Historia Polski dla dzieci
Historia Polski dla dzieci i według dzieci.
Grupa na Facebooku:
https://www.facebook.com/groups/historia.dla.dzieci
Patronite:
https://patronite.pl/historia-dla-dzieci
Kategorie:
Edukacja
Edukacja
97 - Kopernik cz. 1
2021-04-05 21:37:57
Dzisiejszy odcinek poświęcimy Kopernikowi, a pomagać mi będzie Hania i Mikołaj. Toruń był miastem niemieckim, ale w 1454 wybuchło tam powstanie antykrzyżackie. W Toruniu był wtedy zamek krzyżacki. Jednak Torunianie go zburzyli i wypędzili krzyżaków. Poprosili też króla Polski Kazimierza Jagiellończyka o to aby przyjął ich do Polski. Kazimierz IV Jagiellończyk się na to zgodził i tak wybuchła wojna 13-letnia. Ale wojna jest bardzo droga. Skąd król Polski miał pieniądze aby prowadzić wojnę przez 13 lat? Więcej o tej wojnie, o wojnie 13-letniej możecie posłuchać w odcinku 76. Krótko mówiąc Kazimierz Jagiellończyk był kiepskim wodzem i na początku przegrywał, ale wtedy mieszkańcy Torunia, Gdańska i innych miast dali mu pieniądze na prowadzenie wojny. Między innymi dużo pieniędzy pożyczyli królowi Polski Łukasz Walzenrode. Miał on syna, który też miał na imię Łukasz oraz córkę Barbarę. Właśnie Barbara Walzenrode wyszła później za mąż za Mikołaja Kopernika. Zauważcie, że Dziadek Mikołaja miał na imię Łukasz i miał syna Łukasza, a ojciec Mikołaja też miał na imię Mikołaj. Tak więc Mikołaj miał ojca Mikołaja, miał też wujka Łukasza oraz dziadka Łukasza. Mikołaj Kopernik i Barbara z domu Walzenrode mieli czworo dzieci. Najmłodszym był Mikołaj. Urodził się w 1473 roku czyli 7 lat po zakończeniu wojny 13-letniej. Gdy Mikołaj miał 10 lat w 1483 roku zmarł jego ojciec Mikołaj. Jedyny obraz ojca Mikołaja Kopernika przedstawia mężczyznę z wąsem i rysami podobnymi do sławnego syna. Spróbujcie sobie wyobrazić jakby wyglądał Kopernik z wąsem. Tak właśnie wyglądał jego tata, który zmarł gdy Mikołaj miał tylko 10 lat. Po śmierci męża matka Barbara poprosiła swojego brata, Łukasza Walzenrode o zaopiekowanie się dwoma synami: starszym Andrzejem i młodszym Mikołajem. Łukasz Walzenrode, wuj Mikołaja Kopernika był biskupem warmińskim. Wysłał on Andrzeja i Mikołaja na studia, najpierw do Krakowa, a potem do Włoch. Czego się tam uczyli? Czego się uczył Mikołaj? Co studiował? Mikołaj studiował matematykę i astronomię w Krakowie, a potem jeszcze pojechał na studia do Włoch. Czego się tam uczył i dlaczego? Kopernik studiował prawo w Bolonii, a potem jeszcze medycynę w Padwie. Kopernik studiował wiele rzeczy, ale najbardziej interesowała go astronomia. Nawet wtedy gdy przebywał we Włoszech i studiował prawo, a potem medycynę, także zajmował się astronomią. Właśnie 9 marca 1497 gdy przebywał na studiach prawniczych w Bolonii Mikołaj Kopernik, podczas obserwacji zakrycia gwiazdy Aldebaran przez Księżyc doszedł do wniosku, że teoria geocentryczna budowy wszechświata jest błędna. Pewnie wiecie co odkrył Kopernik? Niestety Kopernik nie mógł się zająć astronomią. Czym się zajmował Mikołaj po studiach? Po studiach Mikołaj wrócił pomagać swojemu wujowi biskupowi Łukaszowi Walzenrode. Wuj chciał aby Mikołaj został biskupem po nim. Czy Mikołaj był księdzem? Czy to była wysoka pozycja być kanonikiem? Kopernik był tylko kanonikiem, ale może pamiętacie z odcinka 95, że Jakub Świnka też był tylko kanonikiem, a został biskupem. Tak samo Mikołaj Kopernik mógł zostać biskupem czyli stać się kimś bardzo bogatym i mającym wielką władzę. Kopernik nie chciał zostać biskupem, ale jego wuj chciał tego. Z tego powodu Kopernik opuścił swojego wuja, który miał siedzibę w Lidzbarku Warmińskim. Kopernik objął wtedy stanowisko kanclerza kapituły warmińskiej. Niedługo później zmarł jego wuj, biskup, a Kopernik jako kanonik kapituły warmińskiej brał udział w wyborze nowego biskupa warmińskiego. Co jeszcze robił wtedy? Kapituła warmińska posiadała ziemię. Kopernik zarządzał tą ziemią musiał jeździć od wsi do wsi i ustalać z chłopami takie warunki, aby chcieli pracować tam. Chłopi w tamtych czasach byli źle traktowani i często uciekali, gdy zmuszano ich do ciężkiej pracy. Kopernik jednak dobrze traktował chłopów. Gdy przybywał nowy, Kopernik dawał mu ziemię. Oprócz tego dawał też zwierzęta takie jak krowy i konie. Ta ziemia należała do kapituły warmińskiej i taki chłop musiał płacić za to, że wynajął taką ziemię. Kopernik jednak pozwalał, aby nie płacił przez pierwsze dwa lata. Tak dobrze traktował chłopów, że w czasie gdy on zarządzał tą ziemią żaden z nich nie uciekł. Jak pamiętacie jego dziadek i ojciec pomagali podczas wojny 13-letniej z zakonem krzyżackim. Teraz gdy Kopernik mieszkał na Warmii wybuchła kolejna wojna. Czym się wtedy zajmował? Jak więc widzicie, Kopernik pewnie chciałby się zajmować tylko astronomią, ale musiał najpierw pomagać wujowi biskupowi, potem zarządzał ziemią, później bronił Olsztyna, a w międzyczasie leczył też wielu ludzi, w tym swojego brata. Zajmował się także biciem pieniędzy, co dzisiaj nazwalibyśmy ekonomią. W naszych czasach Kopernik jest znany jako astronom, ale w tamtych czasach ludzie znali Kopernika jako matematyka albo doktora. Kopernik umiał wiele rzeczy. Czy wiecie jak się nazywa takich ludzi, którzy znają się na wszystkim albo umieją wszystko? Niektórzy mówią, że Mikołaj Kopernik miał żonę, czy to prawda? Kopernik jako kanonik nie mógł mieć żony. Niektórzy jednak mówią, że się zakochał. Biskup warmiński, którym był wtedy Jan Dantyszek wysłał list, w którym nakazał, aby ta gospodyni Anną Schilling wyjechała z Fromborka, gdzie mieszkał Kopernik. Mikołaj Kopernik całe życie pracował nad swoją teorią astronomiczną i tuż przed śmiercią wydał dzieło, które zatytułował “O obrotach”. Kopernik mógł jednak zostać biskupem warmińskim. Taki biskup miał wielką władzę i dużo pieniędzy. Jak myślicie, czy Kopernik zrobił dobrze, że nie posłuchał swojego wujka i nie chciał zostać biskupem? A gdyby został biskupem, czy odkryłby, że to ziemia krąży wokół słońca, a nie na odwrót? Kopernik miał bardzo ciekawe życie. Uczył się, odkrywał, bronił zamku, zarządzał ziemią, wybierał nowych biskupów, decydował o tym jak będzie bita nowa moneta, leczył ludzi, robił mapy i wiele innych rzeczy. Nie starczyłoby nam czasu na opowiedzenie wszystkiego w tym odcinku. Z tego powodu na pewno nagramy jeszcze jeden odcinek o Koperniku.
Dzisiejszy odcinek poświęcimy Kopernikowi, a pomagać mi będzie Hania i Mikołaj.
Toruń był miastem niemieckim, ale w 1454 wybuchło tam powstanie antykrzyżackie. W Toruniu był wtedy zamek krzyżacki. Jednak Torunianie go zburzyli i wypędzili krzyżaków. Poprosili też króla Polski Kazimierza Jagiellończyka o to aby przyjął ich do Polski. Kazimierz IV Jagiellończyk się na to zgodził i tak wybuchła wojna 13-letnia. Ale wojna jest bardzo droga. Skąd król Polski miał pieniądze aby prowadzić wojnę przez 13 lat?
Więcej o tej wojnie, o wojnie 13-letniej możecie posłuchać w odcinku 76. Krótko mówiąc Kazimierz Jagiellończyk był kiepskim wodzem i na początku przegrywał, ale wtedy mieszkańcy Torunia, Gdańska i innych miast dali mu pieniądze na prowadzenie wojny. Między innymi dużo pieniędzy pożyczyli królowi Polski Łukasz Walzenrode. Miał on syna, który też miał na imię Łukasz oraz córkę Barbarę. Właśnie Barbara Walzenrode wyszła później za mąż za Mikołaja Kopernika. Zauważcie, że Dziadek Mikołaja miał na imię Łukasz i miał syna Łukasza, a ojciec Mikołaja też miał na imię Mikołaj. Tak więc Mikołaj miał ojca Mikołaja, miał też wujka Łukasza oraz dziadka Łukasza.
Mikołaj Kopernik i Barbara z domu Walzenrode mieli czworo dzieci. Najmłodszym był Mikołaj. Urodził się w 1473 roku czyli 7 lat po zakończeniu wojny 13-letniej. Gdy Mikołaj miał 10 lat w 1483 roku zmarł jego ojciec Mikołaj. Jedyny obraz ojca Mikołaja Kopernika przedstawia mężczyznę z wąsem i rysami podobnymi do sławnego syna. Spróbujcie sobie wyobrazić jakby wyglądał Kopernik z wąsem. Tak właśnie wyglądał jego tata, który zmarł gdy Mikołaj miał tylko 10 lat.
Po śmierci męża matka Barbara poprosiła swojego brata, Łukasza Walzenrode o zaopiekowanie się dwoma synami: starszym Andrzejem i młodszym Mikołajem. Łukasz Walzenrode, wuj Mikołaja Kopernika był biskupem warmińskim. Wysłał on Andrzeja i Mikołaja na studia, najpierw do Krakowa, a potem do Włoch. Czego się tam uczyli? Czego się uczył Mikołaj? Co studiował?
Mikołaj studiował matematykę i astronomię w Krakowie, a potem jeszcze pojechał na studia do Włoch. Czego się tam uczył i dlaczego? Kopernik studiował prawo w Bolonii, a potem jeszcze medycynę w Padwie. Kopernik studiował wiele rzeczy, ale najbardziej interesowała go astronomia. Nawet wtedy gdy przebywał we Włoszech i studiował prawo, a potem medycynę, także zajmował się astronomią. Właśnie 9 marca 1497 gdy przebywał na studiach prawniczych w Bolonii Mikołaj Kopernik, podczas obserwacji zakrycia gwiazdy Aldebaran przez Księżyc doszedł do wniosku, że teoria geocentryczna budowy wszechświata jest błędna. Pewnie wiecie co odkrył Kopernik?
Niestety Kopernik nie mógł się zająć astronomią. Czym się zajmował Mikołaj po studiach? Po studiach Mikołaj wrócił pomagać swojemu wujowi biskupowi Łukaszowi Walzenrode. Wuj chciał aby Mikołaj został biskupem po nim. Czy Mikołaj był księdzem?
Czy to była wysoka pozycja być kanonikiem?
Kopernik był tylko kanonikiem, ale może pamiętacie z odcinka 95, że Jakub Świnka też był tylko kanonikiem, a został biskupem. Tak samo Mikołaj Kopernik mógł zostać biskupem czyli stać się kimś bardzo bogatym i mającym wielką władzę.
Kopernik nie chciał zostać biskupem, ale jego wuj chciał tego. Z tego powodu Kopernik opuścił swojego wuja, który miał siedzibę w Lidzbarku Warmińskim.
Kopernik objął wtedy stanowisko kanclerza kapituły warmińskiej. Niedługo później zmarł jego wuj, biskup, a Kopernik jako kanonik kapituły warmińskiej brał udział w wyborze nowego biskupa warmińskiego. Co jeszcze robił wtedy?
Kapituła warmińska posiadała ziemię. Kopernik zarządzał tą ziemią musiał jeździć od wsi do wsi i ustalać z chłopami takie warunki, aby chcieli pracować tam. Chłopi w tamtych czasach byli źle traktowani i często uciekali, gdy zmuszano ich do ciężkiej pracy. Kopernik jednak dobrze traktował chłopów. Gdy przybywał nowy, Kopernik dawał mu ziemię. Oprócz tego dawał też zwierzęta takie jak krowy i konie. Ta ziemia należała do kapituły warmińskiej i taki chłop musiał płacić za to, że wynajął taką ziemię. Kopernik jednak pozwalał, aby nie płacił przez pierwsze dwa lata. Tak dobrze traktował chłopów, że w czasie gdy on zarządzał tą ziemią żaden z nich nie uciekł.
Jak pamiętacie jego dziadek i ojciec pomagali podczas wojny 13-letniej z zakonem krzyżackim. Teraz gdy Kopernik mieszkał na Warmii wybuchła kolejna wojna. Czym się wtedy zajmował?
Jak więc widzicie, Kopernik pewnie chciałby się zajmować tylko astronomią, ale musiał najpierw pomagać wujowi biskupowi, potem zarządzał ziemią, później bronił Olsztyna, a w międzyczasie leczył też wielu ludzi, w tym swojego brata. Zajmował się także biciem pieniędzy, co dzisiaj nazwalibyśmy ekonomią.
W naszych czasach Kopernik jest znany jako astronom, ale w tamtych czasach ludzie znali Kopernika jako matematyka albo doktora. Kopernik umiał wiele rzeczy. Czy wiecie jak się nazywa takich ludzi, którzy znają się na wszystkim albo umieją wszystko?
Niektórzy mówią, że Mikołaj Kopernik miał żonę, czy to prawda?
Kopernik jako kanonik nie mógł mieć żony. Niektórzy jednak mówią, że się zakochał.
Biskup warmiński, którym był wtedy Jan Dantyszek wysłał list, w którym nakazał, aby ta gospodyni Anną Schilling wyjechała z Fromborka, gdzie mieszkał Kopernik.
Mikołaj Kopernik całe życie pracował nad swoją teorią astronomiczną i tuż przed śmiercią wydał dzieło, które zatytułował “O obrotach”. Kopernik mógł jednak zostać biskupem warmińskim. Taki biskup miał wielką władzę i dużo pieniędzy. Jak myślicie, czy Kopernik zrobił dobrze, że nie posłuchał swojego wujka i nie chciał zostać biskupem?
A gdyby został biskupem, czy odkryłby, że to ziemia krąży wokół słońca, a nie na odwrót?
Kopernik miał bardzo ciekawe życie. Uczył się, odkrywał, bronił zamku, zarządzał ziemią, wybierał nowych biskupów, decydował o tym jak będzie bita nowa moneta, leczył ludzi, robił mapy i wiele innych rzeczy. Nie starczyłoby nam czasu na opowiedzenie wszystkiego w tym odcinku. Z tego powodu na pewno nagramy jeszcze jeden odcinek o Koperniku.
Toruń był miastem niemieckim, ale w 1454 wybuchło tam powstanie antykrzyżackie. W Toruniu był wtedy zamek krzyżacki. Jednak Torunianie go zburzyli i wypędzili krzyżaków. Poprosili też króla Polski Kazimierza Jagiellończyka o to aby przyjął ich do Polski. Kazimierz IV Jagiellończyk się na to zgodził i tak wybuchła wojna 13-letnia. Ale wojna jest bardzo droga. Skąd król Polski miał pieniądze aby prowadzić wojnę przez 13 lat?
Więcej o tej wojnie, o wojnie 13-letniej możecie posłuchać w odcinku 76. Krótko mówiąc Kazimierz Jagiellończyk był kiepskim wodzem i na początku przegrywał, ale wtedy mieszkańcy Torunia, Gdańska i innych miast dali mu pieniądze na prowadzenie wojny. Między innymi dużo pieniędzy pożyczyli królowi Polski Łukasz Walzenrode. Miał on syna, który też miał na imię Łukasz oraz córkę Barbarę. Właśnie Barbara Walzenrode wyszła później za mąż za Mikołaja Kopernika. Zauważcie, że Dziadek Mikołaja miał na imię Łukasz i miał syna Łukasza, a ojciec Mikołaja też miał na imię Mikołaj. Tak więc Mikołaj miał ojca Mikołaja, miał też wujka Łukasza oraz dziadka Łukasza.
Mikołaj Kopernik i Barbara z domu Walzenrode mieli czworo dzieci. Najmłodszym był Mikołaj. Urodził się w 1473 roku czyli 7 lat po zakończeniu wojny 13-letniej. Gdy Mikołaj miał 10 lat w 1483 roku zmarł jego ojciec Mikołaj. Jedyny obraz ojca Mikołaja Kopernika przedstawia mężczyznę z wąsem i rysami podobnymi do sławnego syna. Spróbujcie sobie wyobrazić jakby wyglądał Kopernik z wąsem. Tak właśnie wyglądał jego tata, który zmarł gdy Mikołaj miał tylko 10 lat.
Po śmierci męża matka Barbara poprosiła swojego brata, Łukasza Walzenrode o zaopiekowanie się dwoma synami: starszym Andrzejem i młodszym Mikołajem. Łukasz Walzenrode, wuj Mikołaja Kopernika był biskupem warmińskim. Wysłał on Andrzeja i Mikołaja na studia, najpierw do Krakowa, a potem do Włoch. Czego się tam uczyli? Czego się uczył Mikołaj? Co studiował?
Mikołaj studiował matematykę i astronomię w Krakowie, a potem jeszcze pojechał na studia do Włoch. Czego się tam uczył i dlaczego? Kopernik studiował prawo w Bolonii, a potem jeszcze medycynę w Padwie. Kopernik studiował wiele rzeczy, ale najbardziej interesowała go astronomia. Nawet wtedy gdy przebywał we Włoszech i studiował prawo, a potem medycynę, także zajmował się astronomią. Właśnie 9 marca 1497 gdy przebywał na studiach prawniczych w Bolonii Mikołaj Kopernik, podczas obserwacji zakrycia gwiazdy Aldebaran przez Księżyc doszedł do wniosku, że teoria geocentryczna budowy wszechświata jest błędna. Pewnie wiecie co odkrył Kopernik?
Niestety Kopernik nie mógł się zająć astronomią. Czym się zajmował Mikołaj po studiach? Po studiach Mikołaj wrócił pomagać swojemu wujowi biskupowi Łukaszowi Walzenrode. Wuj chciał aby Mikołaj został biskupem po nim. Czy Mikołaj był księdzem?
Czy to była wysoka pozycja być kanonikiem?
Kopernik był tylko kanonikiem, ale może pamiętacie z odcinka 95, że Jakub Świnka też był tylko kanonikiem, a został biskupem. Tak samo Mikołaj Kopernik mógł zostać biskupem czyli stać się kimś bardzo bogatym i mającym wielką władzę.
Kopernik nie chciał zostać biskupem, ale jego wuj chciał tego. Z tego powodu Kopernik opuścił swojego wuja, który miał siedzibę w Lidzbarku Warmińskim.
Kopernik objął wtedy stanowisko kanclerza kapituły warmińskiej. Niedługo później zmarł jego wuj, biskup, a Kopernik jako kanonik kapituły warmińskiej brał udział w wyborze nowego biskupa warmińskiego. Co jeszcze robił wtedy?
Kapituła warmińska posiadała ziemię. Kopernik zarządzał tą ziemią musiał jeździć od wsi do wsi i ustalać z chłopami takie warunki, aby chcieli pracować tam. Chłopi w tamtych czasach byli źle traktowani i często uciekali, gdy zmuszano ich do ciężkiej pracy. Kopernik jednak dobrze traktował chłopów. Gdy przybywał nowy, Kopernik dawał mu ziemię. Oprócz tego dawał też zwierzęta takie jak krowy i konie. Ta ziemia należała do kapituły warmińskiej i taki chłop musiał płacić za to, że wynajął taką ziemię. Kopernik jednak pozwalał, aby nie płacił przez pierwsze dwa lata. Tak dobrze traktował chłopów, że w czasie gdy on zarządzał tą ziemią żaden z nich nie uciekł.
Jak pamiętacie jego dziadek i ojciec pomagali podczas wojny 13-letniej z zakonem krzyżackim. Teraz gdy Kopernik mieszkał na Warmii wybuchła kolejna wojna. Czym się wtedy zajmował?
Jak więc widzicie, Kopernik pewnie chciałby się zajmować tylko astronomią, ale musiał najpierw pomagać wujowi biskupowi, potem zarządzał ziemią, później bronił Olsztyna, a w międzyczasie leczył też wielu ludzi, w tym swojego brata. Zajmował się także biciem pieniędzy, co dzisiaj nazwalibyśmy ekonomią.
