NEW
NEW przybliża i odczarowuje "Wschód". Ten cudzysłów został użyty celowo, bo obszar tematyczny, o którym opowiadamy, jest bardzo umownie określony, zróżnicowany pod każdym możliwym względem, a przede wszystkim – ogromny.
Pokazujemy po 10 odcinków na stronie. Skocz do strony:
1234567891011121314151617181920212223242526272829303132
Literatura dziecięca w czasie wojny
2025-08-12 08:24:04
„Dom jest tam, gdzie są książki”. Czym jest literatura dziecięca w czasie wojny? Terapią? Formą oporu? A może czystą czułością? W specjalnej mini-serii podcastu Glubb Dub Drib gościła stypendystka Rozstajów Olha Kuprian – pisarka, eseistka i autorka literatury dziecięcej, która mieszka i tworzy w Kijowie. Kuprian rozmawiała z Marcinem Gaczkowskim o pisaniu w czasie wojny, codzienności ukraińskich dzieci i o tym, czego literatura może nauczyć dorosłych – jeśli tylko pozwolą dzieciom mówić. Autorka mówi także o wojennej rutynie, szczęściu ukrytym w ulotnej codzienności i o tym, że dzieci w Ukrainie nie będą miały innego dzieciństwa. *** Marcin Gaczkowski zaprasza do wysłuchania specjalnej mini-serii odcinków w ramach podcastu Glubb Dub Drib. Jego bohaterami są pisarki i pisarze z Ukrainy nagrodzeni stypendium Rozstaje 2025. Partnerem programu jest Kolegium Europy Wschodniej. Olha Kuprian w ramach programu Rozstaje opublikowała dwa teksty prezentujące ukraińską rzeczywistość kulturalną w czasie wojny: „Książki z miłości, nie dla wojny” w Dwutygodniku „To jest właśnie dom” w Magazynie Literacki Książki *** GLUBB DUB DRIB to podcast literacki NEW – literacka podróż na wyspę czarnoksiężników. Odsłaniamy archipelagi nieoczywistych tekstów i poznajemy magów słowa – prozatorskiego, poetyckiego, puszczanego samopas oraz wiązanego, często przełożonego. Autorem podcastu jest Marcin Gaczkowski literaturoznawca, historyk, publicysta. To jeden z założycieli portalu Rozstaje.art, współpracownik kwartalnika „Czas Literatury”, Polskiego Radia dla Ukrainy i Programu Drugiego Polskiego Radia. Tłumacz literatury ukraińskiej. *** Program stypendialny realizowany jest w ramach projektu «Regained Culture. Ukrainian voices curate Ukrainian culture» finansowanym ze środków Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego. Stypendium dla Olhi Kuprian ufundowała Fundacja Kościuszkowska. Program organizuje Stowarzyszenia Folkowisko i Rozstaje.art. Partnerami projektu są Kolegium Europy Wschodniej, Global Voices, BÁZIS – Magyar Irodalmi és Művészeti Egyesület Szlovákiában, FISZ Fiatal Írók Szövetsége, Сенсор Медіа i Česká asociace ukrajinistů, z.s.
„Dom jest tam, gdzie są książki”. Czym jest literatura dziecięca w czasie wojny? Terapią? Formą oporu? A może czystą czułością? W specjalnej mini-serii podcastu Glubb Dub Drib gościła stypendystka Rozstajów Olha Kuprian – pisarka, eseistka i autorka literatury dziecięcej, która mieszka i tworzy w Kijowie.
Kuprian rozmawiała z Marcinem Gaczkowskim o pisaniu w czasie wojny, codzienności ukraińskich dzieci i o tym, czego literatura może nauczyć dorosłych – jeśli tylko pozwolą dzieciom mówić. Autorka mówi także o wojennej rutynie, szczęściu ukrytym w ulotnej codzienności i o tym, że dzieci w Ukrainie nie będą miały innego dzieciństwa.
***
Marcin Gaczkowski zaprasza do wysłuchania specjalnej mini-serii odcinków w ramach podcastu Glubb Dub Drib. Jego bohaterami są pisarki i pisarze z Ukrainy nagrodzeni stypendium Rozstaje 2025. Partnerem programu jest Kolegium Europy Wschodniej.
