Nowa Europa Wschodnia
Nowa Europa Wschodnia przybliża i odczarowuje "Wschód". Ten cudzysłów został użyty celowo, bo obszar tematyczny, o którym opowiadamy, jest bardzo umownie określony, zróżnicowany pod każdym możliwym względem, a przede wszystkim – ogromny.
Pokazujemy po 10 odcinków na stronie. Skocz do strony:
12345678910111213141516171819202122232425262728
Dane pokazują tylko ogólny obraz pandemii Covid-19
2021-12-05 14:01:58
Podcast został sfinansowany z grantu przyznanego przez Departament Stanu USA. Opinie, stwierdzenia i wnioski zawarte w tym podcaście należą do jego autorów i nie muszą odzwierciedlać stanowiska Departamentu Stanu USA.
Podcast został sfinansowany z grantu przyznanego przez Departament Stanu USA. Opinie, stwierdzenia i wnioski zawarte w tym podcaście należą do jego autorów i nie muszą odzwierciedlać stanowiska Departamentu Stanu USA.
NEWs: Czy Covid-19 pomoże Orbanowi utrzymać władzę na Węgrzech
2021-12-03 11:58:49
Czy Węgry czeka przesunięcie wyborów planowanych na wiosnę? I czy rządząca partia Fidesz chce wykorzystać pandemię by głosowanie zawiesić w czasie z obawy przed rosnącą w siłę opozycją? Kim są przeciwnicy polityczni Wiktora Orbana to pytania do dr Dominika Hejja, autora portalu Kropka. Hu oraz analityka Instytutu Europy Środkowej.
Czy Węgry czeka przesunięcie wyborów planowanych na wiosnę? I czy rządząca partia Fidesz chce wykorzystać pandemię by głosowanie zawiesić w czasie z obawy przed rosnącą w siłę opozycją? Kim są przeciwnicy polityczni Wiktora Orbana to pytania do dr Dominika Hejja, autora portalu Kropka. Hu oraz analityka Instytutu Europy Środkowej.
Wagnergate i pytania o rolę prezydenta Ukrainy
2021-12-02 09:14:11
Ukraińskie służby pod przykrywką fałszywej firmy werbowały rosyjskich najemników do rzekomej pracy przy ochronie obiektów naftowych. Podczas rozmów Wagnerowcy chwalili się walkami w Donbasie myśląc, że w ten sposób podkreślają swoje kwalifikacje w oczach pracodawcy. Planem służb ukraińskich było zebranie dowodów i zatrzymanie Rosjan, jednak ostatecznie sama operacja nie udała się. Wagnerowcy zostali zatrzymani przez służby białoruskie i przekazani Rosji. Przy jej okazji pojawiła się jednak seria pytań na temat funkcjonowania prezydenta Wołodymyra Zełenskiego i jego otoczenia. - Największa wątpliwość polega na tym dlaczego szef państwa nie brał udziału w spotkaniu z szefem wywiadu i przedstawicielem Służby Bezpieczeństwa, a przecież to prezydent ma prawo przesunięcia i akceptowania takich operacji. - mówi Piotr Andrusieczko w podcaście Po prostu Wschód Piotra Pogorzelskiego. - Dlaczego robił to szef Biura Prezydenta Ukrainy Andrij Jermak ? Dziennikarz Outriders i Gazety Wyborczej zwraca też uwagę, że przez długi czas prezydent i jego otoczenie unikało jasnej deklaracji w sprawie przeprowadzenia czy choćby planowania operacji wymierzone w członków Grupy Wagnera, czyli prywatnej firmy wojskowej bezpośrednio powiązanej z ministerstwem obrony i służbami specjalnymi Rosji. - To była operacja, która była jedną z operacji ukraińskich służb i w ogóle służb światowych na najwyższym poziomie przygotowania - dodaje. Piotr Andrusieczko zauważa, że wśród “Wagnerowców” mogły być osoby posiadające informacje cenne dla śledztwa w sprawie zestrzelenia pasażerskiego samolotu malezyjskich linii lotniczych nad Donbasem w lipcu 2014 roku. Niemal 300 osób zginęło, gdy lot MH17 z Amsterdamu do Kuala Lumpur został trafiony rakietą ziemia powietrze z wyrzutni Buk dostarczonej separatystom przez Rosję. Podcast został udostępniony bezpłatnie w ramach współpracy pomiędzy autorem i portalem Nowa Europa Wschodnia. Projekt "Po prostu Wschód" można wesprzeć na Patronite .
Ukraińskie służby pod przykrywką fałszywej firmy werbowały rosyjskich najemników do rzekomej pracy przy ochronie obiektów naftowych. Podczas rozmów Wagnerowcy chwalili się walkami w Donbasie myśląc, że w ten sposób podkreślają swoje kwalifikacje w oczach pracodawcy. Planem służb ukraińskich było zebranie dowodów i zatrzymanie Rosjan, jednak ostatecznie sama operacja nie udała się. Wagnerowcy zostali zatrzymani przez służby białoruskie i przekazani Rosji. Przy jej okazji pojawiła się jednak seria pytań na temat funkcjonowania prezydenta Wołodymyra Zełenskiego i jego otoczenia.