W naszych czasach Kopernik jest znany jako astronom, ale w tamtych czasach ludzie znali Kopernika jako matematyka albo doktora. Kopernik umiał wiele rzeczy. Czy wiecie jak się nazywa takich ludzi, którzy znają się na wszystkim albo umieją wszystko?
Niektórzy mówią, że Mikołaj Kopernik miał żonę, czy to prawda?
Kopernik jako kanonik nie mógł mieć żony. Niektórzy jednak mówią, że się zakochał.
Biskup warmiński, którym był wtedy Jan Dantyszek wysłał list, w którym nakazał, aby ta gospodyni Anną Schilling wyjechała z Fromborka, gdzie mieszkał Kopernik.
Mikołaj Kopernik całe życie pracował nad swoją teorią astronomiczną i tuż przed śmiercią wydał dzieło, które zatytułował “O obrotach”. Kopernik mógł jednak zostać biskupem warmińskim. Taki biskup miał wielką władzę i dużo pieniędzy. Jak myślicie, czy Kopernik zrobił dobrze, że nie posłuchał swojego wujka i nie chciał zostać biskupem?
A gdyby został biskupem, czy odkryłby, że to ziemia krąży wokół słońca, a nie na odwrót?
Kopernik miał bardzo ciekawe życie. Uczył się, odkrywał, bronił zamku, zarządzał ziemią, wybierał nowych biskupów, decydował o tym jak będzie bita nowa moneta, leczył ludzi, robił mapy i wiele innych rzeczy. Nie starczyłoby nam czasu na opowiedzenie wszystkiego w tym odcinku. Z tego powodu na pewno nagramy jeszcze jeden odcinek o Koperniku.
96 - Piłsudski
2021-03-24 21:12:33
Dzisiaj będziemy mówić o marszałku Józefie Piłsudskim, a pomagać mi będą Józio, lat 7.5 oraz Tadzik lat 5. Na to kim stał się Józef Piłsudski mieli duży wpływ jego rodzice, a szczególnie matka. Ojciec Józefa, który też miał na imię Józef brał udział w powstaniu styczniowym. Wybuchło ono w styczniu 1863 roku i trwało aż do października 1864. Właśnie wtedy w 1863 roku podczas powstania Józef Piłsudski poznał Marię Billewicz. Wzięli ślub jeszcze podczas powstania. Łącznie mieli dwanaścioro dzieci, Józef był czwartym dzieckiem. Rodzina Piłsudskich była początkowo dość bogata. Mieszkali wtedy we dworze w Zułowie. Ta posiadłość była posagiem matki Józefa. Posag to majątek, który przynosi do rodziny panna młoda. W momencie ślubu ojciec Józefa był dość biedny. Za to jego matka miała cztery majątki, w tym właśnie Zułów, w którym mieszkali. Matka wychowywała dzieci w duchu patriotycznym, ale dbała też o edukację. Np. zatrudniła nauczycielki Niemkę i Francuzkę, które uczyły dzieci języków. Później zmieniła im się sytuacja. Ojciec Józefa chciał ulepszyć majątki, które wniosła w posagu jego żona, mama Józefa. Niestety nie za bardzo znał się na ekonomii i zamiast zarobić stracił większość majątku. Z dość bogatej rodziny Piłsudscy stali się dość biedni. W pożarze starli swój dworek w Zułowie. Wcześniej uczyli się polskiego i polskiej historii. Teraz poszli do szkoły rosyjskiej. Jak tam było? W szkole próbowano zrusyfikować uczniów. Zakazano rozmawiania po polsku czy czytania polskiej literatury. Józef i jego starszy brat nie lubili tej szkoły. Ponieważ w szkole nie uczono ich polskiego postanowili uczyć się sami i zrobili sobie kółko samokształceniowe. W tym kółku byli sami uczniowie, którzy sami siebie uczyli. Starszy brat Józefa czyli Bronisław Piłsudski bardzo lubił czytać i uczył się więcej. Prawdopodobnie dlatego, że był starszy. W 1887 roku Bronisław i jego młodszy brat Józef wzięli udział w próbie zamachu na cara Aleksandra III. Józef został skazany na 5 lat zesłania, a jego starszy brat Bronisław na karę śmierci. Rodzice Józefa i Bronka posiadali jeszcze wtedy pieniądze, ale wydali je aby zapłacić i zamienić karę. Na szczęście to się udało i karę śmierci Bronisława zamieniono na 15 lat na Syberii. Bronisław się tam ożenił i dzisiaj wielu jego potomków mieszka w Japonii. Gdy Józef był na zesłaniu wybuchł bunt więźniów. Piłsudski nie brał w tym udziału, ale strażnicy i tak go pobili oraz zwiększyli mu karę o pół roku. Właśnie wtedy stracił zęby. Józef został członkiem PPS. Tam właśnie poznał swoją przyszłą żonę Marię, którą nazywano Piękną Panią. O jej rękę starał się także Roman Dmowski. Józef Piłsudski prowadził wtedy działalność wydawniczą PPS, czyli drukował publikacje tej partii. Ta partia i jej wydawnictwa były zakazane. Piłsudskiego więc ponownie aresztowano. Z więzienia trudno było uciec, co więc zrobił? Z więzienia jest trudno uciec. Tak więc udawał chorego psychicznie i został przewieziony do szpitala psychiatrycznego. Stamtąd było łatwiej uciec. Piłsudski i Dmowski walczyli obaj o rękę Pięknej Pani. Różnili się oni też w kwestiach politycznych. Jak pewnie pamiętacie Polska była podzielona na trzy części. Największy kawałek zabrała Rosja. A Niemcy i Austria mniejsze kawałki. Piłsudski uważał, że największym wrogiem jest Rosja i z nią należy walczyć. Dmowski uważał, że Rosja może pomóc Polsce i że walczyć trzeba z Niemcami. Dlatego Piłsudski chciał razem z Japonią walczyć przeciwko Rosji, a Dmowski był temu przeciwny. Piłsudski był członkiem PPS. Była to organizacja nielegalna. Na początku drukował publikacje, ale został aresztowany i doszedł do wniosku, że trzeba zrobić coś więcej. Piłsudski stworzył organizację bojową PPS. Dzięki tej grupie można było uwalniać aresztowanych oraz zdobywać pieniądze. Najsłynniejsza jest chyba akcja pod Bezdanami, która odbyła się 26 września 1908. Bojówka PPS zdobyła wtedy ponad 200 tysięcy rubli. Ten napad jest często nazywany “akcją czterech premierów”, bo brali w nim udział między innymi: Józef Piłsudski, Walery Sławek, Aleksander Prystor i Tomasz Arciszewski. Wszyscy czterej zostali później premierami. W akcji pod Bezdanami brała także udział Aleksandra Szczerbińska, którą została drugą żoną Piłsudskiego, gdy zmarła Piękna Pani. Józef Piłsudski miał też swoje słabości. Może chcielibyście przygotować placek drożdżowy, który lubił Józef Piłsudski. Oto przepis z końca 18 wieku z Wilna: “Rozwałkować na grubość palca jakiekolwiek ciasto drożdżowe (najlepiej to, z którego się wyrabiają sucharki), otoczyć brzegiem z tegoż ciasta, położyć na wysmarowaną masłem blachę i ułożyć na tym placku pokrajane i wybrane z pestek śliwki lub jabłka obrane i pokrajane w talerzyki, (jedne i drugie powinny być układane stopniowo, to jest następujące na połowie pierwszych). Wziąć dwa lub trzy żółtka, rozbić w talerzu świeżej, kwaśnej śmietany i zalać tem jabłka lub śliwki, ale nawet i wiśnie i wstawić do pieca na pół godziny”. Co lubił robić Piłsudski w wolnym czasie gdy już Polska była wolna? Józef Piłsudski lubił spacery i jazdę konną. Podczas spacerów mógł rozmyślać i układać plany. Gdy wcześniej wyruszał wraz z legionami dostał konia, który miał na imię “Fantazja”. Piłsudski zmienił mu imię na “Kasztanka”. Był to ulubiony koń marszałka. Kasztanka miała dwoje dzieci. Imiona nadał im Piłsudski. Ogier nazywał się Niemen, a klacz Mera. Są to nazwy rzek z rodzinnych stron marszałka. Jakie jeszcze zwięrzęta miał marszałek Piłsudski? Józef Piłsudski przez dużą część życia musiał się ukrywać. Nawet później gdy już Polska była niepodległa dalej miał pewne zwyczaje z tamtych czasów. Jako najważniejsza osoba w państwie mógł się chcieć wzbogacić, ale on nie pragnął pieniędzy. Dzisiaj kogoś takiego nazwalibyśmy minimalistą. Marszałek wychował się jednak w dość ubogiej rodzinie i nauczył się nie potrzebować wielu rzeczy. Nosił zawsze te same rzeczy. Jak pamiętacie o jego edukację dbała mama. Między innymi lubił Słowackiego. Gdy ciało Słowackiego przywieziono z Paryża Józef Piłsudski powiedział do oficerów, którzy nieśli trumnę poety: “W imieniu rządu Rzeczypospolitej polecam panom odnieść trumnę do krypty królewskiej, by królom był równy”. Józef Piłsudski zmarł na raka 12 maja 1935 roku. 12 maja 1935 roku zmarł Józef Piłsudski. Uroczystości pogrzebowe trwały przez 6 dni od 13 do 18 maja 1935 roku. Słowa z poezji Słowackiego na gropie Marszałka: Gdy mogąc wybrać, wybrał zamiast domu Gniazdo na skałach orła, niechaj umie Spać, gdy źrenice czerwone od gromu I słychać jęk szatanów w sosen szumie Tak żyłem. Dziękuję też oczywiście Józiowi i Tadzikowi oraz ich mamie.
Dzisiaj będziemy mówić o marszałku Józefie Piłsudskim, a pomagać mi będą Józio, lat 7.5 oraz Tadzik lat 5.
Na to kim stał się Józef Piłsudski mieli duży wpływ jego rodzice, a szczególnie matka. Ojciec Józefa, który też miał na imię Józef brał udział w powstaniu styczniowym. Wybuchło ono w styczniu 1863 roku i trwało aż do października 1864.
Właśnie wtedy w 1863 roku podczas powstania Józef Piłsudski poznał Marię Billewicz. Wzięli ślub jeszcze podczas powstania. Łącznie mieli dwanaścioro dzieci, Józef był czwartym dzieckiem.
Rodzina Piłsudskich była początkowo dość bogata.
Mieszkali wtedy we dworze w Zułowie. Ta posiadłość była posagiem matki Józefa. Posag to majątek, który przynosi do rodziny panna młoda. W momencie ślubu ojciec Józefa był dość biedny. Za to jego matka miała cztery majątki, w tym właśnie Zułów, w którym mieszkali.
Matka wychowywała dzieci w duchu patriotycznym, ale dbała też o edukację. Np. zatrudniła nauczycielki Niemkę i Francuzkę, które uczyły dzieci języków.
Później zmieniła im się sytuacja. Ojciec Józefa chciał ulepszyć majątki, które wniosła w posagu jego żona, mama Józefa. Niestety nie za bardzo znał się na ekonomii i zamiast zarobić stracił większość majątku.
Z dość bogatej rodziny Piłsudscy stali się dość biedni. W pożarze starli swój dworek w Zułowie.
Wcześniej uczyli się polskiego i polskiej historii. Teraz poszli do szkoły rosyjskiej. Jak tam było?
W szkole próbowano zrusyfikować uczniów. Zakazano rozmawiania po polsku czy czytania polskiej literatury.
Józef i jego starszy brat nie lubili tej szkoły.
Ponieważ w szkole nie uczono ich polskiego postanowili uczyć się sami i zrobili sobie kółko samokształceniowe. W tym kółku byli sami uczniowie, którzy sami siebie uczyli.
Starszy brat Józefa czyli Bronisław Piłsudski bardzo lubił czytać i uczył się więcej. Prawdopodobnie dlatego, że był starszy.
W 1887 roku Bronisław i jego młodszy brat Józef wzięli udział w próbie zamachu na cara Aleksandra III. Józef został skazany na 5 lat zesłania, a jego starszy brat Bronisław na karę śmierci. Rodzice Józefa i Bronka posiadali jeszcze wtedy pieniądze, ale wydali je aby zapłacić i zamienić karę. Na szczęście to się udało i karę śmierci Bronisława zamieniono na 15 lat na Syberii. Bronisław się tam ożenił i dzisiaj wielu jego potomków mieszka w Japonii.
Gdy Józef był na zesłaniu wybuchł bunt więźniów. Piłsudski nie brał w tym udziału, ale strażnicy i tak go pobili oraz zwiększyli mu karę o pół roku. Właśnie wtedy stracił zęby.
Józef został członkiem PPS. Tam właśnie poznał swoją przyszłą żonę Marię, którą nazywano Piękną Panią. O jej rękę starał się także Roman Dmowski.
Józef Piłsudski prowadził wtedy działalność wydawniczą PPS, czyli drukował publikacje tej partii. Ta partia i jej wydawnictwa były zakazane. Piłsudskiego więc ponownie aresztowano. Z więzienia trudno było uciec, co więc zrobił?
Z więzienia jest trudno uciec. Tak więc udawał chorego psychicznie i został przewieziony do szpitala psychiatrycznego. Stamtąd było łatwiej uciec.
Piłsudski i Dmowski walczyli obaj o rękę Pięknej Pani. Różnili się oni też w kwestiach politycznych.
Jak pewnie pamiętacie Polska była podzielona na trzy części. Największy kawałek zabrała Rosja. A Niemcy i Austria mniejsze kawałki. Piłsudski uważał, że największym wrogiem jest Rosja i z nią należy walczyć. Dmowski uważał, że Rosja może pomóc Polsce i że walczyć trzeba z Niemcami. Dlatego Piłsudski chciał razem z Japonią walczyć przeciwko Rosji, a Dmowski był temu przeciwny.
Piłsudski był członkiem PPS. Była to organizacja nielegalna. Na początku drukował publikacje, ale został aresztowany i doszedł do wniosku, że trzeba zrobić coś więcej.
Piłsudski stworzył organizację bojową PPS. Dzięki tej grupie można było uwalniać aresztowanych oraz zdobywać pieniądze. Najsłynniejsza jest chyba akcja pod Bezdanami, która odbyła się 26 września 1908. Bojówka PPS zdobyła wtedy ponad 200 tysięcy rubli. Ten napad jest często nazywany “akcją czterech premierów”, bo brali w nim udział między innymi: Józef Piłsudski, Walery Sławek, Aleksander Prystor i Tomasz Arciszewski. Wszyscy czterej zostali później premierami. W akcji pod Bezdanami brała także udział Aleksandra Szczerbińska, którą została drugą żoną Piłsudskiego, gdy zmarła Piękna Pani.
Józef Piłsudski miał też swoje słabości.
Może chcielibyście przygotować placek drożdżowy, który lubił Józef Piłsudski. Oto przepis z końca 18 wieku z Wilna:
“Rozwałkować na grubość palca jakiekolwiek ciasto drożdżowe (najlepiej to, z którego się wyrabiają sucharki), otoczyć brzegiem z tegoż ciasta, położyć na wysmarowaną masłem blachę i ułożyć na tym placku pokrajane i wybrane z pestek śliwki lub jabłka obrane i pokrajane w talerzyki, (jedne i drugie powinny być układane stopniowo, to jest następujące na połowie pierwszych). Wziąć dwa lub trzy żółtka, rozbić w talerzu świeżej, kwaśnej śmietany i zalać tem jabłka lub śliwki, ale nawet i wiśnie
i wstawić do pieca na pół godziny”.
Co lubił robić Piłsudski w wolnym czasie gdy już Polska była wolna?
Józef Piłsudski lubił spacery i jazdę konną. Podczas spacerów mógł rozmyślać i układać plany.
Gdy wcześniej wyruszał wraz z legionami dostał konia, który miał na imię “Fantazja”. Piłsudski zmienił mu imię na “Kasztanka”. Był to ulubiony koń marszałka.
Kasztanka miała dwoje dzieci. Imiona nadał im Piłsudski. Ogier nazywał się Niemen, a klacz Mera. Są to nazwy rzek z rodzinnych stron marszałka.
Jakie jeszcze zwięrzęta miał marszałek Piłsudski?
Józef Piłsudski przez dużą część życia musiał się ukrywać. Nawet później gdy już Polska była niepodległa dalej miał pewne zwyczaje z tamtych czasów.
Jako najważniejsza osoba w państwie mógł się chcieć wzbogacić, ale on nie pragnął pieniędzy.
Dzisiaj kogoś takiego nazwalibyśmy minimalistą. Marszałek wychował się jednak w dość ubogiej rodzinie i nauczył się nie potrzebować wielu rzeczy. Nosił zawsze te same rzeczy.
Jak pamiętacie o jego edukację dbała mama. Między innymi lubił Słowackiego.
Gdy ciało Słowackiego przywieziono z Paryża Józef Piłsudski powiedział do oficerów, którzy nieśli trumnę poety: “W imieniu rządu Rzeczypospolitej polecam panom odnieść trumnę do krypty królewskiej, by królom był równy”.
Józef Piłsudski zmarł na raka 12 maja 1935 roku.
12 maja 1935 roku zmarł Józef Piłsudski. Uroczystości pogrzebowe trwały przez 6 dni od 13 do 18 maja 1935 roku.
Słowa z poezji Słowackiego na gropie Marszałka:
Gdy mogąc wybrać, wybrał zamiast domu
Gniazdo na skałach orła, niechaj umie
Spać, gdy źrenice czerwone od gromu
I słychać jęk szatanów w sosen szumie
Tak żyłem.
Dziękuję też oczywiście Józiowi i Tadzikowi oraz ich mamie.
Na to kim stał się Józef Piłsudski mieli duży wpływ jego rodzice, a szczególnie matka. Ojciec Józefa, który też miał na imię Józef brał udział w powstaniu styczniowym. Wybuchło ono w styczniu 1863 roku i trwało aż do października 1864.
Właśnie wtedy w 1863 roku podczas powstania Józef Piłsudski poznał Marię Billewicz. Wzięli ślub jeszcze podczas powstania. Łącznie mieli dwanaścioro dzieci, Józef był czwartym dzieckiem.
Rodzina Piłsudskich była początkowo dość bogata.
Mieszkali wtedy we dworze w Zułowie. Ta posiadłość była posagiem matki Józefa. Posag to majątek, który przynosi do rodziny panna młoda. W momencie ślubu ojciec Józefa był dość biedny. Za to jego matka miała cztery majątki, w tym właśnie Zułów, w którym mieszkali.
Matka wychowywała dzieci w duchu patriotycznym, ale dbała też o edukację. Np. zatrudniła nauczycielki Niemkę i Francuzkę, które uczyły dzieci języków.
Później zmieniła im się sytuacja. Ojciec Józefa chciał ulepszyć majątki, które wniosła w posagu jego żona, mama Józefa. Niestety nie za bardzo znał się na ekonomii i zamiast zarobić stracił większość majątku.
Z dość bogatej rodziny Piłsudscy stali się dość biedni. W pożarze starli swój dworek w Zułowie.
Wcześniej uczyli się polskiego i polskiej historii. Teraz poszli do szkoły rosyjskiej. Jak tam było?
W szkole próbowano zrusyfikować uczniów. Zakazano rozmawiania po polsku czy czytania polskiej literatury.
Józef i jego starszy brat nie lubili tej szkoły.
Ponieważ w szkole nie uczono ich polskiego postanowili uczyć się sami i zrobili sobie kółko samokształceniowe. W tym kółku byli sami uczniowie, którzy sami siebie uczyli.
Starszy brat Józefa czyli Bronisław Piłsudski bardzo lubił czytać i uczył się więcej. Prawdopodobnie dlatego, że był starszy.
W 1887 roku Bronisław i jego młodszy brat Józef wzięli udział w próbie zamachu na cara Aleksandra III. Józef został skazany na 5 lat zesłania, a jego starszy brat Bronisław na karę śmierci. Rodzice Józefa i Bronka posiadali jeszcze wtedy pieniądze, ale wydali je aby zapłacić i zamienić karę. Na szczęście to się udało i karę śmierci Bronisława zamieniono na 15 lat na Syberii. Bronisław się tam ożenił i dzisiaj wielu jego potomków mieszka w Japonii.
Gdy Józef był na zesłaniu wybuchł bunt więźniów. Piłsudski nie brał w tym udziału, ale strażnicy i tak go pobili oraz zwiększyli mu karę o pół roku. Właśnie wtedy stracił zęby.
Józef został członkiem PPS. Tam właśnie poznał swoją przyszłą żonę Marię, którą nazywano Piękną Panią. O jej rękę starał się także Roman Dmowski.
Józef Piłsudski prowadził wtedy działalność wydawniczą PPS, czyli drukował publikacje tej partii. Ta partia i jej wydawnictwa były zakazane. Piłsudskiego więc ponownie aresztowano. Z więzienia trudno było uciec, co więc zrobił?
Z więzienia jest trudno uciec. Tak więc udawał chorego psychicznie i został przewieziony do szpitala psychiatrycznego. Stamtąd było łatwiej uciec.
Piłsudski i Dmowski walczyli obaj o rękę Pięknej Pani. Różnili się oni też w kwestiach politycznych.