Olha Kuprian w ramach programu Rozstaje opublikowała dwa teksty prezentujące ukraińską rzeczywistość kulturalną w czasie wojny:
- „Książki z miłości, nie dla wojny” w Dwutygodniku
- „To jest właśnie dom” w Magazynie Literacki Książki
***
GLUBB DUB DRIB to podcast literacki NEW – literacka podróż na wyspę czarnoksiężników. Odsłaniamy archipelagi nieoczywistych tekstów i poznajemy magów słowa – prozatorskiego, poetyckiego, puszczanego samopas oraz wiązanego, często przełożonego.
Autorem podcastu jest Marcin Gaczkowski literaturoznawca, historyk, publicysta. To jeden z założycieli portalu Rozstaje.art, współpracownik kwartalnika „Czas Literatury”, Polskiego Radia dla Ukrainy i Programu Drugiego Polskiego Radia. Tłumacz literatury ukraińskiej.
***
Program stypendialny realizowany jest w ramach projektu «Regained Culture. Ukrainian voices curate Ukrainian culture» finansowanym ze środków Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego.
Stypendium dla Olhi Kuprian ufundowała Fundacja Kościuszkowska.
Program organizuje Stowarzyszenia Folkowisko i Rozstaje.art.
Partnerami projektu są Kolegium Europy Wschodniej, Global Voices, BÁZIS – Magyar Irodalmi és Művészeti Egyesület Szlovákiában, FISZ Fiatal Írók Szövetsége, Сенсор Медіа i Česká asociace ukrajinistů, z.s.
Żart ratuje życie – z Ihorem Kruczykiem o Czarnobylu i humorze
2025-07-28 11:00:52
Co robi poeta w strefie wykluczenia? Czy wypada dowcipkować z tragedii? Dlaczego ukraiński czarny humor jest aż tak czarny? Ihor Kruczyk – poeta, tłumacz, eseista i „prawie likwidator” skutków katastrofy w Czarnobylu – opowiada o języku w czasie wojny, absurdach historii i śmiechu, który bywa ostatnią deską ratunku. Marcin Gaczkowski rozmawia z Ihorem Kruczykiem. Ten redaktor, recenzent i felietonista urodził się w 1961 roku i w młodości pracował jako elektromechanik. W 1988 r. ukończył studia wieczorowe na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Tarasa Szewczenki w Kijowie. Dziś jest autorem sześciu książek i wielu artykułów w czasopismach m.in. „National Geographic”, „Krytyka”, „Literaturna Ukraina”, czy „Dzerkalo Tyżnia”. Ihor Kruczyk był stypendystą programu Rozstaje dla dziennikarzy z Ukrainy. W swoim pierwszym tekście, który powstał w ramach stypendium – autor pisze o folklorze postczarnobylskim. Na jego łamach – również na podstawie własnych doświadczeń i wspomnień – opowiada jak tragedia z 1986 roku wpłynęła na ludowe opowieści, bajania i twórczość. W tekście, obok zabawnych historyjek, dowiecie się również, jak technogenna katastrofa kształtuje pamięć zbiorową narodu. Tekst opublikował Dziennik Gazeta Prawna . W swoim drugim tekście Kruczyk pisze o twórczości więziennej w Ukrainie, wspominając między innymi Serhija Paradżanowa, Ołeha Sencowa czy Stanisława Asiejewa. Przeczytacie go na portalu NEW . Marcin Gaczkowski zaprasza do wysłuchania specjalnej mini-serii odcinków w ramach podcastu Glubb Dub Drib. Jego bohaterami są pisarki i pisarze z Ukrainy nagrodzeni stypendium Rozstaje. Partnerem programu jest Kolegium Europy Wschodniej. Finansowane ze środków Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego. *** GLUBB DUB DRIB to Podcast literacki NEW. Literacka podróż na wyspę czarnoksiężników. Odsłaniamy archipelagi nieoczywistych tekstów i poznajemy magów słowa – prozatorskiego, poetyckiego, puszczanego samopas oraz wiązanego, często przełożonego. Autorem podcastu jest Marcin Gaczkowski literaturoznawca, historyk, publicysta. To jeden z założycieli portalu Rozstaje.art, współpracownik kwartalnika „Czas Literatury”, Polskiego Radia dla Ukrainy i Programu Drugiego Polskiego Radia. Tłumacz literatury ukraińskiej. *** Program stypendialny realizowany jest w ramach projektu «Regained Culture. Ukrainian voices curate Ukrainian culture» finansowanym ze środków Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego. Program organizuje Stowarzyszenia Folkowisko i Rozstaje.art. Partnerami projektu są Kolegium Europy Wschodniej, Global Voices, BÁZIS – Magyar Irodalmi és Művészeti Egyesület Szlovákiában, FISZ Fiatal Írók Szövetsége, Сенсор Медіа i Česká asociace ukrajinistů, z.s.