- Największa wątpliwość polega na tym dlaczego szef państwa nie brał udziału w spotkaniu z szefem wywiadu i przedstawicielem Służby Bezpieczeństwa, a przecież to prezydent ma prawo przesunięcia i akceptowania takich operacji. - mówi Piotr Andrusieczko w podcaście Po prostu Wschód Piotra Pogorzelskiego. - Dlaczego robił to szef Biura Prezydenta Ukrainy Andrij Jermak ?
Dziennikarz Outriders i Gazety Wyborczej zwraca też uwagę, że przez długi czas prezydent i jego otoczenie unikało jasnej deklaracji w sprawie przeprowadzenia czy choćby planowania operacji wymierzone w członków Grupy Wagnera, czyli prywatnej firmy wojskowej bezpośrednio powiązanej z ministerstwem obrony i służbami specjalnymi Rosji.
- To była operacja, która była jedną z operacji ukraińskich służb i w ogóle służb światowych na najwyższym poziomie przygotowania - dodaje.
Piotr Andrusieczko zauważa, że wśród “Wagnerowców” mogły być osoby posiadające informacje cenne dla śledztwa w sprawie zestrzelenia pasażerskiego samolotu malezyjskich linii lotniczych nad Donbasem w lipcu 2014 roku. Niemal 300 osób zginęło, gdy lot MH17 z Amsterdamu do Kuala Lumpur został trafiony rakietą ziemia powietrze z wyrzutni Buk dostarczonej separatystom przez Rosję.
Podcast został udostępniony bezpłatnie w ramach współpracy pomiędzy autorem i portalem Nowa Europa Wschodnia. Projekt "Po prostu Wschód" można wesprzeć na Patronite.
Begin w Polsce postanowił walczyć o Izrael
2021-11-29 15:13:06
Marzenia o państwie żydowskim Menachem Begin wyniósł z domu w Brześciu Litewskim. Co prawda początkowo sympatyzował z lewicą, jednak z czasem stał się działaczem prawicowego Bejtaru. Z czasem wyrósł na jednego z najbardziej radykalnych przywódców syjonistycznej prawicy. W latach 30. XX w. sympatyzował nawet z włoskim faszyzmem, który cenił za bezkompromisową walkę z komunizmem. Przyszłego premiera Izraela ukształtowały lata spędzone w Warszawie, gdzie ukończył prawo na Uniwersytecie Warszawskim. Nigdy tego zawodu nie praktykował, ale wiedza w połączeniu ze zdolnościami oratorskimi i niewątpliwą charyzmą zaprocentowały. Menachem Begin studiował w czasie nasilającego się nacjonalizmu i antysemityzmu. Widział też, jak do władzy we Włoszech doszedł Benito Mussolini, w Niemczech Adolf Hitler, a Wielka Brytania nie wywiązuje się z obietnicy, danej pod koniec pierwszej wojny światowej, stworzenia państwa żydowskiego w Palestynie. Był przekonany, że Żydzi nie mogą biernie obserwować i wiecznie czekać na cud, ani nawet jedynie bronić swojej obecności w osiedlach na terenie mandatu brytyjskiego. Mówił o konieczności podjęcia walki zbrojnej przeciwko imperium, co wywoływało sprzeciw nawet wśród rewizjonistów, a więc syjonistycznej prawicy. Do wielkiej kłótni pomiędzy Menachemem Beginem a Włodzimierzem Żabotyńskim, twórcą rewizjonizmu syjonistycznego, doszło podczas zjazdu Bejtaru w 1938 r. zorganizowanego w stojącym do dzisiaj budynku akademika żydowskiego na warszawskiej Pradze. Stanowisko przyszłego, pierwszego prawicowego premiera Izraela przeważyło, czego dowodem było wpisanie do przysięgi Bejtaru słów o konieczności walki o państwo. Wychowanie i dorastanie w międzywojennej Polsce miało wielki wpływ na Begina, który wielokrotnie powoływał się na słowa i myśli polskich romantyków na czele z Mickiewiczem i Słowackim. Cenił też Piłsudskiego i legendę legionową. Nie bez znaczenia musiał mieć też fakt, iż w Brześciu ukończył gimnazjum im. Traugutta, gdzie poznawał, między innymi, historię Powstania Styczniowego. Radykalizm Begina przejawiła się nie tylko w gotowości do walki o prawo Żydów do własnego państwa, ale w bezkompromisowym dążeniu do zapewnienia mu bezpieczeństwa. Dlatego to właśnie Menachem Begin podpisał z prezydentem Anwarem Sadatem izraelsko-egipskie porozumienie pokojowe, za co obaj zostali uhonorowani Pokojową Nagrodą Nobla. Podcast powstał w ramach projektu Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego sfinansowanego przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP. Zadanie publiczne finansowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP w konkursie „Dyplomacja publiczna 2021”. Publikacja wyraża wyłącznie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.