Jak pewnie pamiętacie Polska była podzielona na trzy części. Największy kawałek zabrała Rosja. A Niemcy i Austria mniejsze kawałki. Piłsudski uważał, że największym wrogiem jest Rosja i z nią należy walczyć. Dmowski uważał, że Rosja może pomóc Polsce i że walczyć trzeba z Niemcami. Dlatego Piłsudski chciał razem z Japonią walczyć przeciwko Rosji, a Dmowski był temu przeciwny.
Piłsudski był członkiem PPS. Była to organizacja nielegalna. Na początku drukował publikacje, ale został aresztowany i doszedł do wniosku, że trzeba zrobić coś więcej.
Piłsudski stworzył organizację bojową PPS. Dzięki tej grupie można było uwalniać aresztowanych oraz zdobywać pieniądze. Najsłynniejsza jest chyba akcja pod Bezdanami, która odbyła się 26 września 1908. Bojówka PPS zdobyła wtedy ponad 200 tysięcy rubli. Ten napad jest często nazywany “akcją czterech premierów”, bo brali w nim udział między innymi: Józef Piłsudski, Walery Sławek, Aleksander Prystor i Tomasz Arciszewski. Wszyscy czterej zostali później premierami. W akcji pod Bezdanami brała także udział Aleksandra Szczerbińska, którą została drugą żoną Piłsudskiego, gdy zmarła Piękna Pani.
Józef Piłsudski miał też swoje słabości.
Może chcielibyście przygotować placek drożdżowy, który lubił Józef Piłsudski. Oto przepis z końca 18 wieku z Wilna:
“Rozwałkować na grubość palca jakiekolwiek ciasto drożdżowe (najlepiej to, z którego się wyrabiają sucharki), otoczyć brzegiem z tegoż ciasta, położyć na wysmarowaną masłem blachę i ułożyć na tym placku pokrajane i wybrane z pestek śliwki lub jabłka obrane i pokrajane w talerzyki, (jedne i drugie powinny być układane stopniowo, to jest następujące na połowie pierwszych). Wziąć dwa lub trzy żółtka, rozbić w talerzu świeżej, kwaśnej śmietany i zalać tem jabłka lub śliwki, ale nawet i wiśnie
i wstawić do pieca na pół godziny”.
Co lubił robić Piłsudski w wolnym czasie gdy już Polska była wolna?
Józef Piłsudski lubił spacery i jazdę konną. Podczas spacerów mógł rozmyślać i układać plany.
Gdy wcześniej wyruszał wraz z legionami dostał konia, który miał na imię “Fantazja”. Piłsudski zmienił mu imię na “Kasztanka”. Był to ulubiony koń marszałka.
Kasztanka miała dwoje dzieci. Imiona nadał im Piłsudski. Ogier nazywał się Niemen, a klacz Mera. Są to nazwy rzek z rodzinnych stron marszałka.
Jakie jeszcze zwięrzęta miał marszałek Piłsudski?
Józef Piłsudski przez dużą część życia musiał się ukrywać. Nawet później gdy już Polska była niepodległa dalej miał pewne zwyczaje z tamtych czasów.
Jako najważniejsza osoba w państwie mógł się chcieć wzbogacić, ale on nie pragnął pieniędzy.
Dzisiaj kogoś takiego nazwalibyśmy minimalistą. Marszałek wychował się jednak w dość ubogiej rodzinie i nauczył się nie potrzebować wielu rzeczy. Nosił zawsze te same rzeczy.
Jak pamiętacie o jego edukację dbała mama. Między innymi lubił Słowackiego.
Gdy ciało Słowackiego przywieziono z Paryża Józef Piłsudski powiedział do oficerów, którzy nieśli trumnę poety: “W imieniu rządu Rzeczypospolitej polecam panom odnieść trumnę do krypty królewskiej, by królom był równy”.
Józef Piłsudski zmarł na raka 12 maja 1935 roku.
12 maja 1935 roku zmarł Józef Piłsudski. Uroczystości pogrzebowe trwały przez 6 dni od 13 do 18 maja 1935 roku.
Słowa z poezji Słowackiego na gropie Marszałka:
Gdy mogąc wybrać, wybrał zamiast domu
Gniazdo na skałach orła, niechaj umie
Spać, gdy źrenice czerwone od gromu
I słychać jęk szatanów w sosen szumie
Tak żyłem.
Dziękuję też oczywiście Józiowi i Tadzikowi oraz ich mamie.
95 - Jakub Swinka
2021-03-09 22:17:09
Dzisiaj będziemy omawiać postać arcybiskupa Jakuba Świnki. Tak jak poprzednio to nagranie będzie oparte o lekcję online, którą mieliśmy 26 stycznia 2021 roku. W tej audycji wykorzystałem nagrania z tamtej lekcji. Co wiecie o Jakubie Śwince? A jak myślicie dlaczego nazywał się Świnka? Jak się przyjrzycie obrazowi, który dołączę do notatek, to rzeczywiście jest tam namalowany z dość różową skórą. Na tym obrazie jednak jest także jego herb, u dołu z lewej strony. Widzicie co jest na tym herbie? Rozumiecie dlaczego nazywał się Świnka? Jakub Świnka był arcybiskupem. Najpierw jednak był kantorem. Czy wiecie co znaczy kantor? W dzisiejszych czasach kantor to jest miejsce, gdzie się wymienia pieniądze. Jednak w tamtych czasach była to pozycja w kościele. Jakub Świnka był kanonikiem w kapitule gnieźnieńskiej. Tak samo Kopernik też był kanonikiem. W następnej audycji będziemy mówić o Koperniku, który też był kanonikiem. Różnica jest taka, że Kopernik był kanonikiem kapituły warmińskiej, a Jakub Świnka był kanonikiem kapituły gnieźnieńskiej. Kapituła gnieźnieńska była większa bo miała 32 kanoników, a kapituła warmińska tylko 16. Kanonicy nie byli sobie równi, niektórzy mieli dodatkowe tytuły. Kopernik był zwykłym kanonikiem, ale Jakub Świnka posiadał dodatkowy tytuł kantora. Tak więc Jakub Świnka był kantorem kapituły gnieźnieńskiej. Aby być kantorem musiał ukończyć tak jak później Kopernik studia prawnicze. Nie wiemy jednak gdzie. Nie wiemy też gdzie się urodził. Niektórzy historycy mówią, żę pochodził z kasztelanii Świny, a inni, że ze wsi Świnki. Nie wiemy gdzie się urodził, ale wiemy, że był kantorem w kapitule gnieźnieńskiej. Za panowania Przemysła II został arcybiskupem. Był on jednak tylko kantorem. Kantor albo kanonik to ktoś mający niższe święcenia niż ksiądz. Kanonik nie mógł odprawiać mszy. Tak więc Jakub Świnka 18 grudnia 1283 roku został wyświęcony na księdza, a dzień później 19 grudnia tego samego 1283 roku na arcybiskupa. Działo się to wszystko w czasach rozbicia dzielnicowego. Przemysł II był księciem wielkopolskim. Polska była podzielona na wiele kawałków i każdy kawałek miał swojego księcia. Jednak religijnie Polska nie była podzielona. Jakub Świnka był arcybiskupem i musieli go słuchać biskupowie ze wszystkich części Polski, nawet tych spoza Wielkopolski. Było jednak pewne zagrożenie. Z czym walczył Jakub Świnka? Jakub Świnka jest pierwszym znanym Polakiem, który walczył z germianizmem. Do Polski przybywało wtedy wielu Niemców, którzy nie znali polskiego. W miastach oraz wielu kościołach byli ludzie, którzy mówili tylko po niemiecku. Arcybiskup zwołał więc synod czyli zjazd wszystkich polskich biskupów. O czym mówiono na tym synodzie? 6 stycznia 1285 arcybiskup zwołał synod w Łęczycy, na którym pisał: „Ale i inne nieszczęścia pomnożyły się w kraju przez napływ tego narodu (tj. Niemców), albowiem naród polski jest przez nich uciskany, znieważany, nękany wojnami, pozbawionych chwalebnych praw i zwyczajów ojczystych”. Jakub Świnka uważał, że napływ wielu Niemców doprowadził do tego, że Polacy tracili swoje własne zwyczaje. Postanowił więc przeciwdziałać czyli postanowił coś zrobić aby uratować język polski i polskie obyczaje. Co konkretnie postanowiono na tym synodzie? 1. Stanowimy (…) by wszyscy księża w czasie mszy świętej, po odśpiewaniu Credo zgromadzonym wiernym wykładali po polsku: Wierzę w Boga, Ojcze nasz i Zdrowaś Maria – oraz święta w następnym tygodniu zapowiadali. W jakim języku wtedy odprawiano msze? Chociaż msza była wtedy odprawiana po łacinie arcybiskup nakazał, aby niektóre modlitwy były odmawiane po polsku, tak aby ludzie rozumieli. Przy kościołach i klasztorach byli wtedy nauczyciele. Takim nauczycielem zostawali czasem ludzie, którzy nie mówili po polsku. Co postanowiono na synodzie w Łęczycy? 2. Nakazujemy dla zachowania i rozwoju języka polskiego przy każdym kościele katedralnym i zakonnym, jako też i innych miejscach, aby tacy tylko stanowieni byli kierownikami szkół, którzy dobrze mówią po polsku i mogliby chłopcom objaśniać autorów po polsku. Czy zauważyliście kto tylko mógł zostać nauczycielem w takich szkołach przy kościołach, katedrach i zakonach? Arcybisku Jakub Świnka chciał aby nauczycielami zostawali tylko ludzie, którzy dobrze znają język polski. Ostatnia rzecz, jaką nakazano podczas tego synodu w Łęczycy był taki nakaz: 3. Stanowimy i usilnie nakazujemy zachować, aby nikt nie dostał beneficjum połączonego z pasterstwem dusz, który by nie był urodzony w kraju i biegły w mowie tejże ziemi Tak więc Arcybiskup Świnka walczył o to, aby niemiecki nie wyparł języka polskiego. Chciał on jednak także doprowadzić do zjednoczenia Polski. To właśnie Jakub Świnka koronował pierwszego króla od czasów Bolesława Śmiałego. Arcybiskup Świnka koronował Przemysła II. Niestety ten król rządził bardzo krótko. Jak duża była wtedy Polska? Przemysł II został koronowany, ale pod jego władaniem była tylko Wielkopolska i Pomorze Gdańskie. Inne częsci Polskie mieli inni książęta piastowscy. Polska była podzielona, a jej książęta wciąż się kłócili. Byli to bracia i kuzyni, ale kłócili się kto ma rządzić i wciąż walczyli ze sobą. Jednak arcybiskup Jakub Świnka umiał ich pogodzić. Umiał ich pogodzić tak jak Zawisza Czarny. W tamtych czasach książęta zawierali ze sobą umowę o życie. Czy wiecie co to znaczy? Dwie osoby się umawiały, że jak jedna z nich umrze, to ten co przeżyje dostanie majątek po tym co umarł. Kto zawarł taką umowę? Przemysł II zawarł taką umowę z Władysławiem Łokietkiem i gdy Przemysł umarł jego ziemie przeszły pod władanie Łokietka. Ale kto doprowadził do umowy o życie? Łokietek odziedziczył ziemię po Przemyśle II. Niestety jak może pamiętacie z odcinka 92 o Wacławie II, ten król czeski napadł na Łokietka i zabrał mu wszystkie ziemie. Władcą Małopolski, Wielkopolski i Pomorza został Wacław II. Arcybiskup Świnka koronował go na króla Polski. Ale dlaczego? Dlaczego popierał Wacława II? Jakich więc królów koronował Jakub Świnka? Koronował na króla Polski najpierw Przemysła II, potem Wacława II, a na koniec chciał też koronować Władysława Łokietka, ale niestety arcybiskup Świnka umarł wcześniej. Arcybiskup Jakub Świnka miał także konflikt z biskupem krakowskim Janem Muskatą. Arcybiskup Świnka popierał na króla Łokietka, a biskup krakowski Muskata popierał królów czeskich Wacława II i Wacława III. Ten konflikt dotyczył nie tylko polityki, ale także tego który święty jest ważniejszy. Arcybiskup Świnka uważał, że najważniejszym świętym w Polsce jest św. Wojciech, a biskup krakowski uważał, że najważniejszym jest św. Stanisław. Arcybiskup Jakub Świnka wytoczył biskupowi krakowskiemu dwa procesy przed papieżem i usunął go ze stanowiska biskupa krakowskiego. Niestety gdy Jakub Świnka umarł Muskata wrócił do Krakowa i jeszcze Władysław Łokietek miał z nim problemy, ale to już inna historia. Arcybiskup Jakub Świnka przez całe życie starał się osiągnąć dwie rzeczy. Chciał aby język polski nie zaginął. Chciał też doprowadzić do zjednoczenia Polski. Umarł zanim Polska zaczęła się odradzać za panowania Władysława Łokietka. Można jednak chyba powiedzieć, że Łokietek nie zjednoczyły Polski bez pomocy arcybiskupa gnieźnieńskiego. Dzisiaj w większości państw na świecie polityka jest oddzielona od religii. Jednak w czasach Łokietka i Świnki było inaczej. Dziękuję wam za wysłuchanie do końca. Dziękuję też wszystkim, którzy wzięli udział w lekcji. Do usłyszenia w następnym odcinku.
Dzisiaj będziemy omawiać postać arcybiskupa Jakuba Świnki. Tak jak poprzednio to nagranie będzie oparte o lekcję online, którą mieliśmy 26 stycznia 2021 roku. W tej audycji wykorzystałem nagrania z tamtej lekcji.
Co wiecie o Jakubie Śwince? A jak myślicie dlaczego nazywał się Świnka? Jak się przyjrzycie obrazowi, który dołączę do notatek, to rzeczywiście jest tam namalowany z dość różową skórą. Na tym obrazie jednak jest także jego herb, u dołu z lewej strony. Widzicie co jest na tym herbie? Rozumiecie dlaczego nazywał się Świnka?
Jakub Świnka był arcybiskupem. Najpierw jednak był kantorem. Czy wiecie co znaczy kantor? W dzisiejszych czasach kantor to jest miejsce, gdzie się wymienia pieniądze. Jednak w tamtych czasach była to pozycja w kościele. Jakub Świnka był kanonikiem w kapitule gnieźnieńskiej. Tak samo Kopernik też był kanonikiem. W następnej audycji będziemy mówić o Koperniku, który też był kanonikiem. Różnica jest taka, że Kopernik był kanonikiem kapituły warmińskiej, a Jakub Świnka był kanonikiem kapituły gnieźnieńskiej. Kapituła gnieźnieńska była większa bo miała 32 kanoników, a kapituła warmińska tylko 16. Kanonicy nie byli sobie równi, niektórzy mieli dodatkowe tytuły. Kopernik był zwykłym kanonikiem, ale Jakub Świnka posiadał dodatkowy tytuł kantora.
Tak więc Jakub Świnka był kantorem kapituły gnieźnieńskiej. Aby być kantorem musiał ukończyć tak jak później Kopernik studia prawnicze. Nie wiemy jednak gdzie. Nie wiemy też gdzie się urodził. Niektórzy historycy mówią, żę pochodził z kasztelanii Świny, a inni, że ze wsi Świnki. Nie wiemy gdzie się urodził, ale wiemy, że był kantorem w kapitule gnieźnieńskiej. Za panowania Przemysła II został arcybiskupem. Był on jednak tylko kantorem. Kantor albo kanonik to ktoś mający niższe święcenia niż ksiądz. Kanonik nie mógł odprawiać mszy. Tak więc Jakub Świnka 18 grudnia 1283 roku został wyświęcony na księdza, a dzień później 19 grudnia tego samego 1283 roku na arcybiskupa.
Działo się to wszystko w czasach rozbicia dzielnicowego. Przemysł II był księciem wielkopolskim. Polska była podzielona na wiele kawałków i każdy kawałek miał swojego księcia. Jednak religijnie Polska nie była podzielona. Jakub Świnka był arcybiskupem i musieli go słuchać biskupowie ze wszystkich części Polski, nawet tych spoza Wielkopolski. Było jednak pewne zagrożenie. Z czym walczył Jakub Świnka?
Jakub Świnka jest pierwszym znanym Polakiem, który walczył z germianizmem. Do Polski przybywało wtedy wielu Niemców, którzy nie znali polskiego. W miastach oraz wielu kościołach byli ludzie, którzy mówili tylko po niemiecku. Arcybiskup zwołał więc synod czyli zjazd wszystkich polskich biskupów. O czym mówiono na tym synodzie?
6 stycznia 1285 arcybiskup zwołał synod w Łęczycy, na którym pisał: „Ale i inne nieszczęścia pomnożyły się w kraju przez napływ tego narodu (tj. Niemców), albowiem naród polski jest przez nich uciskany, znieważany, nękany wojnami, pozbawionych chwalebnych praw i zwyczajów ojczystych”.
Jakub Świnka uważał, że napływ wielu Niemców doprowadził do tego, że Polacy tracili swoje własne zwyczaje. Postanowił więc przeciwdziałać czyli postanowił coś zrobić aby uratować język polski i polskie obyczaje. Co konkretnie postanowiono na tym synodzie?
1. Stanowimy (…) by wszyscy księża w czasie mszy świętej, po odśpiewaniu Credo zgromadzonym wiernym wykładali po polsku: Wierzę w Boga, Ojcze nasz i Zdrowaś Maria – oraz święta w następnym tygodniu zapowiadali. W jakim języku wtedy odprawiano msze? Chociaż msza była wtedy odprawiana po łacinie arcybiskup nakazał, aby niektóre modlitwy były odmawiane po polsku, tak aby ludzie rozumieli. Przy kościołach i klasztorach byli wtedy nauczyciele. Takim nauczycielem zostawali czasem ludzie, którzy nie mówili po polsku. Co postanowiono na synodzie w Łęczycy?
2. Nakazujemy dla zachowania i rozwoju języka polskiego przy każdym kościele katedralnym i zakonnym, jako też i innych miejscach, aby tacy tylko stanowieni byli kierownikami szkół, którzy dobrze mówią po polsku i mogliby chłopcom objaśniać autorów po polsku. Czy zauważyliście kto
tylko mógł zostać nauczycielem w takich szkołach przy kościołach, katedrach i zakonach?
Arcybisku Jakub Świnka chciał aby nauczycielami zostawali tylko ludzie, którzy dobrze znają język polski.
Ostatnia rzecz, jaką nakazano podczas tego synodu w Łęczycy był taki nakaz: 3. Stanowimy i usilnie nakazujemy zachować, aby nikt nie dostał beneficjum połączonego z pasterstwem dusz, który by nie był urodzony w kraju i biegły w mowie tejże ziemi
Tak więc Arcybiskup Świnka walczył o to, aby niemiecki nie wyparł języka polskiego. Chciał on jednak także doprowadzić do zjednoczenia Polski. To właśnie Jakub Świnka koronował pierwszego króla od czasów Bolesława Śmiałego. Arcybiskup Świnka koronował Przemysła II. Niestety ten król rządził bardzo krótko.
Jak duża była wtedy Polska? Przemysł II został koronowany, ale pod jego władaniem była tylko Wielkopolska i Pomorze Gdańskie. Inne częsci Polskie mieli inni książęta piastowscy. Polska była podzielona, a jej książęta wciąż się kłócili. Byli to bracia i kuzyni, ale kłócili się kto ma rządzić i wciąż walczyli ze sobą. Jednak arcybiskup Jakub Świnka umiał ich pogodzić. Umiał ich pogodzić tak jak Zawisza Czarny.
W tamtych czasach książęta zawierali ze sobą umowę o życie. Czy wiecie co to znaczy? Dwie osoby się umawiały, że jak jedna z nich umrze, to ten co przeżyje dostanie majątek po tym co umarł. Kto zawarł taką umowę? Przemysł II zawarł taką umowę z Władysławiem Łokietkiem i gdy Przemysł umarł jego ziemie przeszły pod władanie Łokietka. Ale kto doprowadził do umowy o życie?
Łokietek odziedziczył ziemię po Przemyśle II. Niestety jak może pamiętacie z odcinka 92 o Wacławie II, ten król czeski napadł na Łokietka i zabrał mu wszystkie ziemie. Władcą Małopolski, Wielkopolski i Pomorza został Wacław II. Arcybiskup Świnka koronował go na króla Polski. Ale dlaczego? Dlaczego popierał Wacława II?
Jakich więc królów koronował Jakub Świnka? Koronował na króla Polski najpierw Przemysła II, potem Wacława II, a na koniec chciał też koronować Władysława Łokietka, ale niestety arcybiskup Świnka umarł wcześniej.
Arcybiskup Jakub Świnka miał także konflikt z biskupem krakowskim Janem Muskatą. Arcybiskup Świnka popierał na króla Łokietka, a biskup krakowski Muskata popierał królów czeskich Wacława II i Wacława III. Ten konflikt dotyczył nie tylko polityki, ale także tego który święty jest ważniejszy. Arcybiskup Świnka uważał, że najważniejszym świętym w Polsce jest św. Wojciech, a biskup krakowski uważał, że najważniejszym jest św. Stanisław. Arcybiskup Jakub Świnka wytoczył biskupowi krakowskiemu dwa procesy przed papieżem i usunął go ze stanowiska biskupa krakowskiego. Niestety gdy Jakub Świnka umarł Muskata wrócił do Krakowa i jeszcze Władysław Łokietek miał z nim problemy, ale to już inna historia.
