Ezechielowi, bo on żył właśnie w tamtych czasach. Ten ostatni król Sedekiasz także się zbuntował. Babilończycy wrócili i tym razem nie tylko zdobyli Jerozolimę, ale także ją zniszczyli. Jerozolima była w gruzach przez 70 lat. Niektórzy historycy twierdzą, że było to tylko 50 lat.
W ten sposób omówiliśmy wszystkie zdobycia Jerozolimy, o których mówi Biblia. Na początku mieszkali tam Jebusyci. Ich miasto zdobyli i zniszczyli Judejczycy, ale Jebusyci wrócili i je odbudowali. Później zdobył je Dawid używając przejścia przez kanał wodny. Za Salomona panował pokój. Na drugim wzgórzu zbudowano wtedy świątynię. Potem jednak Jerozolima była oblegana wielokrotnie. Choć asyryjskie oblężenie odparto to jednak zdobyto ją około 7, 8 razy. Ostatecznie Jerozolimę zrównał z ziemią król Babilonu Nabuchodonozor.
Na koniec kilka słów o zabudowie. Na górze Syjon było miasto Dawidowe, czyli najstarsza część Jerozolimy. Później na szczycie sąsiedniej góry Moria Salomon zbudował świątynię. Na zboczu tej drugiej góry zbudował też swój pałac, pałac dla swojej żony, córki faraona i wiele innych budynków. Kolejni władcy dobudowywali mury. Np. Manases zbudował swój mur, a Ezechiasz jest znany z budowy kanału wodnego. W czasach Ezechiasza czytamy też o prorokini Chuldzie, która mieszkała jak czytamy w 2 Królewskiej 22:14 w “drugiej dzielnicy”. W niektórych Bibliach oddano to jako “nową dzielnicę”. Była to prawdopodobnie część miasta na północ od świątyni.
Ważnym miejscem były też różne doliny otaczające Jerozolimę. Warto może tylko wspomnieć o Dolinie Syna Chinnoma. W 2 Kronik 28:3 czytamy o królu Achazie: “On to składał ofiary z kadzidła w Dolinie Syna Chinnoma, a nawet własnego syna oddał na spalenie w ogniu, jak to było ohydnym zwyczajem narodów, które Pan wytępił przed synami izraelskimi”. W tej dolinie składano ofiary z ludzi i robili to królowie Achaz i Manasses. Później Jozjasz kazał to miejsce zniszczyć i zrobił tam śmietnisko. Będę o tym jeszcze mówił następnej części, bo Jezus nawiązywał do tego miejsca wielokrotnie. Dokładnych opisów Jerozolimy i jej dzielnic nie będę robił bo do tego lepiej nadają się mapy niż słowo mówione.
Na sam koniec parę słów o górze Syjon. W ten sposób nazywano górę, na której była najstarsza część Jerozolimy czyli tz. Miasto Dawidowe. Tam przyniesiono arkę Bożą. Później jednak arkę przeniesiono na północną górę Moria. Salomon na górze Moria zbudował świątynię. Wtedy całą Jerozolimę zaczęto nazywać Syjon. Później ta nazwa przyjęła się na oznaczenie góry ze świątynią. Ją zaczęto nazywać Syjon, choć ta góra miała nazwę Moria. Tak więc górą Syjon nazywano najpierw górę z Miastem Dawida, potem tak nazywano górę gdzie była świątynia. To jednak nie wszystko. Dzisiaj górą Syjon nazywa się górę na zachód od Miasta Dawidowego. Jest więc małe zamieszanie. Gdy ktoś mówi góra Syjon to może mieć na myśli trzy różne góry, albo wręcz całą Jerozolimę czyli wszystkie góry na raz.
Zamieszkał tedy Dawid w twierdzy i nazwał ją Miastem Dawida. Obudował ją też Dawid wokoło, począwszy od Millo ku środkowi.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Samuela/5/9
Usłyszał o tym Adoniasz i wszyscy zaproszeni, którzy byli u niego, a właśnie kończyli ucztę. Gdy jednak Joab usłyszał głos rogu, rzekł: Co znaczy ta wrzawa w mieście?