Co robi poeta w strefie wykluczenia? Czy wypada dowcipkować z tragedii? Dlaczego ukraiński czarny humor jest aż tak czarny? Ihor Kruczyk – poeta, tłumacz, eseista i „prawie likwidator” skutków katastrofy w Czarnobylu – opowiada o języku w czasie wojny, absurdach historii i śmiechu, który bywa ostatnią deską ratunku.
Marcin Gaczkowski rozmawia z Ihorem Kruczykiem. Ten redaktor, recenzent i felietonista urodził się w 1961 roku i w młodości pracował jako elektromechanik. W 1988 r. ukończył studia wieczorowe na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Tarasa Szewczenki w Kijowie. Dziś jest autorem sześciu książek i wielu artykułów w czasopismach m.in. „National Geographic”, „Krytyka”, „Literaturna Ukraina”, czy „Dzerkalo Tyżnia”.
Ihor Kruczyk był stypendystą programu Rozstaje dla dziennikarzy z Ukrainy.
W swoim pierwszym tekście, który powstał w ramach stypendium – autor pisze o folklorze postczarnobylskim. Na jego łamach – również na podstawie własnych doświadczeń i wspomnień – opowiada jak tragedia z 1986 roku wpłynęła na ludowe opowieści, bajania i twórczość. W tekście, obok zabawnych historyjek, dowiecie się również, jak technogenna katastrofa kształtuje pamięć zbiorową narodu. Tekst opublikował Dziennik Gazeta Prawna.
W swoim drugim tekście Kruczyk pisze o twórczości więziennej w Ukrainie, wspominając między innymi Serhija Paradżanowa, Ołeha Sencowa czy Stanisława Asiejewa. Przeczytacie go na portalu NEW.
Marcin Gaczkowski zaprasza do wysłuchania specjalnej mini-serii odcinków w ramach podcastu Glubb Dub Drib. Jego bohaterami są pisarki i pisarze z Ukrainy nagrodzeni stypendium Rozstaje. Partnerem programu jest Kolegium Europy Wschodniej.
Finansowane ze środków Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego.
***
GLUBB DUB DRIB to Podcast literacki NEW.
Literacka podróż na wyspę czarnoksiężników. Odsłaniamy archipelagi nieoczywistych tekstów i poznajemy magów słowa – prozatorskiego, poetyckiego, puszczanego samopas oraz wiązanego, często przełożonego.
Autorem podcastu jest Marcin Gaczkowski literaturoznawca, historyk, publicysta. To jeden z założycieli portalu Rozstaje.art, współpracownik kwartalnika „Czas Literatury”, Polskiego Radia dla Ukrainy i Programu Drugiego Polskiego Radia. Tłumacz literatury ukraińskiej.
***
Program stypendialny realizowany jest w ramach projektu «Regained Culture. Ukrainian voices curate Ukrainian culture» finansowanym ze środków Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego.
Program organizuje Stowarzyszenia Folkowisko i Rozstaje.art.
Partnerami projektu są Kolegium Europy Wschodniej, Global Voices, BÁZIS – Magyar Irodalmi és Művészeti Egyesület Szlovákiában, FISZ Fiatal Írók Szövetsége, Сенсор Медіа i Česká asociace ukrajinistů, z.s.
UE pomaga bezpiecznie podróżować. Można korzystać z praw i opieki za granicą
2025-07-24 09:39:03
Prof. Marcin Czyżniewski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika wyjaśnia, jak działa opieka dyplomatyczno-konsularna w praktyce i jakie prawa mają obywatele UE za granicą. Co zrobić w razie utraty dokumentów i jak wygląda ewakuacja w sytuacjach kryzysowych? Ekspert z UMK omawia też pułapki prawne, które mogą zaskoczyć turystów – od zakazanych leków po lokalne obyczaje i surowe przepisy. Ten odcinek to nie tylko efekt warsztatów i dyskusji o prawach przysługujących obywatelom Unii Europejskiej, to także niezbędnik każdego świadomego podróżnika.