Arcybiskup Jakub Świnka przez całe życie starał się osiągnąć dwie rzeczy. Chciał aby język polski nie zaginął. Chciał też doprowadzić do zjednoczenia Polski. Umarł zanim Polska zaczęła się odradzać za panowania Władysława Łokietka. Można jednak chyba powiedzieć, że Łokietek nie zjednoczyły Polski bez pomocy arcybiskupa gnieźnieńskiego. Dzisiaj w większości państw na świecie polityka jest oddzielona od religii. Jednak w czasach Łokietka i Świnki było inaczej.
Dziękuję wam za wysłuchanie do końca. Dziękuję też wszystkim, którzy wzięli udział w lekcji. Do usłyszenia w następnym odcinku.
Co wiecie o Jakubie Śwince? A jak myślicie dlaczego nazywał się Świnka? Jak się przyjrzycie obrazowi, który dołączę do notatek, to rzeczywiście jest tam namalowany z dość różową skórą. Na tym obrazie jednak jest także jego herb, u dołu z lewej strony. Widzicie co jest na tym herbie? Rozumiecie dlaczego nazywał się Świnka?
Jakub Świnka był arcybiskupem. Najpierw jednak był kantorem. Czy wiecie co znaczy kantor? W dzisiejszych czasach kantor to jest miejsce, gdzie się wymienia pieniądze. Jednak w tamtych czasach była to pozycja w kościele. Jakub Świnka był kanonikiem w kapitule gnieźnieńskiej. Tak samo Kopernik też był kanonikiem. W następnej audycji będziemy mówić o Koperniku, który też był kanonikiem. Różnica jest taka, że Kopernik był kanonikiem kapituły warmińskiej, a Jakub Świnka był kanonikiem kapituły gnieźnieńskiej. Kapituła gnieźnieńska była większa bo miała 32 kanoników, a kapituła warmińska tylko 16. Kanonicy nie byli sobie równi, niektórzy mieli dodatkowe tytuły. Kopernik był zwykłym kanonikiem, ale Jakub Świnka posiadał dodatkowy tytuł kantora.
Tak więc Jakub Świnka był kantorem kapituły gnieźnieńskiej. Aby być kantorem musiał ukończyć tak jak później Kopernik studia prawnicze. Nie wiemy jednak gdzie. Nie wiemy też gdzie się urodził. Niektórzy historycy mówią, żę pochodził z kasztelanii Świny, a inni, że ze wsi Świnki. Nie wiemy gdzie się urodził, ale wiemy, że był kantorem w kapitule gnieźnieńskiej. Za panowania Przemysła II został arcybiskupem. Był on jednak tylko kantorem. Kantor albo kanonik to ktoś mający niższe święcenia niż ksiądz. Kanonik nie mógł odprawiać mszy. Tak więc Jakub Świnka 18 grudnia 1283 roku został wyświęcony na księdza, a dzień później 19 grudnia tego samego 1283 roku na arcybiskupa.
Działo się to wszystko w czasach rozbicia dzielnicowego. Przemysł II był księciem wielkopolskim. Polska była podzielona na wiele kawałków i każdy kawałek miał swojego księcia. Jednak religijnie Polska nie była podzielona. Jakub Świnka był arcybiskupem i musieli go słuchać biskupowie ze wszystkich części Polski, nawet tych spoza Wielkopolski. Było jednak pewne zagrożenie. Z czym walczył Jakub Świnka?
Jakub Świnka jest pierwszym znanym Polakiem, który walczył z germianizmem. Do Polski przybywało wtedy wielu Niemców, którzy nie znali polskiego. W miastach oraz wielu kościołach byli ludzie, którzy mówili tylko po niemiecku. Arcybiskup zwołał więc synod czyli zjazd wszystkich polskich biskupów. O czym mówiono na tym synodzie?
6 stycznia 1285 arcybiskup zwołał synod w Łęczycy, na którym pisał: „Ale i inne nieszczęścia pomnożyły się w kraju przez napływ tego narodu (tj. Niemców), albowiem naród polski jest przez nich uciskany, znieważany, nękany wojnami, pozbawionych chwalebnych praw i zwyczajów ojczystych”.
Jakub Świnka uważał, że napływ wielu Niemców doprowadził do tego, że Polacy tracili swoje własne zwyczaje. Postanowił więc przeciwdziałać czyli postanowił coś zrobić aby uratować język polski i polskie obyczaje. Co konkretnie postanowiono na tym synodzie?
1. Stanowimy (…) by wszyscy księża w czasie mszy świętej, po odśpiewaniu Credo zgromadzonym wiernym wykładali po polsku: Wierzę w Boga, Ojcze nasz i Zdrowaś Maria – oraz święta w następnym tygodniu zapowiadali. W jakim języku wtedy odprawiano msze? Chociaż msza była wtedy odprawiana po łacinie arcybiskup nakazał, aby niektóre modlitwy były odmawiane po polsku, tak aby ludzie rozumieli. Przy kościołach i klasztorach byli wtedy nauczyciele. Takim nauczycielem zostawali czasem ludzie, którzy nie mówili po polsku. Co postanowiono na synodzie w Łęczycy?
2. Nakazujemy dla zachowania i rozwoju języka polskiego przy każdym kościele katedralnym i zakonnym, jako też i innych miejscach, aby tacy tylko stanowieni byli kierownikami szkół, którzy dobrze mówią po polsku i mogliby chłopcom objaśniać autorów po polsku. Czy zauważyliście kto
tylko mógł zostać nauczycielem w takich szkołach przy kościołach, katedrach i zakonach?
Arcybisku Jakub Świnka chciał aby nauczycielami zostawali tylko ludzie, którzy dobrze znają język polski.
Ostatnia rzecz, jaką nakazano podczas tego synodu w Łęczycy był taki nakaz: 3. Stanowimy i usilnie nakazujemy zachować, aby nikt nie dostał beneficjum połączonego z pasterstwem dusz, który by nie był urodzony w kraju i biegły w mowie tejże ziemi
Tak więc Arcybiskup Świnka walczył o to, aby niemiecki nie wyparł języka polskiego. Chciał on jednak także doprowadzić do zjednoczenia Polski. To właśnie Jakub Świnka koronował pierwszego króla od czasów Bolesława Śmiałego. Arcybiskup Świnka koronował Przemysła II. Niestety ten król rządził bardzo krótko.
Jak duża była wtedy Polska? Przemysł II został koronowany, ale pod jego władaniem była tylko Wielkopolska i Pomorze Gdańskie. Inne częsci Polskie mieli inni książęta piastowscy. Polska była podzielona, a jej książęta wciąż się kłócili. Byli to bracia i kuzyni, ale kłócili się kto ma rządzić i wciąż walczyli ze sobą. Jednak arcybiskup Jakub Świnka umiał ich pogodzić. Umiał ich pogodzić tak jak Zawisza Czarny.
W tamtych czasach książęta zawierali ze sobą umowę o życie. Czy wiecie co to znaczy? Dwie osoby się umawiały, że jak jedna z nich umrze, to ten co przeżyje dostanie majątek po tym co umarł. Kto zawarł taką umowę? Przemysł II zawarł taką umowę z Władysławiem Łokietkiem i gdy Przemysł umarł jego ziemie przeszły pod władanie Łokietka. Ale kto doprowadził do umowy o życie?
Łokietek odziedziczył ziemię po Przemyśle II. Niestety jak może pamiętacie z odcinka 92 o Wacławie II, ten król czeski napadł na Łokietka i zabrał mu wszystkie ziemie. Władcą Małopolski, Wielkopolski i Pomorza został Wacław II. Arcybiskup Świnka koronował go na króla Polski. Ale dlaczego? Dlaczego popierał Wacława II?
Jakich więc królów koronował Jakub Świnka? Koronował na króla Polski najpierw Przemysła II, potem Wacława II, a na koniec chciał też koronować Władysława Łokietka, ale niestety arcybiskup Świnka umarł wcześniej.
Arcybiskup Jakub Świnka miał także konflikt z biskupem krakowskim Janem Muskatą. Arcybiskup Świnka popierał na króla Łokietka, a biskup krakowski Muskata popierał królów czeskich Wacława II i Wacława III. Ten konflikt dotyczył nie tylko polityki, ale także tego który święty jest ważniejszy. Arcybiskup Świnka uważał, że najważniejszym świętym w Polsce jest św. Wojciech, a biskup krakowski uważał, że najważniejszym jest św. Stanisław. Arcybiskup Jakub Świnka wytoczył biskupowi krakowskiemu dwa procesy przed papieżem i usunął go ze stanowiska biskupa krakowskiego. Niestety gdy Jakub Świnka umarł Muskata wrócił do Krakowa i jeszcze Władysław Łokietek miał z nim problemy, ale to już inna historia.
Arcybiskup Jakub Świnka przez całe życie starał się osiągnąć dwie rzeczy. Chciał aby język polski nie zaginął. Chciał też doprowadzić do zjednoczenia Polski. Umarł zanim Polska zaczęła się odradzać za panowania Władysława Łokietka. Można jednak chyba powiedzieć, że Łokietek nie zjednoczyły Polski bez pomocy arcybiskupa gnieźnieńskiego. Dzisiaj w większości państw na świecie polityka jest oddzielona od religii. Jednak w czasach Łokietka i Świnki było inaczej.
Dziękuję wam za wysłuchanie do końca. Dziękuję też wszystkim, którzy wzięli udział w lekcji. Do usłyszenia w następnym odcinku.
94 - Stefan Batory
2021-02-21 22:58:25
Stefan Batory został królem Polski 14 grudnia 1575 roku i rządził aż do śmierci 12 grudnia 1586. Czy potrafilibyście policzyć ile to lat od 1575 do 1586? Stefan Batory był królem Polski przez niecałe 11 lat. Dokładnie mówiąc 11 lat bez dwóch dni. Ale co robił zanim został królem Polski? Gdzie rządził wcześniej? W tamtych czasach Węgry podzielono na trzy części. Jedną wzięła sobie Turcja, drugą część Austra, a ta część dla Węgrów nazywała się właśnie Siedmiogrodem. Stefan Batory był wcześniej księciem Siedmiogrodu czyli tak jakby 1/3 Węgier. Co oznaza ta nazwa? Co znaczy Siedmiogród? Inna nazwa Siedmiogrodu to Transylwania. Z czego jest słynna Transylwania? Stefan Batory pochodził właśnie z Transylwanii. Ale czy wiecie kto jeszcze tam mieszkał? W Transylwanii około 100 lat przed Batorym mieszkał Wlad Palownik, którego nazywano Drakulą. Aby zostać królem Polski Stefan Batory musiał się zgodzić na kilka warunków. Te warunki nazywa się po łacinie pacta conventa. Jakie to były warunki? Królem Polski została najpierw Anna Jagiellonka. Stefan Batory musiał się z nią ożenić. Anna miała 53 lata, a Batory 43. Był więc od niej młodszy o 10 lat. Kto z nich wyglądał starzej na obrazach? W tamtych czasach 53 lata to była już starość i wielu ludzi umierało w tym wieku. Chociaż zdarzali się ludzie, którzy żyli bardzo długo to najczęściej dorośli umierali właśnie mając około 50 lat. Ja mam właśnie 50 lat. Gdybym żył w średniowieczu to prawdopodobnie niedługo bym umarł. Dzisiaj jednak ludzie żyją aż do 80 lat i dłużej. Wracając jednak do Anny i Stefana. Mimo, że ona była starsza o 10 lat to przeżyła swojego męża. Anna żyła łącznie 73 lata, a Stefan tylko 53. Anna Jagiellonka zmarła 10 lat po Stefanie Batorym. Co jeszcze obiecał Stefan Batory? Batory zgodził się na ustalenia konfederacji warszawskiej, czyli na tolerancję religijną. Ale co to znaczy tolerancja religijna? Dzisiaj tolerancja religijna oznacza traktowanie na równi wszystkich religii. W czasach Batorego oznaczało to tolerowanie czyli nie krzywdzenie. Czyli Batory miał się ożenić z Anną Jagiellonką. Miał też tolerować inne religie. Poza tym miał pokonać Rosję i odebrać jej Inflanty. Gdzie się znajdują te Inflanty? Inflanty znajdują się tam, gdzie dzisiaj jest Estonia i Łotwa. Jest to niedaleko Finlandii. Inflanty dołączono do Litwy, a Litwa i Polska były wtedy jednym krajem. Zachodzi pytanie, czy Batory spełnił te warunki? Najważniejszym była chyba wojna z Rosją o Inflanty. Stefan Batory przeprowadził trzy kampanie. Podczas pierwszej zdobył Połock, podczas drugiej Wielkie Łuki, a podczas trzeciej podszedł pod Psków. Gdy Batory był pod Pskowem car Iwan Groźny przysłał swoich posłów i prosił o pokój. Ale czy Batory spełnił obietnicę, że ożeni się ze starszą od niego o 10 lat Annę Jagiellonkę? Stefan Batory rzeczywiście ożenił się z Anną Jagiellonką, ale poświęcił jej tylko trzy noce. Później jak donoszą niektórzy kronikarze król już nigdy nie przyszedł sam do swojej żony, a gdy pewnego razu ona postanowiła odwiedzić jego to on uciekł. Czy więc spełnił to przyrzeczenie? Co wy o tym myślicie? Zaczęliśmy od najważniejszej wojny, którą przeprowadził Batory, a była to wojna z Rosją, która trwała parę lat. Właśnie na tej wojnie Batory się wsławił, ale to nie była jego pierwsza wojna jako króla Polski. Czy wiecie z kim walczył Batory zaraz po swojej koronacji? Być może słuchaliście już odcinka 87, gdzie mówiliśmy o historii Gdańska i o wojnie Polski z Gdańskiem. Jak do tego doszło? W 1575 roku doszło do podwójnej elekcji. Oznacza to, że wybrano dwóch królów. Ostatecznie zwyciężył Jan Zamoyski, który popierał Annę Jagiellonkę i Stefana Batorego. Jednak Gdańsk popierał innego kandydata - Maksymiliana II Habsburga. Gdy więc Batory już został królem nie został wpuszczony do Gdańska i wybuchła wojna. Kto w niej wygrał? Gdańszczanie mieli swoją armię, ale 17 kwietnia 1577 doszło do bitwy pod Lubiszewem. Najpierw piechota Batorego zdobyła działa Gdańszczan i skierowała je na nich, a potem doszczętnie rozbiła ich jazda. Gdańszczanie wytrzymali jeden atak husarii, a przy drugim uciekli i ścigano ich aż pod sam Gdańsk. Jednak Batory nie był w stanie zdobyć Gdańska, który miał bardzo nowoczesne fortyfikacje. Gdy więc Gdańszczanie poprosili zawarto pokój. Kto więc wygrał? Batory był dobrym wodzem, potrafił się uczyć na własnych porażkach. Pokonał Gdańszczan w polu, ale nie potrafił zdobyć samego miasta. Oznaczało to, że ma bardzo dobre wojsko do walki w polu, ale nie ma wojska do zdobywania miasta. Batory postanowił więc zmodernizować wojsko polskie. Wprowadził w nim cztery takie ważne zmiany. Jakie? W 83 odcinku mówiliśmy o historii husarii. Było to wojsko, które powstało w Serbii, a później walczyło na Węgrzech. Teraz do polski przybył król Siedmiogrodu, czyli kawałka Węgier. Batory sprowadził ze sobą do Polski husarów oraz węgierską piechotę. Husaria świetnie spisała się w polu podczas bitwy pod Lubiszewem. Ale husaria nie może zdobyć miasta. Husarze nie mogą zdobywać murów. Do tego jest potrzebne inne wojsko. Jakie jeszcze wojsko stworzył Batory? Batory przyprowadził ze sobą trochę piechoty węgierskiej, ale potrzebował więcej żołnierzy tego typu. Stworzył więc w Polsce piechotę wybraniecką, czyli taką piechotę, która potrafiłaby zdobyć mury miasta. Batory zrobił jednak coś jeszcze. Był pierwszym królem, który dbał o morale. Co to znaczy? Co to jest morale? W dzisiejszych czasach najczęściej używa się tego słowa, gdy mowa jest o drużynie sportowej. Gdy taka drużyna ma duże morale to łatwo wygrywa. Batory dbał o morale swojego wojska. Był pierwszym królem, który kazał tłumaczyć każdemu żołnierzowi dlaczego trzeba walczyć. Poprzednio po prostu nakazywano ludziom, aby walczyli. Okazuje się jednak, że tak jak sportowcy gdy mają duże morale to lepiej grają, tak samo żołnierze mający morale lepiej walczą na wojnie. Batory na wojnę z Rosją kazał zabrać także drukarnię i później drukował informacje dla swoich żołnierzy o powodach wojny z Rosją. Rozumiecie więc, po co żołnierzom potrzebne jest morale? Jakie cztery zmiany wprowadził więc Batory? Stefan Batory wprowadził w polskiej armii husarię, piechotę wybraniecką, nowoczesną artylerię oraz wzmocnienie morale żołnierzy. Podczas oblężenia Gdańska Batory zorientował się, że potrzebuje lepszą artylerię. Sam król wymyślił aby strzelać rozgrzanymi kulami armatnimi, które mogły zapalać to w co trafiły. Teraz przejdziemy do kwestii języka. Czy wiecie w jakich językach mówił Stefan Batory? Mówił świetnie po łacinie, ale nie znał polskiego. A jaki język w czasach Batorego był językiem międzynarodowym? W tamtych czasach wszyscy wykształceni ludzie w Europie mówili i pisali po łacinie. Wprawdzie reformacja i protestantyzm trochę osłabiły siłę łaciny. Mimo wszystko w krajach katolickich wiele osób znało ten język. W krajach protestanckich jak Niemcy ludzie zaczęli się częściej posługiwać językami rodzimymi, ale dalej łacinę używano np. w tekstach naukowych. Batory miał kilka ciekawych powiedzonek. Np. rozmawiając ze szlachtą powiedział kiedyś, że nie będzie królem malowanym. Czy rozumiecie co to znaczy? Niektórzy królowie wyglądali ładnie na obrazach, ale za nich rządził ktoś inny. Batory powiedział, że jeżeli ma być królem, to nie będzie królem tylko na obrazie, ale naprawdę będzie rządził. Batory spędzał wiele czasu ze swoimi żołnierzami. Mieszkał w namiocie i jadł to co żołnierze. Niektórzy mówią, że to dlatego, że unikał swojej żony. Inni twierdzą, że lubił proste żołnierskie życie. Co więc jadł Batory? Batory nie mógł jeść truskawek, bo te pojawiły się dopiero w 18 wieku. Batory lubił potrawy z czosnkiem. Pewien szlachcic zdrajca powiedział kiedyś nawet, że król pachnie czosnkiem. Batory mu odpowiedział, że pachnie żołnierzem, bo tak rzeczywiście pachnieli żołnierze, którzy też jedli dużo czosnku. Teraz przyjrzyjmy się obrazowi, który namalował Jan Matejko. Jeżeli możecie poszukajcie w internecie obraz “Batory pod Pskowem”. Autorem jest Jan Matejko. Ten sam oraz możecie zobaczyć na okładce tej audycji oraz w notatkach na stronie historiawgdzieci.pl. Czy potrafilibyście rozpoznać gdzie na tym obrazie jest król Batory? Myślę, że łatwo go rozpoznać. Siedzi trzymając miecz i przyjmuje hołd. Ale na tym obrazie jest kilka innych ważnych postaci. W tamtych czasach Jan Zamoyski miał wielki wpływ na to, kto będzie królem. To właśnie on doprowadził do koronacji Anny i Batorego, a potem także Zygmunta III Wazy. Gdzie stoi Zamoyski na tym obrazie? Zamojski jest trochę z tyłu w takiej długiej czerwonej szacie. Na środku widać ubranego na czarno legata papieskiego, który doprowadził do podpisania pokoju z Rosją. Trochę z tyłu widać kilka postaci ubranych jak husarzy, kim jest ten husarz zaraz za legatem papieskim? Batory pokonał Rosję, ale gdy umarł Żółkiewski kontynuował jego dzieło Batorego. Hetman Żółkiewski przy pomocy husarii po śmierci Batorego pokonał Rosjan i na dwa lata zajął Moskwę. Na tym obrazie jest wiele innych ważnych szczegółów. Np. dlaczego Batory ma pod nogami skórę niedźwiedzia? Jednak ten obraz zawiera też błędy historyczne. Wiecie jakie? Husaria w czasach Batorego dopiero powstawała, a na tym obrazie są przedstawieni husarze z późniejszych czasów. W czasach Batorego husaria jeszcze tak nie wyglądała. Na koniec zajmiemy się śmiercią króla Batorego. Do dzisiaj historycy spierają się co do tego dlaczego umarł. Niektórzy mówią, że umarł na nerki. Czy wiecie do czego służą w naszym organizmie nerki? Nerki oczyszczają krew, innymi słowy filtrują krew. Ale skąd wiedzieli, że miał chore nerki? Gdy Batory zmarł, lekarze zrobili mu sekcję? Co to znaczy zrobić sekcję zwłok? Sekcja zwłok to sprawdzenie dlaczego ktoś umarł. Np. czy nie został otruty. Gdy więc zrobiono Batoremu sekcję oglądano jego organy wewnętrzne. Jego serce i płuca wyglądały dobrze, tak samo wątroba. Niestety jego nerki miały być tak duże jak u krowy. Grupa na facebooku: https://www.facebook.com/groups/historia.dla.dzieci
Stefan Batory został królem Polski 14 grudnia 1575 roku i rządził aż do śmierci 12 grudnia 1586. Czy potrafilibyście policzyć ile to lat od 1575 do 1586? Stefan Batory był królem Polski przez niecałe 11 lat. Dokładnie mówiąc 11 lat bez dwóch dni.