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/1/41
Dom zaś jego, w którym mieszkał, w drugim podwórzu z tyłu tej sali, był zbudowany tak samo. Dla córki faraona, którą Salomon pojął za żonę, też kazał zbudować taki sam dom, jak ta sala.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/7/8
I ci, wyruszywszy przeciwko Judzie, wtargnęli do niej i zagarnęli całe mienie, jakie znajdowało się w pałacu królewskim, uprowadzili też jego synów i żony, a został przy nim tylko najmłodszy z jego synów, Jehoachaz.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Kronik/21/17
Po upływie roku wyruszyło przeciwko niemu wojsko aramejskie, które przybywszy do Judy i do Jeruzalemu, wytraciło spośród ludu wszystkich ich przywódców, całą zaś zdobycz posłali do króla Damaszku.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Kronik/24/23
Amasjasza zaś, króla judzkiego, syna Joasza, wnuka Jehoachaza, wziął do niewoli Joasz, król izraelski, w Bet-Szemesz, po czym sprowadził go do Jeruzalemu, gdzie zrobił wyłom na czterysta łokci w murze jeruzalemskim od Bramy Efraimskiej aż do Bramy Narożnej
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Kronik/25/23
25 - Jerozolima cz. 1
2021-09-02 12:01:38
W języku polskim miasta najczęściej są rodzaju żeńskiego. Z tego też powodu miasto Jeruzalem zwykle po polsku nazywa się Jerozolima. Uczeni debatują nad tą nazwą. Chyba najpopularniejsza teoria dzieli słowo “Jeruzalem” na dwie części: “jer” oraz “salem”. Pierwsze słowo tłumaczy się na miasto, podwalinę lub posiadłość, a drugie słowo czyli “salem” lub “szalom” oznacza pokój. To drugie słowo występuje jednak w liczbie podwójnej. Ale co to znaczy? Liczba podwójna istniała też kiedyś w polszczyźnie. Dziś mamy w polskim tylko liczbę pojedynczą, np. pokój oraz mnogą np. pokoje. Kiedyś istniała jednak także liczba podwójna gdy coś było w parze. Dobrym przykładem jest liczebnik “sto”. Jego odmiana zachowała się w kolejnych liczebnikach. Mówimy: sto, dwieście i trzysta. Czyli liczba pojedyncza to była i jest “sto”, liczba podwójna “ście”, a liczba mnoga to “sta”. Liczba podwójna w polskim zachowała się w przysłowiach, np. “Mądrej głowie dość dwie słowie” czy “Trzy gęsi, dwie niewieście uczyniły jarmark w mieście”. Wracając do Jerozolimy, całość można przetłumaczyć jako “Miasto podwójnego pokoju”. Bo mamy tam dwa słowa, czyli miasto lub miejsce, a potem słowo pokój, ale to słowo jest w liczbie podwójnej. Tak więc dwa słowa hebrajskie wielu tłumaczy przedstawia jako trzy słow polskie, czyli “Miejsce podwójnego pokoju”. Czemu “podwójnego pokoju”? Pierwszy raz w Biblii to miasto pojawia się w Rodzaju 14:18, czytamy tam: “Melchisedek zaś, król Salemu, wyniósł chleb i wino. A był on kapłanem Boga Najwyższego”. Jest prawdopodobne, że miasto Salem istniało tam, gdzie później Jerozolima. Dlaczego jednak zmieniono nazwę z Salem czyli “pokój” na “podwójny pokój”? Istnieją co najmniej dwa wyjaśnienia. Po pierwsze podwójny pokój to dużo więcej pokoju, czyli chciano uwypuklić pokój, jaki zapewnia Jerozolima, jej król oraz świątynia, która tam stanęła. Druga wersja nawiązuje do dwóch wzgórz. Na jednym czyli na Syjonie zamieszkał król Dawid, a na drugim wzgórzu o nazwie Moria jego syn zbudował świątynię. Dodatkowo syn Dawida, który był po nim królem to oczywiście Salomon, a to imię także powstało od słowa “pokój’. Tak więc mamy miasto, które nazywa się “miejsce podwójnego pokoju”, w którym rządził król, którego imię znaczy “pokój”, a w jego czasach zabudowano drugie wzgórze, na którym stanęła świątynia. Ale wróćmy do historii tego miasta. Tradycja Żydowska mówi, że miasto Salem, w którym królem był Melchizedek znajdowało się na górze znanej później jako Syjon. Zaraz obok stała góra Moria, na której później Salomon zbudował świątynię. Wg