Prof. Marcin Czyżniewski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika wyjaśnia, jak działa opieka dyplomatyczno-konsularna w praktyce i jakie prawa mają obywatele UE za granicą. Co zrobić w razie utraty dokumentów i jak wygląda ewakuacja w sytuacjach kryzysowych? Ekspert z UMK omawia też pułapki prawne, które mogą zaskoczyć turystów – od zakazanych leków po lokalne obyczaje i surowe przepisy. Ten odcinek to nie tylko efekt warsztatów i dyskusji o prawach przysługujących obywatelom Unii Europejskiej, to także niezbędnik każdego świadomego podróżnika.
Dostęp do bezstronnego sądu. Są tu wyzwania dla UE i Polski
2025-07-09 13:31:49
W dzisiejszym świecie, gdzie systemy prawne stają się coraz bardziej złożone, kluczowe jest zapewnienie obywatelom prawa do bezstronnego i niezawisłego sądu. Profesor Radosław Potorski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika opowiada, jak to fundamentalne prawo jest gwarantowane w ramach Unii Europejskiej i Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Zwraca uwagę nie tylko na teoretyczne podstawy, ale również na praktyczne wyzwania, z jakimi boryka się polskie sądownictwo, wpływające bezpośrednio na możliwość korzystania z tego prawa przez obywateli. Podczas warsztatów "Unia Europejska w praktyce" dyskutowano także o istotnej roli edukacji prawnej w podnoszeniu świadomości społecznej na temat znaczenia niezależnego sądownictwa. Projekt współfinansowany przez Komisję Europejską w ramach Projektu „Building Bridges - Civic Capital in Local Communities”, realizowanego ze środków programu CERV finansowanego ze środków Komisji Europejskiej w ramach programu „Obywatele, Równość, Prawa i Wartości” na lata 2021 – 2027.
W dzisiejszym świecie, gdzie systemy prawne stają się coraz bardziej złożone, kluczowe jest zapewnienie obywatelom prawa do bezstronnego i niezawisłego sądu. Profesor Radosław Potorski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika opowiada, jak to fundamentalne prawo jest gwarantowane w ramach Unii Europejskiej i Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Zwraca uwagę nie tylko na teoretyczne podstawy, ale również na praktyczne wyzwania, z jakimi boryka się polskie sądownictwo, wpływające bezpośrednio na możliwość korzystania z tego prawa przez obywateli. Podczas warsztatów "Unia Europejska w praktyce" dyskutowano także o istotnej roli edukacji prawnej w podnoszeniu świadomości społecznej na temat znaczenia niezależnego sądownictwa.
Projekt współfinansowany przez Komisję Europejską w ramach Projektu „Building Bridges - Civic Capital in Local Communities”, realizowanego ze środków programu CERV finansowanego ze środków Komisji Europejskiej w ramach programu „Obywatele, Równość, Prawa i Wartości” na lata 2021 – 2027.
Unijne prawo w praktyce. Domniemanie niewinności, kary i prawa obywateli
2025-07-08 09:19:39
Jak zasady unijnego prawa wpływają na życie każdego obywatela? Rafał Kuligowski, prawnik i wykładowca akademicki z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu zwraca uwagę zasady należące do filarów europejskiego wymiaru sprawiedliwości: domniemanie niewinności, zakaz podwójnego karania za to samo przestępstwo i proporcjonalność kar. Wychodzi przy tym poza teorię, przedstawiając praktyczne aspekty tych zasad, ich znaczenie dla obywateli i wyzwania, z jakimi mierzy się polski system prawny w kontekście integracji europejskiej. Wyjaśnia, dlaczego Unia Europejska stanowi bezpiecznik dla obywateli i jak ważne jest, aby Polacy mieli świadomość swoich praw, szczególnie w obliczu rosnącej mobilności i wzajemnego uznawania wyroków między państwami członkowskimi. Projekt współfinansowany przez Komisję Europejską w ramach Projektu „Building Bridges - Civic Capital in Local Communities”, realizowanego ze środków programu CERV finansowanego ze środków Komisji Europejskiej w ramach programu „Obywatele, Równość, Prawa i Wartości” na lata 2021 – 2027.
Jak zasady unijnego prawa wpływają na życie każdego obywatela? Rafał Kuligowski, prawnik i wykładowca akademicki z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu zwraca uwagę zasady należące do filarów europejskiego wymiaru sprawiedliwości: domniemanie niewinności, zakaz podwójnego karania za to samo przestępstwo i proporcjonalność kar. Wychodzi przy tym poza teorię, przedstawiając praktyczne aspekty tych zasad, ich znaczenie dla obywateli i wyzwania, z jakimi mierzy się polski system prawny w kontekście integracji europejskiej. Wyjaśnia, dlaczego Unia Europejska stanowi bezpiecznik dla obywateli i jak ważne jest, aby Polacy mieli świadomość swoich praw, szczególnie w obliczu rosnącej mobilności i wzajemnego uznawania wyroków między państwami członkowskimi.