Marzenia o państwie żydowskim Menachem Begin wyniósł z domu w Brześciu Litewskim. Co prawda początkowo sympatyzował z lewicą, jednak z czasem stał się działaczem prawicowego Bejtaru. Z czasem wyrósł na jednego z najbardziej radykalnych przywódców syjonistycznej prawicy. W latach 30. XX w. sympatyzował nawet z włoskim faszyzmem, który cenił za bezkompromisową walkę z komunizmem.
Przyszłego premiera Izraela ukształtowały lata spędzone w Warszawie, gdzie ukończył prawo na Uniwersytecie Warszawskim. Nigdy tego zawodu nie praktykował, ale wiedza w połączeniu ze zdolnościami oratorskimi i niewątpliwą charyzmą zaprocentowały. Menachem Begin studiował w czasie nasilającego się nacjonalizmu i antysemityzmu. Widział też, jak do władzy we Włoszech doszedł Benito Mussolini, w Niemczech Adolf Hitler, a Wielka Brytania nie wywiązuje się z obietnicy, danej pod koniec pierwszej wojny światowej, stworzenia państwa żydowskiego w Palestynie.
Był przekonany, że Żydzi nie mogą biernie obserwować i wiecznie czekać na cud, ani nawet jedynie bronić swojej obecności w osiedlach na terenie mandatu brytyjskiego. Mówił o konieczności podjęcia walki zbrojnej przeciwko imperium, co wywoływało sprzeciw nawet wśród rewizjonistów, a więc syjonistycznej prawicy. Do wielkiej kłótni pomiędzy Menachemem Beginem a Włodzimierzem Żabotyńskim, twórcą rewizjonizmu syjonistycznego, doszło podczas zjazdu Bejtaru w 1938 r. zorganizowanego w stojącym do dzisiaj budynku akademika żydowskiego na warszawskiej Pradze. Stanowisko przyszłego, pierwszego prawicowego premiera Izraela przeważyło, czego dowodem było wpisanie do przysięgi Bejtaru słów o konieczności walki o państwo.
Wychowanie i dorastanie w międzywojennej Polsce miało wielki wpływ na Begina, który wielokrotnie powoływał się na słowa i myśli polskich romantyków na czele z Mickiewiczem i Słowackim. Cenił też Piłsudskiego i legendę legionową. Nie bez znaczenia musiał mieć też fakt, iż w Brześciu ukończył gimnazjum im. Traugutta, gdzie poznawał, między innymi, historię Powstania Styczniowego. Radykalizm Begina przejawiła się nie tylko w gotowości do walki o prawo Żydów do własnego państwa, ale w bezkompromisowym dążeniu do zapewnienia mu bezpieczeństwa. Dlatego to właśnie Menachem Begin podpisał z prezydentem Anwarem Sadatem izraelsko-egipskie porozumienie pokojowe, za co obaj zostali uhonorowani Pokojową Nagrodą Nobla.
Podcast powstał w ramach projektu Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego sfinansowanego przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP. Zadanie publiczne finansowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP w konkursie „Dyplomacja publiczna 2021”. Publikacja wyraża wyłącznie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.
Łukaszenka torpedą Putina przeciw Zachodowi
2021-11-28 09:21:08
Doktryna militarna Związku Białorusi i Rosji (ZBiR) nie została ujawniona, jednak wiadomo, że następuje integracja zarówno militarna jak i gospodarcza obu państw. Prof. Larysa Leszczenko, kierowniczka Zakładu Badań Wschodnich Uniwersytetu Wrocławskiego podkreśla, że w razie zagrożenia dla jednego z państw związkowych, Rosja użyje swojego potencjału nuklearnego do odstraszania potencjalnych wrogów, a w razie konieczności, do powstrzymania agresji. Co więcej, w takiej sytuacji, na tryby militarne przestawiony zostanie także połączony przemysł obu krajów. Doktryna zawiera także listę państw wrogich, których jednak formalnie nie ujawniono, bo jak poinformowano prasę "dobrych sąsiadów i tak znamy." W ten sposób postępująca integracja daje Moskwie dodatkowe narzędzia wywierania presji na Zachód z wykorzystaniem terytorium jak i potencjału Mińska. Gen. rez. Mirosław Różański, prezes fundacji Stratpoints podkreśla, że sama Białoruś i jej armia nie stanowi zagrożenia dla Polski, która "na papierze", ale także w sojuszu z NATO jest znacznie silniejsza. Bardziej niepokoi zapowiedź budowy bazy obrony lotniczej i przeciwlotniczej ZBiR na zachodniej Białorusi, co oznacza przemieszczenie w kierunku granicy Polski defensywnych i ofensywnych systemów wojsk rosyjskich. Odpowiedzią Warszawy na te posunięcia powinno być większe zaangażowanie partnerów Polski na Zachodzie i pokazywanie zagrożenia. Ofensywa dyplomatyczna w odpowiedzi na wydarzenia za wschodnią granicą Polski jest słuszna, choć spóźniona i mniej efektywna, niż na pozór mogłoby się to wydawać. Gen. rez. Jarosław