tradycji na tej górze właśnie Abraham miał próbować złożyć swojego syna w ofierze. Innymi słowy w czasach Abrahama na górze Syjon miał rządzić król i kapłan Melchizedek, a na pobliskiej górze Moria Abraham miał przejść największą próbę swojego życia. Później jednak górę i miasto musieli przejąć Kananejczycy. Skąd o tym wiemy? Kanaan czyli Ziemia Obiecana znajdowała się pod panowaniem Egipcjan. Zachowały się więc listy znane jako listy z Amarny. Jest to korespondencja pomiędzy władcami Egiptu a ich wasalami w Kanaanie. W jednym z listów występuje nazwa “Urušalim”. Niektórzy utożsamiają to miasto z Jerozolimą, a nazwę z Kananejskim bogiem Shalim. Na pewno w mieście mieszkali Jebusyci. Księga Jozuego opisująca podbój Kanaanu mówi o tym, że Jozue pokonał w bitwie między innymi króla Jerozolimy. Nie oznaczało to jednak zdobycia miasta. Później gdy Jozue był już stary Ziemię Obiecaną podzielono, ale w Jozuego 15:63 czytamy: “Lecz Jebuzejczyków, mieszkających w Jeruzalemie, nie mogli synowie Judy wypędzić i Jebuzejczycy mieszkają z synami Judy w Jeruzalemie do dnia dzisiejszego”. Tak więc w momencie gdy kończono pisanie księgi Jozuego w Jerozolimie dalej mieszkali Jebusyci. Które plemiona z nimi walczyły? W kolejnej księdze czyli księdze Sędziów czytamy, że miasto to spalili Judejczycy (werset 8), ale potem nie mogli go zdobyć Beniaminici (werset 21). Czy to nie sprzeczność? Niekoniecznie. W Jozuego rozdziale 15 jest opis granic terytorium plemienia Judy. Granica przechodziła właśnie przez Jerozolimę. Tak więc zarówno plemię Judy jak i plemię Beniamina próbowało zdobyć to miasto. Plemieniu Judy się udało, ale Jebusyci najwyraźniej wrócili i potem obronili się przed kolejnym atakiem plemienia Beniamina. Jak jednak Jerozolima stała się stolicą Izraela? W Księdze 2 Samuela rozdziale 5 czytamy o tym, że gdy Dawid tam podszedł Jebusyci byli tak pewni, że twierdzili, że murów mogą bronić nawet kulawi i ślepi. W 2 Samuela 5:8 czytamy: “W tym dniu Dawid powiedział: Kto pokona Jebuzejczyka i przedrze się przez kanał, i pobije ślepych i kulawych, których nienawidzi dusza Dawida, zostanie wodzem. I przedarł się jako pierwszy Joab, i został wodzem”. Mówiłem już o tym przy okazji omawiania postaci Joaba w odcinku 5. Krótko mówiąc, za murami miasta było źródło. Jebusyci zbudowali studnię i tunel, którym mogli czerpać wodę. Prawdopodobnie właśnie tamtędy przedostał się Joab. To zdobyte miasto było później nazywane miastem Dawidowym, a znajdowało się na górze Syjon. Arkę przetransportowano właśnie do tego miasta. Tak więc przybytek, ołtarz, świeczniki i wszystko było w Szilo, ale najważniejsza część czyli Arka była od tego czasu w mieście Dawidowym. Nie miała tam jednak pozostać na stałe. O tym jednak za chwilę. Podczas rządów Dawida nikt nie atakował stolicy. Jednak gdy zbuntował się syn Dawida Absalom. Dawid uciekł z Jerozolimy i pozostawił tam arkę. Później Dawid miał wizję. Biblia mówi, że Dawid zgrzeszył przez policzenie Izraelitów i spadła na nich plaga. W pewnej chwili Dawid będący zapewne w Mieście Dawidowym zauważył, że na przeciwko na górze Moria stoi anioł z wydobytym mieczem. W 1 Kronik 21:18 czytamy: “Wtedy anioł Pański rzekł do Gada, aby oznajmił Dawidowi, że Dawid ma pójść i wznieść ołtarz dla Pana na klepisku Ornana, Jebuzejczyka”. Ciekawe jest to, że naprzeciwko Dawida, na górze Moria mieszkał Jebuzejczyk, który właśnie wtedy młócił pszenicę. Właśnie od niego król Dawid kupił miejsce na ołtarz i tam złożył swoją ofiarę. Później w tym miejscu powstała świątynia. Jak już mówiłem Dawid widział ze swojego okna to klepisko, na którym wybudowano później ołtarz. Możemy sobie wyobrazić, że czuł się głupio mieszkając w pałacu podczas gdy ołtarz stał bez żadnego zabezpieczenia. Wygląda na to, że również Arkę tam