Projekt współfinansowany przez Komisję Europejską w ramach Projektu „Building Bridges - Civic Capital in Local Communities”, realizowanego ze środków programu CERV finansowanego ze środków Komisji Europejskiej w ramach programu „Obywatele, Równość, Prawa i Wartości” na lata 2021 – 2027.
Bucza po Buczy – rozmowa z Julią Stachiwską
2025-07-07 09:10:40
Julia Stachiwska – ukraińska poetka, dziennikarka, ilustratorka, autorka książek dla dzieci – opowiada o codzienności po traumie: o życiu pod niebem, po którym wciąż latają drony; o słowach, które nie muszą być wielkie, by coś znaczyć. Czy metafora jest dobra na dobre czasy? Dlaczego rosyjscy żołnierze nie zerwali mapy ze ściany w mieszkaniu Julii? I czy najlepszy wiersz rzeczywiście jest najlepszy? To szczera rozmowa – bez patosu, za to z kotem, który od dawna nie chowa się podczas alarmów, bo najwyraźniej cierpi na FOMO. Marcin Gaczkowski zaprasza do wysłuchania pierwszego odcinku z mini-serii podcastów Glubba, której bohaterkami są ukraińskie pisarki nagrodzone stypendiów Rozstajów. Finansowane ze środków Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego.
Julia Stachiwska – ukraińska poetka, dziennikarka, ilustratorka, autorka książek dla dzieci – opowiada o codzienności po traumie: o życiu pod niebem, po którym wciąż latają drony; o słowach, które nie muszą być wielkie, by coś znaczyć. Czy metafora jest dobra na dobre czasy? Dlaczego rosyjscy żołnierze nie zerwali mapy ze ściany w mieszkaniu Julii? I czy najlepszy wiersz rzeczywiście jest najlepszy? To szczera rozmowa – bez patosu, za to z kotem, który od dawna nie chowa się podczas alarmów, bo najwyraźniej cierpi na FOMO.
Marcin Gaczkowski zaprasza do wysłuchania pierwszego odcinku z mini-serii podcastów Glubba, której bohaterkami są ukraińskie pisarki nagrodzone stypendiów Rozstajów.
Finansowane ze środków Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego.
Kociszewski: Chaos
2025-06-29 10:14:05
Niepewność, nieprzewidywalność, wojna, poczucie zagrożenia, lęki i strachy – to oblicza chaosu , który wydaje się nas otaczać, wkradać się w zjawiska, które jeszcze tak niedawno wydawały się przewidywalne i pewne. Donald Trump stał się symbolicznym burzycielem porządków. Tego amerykańskiego, wewnętrznego, jak i światowego, co powoduje, że nie możemy okiem widza przyglądać się szaleństwu za oceanem. Mateusz Piotrowski opisał mapę, która może (bo przecież nic już pewne nie jest) pomóc nawigować w chaosie wewnętrznej polityki Białego Domu. Chaos oznacza zagrożenia, ale i szanse. Agnieszka Bryc przedstawia możliwości, które Donald Trump stworzył Władimirowi Putinowi usiłującemu nie tylko wygrać rozpoczętą przez siebie wojnę, ale także ponownie zaistnieć wśród światowych przywódców. A co, jeśli mu się nie uda, bo przecież gospodarz Białego Domu do przewidywalnych nie należy, a i włodarzowi Kremla zdarzają się spektakularne wpadki? Rosja upadnie? Rozpadnie się? Agnieszka Lichnerowicz zmierzyła się z tą możliwością, w którą w Polsce mało kto wierzy, Zachód się jej boi, a Ukraińcy więcej niż kibicują. Bliski Wschód od dawna nie jest uważany za oazę stabilności i przewidywalności, ale ostatnie dwa lata przyniosły wydarzenia dotąd niewyobrażalne. Zbudowana przez Iran regionalna architektura bezpieczeństwa legła w gruzach, a Izrael do woli bombarduje Teheran, przyjmując bolesne ciosy rakietowe, co Donaldowi Trumpowi pozwala ogłosić nową erę pokoju i współpracy. Mateusz Chudziak opisał natomiast nadzieję na proces pokojowy, o którym z nieśmiałością mówią Kurdowie po rozwiązaniu Partii Pracujących Kurdystanu (PKK), choć Turcy na razie deklarują zaledwie koniec terroryzmu. Nie lepiej wygląda sytuacja na Kaukazie, gdzie Gruzja pogrąża się w chaosie, który opisał