Ale co robił zanim został królem Polski? Gdzie rządził wcześniej? W tamtych czasach Węgry podzielono na trzy części. Jedną wzięła sobie Turcja, drugą część Austra, a ta część dla Węgrów nazywała się właśnie Siedmiogrodem. Stefan Batory był wcześniej księciem Siedmiogrodu czyli tak jakby 1/3 Węgier. Co oznaza ta nazwa? Co znaczy Siedmiogród?
Inna nazwa Siedmiogrodu to Transylwania. Z czego jest słynna Transylwania? Stefan Batory pochodził właśnie z Transylwanii. Ale czy wiecie kto jeszcze tam mieszkał? W Transylwanii około 100 lat przed Batorym mieszkał Wlad Palownik, którego nazywano Drakulą.
Aby zostać królem Polski Stefan Batory musiał się zgodzić na kilka warunków. Te warunki nazywa się po łacinie pacta conventa. Jakie to były warunki? Królem Polski została najpierw Anna Jagiellonka. Stefan Batory musiał się z nią ożenić. Anna miała 53 lata, a Batory 43. Był więc od niej młodszy o 10 lat. Kto z nich wyglądał starzej na obrazach? W tamtych czasach 53 lata to była już starość i wielu ludzi umierało w tym wieku. Chociaż zdarzali się ludzie, którzy żyli bardzo długo to najczęściej dorośli umierali właśnie mając około 50 lat. Ja mam właśnie 50 lat. Gdybym żył w średniowieczu to prawdopodobnie niedługo bym umarł. Dzisiaj jednak ludzie żyją aż do 80 lat i dłużej. Wracając jednak do Anny i Stefana. Mimo, że ona była starsza o 10 lat to przeżyła swojego męża. Anna żyła łącznie 73 lata, a Stefan tylko 53. Anna Jagiellonka zmarła 10 lat po Stefanie Batorym.
Co jeszcze obiecał Stefan Batory? Batory zgodził się na ustalenia konfederacji warszawskiej, czyli na tolerancję religijną. Ale co to znaczy tolerancja religijna? Dzisiaj tolerancja religijna oznacza traktowanie na równi wszystkich religii. W czasach Batorego oznaczało to tolerowanie czyli nie krzywdzenie.
Czyli Batory miał się ożenić z Anną Jagiellonką. Miał też tolerować inne religie. Poza tym miał pokonać Rosję i odebrać jej Inflanty. Gdzie się znajdują te Inflanty? Inflanty znajdują się tam, gdzie dzisiaj jest Estonia i Łotwa. Jest to niedaleko Finlandii. Inflanty dołączono do Litwy, a Litwa i Polska były wtedy jednym krajem.
Zachodzi pytanie, czy Batory spełnił te warunki? Najważniejszym była chyba wojna z Rosją o Inflanty. Stefan Batory przeprowadził trzy kampanie. Podczas pierwszej zdobył Połock, podczas drugiej Wielkie Łuki, a podczas trzeciej podszedł pod Psków. Gdy Batory był pod Pskowem car Iwan Groźny przysłał swoich posłów i prosił o pokój.
Ale czy Batory spełnił obietnicę, że ożeni się ze starszą od niego o 10 lat Annę Jagiellonkę? Stefan Batory rzeczywiście ożenił się z Anną Jagiellonką, ale poświęcił jej tylko trzy noce. Później jak donoszą niektórzy kronikarze król już nigdy nie przyszedł sam do swojej żony, a gdy pewnego razu ona postanowiła odwiedzić jego to on uciekł. Czy więc spełnił to przyrzeczenie? Co wy o tym myślicie?
Zaczęliśmy od najważniejszej wojny, którą przeprowadził Batory, a była to wojna z Rosją, która trwała parę lat. Właśnie na tej wojnie Batory się wsławił, ale to nie była jego pierwsza wojna jako króla Polski. Czy wiecie z kim walczył Batory zaraz po swojej koronacji? Być może słuchaliście już odcinka 87, gdzie mówiliśmy o historii Gdańska i o wojnie Polski z Gdańskiem. Jak do tego doszło? W 1575 roku doszło do podwójnej elekcji. Oznacza to, że wybrano dwóch królów. Ostatecznie zwyciężył Jan Zamoyski, który popierał Annę Jagiellonkę i Stefana Batorego. Jednak Gdańsk popierał innego kandydata - Maksymiliana II Habsburga. Gdy więc Batory już został królem nie został wpuszczony do Gdańska i wybuchła wojna. Kto w niej wygrał?
Gdańszczanie mieli swoją armię, ale 17 kwietnia 1577 doszło do bitwy pod Lubiszewem. Najpierw piechota Batorego zdobyła działa Gdańszczan i skierowała je na nich, a potem doszczętnie rozbiła ich jazda. Gdańszczanie wytrzymali jeden atak husarii, a przy drugim uciekli i ścigano ich aż pod sam Gdańsk. Jednak Batory nie był w stanie zdobyć Gdańska, który miał bardzo nowoczesne fortyfikacje. Gdy więc Gdańszczanie poprosili zawarto pokój. Kto więc wygrał?
Batory był dobrym wodzem, potrafił się uczyć na własnych porażkach. Pokonał Gdańszczan w polu, ale nie potrafił zdobyć samego miasta. Oznaczało to, że ma bardzo dobre wojsko do walki w polu, ale nie ma wojska do zdobywania miasta. Batory postanowił więc zmodernizować wojsko polskie. Wprowadził w nim cztery takie ważne zmiany. Jakie?
W 83 odcinku mówiliśmy o historii husarii. Było to wojsko, które powstało w Serbii, a później walczyło na Węgrzech. Teraz do polski przybył król Siedmiogrodu, czyli kawałka Węgier. Batory sprowadził ze sobą do Polski husarów oraz węgierską piechotę. Husaria świetnie spisała się w polu podczas bitwy pod Lubiszewem. Ale husaria nie może zdobyć miasta. Husarze nie mogą zdobywać murów. Do tego jest potrzebne inne wojsko. Jakie jeszcze wojsko stworzył Batory?
Batory przyprowadził ze sobą trochę piechoty węgierskiej, ale potrzebował więcej żołnierzy tego typu. Stworzył więc w Polsce piechotę wybraniecką, czyli taką piechotę, która potrafiłaby zdobyć mury miasta.
Batory zrobił jednak coś jeszcze. Był pierwszym królem, który dbał o morale. Co to znaczy? Co to jest morale? W dzisiejszych czasach najczęściej używa się tego słowa, gdy mowa jest o drużynie sportowej. Gdy taka drużyna ma duże morale to łatwo wygrywa. Batory dbał o morale swojego wojska. Był pierwszym królem, który kazał tłumaczyć każdemu żołnierzowi dlaczego trzeba walczyć. Poprzednio po prostu nakazywano ludziom, aby walczyli. Okazuje się jednak, że tak jak sportowcy gdy mają duże morale to lepiej grają, tak samo żołnierze mający morale lepiej walczą na wojnie. Batory na wojnę z Rosją kazał zabrać także drukarnię i później drukował informacje dla swoich żołnierzy o powodach wojny z Rosją. Rozumiecie więc, po co żołnierzom potrzebne jest morale?
Jakie cztery zmiany wprowadził więc Batory? Stefan Batory wprowadził w polskiej armii husarię, piechotę wybraniecką, nowoczesną artylerię oraz wzmocnienie morale żołnierzy. Podczas oblężenia Gdańska Batory zorientował się, że potrzebuje lepszą artylerię. Sam król wymyślił aby strzelać rozgrzanymi kulami armatnimi, które mogły zapalać to w co trafiły.
Teraz przejdziemy do kwestii języka. Czy wiecie w jakich językach mówił Stefan Batory? Mówił świetnie po łacinie, ale nie znał polskiego. A jaki język w czasach Batorego był językiem międzynarodowym? W tamtych czasach wszyscy wykształceni ludzie w Europie mówili i pisali po łacinie. Wprawdzie reformacja i protestantyzm trochę osłabiły siłę łaciny. Mimo wszystko w krajach katolickich wiele osób znało ten język. W krajach protestanckich jak Niemcy ludzie zaczęli się częściej posługiwać językami rodzimymi, ale dalej łacinę używano np. w tekstach naukowych.
Batory miał kilka ciekawych powiedzonek. Np. rozmawiając ze szlachtą powiedział kiedyś, że nie będzie królem malowanym. Czy rozumiecie co to znaczy? Niektórzy królowie wyglądali ładnie na obrazach, ale za nich rządził ktoś inny. Batory powiedział, że jeżeli ma być królem, to nie będzie królem tylko na obrazie, ale naprawdę będzie rządził.
Batory spędzał wiele czasu ze swoimi żołnierzami. Mieszkał w namiocie i jadł to co żołnierze. Niektórzy mówią, że to dlatego, że unikał swojej żony. Inni twierdzą, że lubił proste żołnierskie życie. Co więc jadł Batory? Batory nie mógł jeść truskawek, bo te pojawiły się dopiero w 18 wieku. Batory lubił potrawy z czosnkiem. Pewien szlachcic zdrajca powiedział kiedyś nawet, że król pachnie czosnkiem. Batory mu odpowiedział, że pachnie żołnierzem, bo tak rzeczywiście pachnieli żołnierze, którzy też jedli dużo czosnku.
Teraz przyjrzyjmy się obrazowi, który namalował Jan Matejko. Jeżeli możecie poszukajcie w internecie obraz “Batory pod Pskowem”. Autorem jest Jan Matejko. Ten sam oraz możecie zobaczyć na okładce tej audycji oraz w notatkach na stronie historiawgdzieci.pl. Czy potrafilibyście rozpoznać gdzie na tym obrazie jest król Batory? Myślę, że łatwo go rozpoznać. Siedzi trzymając miecz i przyjmuje hołd. Ale na tym obrazie jest kilka innych ważnych postaci. W tamtych czasach Jan Zamoyski miał wielki wpływ na to, kto będzie królem. To właśnie on doprowadził do koronacji Anny i Batorego, a potem także Zygmunta III Wazy. Gdzie stoi Zamoyski na tym obrazie?
Zamojski jest trochę z tyłu w takiej długiej czerwonej szacie. Na środku widać ubranego na czarno legata papieskiego, który doprowadził do podpisania pokoju z Rosją. Trochę z tyłu widać kilka postaci ubranych jak husarzy, kim jest ten husarz zaraz za legatem papieskim?
Batory pokonał Rosję, ale gdy umarł Żółkiewski kontynuował jego dzieło Batorego. Hetman Żółkiewski przy pomocy husarii po śmierci Batorego pokonał Rosjan i na dwa lata zajął Moskwę. Na tym obrazie jest wiele innych ważnych szczegółów. Np. dlaczego Batory ma pod nogami skórę niedźwiedzia? Jednak ten obraz zawiera też błędy historyczne. Wiecie jakie? Husaria w czasach Batorego dopiero powstawała, a na tym obrazie są przedstawieni husarze z późniejszych czasów. W czasach Batorego husaria jeszcze tak nie wyglądała.
Na koniec zajmiemy się śmiercią króla Batorego. Do dzisiaj historycy spierają się co do tego dlaczego umarł. Niektórzy mówią, że umarł na nerki. Czy wiecie do czego służą w naszym organizmie nerki? Nerki oczyszczają krew, innymi słowy filtrują krew. Ale skąd wiedzieli, że miał chore nerki? Gdy Batory zmarł, lekarze zrobili mu sekcję? Co to znaczy zrobić sekcję zwłok? Sekcja zwłok to sprawdzenie dlaczego ktoś umarł. Np. czy nie został otruty. Gdy więc zrobiono Batoremu sekcję oglądano jego organy wewnętrzne. Jego serce i płuca wyglądały dobrze, tak samo wątroba. Niestety jego nerki miały być tak duże jak u krowy.
Grupa na facebooku:
https://www.facebook.com/groups/historia.dla.dzieci
Ale co robił zanim został królem Polski? Gdzie rządził wcześniej? W tamtych czasach Węgry podzielono na trzy części. Jedną wzięła sobie Turcja, drugą część Austra, a ta część dla Węgrów nazywała się właśnie Siedmiogrodem. Stefan Batory był wcześniej księciem Siedmiogrodu czyli tak jakby 1/3 Węgier. Co oznaza ta nazwa? Co znaczy Siedmiogród?
Inna nazwa Siedmiogrodu to Transylwania. Z czego jest słynna Transylwania? Stefan Batory pochodził właśnie z Transylwanii. Ale czy wiecie kto jeszcze tam mieszkał? W Transylwanii około 100 lat przed Batorym mieszkał Wlad Palownik, którego nazywano Drakulą.
Aby zostać królem Polski Stefan Batory musiał się zgodzić na kilka warunków. Te warunki nazywa się po łacinie pacta conventa. Jakie to były warunki? Królem Polski została najpierw Anna Jagiellonka. Stefan Batory musiał się z nią ożenić. Anna miała 53 lata, a Batory 43. Był więc od niej młodszy o 10 lat. Kto z nich wyglądał starzej na obrazach? W tamtych czasach 53 lata to była już starość i wielu ludzi umierało w tym wieku. Chociaż zdarzali się ludzie, którzy żyli bardzo długo to najczęściej dorośli umierali właśnie mając około 50 lat. Ja mam właśnie 50 lat. Gdybym żył w średniowieczu to prawdopodobnie niedługo bym umarł. Dzisiaj jednak ludzie żyją aż do 80 lat i dłużej. Wracając jednak do Anny i Stefana. Mimo, że ona była starsza o 10 lat to przeżyła swojego męża. Anna żyła łącznie 73 lata, a Stefan tylko 53. Anna Jagiellonka zmarła 10 lat po Stefanie Batorym.
Co jeszcze obiecał Stefan Batory? Batory zgodził się na ustalenia konfederacji warszawskiej, czyli na tolerancję religijną. Ale co to znaczy tolerancja religijna? Dzisiaj tolerancja religijna oznacza traktowanie na równi wszystkich religii. W czasach Batorego oznaczało to tolerowanie czyli nie krzywdzenie.
Czyli Batory miał się ożenić z Anną Jagiellonką. Miał też tolerować inne religie. Poza tym miał pokonać Rosję i odebrać jej Inflanty. Gdzie się znajdują te Inflanty? Inflanty znajdują się tam, gdzie dzisiaj jest Estonia i Łotwa. Jest to niedaleko Finlandii. Inflanty dołączono do Litwy, a Litwa i Polska były wtedy jednym krajem.
Zachodzi pytanie, czy Batory spełnił te warunki? Najważniejszym była chyba wojna z Rosją o Inflanty. Stefan Batory przeprowadził trzy kampanie. Podczas pierwszej zdobył Połock, podczas drugiej Wielkie Łuki, a podczas trzeciej podszedł pod Psków. Gdy Batory był pod Pskowem car Iwan Groźny przysłał swoich posłów i prosił o pokój.
Ale czy Batory spełnił obietnicę, że ożeni się ze starszą od niego o 10 lat Annę Jagiellonkę? Stefan Batory rzeczywiście ożenił się z Anną Jagiellonką, ale poświęcił jej tylko trzy noce. Później jak donoszą niektórzy kronikarze król już nigdy nie przyszedł sam do swojej żony, a gdy pewnego razu ona postanowiła odwiedzić jego to on uciekł. Czy więc spełnił to przyrzeczenie? Co wy o tym myślicie?
Zaczęliśmy od najważniejszej wojny, którą przeprowadził Batory, a była to wojna z Rosją, która trwała parę lat. Właśnie na tej wojnie Batory się wsławił, ale to nie była jego pierwsza wojna jako króla Polski. Czy wiecie z kim walczył Batory zaraz po swojej koronacji? Być może słuchaliście już odcinka 87, gdzie mówiliśmy o historii Gdańska i o wojnie Polski z Gdańskiem. Jak do tego doszło? W 1575 roku doszło do podwójnej elekcji. Oznacza to, że wybrano dwóch królów. Ostatecznie zwyciężył Jan Zamoyski, który popierał Annę Jagiellonkę i Stefana Batorego. Jednak Gdańsk popierał innego kandydata - Maksymiliana II Habsburga. Gdy więc Batory już został królem nie został wpuszczony do Gdańska i wybuchła wojna. Kto w niej wygrał?
Gdańszczanie mieli swoją armię, ale 17 kwietnia 1577 doszło do bitwy pod Lubiszewem. Najpierw piechota Batorego zdobyła działa Gdańszczan i skierowała je na nich, a potem doszczętnie rozbiła ich jazda. Gdańszczanie wytrzymali jeden atak husarii, a przy drugim uciekli i ścigano ich aż pod sam Gdańsk. Jednak Batory nie był w stanie zdobyć Gdańska, który miał bardzo nowoczesne fortyfikacje. Gdy więc Gdańszczanie poprosili zawarto pokój. Kto więc wygrał?
Batory był dobrym wodzem, potrafił się uczyć na własnych porażkach. Pokonał Gdańszczan w polu, ale nie potrafił zdobyć samego miasta. Oznaczało to, że ma bardzo dobre wojsko do walki w polu, ale nie ma wojska do zdobywania miasta. Batory postanowił więc zmodernizować wojsko polskie. Wprowadził w nim cztery takie ważne zmiany. Jakie?
W 83 odcinku mówiliśmy o historii husarii. Było to wojsko, które powstało w Serbii, a później walczyło na Węgrzech. Teraz do polski przybył król Siedmiogrodu, czyli kawałka Węgier. Batory sprowadził ze sobą do Polski husarów oraz węgierską piechotę. Husaria świetnie spisała się w polu podczas bitwy pod Lubiszewem. Ale husaria nie może zdobyć miasta. Husarze nie mogą zdobywać murów. Do tego jest potrzebne inne wojsko. Jakie jeszcze wojsko stworzył Batory?
Batory przyprowadził ze sobą trochę piechoty węgierskiej, ale potrzebował więcej żołnierzy tego typu. Stworzył więc w Polsce piechotę wybraniecką, czyli taką piechotę, która potrafiłaby zdobyć mury miasta.
Batory zrobił jednak coś jeszcze. Był pierwszym królem, który dbał o morale. Co to znaczy? Co to jest morale? W dzisiejszych czasach najczęściej używa się tego słowa, gdy mowa jest o drużynie sportowej. Gdy taka drużyna ma duże morale to łatwo wygrywa. Batory dbał o morale swojego wojska. Był pierwszym królem, który kazał tłumaczyć każdemu żołnierzowi dlaczego trzeba walczyć. Poprzednio po prostu nakazywano ludziom, aby walczyli. Okazuje się jednak, że tak jak sportowcy gdy mają duże morale to lepiej grają, tak samo żołnierze mający morale lepiej walczą na wojnie. Batory na wojnę z Rosją kazał zabrać także drukarnię i później drukował informacje dla swoich żołnierzy o powodach wojny z Rosją. Rozumiecie więc, po co żołnierzom potrzebne jest morale?
Jakie cztery zmiany wprowadził więc Batory? Stefan Batory wprowadził w polskiej armii husarię, piechotę wybraniecką, nowoczesną artylerię oraz wzmocnienie morale żołnierzy. Podczas oblężenia Gdańska Batory zorientował się, że potrzebuje lepszą artylerię. Sam król wymyślił aby strzelać rozgrzanymi kulami armatnimi, które mogły zapalać to w co trafiły.
Teraz przejdziemy do kwestii języka. Czy wiecie w jakich językach mówił Stefan Batory? Mówił świetnie po łacinie, ale nie znał polskiego. A jaki język w czasach Batorego był językiem międzynarodowym? W tamtych czasach wszyscy wykształceni ludzie w Europie mówili i pisali po łacinie. Wprawdzie reformacja i protestantyzm trochę osłabiły siłę łaciny. Mimo wszystko w krajach katolickich wiele osób znało ten język. W krajach protestanckich jak Niemcy ludzie zaczęli się częściej posługiwać językami rodzimymi, ale dalej łacinę używano np. w tekstach naukowych.
Batory miał kilka ciekawych powiedzonek. Np. rozmawiając ze szlachtą powiedział kiedyś, że nie będzie królem malowanym. Czy rozumiecie co to znaczy? Niektórzy królowie wyglądali ładnie na obrazach, ale za nich rządził ktoś inny. Batory powiedział, że jeżeli ma być królem, to nie będzie królem tylko na obrazie, ale naprawdę będzie rządził.
Batory spędzał wiele czasu ze swoimi żołnierzami. Mieszkał w namiocie i jadł to co żołnierze. Niektórzy mówią, że to dlatego, że unikał swojej żony. Inni twierdzą, że lubił proste żołnierskie życie. Co więc jadł Batory? Batory nie mógł jeść truskawek, bo te pojawiły się dopiero w 18 wieku. Batory lubił potrawy z czosnkiem. Pewien szlachcic zdrajca powiedział kiedyś nawet, że król pachnie czosnkiem. Batory mu odpowiedział, że pachnie żołnierzem, bo tak rzeczywiście pachnieli żołnierze, którzy też jedli dużo czosnku.