Stróżyk, Fundacja Bezpieczeństwa i Rozwoju Stratpoints, zaznacza, że wyraźnym fiaskiem jest brak konsultacji NATO w oparciu o art. 4 Traktatu Północnoatlantyckiego, co świadczy o słabości Warszawy w relacjach z partnerami. Co więcej, każdy kraj zobowiązany jest także budować własny potencjał obronny, a nie tylko polegać na sile sojuszu. Tutaj pojawia się pytanie, na ile działania rządu polskiego są elementem przemyślanej strategii odpowiedzi na konwencjonalne i informacyjne zagrożenia ze Wschodu, a na ile wynika wyłącznie z kalkulacji bieżących. Integrująca się "Białorosja" jest także coraz większym problemem dla Ukrainy, która dotychczas traktowałą długą, liczącą ponad tysiąc kilometrów, granicę z Białorusią jako rubież bezpieczną. Tymczasem wzrost militarnych wpływów Rosji powoduje, że Kijów musi zacząć brać pod uwagę także militarne zagrożenie od północy. Eksperci zaznaczają, że los Białorusi nie jest przesądzony, a sam Łukaszenka jest także zainteresowany zachowaniem jak największej niezależności, nie mówiąc już o obywatelach kraju, którzy nie chcą rezygnować z suwerenności i niezależności. Niemniej Polska powinna traktować wydarzenia za Wschodnią granicą w sposób znacznie poważniejszy, niż tylko w kontekście obecnego kryzysu migracyjnego i powiązanych z nim, stosunkowo niewielkich napięć militarnych. Projekt dofinansowany przez Fundację Solidarności Międzynarodowej w ramach polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.
Doktryna militarna Związku Białorusi i Rosji (ZBiR) nie została ujawniona, jednak wiadomo, że następuje integracja zarówno militarna jak i gospodarcza obu państw. Prof. Larysa Leszczenko, kierowniczka Zakładu Badań Wschodnich Uniwersytetu Wrocławskiego podkreśla, że w razie zagrożenia dla jednego z państw związkowych, Rosja użyje swojego potencjału nuklearnego do odstraszania potencjalnych wrogów, a w razie konieczności, do powstrzymania agresji. Co więcej, w takiej sytuacji, na tryby militarne przestawiony zostanie także połączony przemysł obu krajów. Doktryna zawiera także listę państw wrogich, których jednak formalnie nie ujawniono, bo jak poinformowano prasę "dobrych sąsiadów i tak znamy." W ten sposób postępująca integracja daje Moskwie dodatkowe narzędzia wywierania presji na Zachód z wykorzystaniem terytorium jak i potencjału Mińska.
Gen. rez. Mirosław Różański, prezes fundacji Stratpoints podkreśla, że sama Białoruś i jej armia nie stanowi zagrożenia dla Polski, która "na papierze", ale także w sojuszu z NATO jest znacznie silniejsza. Bardziej niepokoi zapowiedź budowy bazy obrony lotniczej i przeciwlotniczej ZBiR na zachodniej Białorusi, co oznacza przemieszczenie w kierunku granicy Polski defensywnych i ofensywnych systemów wojsk rosyjskich. Odpowiedzią Warszawy na te posunięcia powinno być większe zaangażowanie partnerów Polski na Zachodzie i pokazywanie zagrożenia.
Ofensywa dyplomatyczna w odpowiedzi na wydarzenia za wschodnią granicą Polski jest słuszna, choć spóźniona i mniej efektywna, niż na pozór mogłoby się to wydawać. Gen. rez. Jarosław Stróżyk, Fundacja Bezpieczeństwa i Rozwoju Stratpoints, zaznacza, że wyraźnym fiaskiem jest brak konsultacji NATO w oparciu o art. 4 Traktatu Północnoatlantyckiego, co świadczy o słabości Warszawy w relacjach z partnerami. Co więcej, każdy kraj zobowiązany jest także budować własny potencjał obronny, a nie tylko polegać na sile sojuszu. Tutaj pojawia się pytanie, na ile działania rządu polskiego są elementem przemyślanej strategii odpowiedzi na konwencjonalne i informacyjne zagrożenia ze Wschodu, a na ile wynika wyłącznie z kalkulacji bieżących.
Integrująca się "Białorosja" jest także coraz większym problemem dla Ukrainy, która dotychczas traktowałą długą, liczącą ponad tysiąc kilometrów, granicę z Białorusią jako rubież bezpieczną. Tymczasem wzrost militarnych wpływów Rosji powoduje, że Kijów musi zacząć brać pod uwagę także militarne zagrożenie od północy.
Eksperci zaznaczają, że los Białorusi nie jest przesądzony, a sam Łukaszenka jest także zainteresowany zachowaniem jak największej niezależności, nie mówiąc już o obywatelach kraju, którzy nie chcą rezygnować z suwerenności i niezależności. Niemniej Polska powinna traktować wydarzenia za Wschodnią granicą w sposób znacznie poważniejszy, niż tylko w kontekście obecnego kryzysu migracyjnego i powiązanych z nim, stosunkowo niewielkich napięć militarnych.