Aleksander Palikot. Nic przy tym nie uwidacznia otaczającego nas chaosu lepiej niż infosfera, w której jesteśmy zanurzeni. Dezinformacja, fałszywe i zmanipulowane informacje kreują rzeczywistość i wpływają na zachowania całych społeczeństw. Autorytety – czy to osoby, czy instytucje – utraciły na znaczeniu. Co więcej, pomysłem Elona Muska czy Marka Zuckerberga nie jest sprawdzanie informacji, tylko odwołanie się mądrości tłumu. Mateusz Cholewa zastanawia się, czy na pewno jest to dobrym pomysłem. Gospodarka jest obszarem, który oczekuje przewidywalności i porządku. Globalizacja, która była pomysłem między innymi na stworzenie jasnych i trwałych mechanizmów na skalę światową, zaczęła być postrzegana jako jedno ze źródeł zła. Dorota Niedziółka argumentuje, że państwa nadal będą współpracować, choć na zmienionych zasadach, pomimo tego, że trudno sobie obecnie wyobrazić dalszą integrację globalną. Z kolei Piotr Cieśliński tłumaczy, dlaczego chaos jest naturalnym stanem Wszechświata i pokazuje, dlaczego przewidywanie zjawisk nie jest trudne, ale po prostu niemożliwe – i nie należy uważać tego za coś negatywnego. Naukowe spojrzenie na chaos i możliwości prognozowania przyszłości zapewne prędzej otrzeźwi potencjalnych konsumentów przepowiedni wszelkiego rodzaju, niż proroków twierdzących, że znają odpowiedzi na powszechną niepewność. Małgorzata Wosińska pomaga uporać się z niepewnością, lękami i chaosem. Kluczem do rozwiązania może być wspólne uświadomienie sobie kryzysu dotykającego każdego z osobna, ale także wszystkich razem. Zachęcam zatem do pobrania piątego już numeru magazynu „NEW online” dostępnego za darmo na stronie magazyn.new.org.pl. Co więcej, na nowych i powracających czytelników czekają także cztery wcześniejsze numery poświęcone przywództwu, zmianie, polaryzacji i władzy. Będziemy też wdzięczni za wsparcie naszego czasopisma przez Patronite . Redaktor Naczelny Jarosław Kociszewski
Niepewność, nieprzewidywalność, wojna, poczucie zagrożenia, lęki i strachy – to oblicza chaosu, który wydaje się nas otaczać, wkradać się w zjawiska, które jeszcze tak niedawno wydawały się przewidywalne i pewne. Donald Trump stał się symbolicznym burzycielem porządków. Tego amerykańskiego, wewnętrznego, jak i światowego, co powoduje, że nie możemy okiem widza przyglądać się szaleństwu za oceanem. Mateusz Piotrowski opisał mapę, która może (bo przecież nic już pewne nie jest) pomóc nawigować w chaosie wewnętrznej polityki Białego Domu.
Chaos oznacza zagrożenia, ale i szanse. Agnieszka Bryc przedstawia możliwości, które Donald Trump stworzył Władimirowi Putinowi usiłującemu nie tylko wygrać rozpoczętą przez siebie wojnę, ale także ponownie zaistnieć wśród światowych przywódców. A co, jeśli mu się nie uda, bo przecież gospodarz Białego Domu do przewidywalnych nie należy, a i włodarzowi Kremla zdarzają się spektakularne wpadki? Rosja upadnie? Rozpadnie się? Agnieszka Lichnerowicz zmierzyła się z tą możliwością, w którą w Polsce mało kto wierzy, Zachód się jej boi, a Ukraińcy więcej niż kibicują.
Bliski Wschód od dawna nie jest uważany za oazę stabilności i przewidywalności, ale ostatnie dwa lata przyniosły wydarzenia dotąd niewyobrażalne. Zbudowana przez Iran regionalna architektura bezpieczeństwa legła w gruzach, a Izrael do woli bombarduje Teheran, przyjmując bolesne ciosy rakietowe, co Donaldowi Trumpowi pozwala ogłosić nową erę pokoju i współpracy. Mateusz Chudziak opisał natomiast nadzieję na proces pokojowy, o którym z nieśmiałością mówią Kurdowie po rozwiązaniu Partii Pracujących Kurdystanu (PKK), choć Turcy na razie deklarują zaledwie koniec terroryzmu. Nie lepiej wygląda sytuacja na Kaukazie, gdzie Gruzja pogrąża się w chaosie, który opisał Aleksander Palikot.