Teraz przyjrzyjmy się obrazowi, który namalował Jan Matejko. Jeżeli możecie poszukajcie w internecie obraz “Batory pod Pskowem”. Autorem jest Jan Matejko. Ten sam oraz możecie zobaczyć na okładce tej audycji oraz w notatkach na stronie historiawgdzieci.pl. Czy potrafilibyście rozpoznać gdzie na tym obrazie jest król Batory? Myślę, że łatwo go rozpoznać. Siedzi trzymając miecz i przyjmuje hołd. Ale na tym obrazie jest kilka innych ważnych postaci. W tamtych czasach Jan Zamoyski miał wielki wpływ na to, kto będzie królem. To właśnie on doprowadził do koronacji Anny i Batorego, a potem także Zygmunta III Wazy. Gdzie stoi Zamoyski na tym obrazie?
Zamojski jest trochę z tyłu w takiej długiej czerwonej szacie. Na środku widać ubranego na czarno legata papieskiego, który doprowadził do podpisania pokoju z Rosją. Trochę z tyłu widać kilka postaci ubranych jak husarzy, kim jest ten husarz zaraz za legatem papieskim?
Batory pokonał Rosję, ale gdy umarł Żółkiewski kontynuował jego dzieło Batorego. Hetman Żółkiewski przy pomocy husarii po śmierci Batorego pokonał Rosjan i na dwa lata zajął Moskwę. Na tym obrazie jest wiele innych ważnych szczegółów. Np. dlaczego Batory ma pod nogami skórę niedźwiedzia? Jednak ten obraz zawiera też błędy historyczne. Wiecie jakie? Husaria w czasach Batorego dopiero powstawała, a na tym obrazie są przedstawieni husarze z późniejszych czasów. W czasach Batorego husaria jeszcze tak nie wyglądała.
Na koniec zajmiemy się śmiercią króla Batorego. Do dzisiaj historycy spierają się co do tego dlaczego umarł. Niektórzy mówią, że umarł na nerki. Czy wiecie do czego służą w naszym organizmie nerki? Nerki oczyszczają krew, innymi słowy filtrują krew. Ale skąd wiedzieli, że miał chore nerki? Gdy Batory zmarł, lekarze zrobili mu sekcję? Co to znaczy zrobić sekcję zwłok? Sekcja zwłok to sprawdzenie dlaczego ktoś umarł. Np. czy nie został otruty. Gdy więc zrobiono Batoremu sekcję oglądano jego organy wewnętrzne. Jego serce i płuca wyglądały dobrze, tak samo wątroba. Niestety jego nerki miały być tak duże jak u krowy.
Grupa na facebooku:
https://www.facebook.com/groups/historia.dla.dzieci
93 - Krystyna Skarbek
2021-02-08 22:12:51
Będziemy mówić dzisiaj o najsławniejszej polskiej agentce Krystynie Skarbek. Była ona bardzo piękna. Przed wojną startowała w konkursie miss Polonia. Była też bardzo wysportowana. Jeździła konno, wspinała się na wysokie góry oraz jeździła na nartach. Tak więc była zarówno piękna jak i bardzo wysportowana. W 1931 roku wygrała konkurs miss nart w Zakopanem. Przed wojną jako agentka pracowała dla polskiego wywiadu. Przewoziła tajne dokumenty do Anglii. Później pojechała do Kenii, gdzie jej mąż był ambasadorem. W 1939 roku wybuchła wojna i Niemcy napadli na Polskę. Polski i angielski wywiad już wcześniej współpracowały. Krystyna zgłosiła się więc do angielskiego wywiadu prowadzonego przez premiera Wielkiej Brytanii czyli Winstona Churchilla. Jak się nazywał ten angielski wywiad? Pracowała dla Special Operations Executive, w skrócie SOE. Na polski można to przetłumaczyć jako: Zarząd (lub Kierownictwo) Operacji Specjalnych. Od razu wysłano ją na Węgry. Co tam robiła? Na Węgrzech było dużo internowanych polskich żołnierzy. Internowany to inaczej mówiąc uwięziony. Krystyna Skarbek pomagała im w ucieczkach oraz załatwiała im fałszywe dokumenty. Czy była jakoś specjalnie ubrana? Jak się ubiera szpieg? Krystyna Skarbek na Węgrzech udawała, że jest dziennikarką i ubierała się tak jak dziennikarka. Dzięki temu mogła jeździć po całych Węgrzech i rozmawiać z ludźmi udając, że pyta ich o rzeczy potrzebne jej do artykułu w gazecie. Jak pamiętacie Krystyna Skarbek umiała też świetnie jeździć na nartach. Przed wojną wygrała tam konkurs na najpiękniejszą narciarkę w Zakopanem. To miasto, Zakopane, leży w pobliżu Tatr. Znajomość tego regionu i umiejętność jeżdżenia na nartach bardzo jej się przydały. Krystyna trzykrotnie przekradała się do Polski szlakiem tatrzańskim. Tatry to najwyższe góry w Polsce. Znajdują się na granicy polsko-słowackiej i właśnie tamtędy jako kurierka tatrzańska przechodziła aby kontaktować się z polskim ruchem oporu. Przeniosła im radiostację. Warto przypomnieć, że w tamtych czasach radiostacje były duże i bardzo ciężkie. Później Krysytna Skarbek przeszła szkolenie dla szpiegów. Czego się uczyła? Jak już mówiliśmy już wcześniej potrafiła jeździć konno, wspinać się i jeździć na nartach. Później dostała inne zadania. Krystyna Skarbek dalej przebywała na Węgrzech i starała się zdobyć plany. Jakie plany chciała zdobyć? Krystyna zdobyła np. informacje o tym, że Hitler chce uderzyć na Rosję w 1941 roku. Zdobyła informacje o planie Barbarossa. Tak właśnie Hitler nazwał plan ataku na Rosję. Krystyna zdobyła ten plan Barbarossa. Ale jak miała go przekazać do Anglii? Jej praca była bardzo niebezpieczna. Co by się stało, gdyby ją złapano? Jak już mówiliśmy pracowała dla wywiadu, czyli pracowała jako szpieg w wielu krajach. W jakich? Np. w 1944 roku pomagała partyzantom we Francji. Uratowała z więzienia dwóch Francuzów oraz jednego Anglika. W tym samym roku, w 1944 roku wybuchło powstanie warszawskie. Polscy żołnierze, którzy walczyli na zachodzie chcieli dostać się do Polski, aby pomóc. Krystyna chciała się dostać do Polski, już nawet przygotowywano dla nich transport, ale ostatecznie nie polecieli. Czemu dowództwo SOE nie wysłało polskich agentów aby pomagali w powstaniu warszawskim? W kolejnym roku, w 1945 wojna się skończyła. Co robiła Krystyna Skarbek po wojnie? Po wojnie poznała angielskiego szpiega. Nazywał się Ian Fleming. Postanowił napisać książkę o angielskim szpiegu. Nazwał go James Bond. W pierwszej książce zatytułowanej “Casino Royale” James Bond współpracuje z agentką Vesper Lynd. Fleming stworzył tą postać na wzór Krystyny Skarbek. Podsumowując. Krystyna Skarbek była polską agentką, a później brytyjską. Czego można się od niej nauczyć? Chociaż II wojna światowa zakończyła się ponad 75 lat temu dalej wiele informacji jest utajnionych. Np. brytyjski wywiad nie pozwala nikomu zajrzeć do informacji o agentach takich jak Krystyna Skarbek. Anglicy obiecywali, że pozwolą poznać te akta 50 lat po wojnie, ale wciąż przedłużają ten okres. Może jak minie 100 lat od wojny pozwolą poznać te dokumenty i będziemy wiedzieć jeszcze więcej o operacjach w jakich brała udział Krystyna Skarbek. Bardzo dziękuję Kasi, jej bratu Jankowi oraz oczywiście tacie za te nagrania.
Będziemy mówić dzisiaj o najsławniejszej polskiej agentce Krystynie Skarbek. Była ona bardzo piękna. Przed wojną startowała w konkursie miss Polonia. Była też bardzo wysportowana. Jeździła konno, wspinała się na wysokie góry oraz jeździła na nartach. Tak więc była zarówno piękna jak i bardzo wysportowana. W 1931 roku wygrała konkurs miss nart w Zakopanem.
Przed wojną jako agentka pracowała dla polskiego wywiadu. Przewoziła tajne dokumenty do Anglii. Później pojechała do Kenii, gdzie jej mąż był ambasadorem. W 1939 roku wybuchła wojna i Niemcy napadli na Polskę. Polski i angielski wywiad już wcześniej współpracowały. Krystyna zgłosiła się więc do angielskiego wywiadu prowadzonego przez premiera Wielkiej Brytanii czyli Winstona Churchilla. Jak się nazywał ten angielski wywiad?
Pracowała dla Special Operations Executive, w skrócie SOE. Na polski można to przetłumaczyć jako: Zarząd (lub Kierownictwo) Operacji Specjalnych. Od razu wysłano ją na Węgry. Co tam robiła?
Na Węgrzech było dużo internowanych polskich żołnierzy. Internowany to inaczej mówiąc uwięziony. Krystyna Skarbek pomagała im w ucieczkach oraz załatwiała im fałszywe dokumenty. Czy była jakoś specjalnie ubrana? Jak się ubiera szpieg? Krystyna Skarbek na Węgrzech udawała, że jest dziennikarką i ubierała się tak jak dziennikarka. Dzięki temu mogła jeździć po całych Węgrzech i rozmawiać z ludźmi udając, że pyta ich o rzeczy potrzebne jej do artykułu w gazecie.
Jak pamiętacie Krystyna Skarbek umiała też świetnie jeździć na nartach. Przed wojną wygrała tam konkurs na najpiękniejszą narciarkę w Zakopanem. To miasto, Zakopane, leży w pobliżu Tatr. Znajomość tego regionu i umiejętność jeżdżenia na nartach bardzo jej się przydały. Krystyna trzykrotnie przekradała się do Polski szlakiem tatrzańskim. Tatry to najwyższe góry w Polsce. Znajdują się na granicy polsko-słowackiej i właśnie tamtędy jako kurierka tatrzańska przechodziła aby kontaktować się z polskim ruchem oporu. Przeniosła im radiostację. Warto przypomnieć, że w tamtych czasach radiostacje były duże i bardzo ciężkie.
Później Krysytna Skarbek przeszła szkolenie dla szpiegów. Czego się uczyła? Jak już mówiliśmy już wcześniej potrafiła jeździć konno, wspinać się i jeździć na nartach. Później dostała inne zadania.
Krystyna Skarbek dalej przebywała na Węgrzech i starała się zdobyć plany. Jakie plany chciała zdobyć? Krystyna zdobyła np. informacje o tym, że Hitler chce uderzyć na Rosję w 1941 roku. Zdobyła informacje o planie Barbarossa. Tak właśnie Hitler nazwał plan ataku na Rosję. Krystyna zdobyła ten plan Barbarossa. Ale jak miała go przekazać do Anglii?
Jej praca była bardzo niebezpieczna. Co by się stało, gdyby ją złapano? Jak już mówiliśmy pracowała dla wywiadu, czyli pracowała jako szpieg w wielu krajach. W jakich? Np. w 1944 roku pomagała partyzantom we Francji. Uratowała z więzienia dwóch Francuzów oraz jednego Anglika.
W tym samym roku, w 1944 roku wybuchło powstanie warszawskie. Polscy żołnierze, którzy walczyli na zachodzie chcieli dostać się do Polski, aby pomóc.
Krystyna chciała się dostać do Polski, już nawet przygotowywano dla nich transport, ale ostatecznie nie polecieli. Czemu dowództwo SOE nie wysłało polskich agentów aby pomagali w powstaniu warszawskim?
W kolejnym roku, w 1945 wojna się skończyła. Co robiła Krystyna Skarbek po wojnie? Po wojnie poznała angielskiego szpiega. Nazywał się Ian Fleming. Postanowił napisać książkę o angielskim szpiegu. Nazwał go James Bond. W pierwszej książce zatytułowanej “Casino Royale” James Bond współpracuje z agentką Vesper Lynd. Fleming stworzył tą postać na wzór Krystyny Skarbek.
Podsumowując. Krystyna Skarbek była polską agentką, a później brytyjską. Czego można się od niej nauczyć?
Chociaż II wojna światowa zakończyła się ponad 75 lat temu dalej wiele informacji jest utajnionych. Np. brytyjski wywiad nie pozwala nikomu zajrzeć do informacji o agentach takich jak Krystyna Skarbek. Anglicy obiecywali, że pozwolą poznać te akta 50 lat po wojnie, ale wciąż przedłużają ten okres. Może jak minie 100 lat od wojny pozwolą poznać te dokumenty i będziemy wiedzieć jeszcze więcej o operacjach w jakich brała udział Krystyna Skarbek.
Bardzo dziękuję Kasi, jej bratu Jankowi oraz oczywiście tacie za te nagrania.
Przed wojną jako agentka pracowała dla polskiego wywiadu. Przewoziła tajne dokumenty do Anglii. Później pojechała do Kenii, gdzie jej mąż był ambasadorem. W 1939 roku wybuchła wojna i Niemcy napadli na Polskę. Polski i angielski wywiad już wcześniej współpracowały. Krystyna zgłosiła się więc do angielskiego wywiadu prowadzonego przez premiera Wielkiej Brytanii czyli Winstona Churchilla. Jak się nazywał ten angielski wywiad?
Pracowała dla Special Operations Executive, w skrócie SOE. Na polski można to przetłumaczyć jako: Zarząd (lub Kierownictwo) Operacji Specjalnych. Od razu wysłano ją na Węgry. Co tam robiła?
Na Węgrzech było dużo internowanych polskich żołnierzy. Internowany to inaczej mówiąc uwięziony. Krystyna Skarbek pomagała im w ucieczkach oraz załatwiała im fałszywe dokumenty. Czy była jakoś specjalnie ubrana? Jak się ubiera szpieg? Krystyna Skarbek na Węgrzech udawała, że jest dziennikarką i ubierała się tak jak dziennikarka. Dzięki temu mogła jeździć po całych Węgrzech i rozmawiać z ludźmi udając, że pyta ich o rzeczy potrzebne jej do artykułu w gazecie.
Jak pamiętacie Krystyna Skarbek umiała też świetnie jeździć na nartach. Przed wojną wygrała tam konkurs na najpiękniejszą narciarkę w Zakopanem. To miasto, Zakopane, leży w pobliżu Tatr. Znajomość tego regionu i umiejętność jeżdżenia na nartach bardzo jej się przydały. Krystyna trzykrotnie przekradała się do Polski szlakiem tatrzańskim. Tatry to najwyższe góry w Polsce. Znajdują się na granicy polsko-słowackiej i właśnie tamtędy jako kurierka tatrzańska przechodziła aby kontaktować się z polskim ruchem oporu. Przeniosła im radiostację. Warto przypomnieć, że w tamtych czasach radiostacje były duże i bardzo ciężkie.
Później Krysytna Skarbek przeszła szkolenie dla szpiegów. Czego się uczyła? Jak już mówiliśmy już wcześniej potrafiła jeździć konno, wspinać się i jeździć na nartach. Później dostała inne zadania.
Krystyna Skarbek dalej przebywała na Węgrzech i starała się zdobyć plany. Jakie plany chciała zdobyć? Krystyna zdobyła np. informacje o tym, że Hitler chce uderzyć na Rosję w 1941 roku. Zdobyła informacje o planie Barbarossa. Tak właśnie Hitler nazwał plan ataku na Rosję. Krystyna zdobyła ten plan Barbarossa. Ale jak miała go przekazać do Anglii?
Jej praca była bardzo niebezpieczna. Co by się stało, gdyby ją złapano? Jak już mówiliśmy pracowała dla wywiadu, czyli pracowała jako szpieg w wielu krajach. W jakich? Np. w 1944 roku pomagała partyzantom we Francji. Uratowała z więzienia dwóch Francuzów oraz jednego Anglika.
W tym samym roku, w 1944 roku wybuchło powstanie warszawskie. Polscy żołnierze, którzy walczyli na zachodzie chcieli dostać się do Polski, aby pomóc.
Krystyna chciała się dostać do Polski, już nawet przygotowywano dla nich transport, ale ostatecznie nie polecieli. Czemu dowództwo SOE nie wysłało polskich agentów aby pomagali w powstaniu warszawskim?
W kolejnym roku, w 1945 wojna się skończyła. Co robiła Krystyna Skarbek po wojnie? Po wojnie poznała angielskiego szpiega. Nazywał się Ian Fleming. Postanowił napisać książkę o angielskim szpiegu. Nazwał go James Bond. W pierwszej książce zatytułowanej “Casino Royale” James Bond współpracuje z agentką Vesper Lynd. Fleming stworzył tą postać na wzór Krystyny Skarbek.
Podsumowując. Krystyna Skarbek była polską agentką, a później brytyjską. Czego można się od niej nauczyć?
Chociaż II wojna światowa zakończyła się ponad 75 lat temu dalej wiele informacji jest utajnionych. Np. brytyjski wywiad nie pozwala nikomu zajrzeć do informacji o agentach takich jak Krystyna Skarbek. Anglicy obiecywali, że pozwolą poznać te akta 50 lat po wojnie, ale wciąż przedłużają ten okres. Może jak minie 100 lat od wojny pozwolą poznać te dokumenty i będziemy wiedzieć jeszcze więcej o operacjach w jakich brała udział Krystyna Skarbek.
Bardzo dziękuję Kasi, jej bratu Jankowi oraz oczywiście tacie za te nagrania.