Projekt dofinansowany przez Fundację Solidarności Międzynarodowej w ramach polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.
Idea rabina z Białegostoku nadal jest aktualna w Izraelu
2021-11-25 14:25:18
W centrum Białegostoku stoi zaniedbany budynek, który na pierwszy rzut oka w żaden sposób nie sugeruje roli, którą odegrał w historii Izraela. Może nie tyle sam budynek, co słynny rabin Samuel Mohylewer, który w nim pracował i nauczał w mieszczącej się w nim synagodze pod koniec XIX w. O dawnym przeznaczeniu budynku przekonać się można jedynie przechodząc na zaplecze, gdzie widać łuki wieńczące okna i przybudówkę, w której niegdyś mieścił się Aron Hakodesz służący do przechowywania zwoju Tory. Gdy Samuel Mohylewer został naczelnym rabinem gminy białostockiej w 1883 r., w której pozostał do śmierci w 1898 r., był już doświadczonym i znanym nauczycielem i duchownym. Urodził się w 1924 r. w Głębokiem na terenie dzisiejszej Białorusi i od początku spodziewano się po nim wielkości, którą osiągał nauczając najpierw w Suwałkach, później w Radomiu, aż wreszcie w Białymstoku. Mohylewer uważał, że Żydzi, podobnie jak inne narody budzące się w XIX w., powinni mieć własny dom, którym, w jego rozumienia była Palestyna. Tam powinno znaleźć się też centrum duchowe judaizmu, aby zrealizować słowa proroków. Jednocześnie nie odrzucał wiedzy i edukacji świeckiej. Sam znał kilka języków europejskich, a przekonywał nie tylko do osiedlania się w Palestynie, ale także do nauki języka arabskiego. Idee pracy, nauki i wiary rozwijane i upowszechniane przez rabina z Białegostoku są do dzisiaj kultywowane w Izraelu, do którego przeniesiono jego szczątki. W państwie żydowskim, niedaleko Hadery, między Tel Awiwem a Hajfą, znajduje się jeszcze jedna, namacalna pamiątka po działalności wielkiego rabina i wizjonera. Podczas pobytu w osmańskiej wówczas Palestynie, w 1893 r. Samuel Mohylewer zasadził gaj cytrynowy, który z czasem przerodził się w osiedle rolnicze Gan Szmuel, Ogród Samuela. Podcast powstał w ramach projektu Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego sfinansowanego przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP. Zadanie publiczne finansowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP w konkursie „Dyplomacja publiczna 2021”. Publikacja wyraża wyłącznie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.
W centrum Białegostoku stoi zaniedbany budynek, który na pierwszy rzut oka w żaden sposób nie sugeruje roli, którą odegrał w historii Izraela. Może nie tyle sam budynek, co słynny rabin Samuel Mohylewer, który w nim pracował i nauczał w mieszczącej się w nim synagodze pod koniec XIX w. O dawnym przeznaczeniu budynku przekonać się można jedynie przechodząc na zaplecze, gdzie widać łuki wieńczące okna i przybudówkę, w której niegdyś mieścił się Aron Hakodesz służący do przechowywania zwoju Tory.
Gdy Samuel Mohylewer został naczelnym rabinem gminy białostockiej w 1883 r., w której pozostał do śmierci w 1898 r., był już doświadczonym i znanym nauczycielem i duchownym. Urodził się w 1924 r. w Głębokiem na terenie dzisiejszej Białorusi i od początku spodziewano się po nim wielkości, którą osiągał nauczając najpierw w Suwałkach, później w Radomiu, aż wreszcie w Białymstoku.
Mohylewer uważał, że Żydzi, podobnie jak inne narody budzące się w XIX w., powinni mieć własny dom, którym, w jego rozumienia była Palestyna. Tam powinno znaleźć się też centrum duchowe judaizmu, aby zrealizować słowa proroków. Jednocześnie nie odrzucał wiedzy i edukacji świeckiej. Sam znał kilka języków europejskich, a przekonywał nie tylko do osiedlania się w Palestynie, ale także do nauki języka arabskiego.
Idee pracy, nauki i wiary rozwijane i upowszechniane przez rabina z Białegostoku są do dzisiaj kultywowane w Izraelu, do którego przeniesiono jego szczątki. W państwie żydowskim, niedaleko Hadery, między Tel Awiwem a Hajfą, znajduje się jeszcze jedna, namacalna pamiątka po działalności wielkiego rabina i wizjonera. Podczas pobytu w osmańskiej wówczas Palestynie, w 1893 r. Samuel Mohylewer zasadził gaj cytrynowy, który z czasem przerodził się w osiedle rolnicze Gan Szmuel, Ogród Samuela.
Podcast powstał w ramach projektu Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego sfinansowanego przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP. Zadanie publiczne finansowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP w konkursie „Dyplomacja publiczna 2021”. Publikacja wyraża wyłącznie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.