Nic przy tym nie uwidacznia otaczającego nas chaosu lepiej niż infosfera, w której jesteśmy zanurzeni. Dezinformacja, fałszywe i zmanipulowane informacje kreują rzeczywistość i wpływają na zachowania całych społeczeństw. Autorytety – czy to osoby, czy instytucje – utraciły na znaczeniu. Co więcej, pomysłem Elona Muska czy Marka Zuckerberga nie jest sprawdzanie informacji, tylko odwołanie się mądrości tłumu. Mateusz Cholewa zastanawia się, czy na pewno jest to dobrym pomysłem. Gospodarka jest obszarem, który oczekuje przewidywalności i porządku. Globalizacja, która była pomysłem między innymi na stworzenie jasnych i trwałych mechanizmów na skalę światową, zaczęła być postrzegana jako jedno ze źródeł zła. Dorota Niedziółka argumentuje, że państwa nadal będą współpracować, choć na zmienionych zasadach, pomimo tego, że trudno sobie obecnie wyobrazić dalszą integrację globalną.
Z kolei Piotr Cieśliński tłumaczy, dlaczego chaos jest naturalnym stanem Wszechświata i pokazuje, dlaczego przewidywanie zjawisk nie jest trudne, ale po prostu niemożliwe – i nie należy uważać tego za coś negatywnego. Naukowe spojrzenie na chaos i możliwości prognozowania przyszłości zapewne prędzej otrzeźwi potencjalnych konsumentów przepowiedni wszelkiego rodzaju, niż proroków twierdzących, że znają odpowiedzi na powszechną niepewność. Małgorzata Wosińska pomaga uporać się z niepewnością, lękami i chaosem. Kluczem do rozwiązania może być wspólne uświadomienie sobie kryzysu dotykającego każdego z osobna, ale także wszystkich razem.
Zachęcam zatem do pobrania piątego już numeru magazynu „NEW online” dostępnego za darmo na stronie magazyn.new.org.pl. Co więcej, na nowych i powracających czytelników czekają także cztery wcześniejsze numery poświęcone przywództwu, zmianie, polaryzacji i władzy. Będziemy też wdzięczni za wsparcie naszego czasopisma przez Patronite.
Redaktor Naczelny
Jarosław Kociszewski
Dorastanie w cieniu wojny. Młodzi Zaporożanie walczą o normalność
2025-06-29 08:46:46
Młodzież Zaporoża, zaledwie 30 km od linii frontu, dorasta w cieniu wojny. Ich codzienność to lekcje online, głęboka izolacja społeczna i strach. W odpowiedzi na te wyzwania, przy wsparciu UNICEF i niemieckiego banku KfW, otwarto nowe centrum młodzieżowe w wyremontowanej, dawnej pralni w starym budynku w stylu Bauhaus. Nowa placówka zapewnia przestrzeń do spotkań, wsparcia psychologicznego i poszukiwania normalności. Mimo traumy i trudnych wyborów (nauka, praca, służba wojskowa czy emigracja), młodzi Zaporożanie, w tym 15-letni Heorhij i 16-letnia Anna, nie tracą nadziei. Walczą o swoją przyszłość i pragną zwycięstwa dla Ukrainy, wierząc, że są wolni i zawsze będą dążyć do niepodległości.
Młodzież Zaporoża, zaledwie 30 km od linii frontu, dorasta w cieniu wojny. Ich codzienność to lekcje online, głęboka izolacja społeczna i strach. W odpowiedzi na te wyzwania, przy wsparciu UNICEF i niemieckiego banku KfW, otwarto nowe centrum młodzieżowe w wyremontowanej, dawnej pralni w starym budynku w stylu Bauhaus. Nowa placówka zapewnia przestrzeń do spotkań, wsparcia psychologicznego i poszukiwania normalności. Mimo traumy i trudnych wyborów (nauka, praca, służba wojskowa czy emigracja), młodzi Zaporożanie, w tym 15-letni Heorhij i 16-letnia Anna, nie tracą nadziei. Walczą o swoją przyszłość i pragną zwycięstwa dla Ukrainy, wierząc, że są wolni i zawsze będą dążyć do niepodległości.