92 - Waclaw II
2021-02-03 16:05:19
Dzisiejszy odcinek powstał z lekcji online, którą mieliśmy 12 stycznia 2021 roku przez zooma. Wraz z grupą dzieci rozmawialiśmy o Wacławie II. W tej audycji będę wykorzystywał zarówno nagranie tamtej lekcji, ale także plan, plan tamtej lekcji. Chciałbym abyście z tej lekcji zapamiętali tylko jedną datę, konkretnie jeden rok - 1300. Wacław II został w 1300 roku koronowany na króla Polski. Ale zanim powiemy o tym więcej zacznijmy od początku. Wacław II nie był Polakiem, urodził się w Pradze. Czy wiecie jakiego kraju stolicą jest Praga? Tak, Praga jest stolicą Czech, tak więc Wacław II był Czechem. Inna Praga jest dzielnicą Warszawy, ale my dzisiaj skupimy się na tej czeskiej Pradze, czyli na Pradze stolicy Czech. Wacław II urodził się w Pradze. Gdyby to była warszawska Praga musielibyśmy powiedzieć, że urodził się na Pradze. Ale on urodził się w stolicy Czech, a o tym się mówi, że urodził się w Pradze. Zapytajcie panią (lub pana) od polskiego dlaczego ktoś mieszka na warszawskiej pradze, a ktoś inny mieszka w czeskiej Pradze. Wacław II urodził się w Pradze w 1271 roku. Gdy miał 7 lat stracił ojca. Był rok 1278 i doszło wtedy do bitwy pod Suchymi Krutami. Była to jedna z największych bitew średniowiecza. Właśnie tam zginął Przemysł Ottokar II, ojciec Wacława II. Śmierć ojca oznaczała, że teraz królem Czech zostanie właśnie Wacław II, ale jednocześnie dostał się on do niewoli. Jego ojciec walczył z Niemcami i teraz właśnie Niemcy zabrali Wacława do Berlina. Był tam w więzieniu przez 5 lat. Jego ojciec zginął, matka została w Pradze. Mały Wacław był trzymany samotnie. Przez tą niewolę nauczył się mówić po niemiecku. Niestety nikt nie nauczył go czytać i pisać. W tamtym okresie stał się też bardzo przesądny. Czy wiecie co to znaczy być przesądnym? Wacław był małym chłopcem, który mieszkał bez rodziców i bał się wielu rzeczy. Czego szczególnie? Mały Wacław bał się ciemności, bał się burzy oraz bał się miauczenia kotów. Szczególnie to ostatnie jest dziwne dla nas. Co jednak robił Wacław II podczas burzy. Ten król miał skrzynię, w której trzymał relikwie. Gdy była burza i bardzo się bał to wchodził do tej skrzyni, bo tam czuł się bezpieczny. A co to są relikwie? Relikwie to kawałki ciał osób uważanych za święte lub przedmioty, których te osoby używały. Dlaczego bał się tych rzeczy? Inną rzeczą, która wyróżniała Wacława II było to, że chciał osiągnąć dwie rzeczy na raz. W jego czasach ludzie podziwiali dwie grupy. Podziwiano świętych oraz podziwiano rycerzy. Wacław II chciał osiągnąć obie te rzeczy. Chciał być sławnym wodzem jak Aleksander Wielki, ale chciał też zostać świętym. Jak myślicie czy można jednocześnie być świętym i podbijać inne narody? Tak, Krzyżacy też tego próbowali. Byli mnichami, którzy podbijali inne narody. Ale czy tacy ludzie, co podbijają mogą zostać świętymi? Wacław II jednak tego próbował. Zgromadził wielką armię i dołączał do swojego królestwa kolejne narody. Jednocześnie jednak wygolił sobie głowę jak mnich i w niektóre dni słuchał nawet po 20 mszy. W średniowieczu nie było jednego wzoru dla mszy. Wacław II żył na przełomie 12 i 13 wieku, a pierwszy wzór mszy pochodzi dopiero z 16 wieku z soboru trydenckiego, gdzie ustalono jak ma wyglądać tz. msza trydencka. Różnice w tamtej mszy to nie tylko czas, ale także ustawienie kapłana, który stał przodem do ołtarza, a tyłem do wiernych. No i oczywiście tamte msze były po łacinie. Wacław II ożenił się w 1285. Miał wtedy 14 lat. Jego żona Guta von Habsburg też miała 14 lat. Jednak po ślubie ojciec Guty, który był królem niemieckim zabrał córkę z powrotem do Niemiec. Po co więc zawarto to małżeństwo? Po co się żenili władcy? Tak, władcy, książęta, królowie nie żenili się z miłości. Guta przyjechała do swojego męża Wacława II po dwóch latach. Był rok 1287 i oboje mieli po 16 lat. Mam teraz dla was zadanie z matematyki. Guta przez 9 lat co roku rodziła dzieci. Najczęściej rodziła jedno dziecko, ale raz się zdarzyło, że urodziła bliźniaki. Ile dzieci urodziła Guta? Guta von Habsburg urodziła razem 10 dzieci. To ona doprowadziła do pokoju pomiędzy swoim mężem Wacławem II, a jej ojcem Rudolfem, który był królem Niemiec. Ojciec Wacława - Przemysł Ottokar II walczył właśnie z ojcem Guty - Rudolfem I. Później to właśnie Rudolf trzymał małego Wacława w niewoli w Berlinie. Gdy córka Rudolfa - Guta wyszła za mąż za Wacława starała się dla niego o koronę czeską. Przez 10 lat starała się przekonać najpierw swojego ojca Rudolfa, a potem swojego brata Albrechta. W końcu jej się udało. W 1297 doszło do koronacji Wacława II i jego żony Guty. Zostali oni królem i królową Czech. Niestety Guta czuła się źle po ostatnim porodzie i umarła dwa tygodnie po tej koronacji. W tym czasie, gdy Wacław II został królem Czech w Polsce było rozbicie dzielnicowe. Po śmierci Bolesława III Krzywoustego Polska podzieliła się na 6 części. Później każda z tych części podzieliła się na kolejne mniejsze kawałki. W tym momencie gdy tymi terenami zainteresował się Wacław II Polska zaczynała się powoli łączyć. Jednym z tych, którzy doprowadzili do połączenia Polski na nowo był arcybiskup gnieźnieński Jakub Świnka. Pojechał on do umierającego władcy ziemi krakowskiej i namówił go aby zapisał tą ziemię władcy wielkopolski, którym był Przemysł II. Tak się stało. Przemysł II miał więc Wielkopolskę oraz dużą część Małopolski z Krakowem. Później zdobył też Pomorze Gdańskie. Niestety Wacław II zaczął mówić, że on ma prawa po swojej ciotce do ziemi krakowskiej. Czy można zostać władcą po ciotce? Po kim dziedziczono? Wszyscy ludzie w tamtych czasach uważali, że nie można dziedziczyć po ciotce, po siostrze swojej mamy. Wacław II miał jednak ogromną armię, a Przemysł II o wiele mniejszą. Postanowił więc bez walki oddać Wacławowi ziemię krakowską. Zanim jednak Przemysł wyjechał z Krakowa wziął ze sobą koronę królewską. Później arcybiskup Jakub Świnka koronował Przemysła II na króla Polski. Niestety Przemysł II zginął parę miesięcy po koronacji. Zanim jednak umarł umówił się z Władysławem Łokietkiem, że zostawi mu swoją ziemię po śmierci. Tak więc gdy Przemysł II zmarł władcą Wielkopolski i Pomorza został Władysław Łokietek. Wtedy jednak Wacław II najechał na Wielkopolskę, a Łokietek musiał uciekać. W tym momencie Wacław II miał w swoim ręku Małopolskę z Krakowem, Wielkopolskę z Poznaniem i Gnieznem oraz Pomorze Gdańskie. Jak się nazywa kogoś takiego, kto siłą zabiera to co należy do innych? Tak więc Wacław II najpierw wymusił na Przemyśle II aby oddał ziemię krakowską czyli kawałek Małopolski, a potem zabrał Łokietkowi Wielkopolskę i Pomorze Gdańskie. Jak już mówiliśmy na początku tej audycji, w roku 1300 Wacław II został koronowany na króla Polski. Gdzie był koronowany Wacław II? Tak, Wacław II był ostatnim królem Polski koronowanym w Gnieźnie. A gdzie był koronowany następny król czyli Władysław Łokietek? Wracając do Wacława II, ponieważ wszyscy twierdzili, że nie ma prawa do korony polskiej postanowił się ożenić z córką zmarłego króla Przemysła II. Ryksa Elżbieta urodziła się w 1288 roku, tak więc w chwili koronacji Wacława II w 1300 roku miała dopiero 12 lat. Jest ona pierwszą Polską, której znamy dokładną datę urodzin i śmierci. Ponieważ miała dopiero 12 lat Wacław II się z nią zaręczył, a ślub wzięli 3 lata później. Mimo tego nawet papież w tamtych czasach uważał, że Wacław II nie ma prawa do korony polskiej. Tak więc Wacław II był już królem Czech w 1297. Trzy lata później czyli w 1300 roku był już królem Polski. Ale jemu to nie wystarczało. Postanowił zapewnić tron węgierski swojemu synowi Wacławowi III. Tego jednak był już za dużo dla wszystkich. Papież ogłosił, że Węgrzy nie muszą być posłuszni Wacławowi. On jednak swoją wielką armią chciał zmusić Węgrów do posłuszeństwa. Wtedy jednak zaatakował go z drugiej strony brat jego pierwszej żony Guty. Zaatakował go król Niemiec Albrecht Hohenzollern. Gdy Wacław II walczył z Węgrami i Niemcami do Polski wrócił Władysław Łokietek. Wacław II zbierał armię, aby wrócić do Polski, ale niestety umarł. Wacław II umarł na gruźlicę, na tron po nim wstąpił jego syn Wacław III. On również zbierał armię aby wyruszyć na Polskę, ale wtedy coś się wydarzyło. Wacław II zmarł w 1305 na gruźlicę. Jego syn Wacław III zmarł rok później. Zabił go niemiecki szpieg. W Polsce rządy przejął Władysław Łokietek, ale to już inna historia. Mówiliśmy co złego robił Wacław II. Siłą zdobywał kolejne kraje i ziemię. Ale czy zrobił coś dobrego? Wacław II wprowadził w Polsce monetę, którą nazywa się groszem praskim. Była to srebrna moneta. Grosz praski na dzisiejsze pieniądze to około 250 zł. Tak więc 4 grosze to 1000 zł. Co można było za to kupić? Za chłopskie buty płacono właśnie 4 grosze. Kura kosztowała 1 grosz. Miecz - 70 groszy praskich. Książki były wtedy bardzo drogie np. Biblia kosztowała 1440 groszy praskich. Za jedną Biblię można było mieć 20 mieczy. Wacław II wprowadził też w Polsce pewien urząd. Ten urząd istnieje do dzisiaj Czy wiecie jaki? Wacław II wprowadził urząd starosty. W czasach królów, gdy ludzie mieli jakąś sprawę musieli jechać po decyzję do samego króla. Jednak ci starości mieli władzę rozstrzygać sprawy i spory tak jak król, któr ich mianował. Tak więc ludzie nie musieli jechać do stolicy do króla, ale mogli pojechać do najbliższego im miasta, gdzie był starosta. Dzisiaj starosta rządzi w powiecie. Polakom podobał się ten urząd, ale nie podobało im się wtedy, że starostami zostawali tylko ludzie mówiący po niemiecku.
Dzisiejszy odcinek powstał z lekcji online, którą mieliśmy 12 stycznia 2021 roku przez zooma. Wraz z grupą dzieci rozmawialiśmy o Wacławie II. W tej audycji będę wykorzystywał zarówno nagranie tamtej lekcji, ale także plan, plan tamtej lekcji. Chciałbym abyście z tej lekcji zapamiętali tylko jedną datę, konkretnie jeden rok - 1300. Wacław II został w 1300 roku koronowany na króla Polski. Ale zanim powiemy o tym więcej zacznijmy od początku.
Wacław II nie był Polakiem, urodził się w Pradze. Czy wiecie jakiego kraju stolicą jest Praga? Tak, Praga jest stolicą Czech, tak więc Wacław II był Czechem. Inna Praga jest dzielnicą Warszawy, ale my dzisiaj skupimy się na tej czeskiej Pradze, czyli na Pradze stolicy Czech. Wacław II urodził się w Pradze. Gdyby to była warszawska Praga musielibyśmy powiedzieć, że urodził się na Pradze. Ale on urodził się w stolicy Czech, a o tym się mówi, że urodził się w Pradze. Zapytajcie panią (lub pana) od polskiego dlaczego ktoś mieszka na warszawskiej pradze, a ktoś inny mieszka w czeskiej Pradze.
Wacław II urodził się w Pradze w 1271 roku. Gdy miał 7 lat stracił ojca. Był rok 1278 i doszło wtedy do bitwy pod Suchymi Krutami. Była to jedna z największych bitew średniowiecza. Właśnie tam zginął Przemysł Ottokar II, ojciec Wacława II. Śmierć ojca oznaczała, że teraz królem Czech zostanie właśnie Wacław II, ale jednocześnie dostał się on do niewoli. Jego ojciec walczył z Niemcami i teraz właśnie Niemcy zabrali Wacława do Berlina. Był tam w więzieniu przez 5 lat. Jego ojciec zginął, matka została w Pradze. Mały Wacław był trzymany samotnie. Przez tą niewolę nauczył się mówić po niemiecku. Niestety nikt nie nauczył go czytać i pisać. W tamtym okresie stał się też bardzo przesądny. Czy wiecie co to znaczy być przesądnym?
Wacław był małym chłopcem, który mieszkał bez rodziców i bał się wielu rzeczy. Czego szczególnie? Mały Wacław bał się ciemności, bał się burzy oraz bał się miauczenia kotów. Szczególnie to ostatnie jest dziwne dla nas. Co jednak robił Wacław II podczas burzy. Ten król miał skrzynię, w której trzymał relikwie. Gdy była burza i bardzo się bał to wchodził do tej skrzyni, bo tam czuł się bezpieczny. A co to są relikwie? Relikwie to kawałki ciał osób uważanych za święte lub przedmioty, których te osoby używały. Dlaczego bał się tych rzeczy?
Inną rzeczą, która wyróżniała Wacława II było to, że chciał osiągnąć dwie rzeczy na raz. W jego czasach ludzie podziwiali dwie grupy. Podziwiano świętych oraz podziwiano rycerzy. Wacław II chciał osiągnąć obie te rzeczy. Chciał być sławnym wodzem jak Aleksander Wielki, ale chciał też zostać świętym. Jak myślicie czy można jednocześnie być świętym i podbijać inne narody? Tak, Krzyżacy też tego próbowali. Byli mnichami, którzy podbijali inne narody. Ale czy tacy ludzie, co podbijają mogą zostać świętymi? Wacław II jednak tego próbował. Zgromadził wielką armię i dołączał do swojego królestwa kolejne narody. Jednocześnie jednak wygolił sobie głowę jak mnich i w niektóre dni słuchał nawet po 20 mszy. W średniowieczu nie było jednego wzoru dla mszy. Wacław II żył na przełomie 12 i 13 wieku, a pierwszy wzór mszy pochodzi dopiero z 16 wieku z soboru trydenckiego, gdzie ustalono jak ma wyglądać tz. msza trydencka. Różnice w tamtej mszy to nie tylko czas, ale także ustawienie kapłana, który stał przodem do ołtarza, a tyłem do wiernych. No i oczywiście tamte msze były po łacinie.
Wacław II ożenił się w 1285. Miał wtedy 14 lat. Jego żona Guta von Habsburg też miała 14 lat. Jednak po ślubie ojciec Guty, który był królem niemieckim zabrał córkę z powrotem do Niemiec. Po co więc zawarto to małżeństwo? Po co się żenili władcy? Tak, władcy, książęta, królowie nie żenili się z miłości. Guta przyjechała do swojego męża Wacława II po dwóch latach. Był rok 1287 i oboje mieli po 16 lat. Mam teraz dla was zadanie z matematyki. Guta przez 9 lat co roku rodziła dzieci. Najczęściej rodziła jedno dziecko, ale raz się zdarzyło, że urodziła bliźniaki. Ile dzieci urodziła Guta?
Guta von Habsburg urodziła razem 10 dzieci. To ona doprowadziła do pokoju pomiędzy swoim mężem Wacławem II, a jej ojcem Rudolfem, który był królem Niemiec. Ojciec Wacława - Przemysł Ottokar II walczył właśnie z ojcem Guty - Rudolfem I. Później to właśnie Rudolf trzymał małego Wacława w niewoli w Berlinie. Gdy córka Rudolfa - Guta wyszła za mąż za Wacława starała się dla niego o koronę czeską. Przez 10 lat starała się przekonać najpierw swojego ojca Rudolfa, a potem swojego brata Albrechta. W końcu jej się udało. W 1297 doszło do koronacji Wacława II i jego żony Guty. Zostali oni królem i królową Czech. Niestety Guta czuła się źle po ostatnim porodzie i umarła dwa tygodnie po tej koronacji.
W tym czasie, gdy Wacław II został królem Czech w Polsce było rozbicie dzielnicowe. Po śmierci Bolesława III Krzywoustego Polska podzieliła się na 6 części. Później każda z tych części podzieliła się na kolejne mniejsze kawałki. W tym momencie gdy tymi terenami zainteresował się Wacław II Polska zaczynała się powoli łączyć. Jednym z tych, którzy doprowadzili do połączenia Polski na nowo był arcybiskup gnieźnieński Jakub Świnka. Pojechał on do umierającego władcy ziemi krakowskiej i namówił go aby zapisał tą ziemię władcy wielkopolski, którym był Przemysł II. Tak się stało. Przemysł II miał więc Wielkopolskę oraz dużą część Małopolski z Krakowem. Później zdobył też Pomorze Gdańskie. Niestety Wacław II zaczął mówić, że on ma prawa po swojej ciotce do ziemi krakowskiej. Czy można zostać władcą po ciotce? Po kim dziedziczono?
Wszyscy ludzie w tamtych czasach uważali, że nie można dziedziczyć po ciotce, po siostrze swojej mamy. Wacław II miał jednak ogromną armię, a Przemysł II o wiele mniejszą. Postanowił więc bez walki oddać Wacławowi ziemię krakowską. Zanim jednak Przemysł wyjechał z Krakowa wziął ze sobą koronę królewską. Później arcybiskup Jakub Świnka koronował Przemysła II na króla Polski. Niestety Przemysł II zginął parę miesięcy po koronacji. Zanim jednak umarł umówił się z Władysławem Łokietkiem, że zostawi mu swoją ziemię po śmierci. Tak więc gdy Przemysł II zmarł władcą Wielkopolski i Pomorza został Władysław Łokietek. Wtedy jednak Wacław II najechał na Wielkopolskę, a Łokietek musiał uciekać. W tym momencie Wacław II miał w swoim ręku Małopolskę z Krakowem, Wielkopolskę z Poznaniem i Gnieznem oraz Pomorze Gdańskie. Jak się nazywa kogoś takiego, kto siłą zabiera to co należy do innych?
Tak więc Wacław II najpierw wymusił na Przemyśle II aby oddał ziemię krakowską czyli kawałek Małopolski, a potem zabrał Łokietkowi Wielkopolskę i Pomorze Gdańskie. Jak już mówiliśmy na początku tej audycji, w roku 1300 Wacław II został koronowany na króla Polski. Gdzie był koronowany Wacław II? Tak, Wacław II był ostatnim królem Polski koronowanym w Gnieźnie. A gdzie był koronowany następny król czyli Władysław Łokietek?
Wracając do Wacława II, ponieważ wszyscy twierdzili, że nie ma prawa do korony polskiej postanowił się ożenić z córką zmarłego króla Przemysła II. Ryksa Elżbieta urodziła się w 1288 roku, tak więc w chwili koronacji Wacława II w 1300 roku miała dopiero 12 lat. Jest ona pierwszą Polską, której znamy dokładną datę urodzin i śmierci. Ponieważ miała dopiero 12 lat Wacław II się z nią zaręczył, a ślub wzięli 3 lata później. Mimo tego nawet papież w tamtych czasach uważał, że Wacław II nie ma prawa do korony polskiej.
Tak więc Wacław II był już królem Czech w 1297. Trzy lata później czyli w 1300 roku był już królem Polski. Ale jemu to nie wystarczało. Postanowił zapewnić tron węgierski swojemu synowi Wacławowi III. Tego jednak był już za dużo dla wszystkich. Papież ogłosił, że Węgrzy nie muszą być posłuszni Wacławowi. On jednak swoją wielką armią chciał zmusić Węgrów do posłuszeństwa. Wtedy jednak zaatakował go z drugiej strony brat jego pierwszej żony Guty. Zaatakował go król Niemiec Albrecht Hohenzollern.
Gdy Wacław II walczył z Węgrami i Niemcami do Polski wrócił Władysław Łokietek. Wacław II zbierał armię, aby wrócić do Polski, ale niestety umarł. Wacław II umarł na gruźlicę, na tron po nim wstąpił jego syn Wacław III. On również zbierał armię aby wyruszyć na Polskę, ale wtedy coś się wydarzyło. Wacław II zmarł w 1305 na gruźlicę. Jego syn Wacław III zmarł rok później. Zabił go niemiecki szpieg. W Polsce rządy przejął Władysław Łokietek, ale to już inna historia.
Mówiliśmy co złego robił Wacław II. Siłą zdobywał kolejne kraje i ziemię. Ale czy zrobił coś dobrego? Wacław II wprowadził w Polsce monetę, którą nazywa się groszem praskim. Była to srebrna moneta. Grosz praski na dzisiejsze pieniądze to około 250 zł. Tak więc 4 grosze to 1000 zł. Co można było za to kupić? Za chłopskie buty płacono właśnie 4 grosze. Kura kosztowała 1 grosz. Miecz - 70 groszy praskich. Książki były wtedy bardzo drogie np. Biblia kosztowała 1440 groszy praskich. Za jedną Biblię można było mieć 20 mieczy.
Wacław II wprowadził też w Polsce pewien urząd. Ten urząd istnieje do dzisiaj Czy wiecie jaki? Wacław II wprowadził urząd starosty. W czasach królów, gdy ludzie mieli jakąś sprawę musieli jechać po decyzję do samego króla. Jednak ci starości mieli władzę rozstrzygać sprawy i spory tak jak król, któr ich mianował. Tak więc ludzie nie musieli jechać do stolicy do króla, ale mogli pojechać do najbliższego im miasta, gdzie był starosta. Dzisiaj starosta rządzi w powiecie. Polakom podobał się ten urząd, ale nie podobało im się wtedy, że starostami zostawali tylko ludzie mówiący po niemiecku.
Wacław II nie był Polakiem, urodził się w Pradze. Czy wiecie jakiego kraju stolicą jest Praga? Tak, Praga jest stolicą Czech, tak więc Wacław II był Czechem. Inna Praga jest dzielnicą Warszawy, ale my dzisiaj skupimy się na tej czeskiej Pradze, czyli na Pradze stolicy Czech. Wacław II urodził się w Pradze. Gdyby to była warszawska Praga musielibyśmy powiedzieć, że urodził się na Pradze. Ale on urodził się w stolicy Czech, a o tym się mówi, że urodził się w Pradze. Zapytajcie panią (lub pana) od polskiego dlaczego ktoś mieszka na warszawskiej pradze, a ktoś inny mieszka w czeskiej Pradze.
Wacław II urodził się w Pradze w 1271 roku. Gdy miał 7 lat stracił ojca. Był rok 1278 i doszło wtedy do bitwy pod Suchymi Krutami. Była to jedna z największych bitew średniowiecza. Właśnie tam zginął Przemysł Ottokar II, ojciec Wacława II. Śmierć ojca oznaczała, że teraz królem Czech zostanie właśnie Wacław II, ale jednocześnie dostał się on do niewoli. Jego ojciec walczył z Niemcami i teraz właśnie Niemcy zabrali Wacława do Berlina. Był tam w więzieniu przez 5 lat. Jego ojciec zginął, matka została w Pradze. Mały Wacław był trzymany samotnie. Przez tą niewolę nauczył się mówić po niemiecku. Niestety nikt nie nauczył go czytać i pisać. W tamtym okresie stał się też bardzo przesądny. Czy wiecie co to znaczy być przesądnym?