zaniesiono. W 2 Samuela 7:2 czytamy: “Rzekł król do Natana, proroka: Patrz! Ja mieszkam w domu z drzewa cedrowego, a Skrzynia Boża jest pomieszczona w środku namiotu!” Natan odpowiedział mu, że może zbudować świątynię. Później jednak przyszedł ponownie i zapowiedział, że świątynię zbuduje dopiero jego syn. Ale o tym opowiem wam w kolejnym odcinku. W skrócie: Na górze Syjon istniało miasto, w którym miał mieszkać król i kapłan Melchizedek, a potem Jebusyci. Nazwa miasta Salem znaczyła “pokój” lub wzięła się od kananejskiego boga o imieniu Shalim. Podczas podboju Ziemi Obiecanej Jerozolima znalazła się na granicy pomiędzy plemionami Judy i Beniamina. Oba plemiona próbowały ją zdobyć. Na stałe jednak podbił to miasto dopiero król Dawid i w tamtym okresie nazywano je Miastem Dawidowym. Znajdowało się ono na jednej górze Syjon. Druga góra Moria została dołączona później, ale o tym będzie w następnym odcinku. Melchisedek zaś, król Salemu, wyniósł chleb i wino. A był on kapłanem Boga Najwyższego (Rodzaju 14:18) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/14/18 Lecz Jebuzejczyków, mieszkających w Jeruzalemie, nie mogli synowie Judy wypędzić i Jebuzejczycy mieszkają z synami Judy w Jeruzalemie do dnia dzisiejszego (Jozuego 15:63) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Jozuego/15/63 W tym dniu Dawid powiedział: Kto pokona Jebuzejczyka i przedrze się przez kanał, i pobije ślepych i kulawych, których nienawidzi dusza Dawida, zostanie wodzem. I przedarł się jako pierwszy Joab, i został wodzem. Dlatego mówi się: Ślepy i kulawy nie wejdzie do świątyni (2 Samuela 5:8) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Samuela/5/8 Wtedy anioł Pański rzekł do Gada, aby oznajmił Dawidowi, że Dawid ma pójść i wznieść ołtarz dla Pana na klepisku Ornana, Jebuzejczyka (1 Kronik 21:18) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Kronik/21/18 Rzekł król do Natana, proroka: Patrz! Ja mieszkam w domu z drzewa cedrowego, a Skrzynia Boża jest pomieszczona w środku namiotu! (2 Samuela 7:2) http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Samuela/7/2
W języku polskim miasta najczęściej są rodzaju żeńskiego. Z tego też powodu miasto Jeruzalem zwykle po polsku nazywa się Jerozolima. Uczeni debatują nad tą nazwą. Chyba najpopularniejsza teoria dzieli słowo “Jeruzalem” na dwie części: “jer” oraz “salem”. Pierwsze słowo tłumaczy się na miasto, podwalinę lub posiadłość, a drugie słowo czyli “salem” lub “szalom” oznacza pokój. To drugie słowo występuje jednak w liczbie podwójnej. Ale co to znaczy?
Liczba podwójna istniała też kiedyś w polszczyźnie. Dziś mamy w polskim tylko liczbę pojedynczą, np. pokój oraz mnogą np. pokoje. Kiedyś istniała jednak także liczba podwójna gdy coś było w parze. Dobrym przykładem jest liczebnik “sto”. Jego odmiana zachowała się w kolejnych liczebnikach. Mówimy: sto, dwieście i trzysta. Czyli liczba pojedyncza to była i jest “sto”, liczba podwójna “ście”, a liczba mnoga to “sta”. Liczba podwójna w polskim zachowała się w przysłowiach, np. “Mądrej głowie dość dwie słowie” czy “Trzy gęsi, dwie niewieście uczyniły jarmark w mieście”.
Wracając do Jerozolimy, całość można przetłumaczyć jako “Miasto podwójnego pokoju”. Bo mamy tam dwa słowa, czyli miasto lub miejsce, a potem słowo pokój, ale to słowo jest w liczbie podwójnej. Tak więc dwa słowa hebrajskie wielu tłumaczy przedstawia jako trzy słow polskie, czyli “Miejsce podwójnego pokoju”. Czemu “podwójnego pokoju”? Pierwszy raz w Biblii to miasto pojawia się w Rodzaju 14:18, czytamy tam: “Melchisedek zaś, król Salemu, wyniósł chleb i wino. A był on kapłanem Boga Najwyższego”. Jest prawdopodobne, że miasto Salem istniało tam, gdzie później Jerozolima. Dlaczego jednak zmieniono nazwę z Salem czyli “pokój” na “podwójny pokój”?