Ukraina Zaporoża nie odda. Było i jest bardzo ważne
2025-05-28 10:09:57
W niewielkiej cerkwi w skansenie na wyspie Chortyca na Dnieprze rodzina żegna poległego żołnierza. Tu teraźniejszość splata się z przeszłością, tworząc fundament ukraińskiej tożsamości. W tym miejscu dobrze widać, że nie ma Ukrainy bez Kozaków, a Kozaków bez Zaporoża. Stąd też mieszkańcy Zaporoża nie mają wątpliwości, że Rosjanie ich miasta i ziemi nie dostaną.
W niewielkiej cerkwi w skansenie na wyspie Chortyca na Dnieprze rodzina żegna poległego żołnierza. Tu teraźniejszość splata się z przeszłością, tworząc fundament ukraińskiej tożsamości. W tym miejscu dobrze widać, że nie ma Ukrainy bez Kozaków, a Kozaków bez Zaporoża. Stąd też mieszkańcy Zaporoża nie mają wątpliwości, że Rosjanie ich miasta i ziemi nie dostaną.
Zła literatura zagraża życiu i zdrowiu! Rozmowa z Justyną Czechowską
2025-05-19 16:31:08
Czy Nobel dla tłumacza to tylko kwestia czasu? Czy tłumacze muszą zarabiać? Czy grozi im emerytura? I co wspólnego ma Towarzystwo Miłośników Indian ze Stowarzyszeniem Tłumaczy Literatury? W tym odcinku rozmawiam z Justyną Czechowską – tłumaczką literatury szwedzkiej i matką-założycielką STL, dla której przekład to radocha i wspólnota – nawet jeśli nieustannie szuka samotności. „Nie muszę mieć zapełnionego skarbca, żeby cieszyć się życiem" – mówi moja gościni. Na tapecie najnowsze przekłady Justyny: Marit Kapla, „Osebol" – cały świat w jednej miejscowości, na 850 stron wierszem. Ida Börjel, „Telefon do domu" – szatańskie wersety ze słów rosyjskich żołnierzy w Ukrainie. Agneta Pleijel, „Ślimaki i śnieg" – jak przełożyć kulturę na drugą stronę Bałtyku. Z opisu wydawcy: Rozmawiamy też o zagubionej i odnalezionej polszczyźnie oraz o stale rosnącej liczbie przyjaciół z dzieciństwa. Bo to dla nich pracuje Justyna. *** Literacka podróż na wyspę czarnoksiężników. Odsłaniamy archipelagi nieoczywistych tekstów i poznajemy magów słowa – prozatorskiego, poetyckiego, puszczanego samopas oraz wiązanego, często przełożonego. Prowadzi Marcin Gaczkowski. Realizowane w ramach projektu Archipelagos finansowanego przez Unię Europejską.
Czy Nobel dla tłumacza to tylko kwestia czasu? Czy tłumacze muszą zarabiać? Czy grozi im emerytura? I co wspólnego ma Towarzystwo Miłośników Indian ze Stowarzyszeniem Tłumaczy Literatury?
W tym odcinku rozmawiam z Justyną Czechowską – tłumaczką literatury szwedzkiej i matką-założycielką STL, dla której przekład to radocha i wspólnota – nawet jeśli nieustannie szuka samotności. „Nie muszę mieć zapełnionego skarbca, żeby cieszyć się życiem" – mówi moja gościni.
Na tapecie najnowsze przekłady Justyny:
Marit Kapla, „Osebol" – cały świat w jednej miejscowości, na 850 stron wierszem.
Ida Börjel, „Telefon do domu" – szatańskie wersety ze słów rosyjskich żołnierzy w Ukrainie.
Agneta Pleijel, „Ślimaki i śnieg" – jak przełożyć kulturę na drugą stronę Bałtyku. Z opisu wydawcy:
Rozmawiamy też o zagubionej i odnalezionej polszczyźnie oraz o stale rosnącej liczbie przyjaciół z dzieciństwa. Bo to dla nich pracuje Justyna.
***
Literacka podróż na wyspę czarnoksiężników. Odsłaniamy archipelagi nieoczywistych tekstów i poznajemy magów słowa – prozatorskiego, poetyckiego, puszczanego samopas oraz wiązanego, często przełożonego. Prowadzi Marcin Gaczkowski.
Realizowane w ramach projektu Archipelagos finansowanego przez Unię Europejską.
Pokazujemy po 10 odcinków na stronie. Skocz do strony:
1234567891011121314151617181920212223242526272829303132