Śmierć i narodziny, wojna i baśń w Doniecku
2021-11-22 10:06:14
Podcast został udostępniony bezpłatnie w ramach współpracy pomiędzy autorem i portalem Nowa Europa Wschodnia. Projekt "Po prostu Wschód" można wesprzeć na Patronite .
Podcast został udostępniony bezpłatnie w ramach współpracy pomiędzy autorem i portalem Nowa Europa Wschodnia. Projekt "Po prostu Wschód" można wesprzeć na Patronite.
Kryzys migracyjny na granicy Litwy i Białorusi
2021-11-21 11:22:48
Kryzys graniczny wywołany przez reżim Alaksandra Łukaszenki jest dla Litwinów nie tylko bardzo namacalny, ale także potencjalnie bardzo niebezpieczny. Z jednej strony z Wilna, stolicy kraju, do granicy można dojechać samochodem w pół godziny. Kwestia napływu migrantów przez długą granicę to tylko część problemu. Litwini obawiają się także położonej niedaleko granicy elektrowni jądrowej, która, w przypadku awarii, może zagrozić mieszkańcom Wilna w taki sposób, w jaki Czarnobyl zniszczył Prypeć. Podejście do Białorusi i migracji jest kolejną, obok pandemii Covid-19, kwestią, która politycznie dzieli Litwinów, chociaż w sposób nie tak gwałtowny i emocjonalny, jak Polaków. Wilno spokojnie i racjonalnie stara się rozwiązać sprawę migracji wysyłając dyplomatów do krajów, z których samolotami są przywożeni do Mińska. O wsparcie poproszono także Frontex. Nikodem Szczygłowski od lat mieszkający w Wilnie podkreśla, że ich obecność wywołała pewne zdziwienie, bo funkcjonariusze europejskiej agencji z siedzibą w Warszawie przyjechali samochodami na polskich numerach rejestracyjnych. Równocześnie powstaje bariera na długiej granicy i stosowany jest push back , choć osoby szczególnie zagrożone otrzymują pomoc i nie są wypychane za granicę. Migranci mają też możliwość złożenia wniosków azylowych. Obozy uchodźców wywołały protesty sympatyków prawicy. Z kolei obozy odwiedził katolcki biskup z Wilna zapewniając o wsparciu i pomocy kościoła. Pomimo wprowadzenia stanu wyjątkowego w rejonie granicy, rząd tylko na krótko zamknął ten obszar przed dziennikarzami. Obecnie mogą relacjonować wydarzenia, a straż graniczna udziela wyczerpujących informacji. Szczygłowski podkreśla, że Litwini zdają sobie sprawę ze złożoności sytuacji i wielu z nich nie ma wątpliwości, że jest to sztuczny kryzysy wywołany przez Łukaszenkę, który równie szybko może go rozwiązać. Przy tym w tle jaki się Rosja Putina, która ma tu także swoje interesy. Projekt dofinansowany przez Fundację Solidarności Międzynarodowej w ramach polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.
Kryzys graniczny wywołany przez reżim Alaksandra Łukaszenki jest dla Litwinów nie tylko bardzo namacalny, ale także potencjalnie bardzo niebezpieczny. Z jednej strony z Wilna, stolicy kraju, do granicy można dojechać samochodem w pół godziny. Kwestia napływu migrantów przez długą granicę to tylko część problemu. Litwini obawiają się także położonej niedaleko granicy elektrowni jądrowej, która, w przypadku awarii, może zagrozić mieszkańcom Wilna w taki sposób, w jaki Czarnobyl zniszczył Prypeć.
Podejście do Białorusi i migracji jest kolejną, obok pandemii Covid-19, kwestią, która politycznie dzieli Litwinów, chociaż w sposób nie tak gwałtowny i emocjonalny, jak Polaków. Wilno spokojnie i racjonalnie stara się rozwiązać sprawę migracji wysyłając dyplomatów do krajów, z których samolotami są przywożeni do Mińska. O wsparcie poproszono także Frontex. Nikodem Szczygłowski od lat mieszkający w Wilnie podkreśla, że ich obecność wywołała pewne zdziwienie, bo funkcjonariusze europejskiej agencji z siedzibą w Warszawie przyjechali samochodami na polskich numerach rejestracyjnych.
Równocześnie powstaje bariera na długiej granicy i stosowany jest push back, choć osoby szczególnie zagrożone otrzymują pomoc i nie są wypychane za granicę. Migranci mają też możliwość złożenia wniosków azylowych. Obozy uchodźców wywołały protesty sympatyków prawicy. Z kolei obozy odwiedził katolcki biskup z Wilna zapewniając o wsparciu i pomocy kościoła. Pomimo wprowadzenia stanu wyjątkowego w rejonie granicy, rząd tylko na krótko zamknął ten obszar przed dziennikarzami. Obecnie mogą relacjonować wydarzenia, a straż graniczna udziela wyczerpujących informacji.