Istnieją co najmniej dwa wyjaśnienia. Po pierwsze podwójny pokój to dużo więcej pokoju, czyli chciano uwypuklić pokój, jaki zapewnia Jerozolima, jej król oraz świątynia, która tam stanęła. Druga wersja nawiązuje do dwóch wzgórz. Na jednym czyli na Syjonie zamieszkał król Dawid, a na drugim wzgórzu o nazwie Moria jego syn zbudował świątynię. Dodatkowo syn Dawida, który był po nim królem to oczywiście Salomon, a to imię także powstało od słowa “pokój’. Tak więc mamy miasto, które nazywa się “miejsce podwójnego pokoju”, w którym rządził król, którego imię znaczy “pokój”, a w jego czasach zabudowano drugie wzgórze, na którym stanęła świątynia. Ale wróćmy do historii tego miasta.
Tradycja Żydowska mówi, że miasto Salem, w którym królem był Melchizedek znajdowało się na górze znanej później jako Syjon. Zaraz obok stała góra Moria, na której później Salomon zbudował świątynię. Wg tradycji na tej górze właśnie Abraham miał próbować złożyć swojego syna w ofierze. Innymi słowy w czasach Abrahama na górze Syjon miał rządzić król i kapłan Melchizedek, a na pobliskiej górze Moria Abraham miał przejść największą próbę swojego życia. Później jednak górę i miasto musieli przejąć Kananejczycy. Skąd o tym wiemy?
Kanaan czyli Ziemia Obiecana znajdowała się pod panowaniem Egipcjan. Zachowały się więc listy znane jako listy z Amarny. Jest to korespondencja pomiędzy władcami Egiptu a ich wasalami w Kanaanie. W jednym z listów występuje nazwa “Urušalim”. Niektórzy utożsamiają to miasto z Jerozolimą, a nazwę z Kananejskim bogiem Shalim. Na pewno w mieście mieszkali Jebusyci. Księga Jozuego opisująca podbój Kanaanu mówi o tym, że Jozue pokonał w bitwie między innymi króla Jerozolimy. Nie oznaczało to jednak zdobycia miasta. Później gdy Jozue był już stary Ziemię Obiecaną podzielono, ale w Jozuego 15:63 czytamy: “Lecz Jebuzejczyków, mieszkających w Jeruzalemie, nie mogli synowie Judy wypędzić i Jebuzejczycy mieszkają z synami Judy w Jeruzalemie do dnia dzisiejszego”. Tak więc w momencie gdy kończono pisanie księgi Jozuego w Jerozolimie dalej mieszkali Jebusyci. Które plemiona z nimi walczyły?
W kolejnej księdze czyli księdze Sędziów czytamy, że miasto to spalili Judejczycy (werset 8), ale potem nie mogli go zdobyć Beniaminici (werset 21). Czy to nie sprzeczność? Niekoniecznie. W Jozuego rozdziale 15 jest opis granic terytorium plemienia Judy. Granica przechodziła właśnie przez Jerozolimę. Tak więc zarówno plemię Judy jak i plemię Beniamina próbowało zdobyć to miasto. Plemieniu Judy się udało, ale Jebusyci najwyraźniej wrócili i potem obronili się przed kolejnym atakiem plemienia Beniamina. Jak jednak Jerozolima stała się stolicą Izraela?
W Księdze 2 Samuela rozdziale 5 czytamy o tym, że gdy Dawid tam podszedł Jebusyci byli tak pewni, że twierdzili, że murów mogą bronić nawet kulawi i ślepi. W 2 Samuela 5:8 czytamy: “W tym dniu Dawid powiedział: Kto pokona Jebuzejczyka i przedrze się przez kanał, i pobije ślepych i kulawych, których nienawidzi dusza Dawida, zostanie wodzem. I przedarł się jako pierwszy Joab, i został wodzem”. Mówiłem już o tym przy okazji omawiania postaci Joaba w odcinku 5. Krótko mówiąc, za murami miasta było źródło. Jebusyci zbudowali studnię i tunel, którym mogli czerpać wodę. Prawdopodobnie właśnie tamtędy przedostał się Joab.
To zdobyte miasto było później nazywane miastem Dawidowym, a znajdowało się na górze Syjon. Arkę przetransportowano właśnie do tego miasta. Tak więc przybytek, ołtarz, świeczniki i wszystko było w Szilo, ale najważniejsza część czyli Arka była od tego czasu w mieście Dawidowym. Nie miała tam jednak pozostać na stałe. O tym jednak za chwilę. Podczas rządów Dawida nikt nie atakował stolicy. Jednak gdy zbuntował się syn Dawida Absalom. Dawid uciekł z Jerozolimy i pozostawił tam arkę. Później Dawid miał wizję.
Biblia mówi, że Dawid zgrzeszył przez policzenie Izraelitów i spadła na nich plaga. W pewnej chwili Dawid będący zapewne w Mieście Dawidowym zauważył, że na przeciwko na górze Moria stoi anioł z wydobytym mieczem. W 1 Kronik 21:18 czytamy: “Wtedy anioł Pański rzekł do Gada, aby oznajmił Dawidowi, że Dawid ma pójść i wznieść ołtarz dla Pana na klepisku Ornana, Jebuzejczyka”. Ciekawe jest to, że naprzeciwko Dawida, na górze Moria mieszkał Jebuzejczyk, który właśnie wtedy młócił pszenicę. Właśnie od niego król Dawid kupił miejsce na ołtarz i tam złożył swoją ofiarę. Później w tym miejscu powstała świątynia.
Jak już mówiłem Dawid widział ze swojego okna to klepisko, na którym wybudowano później ołtarz. Możemy sobie wyobrazić, że czuł się głupio mieszkając w pałacu podczas gdy ołtarz stał bez żadnego zabezpieczenia. Wygląda na to, że również Arkę tam zaniesiono. W 2 Samuela 7:2 czytamy: “Rzekł król do Natana, proroka: Patrz! Ja mieszkam w domu z drzewa cedrowego, a Skrzynia Boża jest pomieszczona w środku namiotu!” Natan odpowiedział mu, że może zbudować świątynię. Później jednak przyszedł ponownie i zapowiedział, że świątynię zbuduje dopiero jego syn. Ale o tym opowiem wam w kolejnym odcinku.
W skrócie: Na górze Syjon istniało miasto, w którym miał mieszkać król i kapłan Melchizedek, a potem Jebusyci. Nazwa miasta Salem znaczyła “pokój” lub wzięła się od kananejskiego boga o imieniu Shalim. Podczas podboju Ziemi Obiecanej Jerozolima znalazła się na granicy pomiędzy plemionami Judy i Beniamina. Oba plemiona próbowały ją zdobyć. Na stałe jednak podbił to miasto dopiero król Dawid i w tamtym okresie nazywano je Miastem Dawidowym. Znajdowało się ono na jednej górze Syjon. Druga góra Moria została dołączona później, ale o tym będzie w następnym odcinku.
Melchisedek zaś, król Salemu, wyniósł chleb i wino. A był on kapłanem Boga Najwyższego (Rodzaju 14:18)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/14/18
Lecz Jebuzejczyków, mieszkających w Jeruzalemie, nie mogli synowie Judy wypędzić i Jebuzejczycy mieszkają z synami Judy w Jeruzalemie do dnia dzisiejszego (Jozuego 15:63)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Jozuego/15/63
W tym dniu Dawid powiedział: Kto pokona Jebuzejczyka i przedrze się przez kanał, i pobije ślepych i kulawych, których nienawidzi dusza Dawida, zostanie wodzem. I przedarł się jako pierwszy Joab, i został wodzem. Dlatego mówi się: Ślepy i kulawy nie wejdzie do świątyni (2 Samuela 5:8)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Samuela/5/8
Wtedy anioł Pański rzekł do Gada, aby oznajmił Dawidowi, że Dawid ma pójść i wznieść ołtarz dla Pana na klepisku Ornana, Jebuzejczyka (1 Kronik 21:18)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Kronik/21/18
Rzekł król do Natana, proroka: Patrz! Ja mieszkam w domu z drzewa cedrowego, a Skrzynia Boża jest pomieszczona w środku namiotu! (2 Samuela 7:2)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Samuela/7/2
Liczba podwójna istniała też kiedyś w polszczyźnie. Dziś mamy w polskim tylko liczbę pojedynczą, np. pokój oraz mnogą np. pokoje. Kiedyś istniała jednak także liczba podwójna gdy coś było w parze. Dobrym przykładem jest liczebnik “sto”. Jego odmiana zachowała się w kolejnych liczebnikach. Mówimy: sto, dwieście i trzysta. Czyli liczba pojedyncza to była i jest “sto”, liczba podwójna “ście”, a liczba mnoga to “sta”. Liczba podwójna w polskim zachowała się w przysłowiach, np. “Mądrej głowie dość dwie słowie” czy “Trzy gęsi, dwie niewieście uczyniły jarmark w mieście”.