Szczygłowski podkreśla, że Litwini zdają sobie sprawę ze złożoności sytuacji i wielu z nich nie ma wątpliwości, że jest to sztuczny kryzysy wywołany przez Łukaszenkę, który równie szybko może go rozwiązać. Przy tym w tle jaki się Rosja Putina, która ma tu także swoje interesy.
Projekt dofinansowany przez Fundację Solidarności Międzynarodowej w ramach polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.
Ukraina nie może "odpłynąć" na wschód
2021-11-20 14:59:37
Jan Krzysztof Bielecki, który w 1991 r. pełnił urząd premiera Polski, podkreśla, że podejmując decyzję o uznaniu niepodległości Ukrainy przede wszystkim kierował się wartościami, na których dekadę wcześniej wyrosła Solidarność. Po upadku komunizmu Polska zawierała traktaty, które miały zagwarantować trwałość granic. Stąd umowa o solidarności i przyjaźni z Francją, czy o dobrym sąsiedztwie z Niemcami. Granica kwestia granicy wschodniej nie była jeszcze uregulowana, lecz po spóźnionej reakcji rządu Tadeusza Mazowieckiego na dążenia niepodległościowe Litwinów, gabinet Bieleckiego działał szybko i jako pierwszy na świecie uznał niezawisłość Ukrainy. Poseł Paweł Kowal podkreśla, że w ten sposób ówczesny szef rządu dał niezwykły argument w rozmowach z Kijowem wszystkim kolejnym premierom, politykom i dyplomatom z Warszawy. Niejednokrotnie, gdy relacje między Polską a Ukrainą wikłały się, między innymi w kwestiach historycznych, a przedstawicielom Warszawy brakowało argumentów, zawsze mogli i mogą powołać się na posunięcie rządu Bieleckiego z 1991 r. Zdaniem Kowala, Ukraina obecnie potrzebuje równie znaczącego gestu, aby zapobiec "odpłynięciu na wschód" naszego sąsiada, co spowodowałoby powrót nowego imperium rosyjskiego do granic Polski. Bielecki zauważa jednak, że poparcie dla europejskich ambicji Ukraińców, za które wielu z nich zapłaciło życiem i zdrowiem, nie może być udzielane z perspektywy "starszego brata", tylko na zasadach partnerstwa. Ułatwić może to fak, iż w ciągu trzech dekad od upadku Związku Radzieckiego, Polacy i Ukraińcy poznali się i często ze sobą pracują i żyją, a o wzajemnym znaczeniu świadczyć może fakt, że - zdaniem byłego premiera - bez Ukraińców w Polsce, gospodarkę naszego kraju dotknęłaby głęboka recesja.
Jan Krzysztof Bielecki, który w 1991 r. pełnił urząd premiera Polski, podkreśla, że podejmując decyzję o uznaniu niepodległości Ukrainy przede wszystkim kierował się wartościami, na których dekadę wcześniej wyrosła Solidarność. Po upadku komunizmu Polska zawierała traktaty, które miały zagwarantować trwałość granic. Stąd umowa o solidarności i przyjaźni z Francją, czy o dobrym sąsiedztwie z Niemcami.
Granica kwestia granicy wschodniej nie była jeszcze uregulowana, lecz po spóźnionej reakcji rządu Tadeusza Mazowieckiego na dążenia niepodległościowe Litwinów, gabinet Bieleckiego działał szybko i jako pierwszy na świecie uznał niezawisłość Ukrainy. Poseł Paweł Kowal podkreśla, że w ten sposób ówczesny szef rządu dał niezwykły argument w rozmowach z Kijowem wszystkim kolejnym premierom, politykom i dyplomatom z Warszawy. Niejednokrotnie, gdy relacje między Polską a Ukrainą wikłały się, między innymi w kwestiach historycznych, a przedstawicielom Warszawy brakowało argumentów, zawsze mogli i mogą powołać się na posunięcie rządu Bieleckiego z 1991 r.
Zdaniem Kowala, Ukraina obecnie potrzebuje równie znaczącego gestu, aby zapobiec "odpłynięciu na wschód" naszego sąsiada, co spowodowałoby powrót nowego imperium rosyjskiego do granic Polski. Bielecki zauważa jednak, że poparcie dla europejskich ambicji Ukraińców, za które wielu z nich zapłaciło życiem i zdrowiem, nie może być udzielane z perspektywy "starszego brata", tylko na zasadach partnerstwa. Ułatwić może to fak, iż w ciągu trzech dekad od upadku Związku Radzieckiego, Polacy i Ukraińcy poznali się i często ze sobą pracują i żyją, a o wzajemnym znaczeniu świadczyć może fakt, że - zdaniem byłego premiera - bez Ukraińców w Polsce, gospodarkę naszego kraju dotknęłaby głęboka recesja.