Wracając do Jerozolimy, całość można przetłumaczyć jako “Miasto podwójnego pokoju”. Bo mamy tam dwa słowa, czyli miasto lub miejsce, a potem słowo pokój, ale to słowo jest w liczbie podwójnej. Tak więc dwa słowa hebrajskie wielu tłumaczy przedstawia jako trzy słow polskie, czyli “Miejsce podwójnego pokoju”. Czemu “podwójnego pokoju”? Pierwszy raz w Biblii to miasto pojawia się w Rodzaju 14:18, czytamy tam: “Melchisedek zaś, król Salemu, wyniósł chleb i wino. A był on kapłanem Boga Najwyższego”. Jest prawdopodobne, że miasto Salem istniało tam, gdzie później Jerozolima. Dlaczego jednak zmieniono nazwę z Salem czyli “pokój” na “podwójny pokój”?
Istnieją co najmniej dwa wyjaśnienia. Po pierwsze podwójny pokój to dużo więcej pokoju, czyli chciano uwypuklić pokój, jaki zapewnia Jerozolima, jej król oraz świątynia, która tam stanęła. Druga wersja nawiązuje do dwóch wzgórz. Na jednym czyli na Syjonie zamieszkał król Dawid, a na drugim wzgórzu o nazwie Moria jego syn zbudował świątynię. Dodatkowo syn Dawida, który był po nim królem to oczywiście Salomon, a to imię także powstało od słowa “pokój’. Tak więc mamy miasto, które nazywa się “miejsce podwójnego pokoju”, w którym rządził król, którego imię znaczy “pokój”, a w jego czasach zabudowano drugie wzgórze, na którym stanęła świątynia. Ale wróćmy do historii tego miasta.
Tradycja Żydowska mówi, że miasto Salem, w którym królem był Melchizedek znajdowało się na górze znanej później jako Syjon. Zaraz obok stała góra Moria, na której później Salomon zbudował świątynię. Wg tradycji na tej górze właśnie Abraham miał próbować złożyć swojego syna w ofierze. Innymi słowy w czasach Abrahama na górze Syjon miał rządzić król i kapłan Melchizedek, a na pobliskiej górze Moria Abraham miał przejść największą próbę swojego życia. Później jednak górę i miasto musieli przejąć Kananejczycy. Skąd o tym wiemy?
Kanaan czyli Ziemia Obiecana znajdowała się pod panowaniem Egipcjan. Zachowały się więc listy znane jako listy z Amarny. Jest to korespondencja pomiędzy władcami Egiptu a ich wasalami w Kanaanie. W jednym z listów występuje nazwa “Urušalim”. Niektórzy utożsamiają to miasto z Jerozolimą, a nazwę z Kananejskim bogiem Shalim. Na pewno w mieście mieszkali Jebusyci. Księga Jozuego opisująca podbój Kanaanu mówi o tym, że Jozue pokonał w bitwie między innymi króla Jerozolimy. Nie oznaczało to jednak zdobycia miasta. Później gdy Jozue był już stary Ziemię Obiecaną podzielono, ale w Jozuego 15:63 czytamy: “Lecz Jebuzejczyków, mieszkających w Jeruzalemie, nie mogli synowie Judy wypędzić i Jebuzejczycy mieszkają z synami Judy w Jeruzalemie do dnia dzisiejszego”. Tak więc w momencie gdy kończono pisanie księgi Jozuego w Jerozolimie dalej mieszkali Jebusyci. Które plemiona z nimi walczyły?
W kolejnej księdze czyli księdze Sędziów czytamy, że miasto to spalili Judejczycy (werset 8), ale potem nie mogli go zdobyć Beniaminici (werset 21). Czy to nie sprzeczność? Niekoniecznie. W Jozuego rozdziale 15 jest opis granic terytorium plemienia Judy. Granica przechodziła właśnie przez Jerozolimę. Tak więc zarówno plemię Judy jak i plemię Beniamina próbowało zdobyć to miasto. Plemieniu Judy się udało, ale Jebusyci najwyraźniej wrócili i potem obronili się przed kolejnym atakiem plemienia Beniamina. Jak jednak Jerozolima stała się stolicą Izraela?
W Księdze 2 Samuela rozdziale 5 czytamy o tym, że gdy Dawid tam podszedł Jebusyci byli tak pewni, że twierdzili, że murów mogą bronić nawet kulawi i ślepi. W 2 Samuela 5:8 czytamy: “W tym dniu Dawid powiedział: Kto pokona Jebuzejczyka i przedrze się przez kanał, i pobije ślepych i kulawych, których nienawidzi dusza Dawida, zostanie wodzem. I przedarł się jako pierwszy Joab, i został wodzem”. Mówiłem już o tym przy okazji omawiania postaci Joaba w odcinku 5. Krótko mówiąc, za murami miasta było źródło. Jebusyci zbudowali studnię i tunel, którym mogli czerpać wodę. Prawdopodobnie właśnie tamtędy przedostał się Joab.
To zdobyte miasto było później nazywane miastem Dawidowym, a znajdowało się na górze Syjon. Arkę przetransportowano właśnie do tego miasta. Tak więc przybytek, ołtarz, świeczniki i wszystko było w Szilo, ale najważniejsza część czyli Arka była od tego czasu w mieście Dawidowym. Nie miała tam jednak pozostać na stałe. O tym jednak za chwilę. Podczas rządów Dawida nikt nie atakował stolicy. Jednak gdy zbuntował się syn Dawida Absalom. Dawid uciekł z Jerozolimy i pozostawił tam arkę. Później Dawid miał wizję.
Biblia mówi, że Dawid zgrzeszył przez policzenie Izraelitów i spadła na nich plaga. W pewnej chwili Dawid będący zapewne w Mieście Dawidowym zauważył, że na przeciwko na górze Moria stoi anioł z wydobytym mieczem. W 1 Kronik 21:18 czytamy: “Wtedy anioł Pański rzekł do Gada, aby oznajmił Dawidowi, że Dawid ma pójść i wznieść ołtarz dla Pana na klepisku Ornana, Jebuzejczyka”. Ciekawe jest to, że naprzeciwko Dawida, na górze Moria mieszkał Jebuzejczyk, który właśnie wtedy młócił pszenicę. Właśnie od niego król Dawid kupił miejsce na ołtarz i tam złożył swoją ofiarę. Później w tym miejscu powstała świątynia.
Jak już mówiłem Dawid widział ze swojego okna to klepisko, na którym wybudowano później ołtarz. Możemy sobie wyobrazić, że czuł się głupio mieszkając w pałacu podczas gdy ołtarz stał bez żadnego zabezpieczenia. Wygląda na to, że również Arkę tam zaniesiono. W 2 Samuela 7:2 czytamy: “Rzekł król do Natana, proroka: Patrz! Ja mieszkam w domu z drzewa cedrowego, a Skrzynia Boża jest pomieszczona w środku namiotu!” Natan odpowiedział mu, że może zbudować świątynię. Później jednak przyszedł ponownie i zapowiedział, że świątynię zbuduje dopiero jego syn. Ale o tym opowiem wam w kolejnym odcinku.
W skrócie: Na górze Syjon istniało miasto, w którym miał mieszkać król i kapłan Melchizedek, a potem Jebusyci. Nazwa miasta Salem znaczyła “pokój” lub wzięła się od kananejskiego boga o imieniu Shalim. Podczas podboju Ziemi Obiecanej Jerozolima znalazła się na granicy pomiędzy plemionami Judy i Beniamina. Oba plemiona próbowały ją zdobyć. Na stałe jednak podbił to miasto dopiero król Dawid i w tamtym okresie nazywano je Miastem Dawidowym. Znajdowało się ono na jednej górze Syjon. Druga góra Moria została dołączona później, ale o tym będzie w następnym odcinku.
Melchisedek zaś, król Salemu, wyniósł chleb i wino. A był on kapłanem Boga Najwyższego (Rodzaju 14:18)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/14/18
Lecz Jebuzejczyków, mieszkających w Jeruzalemie, nie mogli synowie Judy wypędzić i Jebuzejczycy mieszkają z synami Judy w Jeruzalemie do dnia dzisiejszego (Jozuego 15:63)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Jozuego/15/63
W tym dniu Dawid powiedział: Kto pokona Jebuzejczyka i przedrze się przez kanał, i pobije ślepych i kulawych, których nienawidzi dusza Dawida, zostanie wodzem. I przedarł się jako pierwszy Joab, i został wodzem. Dlatego mówi się: Ślepy i kulawy nie wejdzie do świątyni (2 Samuela 5:8)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Samuela/5/8
Wtedy anioł Pański rzekł do Gada, aby oznajmił Dawidowi, że Dawid ma pójść i wznieść ołtarz dla Pana na klepisku Ornana, Jebuzejczyka (1 Kronik 21:18)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Kronik/21/18
Rzekł król do Natana, proroka: Patrz! Ja mieszkam w domu z drzewa cedrowego, a Skrzynia Boża jest pomieszczona w środku namiotu! (2 Samuela 7:2)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Samuela/7/2