Rabin z Torunia wskazał drogę do państwa żydowskiego
2021-11-15 16:50:12
Odległość między pomnikiem Kopernika na rynku w Toruniu a drzwiami do kamienicy, w której w drugiej połowie XIX w. żyła rodzina wybitnego rabina Cwi Hirsza Kaliszera dzieli dwadzieścia kroków. O ile jednak ten pierwszy jest powszechnie znany, to o drugim nie słyszano nawet w księgarni znajdującej się obecnie na parterze jego dawnego domu. Nawet nie przetłumaczono na Polski jego wielkiego dzieła "Deriszat Syjon", które dało religijne podstawy dla powrotu Żydów do ziemi Izraela. Rabin Kaliszer z rodziną zamieszkał w Toruniu na początku XIX w. i pozostał w mieście do śmierci w 1874 r. Pracował w synagodze, która znajdowała się kilkadziesiąt metrów dalej, a jego słowa odbijały się szerokim echem w całej Europie. Nie tylko interpretował pisma, ale także twierdził, że Żydzi powinni powrócić do Palestyny i ją skolonizować. Nie oczekiwał jednak cudu i nie zamierzał obarczać Boga odpowiedzialnością za ziszczenie tego marzenia. Był przekonany, że tylko "narodowa zaradność", czyli ciężka praca i pomysłowość pozwolą ten cel zrealizować. O zaradności świadczy też historia jego wielodzietnej rodziny. O ile sam wynagrodzenia nie pobierał, bo twierdził, że praca rabina jest służbą, nie interesem, to już jego synowie należeli do elity finansowej Torunia, o czym świadczą udokumentowane podatki, które płacili. Samemu Kaliszerowi wielokrotnie też oferowano pracę w innych, większych miastach, gdzie, jak można przypuszczać, warunki również mogły być lepsze. Wielki wizjoner i myśliciel pozostał jednak w Toruniu, a o szacunku, którym był darzony najlepiej świadczy opis jego ceremonii pogrzebowej. Niemiecka gazeta „Thorner Zeitung" opisała, jak żydzi i chrześcijanie, ze łzami żegnali rabina Kaliszera, który spoczął na toruńskim cmentarzu żydowskim. Obecnie w tym miejscu jest jedynie park z kamieniem przypominającym, że było to miejsce pochówku toruńskich Żydów. Nie zachowałą się też macewa Kaliszera, a koronę upamiętniającego go drzewa trzeba było ściąć, bo trafił w nią piorun. Podcast powstał w ramach projektu Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego sfinansowanego przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP. Zadanie publiczne finansowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP w konkursie „Dyplomacja publiczna 2021”. Publikacja wyraża wyłącznie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.
Odległość między pomnikiem Kopernika na rynku w Toruniu a drzwiami do kamienicy, w której w drugiej połowie XIX w. żyła rodzina wybitnego rabina Cwi Hirsza Kaliszera dzieli dwadzieścia kroków. O ile jednak ten pierwszy jest powszechnie znany, to o drugim nie słyszano nawet w księgarni znajdującej się obecnie na parterze jego dawnego domu. Nawet nie przetłumaczono na Polski jego wielkiego dzieła "Deriszat Syjon", które dało religijne podstawy dla powrotu Żydów do ziemi Izraela.
Rabin Kaliszer z rodziną zamieszkał w Toruniu na początku XIX w. i pozostał w mieście do śmierci w 1874 r. Pracował w synagodze, która znajdowała się kilkadziesiąt metrów dalej, a jego słowa odbijały się szerokim echem w całej Europie. Nie tylko interpretował pisma, ale także twierdził, że Żydzi powinni powrócić do Palestyny i ją skolonizować. Nie oczekiwał jednak cudu i nie zamierzał obarczać Boga odpowiedzialnością za ziszczenie tego marzenia. Był przekonany, że tylko "narodowa zaradność", czyli ciężka praca i pomysłowość pozwolą ten cel zrealizować.
O zaradności świadczy też historia jego wielodzietnej rodziny. O ile sam wynagrodzenia nie pobierał, bo twierdził, że praca rabina jest służbą, nie interesem, to już jego synowie należeli do elity finansowej Torunia, o czym świadczą udokumentowane podatki, które płacili. Samemu Kaliszerowi wielokrotnie też oferowano pracę w innych, większych miastach, gdzie, jak można przypuszczać, warunki również mogły być lepsze.
Wielki wizjoner i myśliciel pozostał jednak w Toruniu, a o szacunku, którym był darzony najlepiej świadczy opis jego ceremonii pogrzebowej. Niemiecka gazeta „Thorner Zeitung" opisała, jak żydzi i chrześcijanie, ze łzami żegnali rabina Kaliszera, który spoczął na toruńskim cmentarzu żydowskim. Obecnie w tym miejscu jest jedynie park z kamieniem przypominającym, że było to miejsce pochówku toruńskich Żydów. Nie zachowałą się też macewa Kaliszera, a koronę upamiętniającego go drzewa trzeba było ściąć, bo trafił w nią piorun.
Podcast powstał w ramach projektu Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego sfinansowanego przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP. Zadanie publiczne finansowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP w konkursie „Dyplomacja publiczna 2021”. Publikacja wyraża wyłącznie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.
Pokazujemy po 10 odcinków na stronie. Skocz do strony:
12345678910111213141516171819202122232425262728