Wacław był małym chłopcem, który mieszkał bez rodziców i bał się wielu rzeczy. Czego szczególnie? Mały Wacław bał się ciemności, bał się burzy oraz bał się miauczenia kotów. Szczególnie to ostatnie jest dziwne dla nas. Co jednak robił Wacław II podczas burzy. Ten król miał skrzynię, w której trzymał relikwie. Gdy była burza i bardzo się bał to wchodził do tej skrzyni, bo tam czuł się bezpieczny. A co to są relikwie? Relikwie to kawałki ciał osób uważanych za święte lub przedmioty, których te osoby używały. Dlaczego bał się tych rzeczy?
Inną rzeczą, która wyróżniała Wacława II było to, że chciał osiągnąć dwie rzeczy na raz. W jego czasach ludzie podziwiali dwie grupy. Podziwiano świętych oraz podziwiano rycerzy. Wacław II chciał osiągnąć obie te rzeczy. Chciał być sławnym wodzem jak Aleksander Wielki, ale chciał też zostać świętym. Jak myślicie czy można jednocześnie być świętym i podbijać inne narody? Tak, Krzyżacy też tego próbowali. Byli mnichami, którzy podbijali inne narody. Ale czy tacy ludzie, co podbijają mogą zostać świętymi? Wacław II jednak tego próbował. Zgromadził wielką armię i dołączał do swojego królestwa kolejne narody. Jednocześnie jednak wygolił sobie głowę jak mnich i w niektóre dni słuchał nawet po 20 mszy. W średniowieczu nie było jednego wzoru dla mszy. Wacław II żył na przełomie 12 i 13 wieku, a pierwszy wzór mszy pochodzi dopiero z 16 wieku z soboru trydenckiego, gdzie ustalono jak ma wyglądać tz. msza trydencka. Różnice w tamtej mszy to nie tylko czas, ale także ustawienie kapłana, który stał przodem do ołtarza, a tyłem do wiernych. No i oczywiście tamte msze były po łacinie.
Wacław II ożenił się w 1285. Miał wtedy 14 lat. Jego żona Guta von Habsburg też miała 14 lat. Jednak po ślubie ojciec Guty, który był królem niemieckim zabrał córkę z powrotem do Niemiec. Po co więc zawarto to małżeństwo? Po co się żenili władcy? Tak, władcy, książęta, królowie nie żenili się z miłości. Guta przyjechała do swojego męża Wacława II po dwóch latach. Był rok 1287 i oboje mieli po 16 lat. Mam teraz dla was zadanie z matematyki. Guta przez 9 lat co roku rodziła dzieci. Najczęściej rodziła jedno dziecko, ale raz się zdarzyło, że urodziła bliźniaki. Ile dzieci urodziła Guta?
Guta von Habsburg urodziła razem 10 dzieci. To ona doprowadziła do pokoju pomiędzy swoim mężem Wacławem II, a jej ojcem Rudolfem, który był królem Niemiec. Ojciec Wacława - Przemysł Ottokar II walczył właśnie z ojcem Guty - Rudolfem I. Później to właśnie Rudolf trzymał małego Wacława w niewoli w Berlinie. Gdy córka Rudolfa - Guta wyszła za mąż za Wacława starała się dla niego o koronę czeską. Przez 10 lat starała się przekonać najpierw swojego ojca Rudolfa, a potem swojego brata Albrechta. W końcu jej się udało. W 1297 doszło do koronacji Wacława II i jego żony Guty. Zostali oni królem i królową Czech. Niestety Guta czuła się źle po ostatnim porodzie i umarła dwa tygodnie po tej koronacji.
W tym czasie, gdy Wacław II został królem Czech w Polsce było rozbicie dzielnicowe. Po śmierci Bolesława III Krzywoustego Polska podzieliła się na 6 części. Później każda z tych części podzieliła się na kolejne mniejsze kawałki. W tym momencie gdy tymi terenami zainteresował się Wacław II Polska zaczynała się powoli łączyć. Jednym z tych, którzy doprowadzili do połączenia Polski na nowo był arcybiskup gnieźnieński Jakub Świnka. Pojechał on do umierającego władcy ziemi krakowskiej i namówił go aby zapisał tą ziemię władcy wielkopolski, którym był Przemysł II. Tak się stało. Przemysł II miał więc Wielkopolskę oraz dużą część Małopolski z Krakowem. Później zdobył też Pomorze Gdańskie. Niestety Wacław II zaczął mówić, że on ma prawa po swojej ciotce do ziemi krakowskiej. Czy można zostać władcą po ciotce? Po kim dziedziczono?
Wszyscy ludzie w tamtych czasach uważali, że nie można dziedziczyć po ciotce, po siostrze swojej mamy. Wacław II miał jednak ogromną armię, a Przemysł II o wiele mniejszą. Postanowił więc bez walki oddać Wacławowi ziemię krakowską. Zanim jednak Przemysł wyjechał z Krakowa wziął ze sobą koronę królewską. Później arcybiskup Jakub Świnka koronował Przemysła II na króla Polski. Niestety Przemysł II zginął parę miesięcy po koronacji. Zanim jednak umarł umówił się z Władysławem Łokietkiem, że zostawi mu swoją ziemię po śmierci. Tak więc gdy Przemysł II zmarł władcą Wielkopolski i Pomorza został Władysław Łokietek. Wtedy jednak Wacław II najechał na Wielkopolskę, a Łokietek musiał uciekać. W tym momencie Wacław II miał w swoim ręku Małopolskę z Krakowem, Wielkopolskę z Poznaniem i Gnieznem oraz Pomorze Gdańskie. Jak się nazywa kogoś takiego, kto siłą zabiera to co należy do innych?
Tak więc Wacław II najpierw wymusił na Przemyśle II aby oddał ziemię krakowską czyli kawałek Małopolski, a potem zabrał Łokietkowi Wielkopolskę i Pomorze Gdańskie. Jak już mówiliśmy na początku tej audycji, w roku 1300 Wacław II został koronowany na króla Polski. Gdzie był koronowany Wacław II? Tak, Wacław II był ostatnim królem Polski koronowanym w Gnieźnie. A gdzie był koronowany następny król czyli Władysław Łokietek?
Wracając do Wacława II, ponieważ wszyscy twierdzili, że nie ma prawa do korony polskiej postanowił się ożenić z córką zmarłego króla Przemysła II. Ryksa Elżbieta urodziła się w 1288 roku, tak więc w chwili koronacji Wacława II w 1300 roku miała dopiero 12 lat. Jest ona pierwszą Polską, której znamy dokładną datę urodzin i śmierci. Ponieważ miała dopiero 12 lat Wacław II się z nią zaręczył, a ślub wzięli 3 lata później. Mimo tego nawet papież w tamtych czasach uważał, że Wacław II nie ma prawa do korony polskiej.
Tak więc Wacław II był już królem Czech w 1297. Trzy lata później czyli w 1300 roku był już królem Polski. Ale jemu to nie wystarczało. Postanowił zapewnić tron węgierski swojemu synowi Wacławowi III. Tego jednak był już za dużo dla wszystkich. Papież ogłosił, że Węgrzy nie muszą być posłuszni Wacławowi. On jednak swoją wielką armią chciał zmusić Węgrów do posłuszeństwa. Wtedy jednak zaatakował go z drugiej strony brat jego pierwszej żony Guty. Zaatakował go król Niemiec Albrecht Hohenzollern.
Gdy Wacław II walczył z Węgrami i Niemcami do Polski wrócił Władysław Łokietek. Wacław II zbierał armię, aby wrócić do Polski, ale niestety umarł. Wacław II umarł na gruźlicę, na tron po nim wstąpił jego syn Wacław III. On również zbierał armię aby wyruszyć na Polskę, ale wtedy coś się wydarzyło. Wacław II zmarł w 1305 na gruźlicę. Jego syn Wacław III zmarł rok później. Zabił go niemiecki szpieg. W Polsce rządy przejął Władysław Łokietek, ale to już inna historia.
Mówiliśmy co złego robił Wacław II. Siłą zdobywał kolejne kraje i ziemię. Ale czy zrobił coś dobrego? Wacław II wprowadził w Polsce monetę, którą nazywa się groszem praskim. Była to srebrna moneta. Grosz praski na dzisiejsze pieniądze to około 250 zł. Tak więc 4 grosze to 1000 zł. Co można było za to kupić? Za chłopskie buty płacono właśnie 4 grosze. Kura kosztowała 1 grosz. Miecz - 70 groszy praskich. Książki były wtedy bardzo drogie np. Biblia kosztowała 1440 groszy praskich. Za jedną Biblię można było mieć 20 mieczy.
Wacław II wprowadził też w Polsce pewien urząd. Ten urząd istnieje do dzisiaj Czy wiecie jaki? Wacław II wprowadził urząd starosty. W czasach królów, gdy ludzie mieli jakąś sprawę musieli jechać po decyzję do samego króla. Jednak ci starości mieli władzę rozstrzygać sprawy i spory tak jak król, któr ich mianował. Tak więc ludzie nie musieli jechać do stolicy do króla, ale mogli pojechać do najbliższego im miasta, gdzie był starosta. Dzisiaj starosta rządzi w powiecie. Polakom podobał się ten urząd, ale nie podobało im się wtedy, że starostami zostawali tylko ludzie mówiący po niemiecku.
91 - Nowy Sącz
2021-01-19 16:34:07
Dziś będziemy mówić o historii Nowego Sącza. Na mapie to miasto można znaleźć prawie na samym dole. Przebiega tamtędy droga z Krakowa na Słowację. Czy historia Nowego Sącza jest ciekawa? Działo się tam naprawdę sporo, ale sami posłuchajcie. Księciem krakowskim był Leszek Czarny. Ożenił się on z Gryfiną. Niestety nie mieli dzieci. Po śmierci swojego męża Leszka Czarnego jego żona czyli Gryfina zamieszkała w klasztorze w Starym Sączu. Tytułowano ją panią sądecką. Dała ona tą ziemię swojemu siostrzeńcowi Wacławowi II, królowi Czech. On postanowił zbudować tam duże miasto, bo Stary Sącz wydawał mu się za mały. Do naszych czasów przetrwał dokument lokacyjny Nowego Sącza. Posłuchajcie: Rzeczone miasto ma być założone na prawach powszechnych magdeburskich, jakie obecnie w mieście Krakowie obowiązują. Czy zrozumieliście te słowa? Jest napisany trochę innym językiem od współczesnego języka polskiego. Wacław II kazał napisać w tym dokumencie, że Nowy Sącz ma zostać założony na prawach magdeburskich, tak jak Kraków. Co to znaczy? W Niemczech było miasto Magdeburg, które miało swoje prawa. Gdy zakładano jakieś nowe miasto ludzie zamiast wymyślać prawa od początku kopiowali te prawa z Magdeburga. Wiele miast powstało na prawie magdeburskim nie tylko w Niemczech, ale także w Polsce. Szczególnie w Małopolsce było wiele miast na prawie magdeburskim. Np. Kraków i właśnie Nowy Sącz. Wracając do Wacława II - on kazał napisać ten dokument, bo ten król nie potrafił pisać. Niedługo będziecie mogli posłuchać osobnego odcinka o Wacławie II. W herbie Nowego Sącza jest Małgorzata Antiocheńska, którą zwykle maluje się z wydłużonym krzyżem oraz smokiem. Małgorzata zwykle godzi tym krzyżem w paszczę smoka i taki właśnie obraz jest w herbie Nowego Sącza. Nowy Sącz leży niedaleko Starego Sącza. To nowe miasto zbudowano na drodze z Węgier do Krakowa. Tędy zawsze jechali podróżujący z Węgier do Polski i z Polski na Węgry. Tędy jechała Elżbieta Łokietkówna na Węgry aby zostać królową Węgier. Gdy Elżbieta Łokietkówna była królową Węgier, królem Polski został Kazimierz Wielki. O tym królu mówi się, że zastał Polskę drewnianą a zostawił murowaną. Nie zdziwi was chyba więc to, że zamek w Nowym Sączu wybudował właśnie Kazimierz Wielki. Gdy on zmarł tędy przyjechał jej syn jego siostry Elżbiety Łokietkówny - Ludwik Węgierski. Przyjechał aby zostać królem Polski. Wrócił razem ze swoją matką, która później w jego imieniu rządziła Polską. A gdy zmarł Ludwik Węgierski właśnie przez Nowy Sącz przyjechała z Węgier do Krakowa Jadwiga, która została królem, a potem wyszła za mąż za Władysława Jagiełłę. Z tego właśnie powodu, że przechodziła tutaj taka ważna droga właśnie w Nowym Sączu odbyła się ważna narada. Pewnie słyszeliście o bitwie pod Grunwaldem, do której doszło w 1410 roku. Rok wcześniej, czyli w 1409 król Polski Jagiełło oraz książe Litwy Witold spotkali się w Nowym Sączu, ale dlaczego tak daleko od Krzyżaków? Gdy doszło do wojny z zakonem krzyżackim król Jagiełło miał problem. Musiał walczyć na północy (czyli u góry mapy) z Krzyżakami, ale nie tylko tam. Krzyżacy mieli sojusznika, mieli przyjaciela. Gdy więc Jagiełło z Witoldem spotkali się w 1409 roku w Nowym Sączu ustalili tutaj plan walki z Krzyżakami na północy, czyli u góry mapy, ale jednocześnie przygotowali Nowy Sącz do obrony przed królem Węgier. Gdy rok później Jagiełło i Witold walczyli z Krzyżakami z południa rzeczywiście uderzyli Węgrzy. Na szczęście nie potrafili zdobyć zamku w Nowym Sączu. Jak może pamiętacie z odcinka 61 o Zawiszy Czarnym, ten rycerz walczył zarówno dla króla Węgier jak i dla króla Polski. To właśnie Zawisza Czarny doprowadził do pokoju między królem Polski Władysławem Jagiełłą, a Zygmuntem Luksemburskim królem Węgier. W tamtych czasach starostwo spiskie było na Węgrzech. Dzisiaj w tym miejscu jest Słowacja. Jakbyście z Nowego Sącza pojechali na południe na Słowację to znajdziecie tam wiele miast, których nazwa zaczyna się od “Spiska”, np. Spisska Bela, Spisska Nova Ves czy Spisske Vlachy. Wszystko to jest niedaleko miasta Poprad czy Parku Narodowego Słowacki Raj. Zygmunt Luksemburski pożyczył pieniądze od Jagiełły, a w zamian dał miasta spiskie. Starostą spiskim został właśnie Zawisza Czarny. Te miasta spiskie znajdowały się na Węgrzech, dzisiaj jest to Słowacja. Tymi miastami rządził Zawisza. Był to kawałek Polski, ale taki dziwny kawałek. A dlaczego Polska dostała kilka miast na Węgrzech? Przenieśmy się teraz trochę w czasie do potopu szwedzkiego. W roku 1655 Szwedzi zalali swoim wojskiem praktycznie całą Polskę. Król Polski Jan Kazimierz Waza uciekł. Nowy Sącz jest na samym dole Polski, a Szwedzi doszli aż tam. Do dzisiaj w Nowym Sączu znajduje się kapliczka szwedzka. Dlaczego tak ją nazwano? Przy tej kapliczce szwedzkiej pochowano żołnierzy szwedzkich, którzy zostali pokonani w Nowym Sączu. Było to jedno z pierwszych miast, które wygoniło Szwedów. Król Jan Kazimierz wrócił do Polski i wydał “Podziękowanie dla ludności Nowego Sącza”. Istnieje legenda o miłości pewnej nowosądeczanki i żołnierza szwedzkiego. Dziewczyna ta i ten żołnierz zakochali się w sobie. Gdy Szwedzi planowali zaatakować Polaków ten żołnierz ostrzegł swoją ukochaną. A ona powiadomiła polskich żołnierzy. Dzięki temu oni wygrali. Zginęli wszyscy Szwedzi, także ukochany tej dziewczyny. Według tej legendy smutna dziewczyna odeszła błąkać się po świecie. Czy tak rzeczywiście było? Nie wiemy, to legenda. Znowu przenieśmy się w czasie do zaborów. Jak pewnie wiecie, Polska została rozebrana na częsci podczas trzech zaborów. Jednak Nowy Sącz oraz te miasta spiskie zostały włączone do Austrii jeszcze wcześniej. Jeszcze przed pierwszym rozbiorem. Nastąpiły 123 lata gdy nie było Polski. Mieszkańcy Nowego Sącza jako pierwsi zaczęli walczyć ze Szwedami. Nie zapomnieli też o walce o niepodległości Polski. Nie mamy oczywiście czasu mówić o nich wszystkich, więc wspomnimy tylko o jednym nowosądeczaninie. Był nim Bronisław Piernacki. Piernacki walczył razem z Piłsudskim w legionach, później już w niepodległej Polsce został ministrem spraw wewnętrznych. Był jednak na niego zamach i zginął. Zrobiono mu wielką procesję w Warszawie, ale potem zawieziono jego ciało do Nowego Sącza, gdzie został pochowany. Sam Piłsudski także przebywał w Nowym Sączu. Gdy Piłsudski wyruszył wraz z legionami w 1914 roku między innym przechodził przez Nowy Sącz. Dziękuję wam za wysłuchanie. Dziękuje też oczywiście Kubie, który pochodzi z Nowego Sącza za pomoc w nagraniu tego odcinka.
Dziś będziemy mówić o historii Nowego Sącza. Na mapie to miasto można znaleźć prawie na samym dole. Przebiega tamtędy droga z Krakowa na Słowację. Czy historia Nowego Sącza jest ciekawa? Działo się tam naprawdę sporo, ale sami posłuchajcie.
Księciem krakowskim był Leszek Czarny. Ożenił się on z Gryfiną. Niestety nie mieli dzieci. Po śmierci swojego męża Leszka Czarnego jego żona czyli Gryfina zamieszkała w klasztorze w Starym Sączu. Tytułowano ją panią sądecką. Dała ona tą ziemię swojemu siostrzeńcowi Wacławowi II, królowi Czech. On postanowił zbudować tam duże miasto, bo Stary Sącz wydawał mu się za mały.
Do naszych czasów przetrwał dokument lokacyjny Nowego Sącza. Posłuchajcie:
Rzeczone miasto ma być założone na prawach powszechnych magdeburskich, jakie obecnie w mieście Krakowie obowiązują. Czy zrozumieliście te słowa? Jest napisany trochę innym językiem od współczesnego języka polskiego.
Wacław II kazał napisać w tym dokumencie, że Nowy Sącz ma zostać założony na prawach magdeburskich, tak jak Kraków. Co to znaczy? W Niemczech było miasto Magdeburg, które miało swoje prawa. Gdy zakładano jakieś nowe miasto ludzie zamiast wymyślać prawa od początku kopiowali te prawa z Magdeburga. Wiele miast powstało na prawie magdeburskim nie tylko w Niemczech, ale także w Polsce. Szczególnie w Małopolsce było wiele miast na prawie magdeburskim. Np. Kraków i właśnie Nowy Sącz.
Wracając do Wacława II - on kazał napisać ten dokument, bo ten król nie potrafił pisać. Niedługo będziecie mogli posłuchać osobnego odcinka o Wacławie II.
W herbie Nowego Sącza jest Małgorzata Antiocheńska, którą zwykle maluje się z wydłużonym krzyżem oraz smokiem. Małgorzata zwykle godzi tym krzyżem w paszczę smoka i taki właśnie obraz jest w herbie Nowego Sącza.
Nowy Sącz leży niedaleko Starego Sącza. To nowe miasto zbudowano na drodze z Węgier do Krakowa. Tędy zawsze jechali podróżujący z Węgier do Polski i z Polski na Węgry. Tędy jechała Elżbieta Łokietkówna na Węgry aby zostać królową Węgier.
Gdy Elżbieta Łokietkówna była królową Węgier, królem Polski został Kazimierz Wielki. O tym królu mówi się, że zastał Polskę drewnianą a zostawił murowaną. Nie zdziwi was chyba więc to, że zamek w Nowym Sączu wybudował właśnie Kazimierz Wielki. Gdy on zmarł tędy przyjechał jej syn jego siostry Elżbiety Łokietkówny - Ludwik Węgierski. Przyjechał aby zostać królem Polski. Wrócił razem ze swoją matką, która później w jego imieniu rządziła Polską. A gdy zmarł Ludwik Węgierski właśnie przez Nowy Sącz przyjechała z Węgier do Krakowa Jadwiga, która została królem, a potem wyszła za mąż za Władysława Jagiełłę.
Z tego właśnie powodu, że przechodziła tutaj taka ważna droga właśnie w Nowym Sączu odbyła się ważna narada. Pewnie słyszeliście o bitwie pod Grunwaldem, do której doszło w 1410 roku. Rok wcześniej, czyli w 1409 król Polski Jagiełło oraz książe Litwy Witold spotkali się w Nowym Sączu, ale dlaczego tak daleko od Krzyżaków?
Gdy doszło do wojny z zakonem krzyżackim król Jagiełło miał problem. Musiał walczyć na północy (czyli u góry mapy) z Krzyżakami, ale nie tylko tam. Krzyżacy mieli sojusznika, mieli przyjaciela.
Gdy więc Jagiełło z Witoldem spotkali się w 1409 roku w Nowym Sączu ustalili tutaj plan walki z Krzyżakami na północy, czyli u góry mapy, ale jednocześnie przygotowali Nowy Sącz do obrony przed królem Węgier. Gdy rok później Jagiełło i Witold walczyli z Krzyżakami z południa rzeczywiście uderzyli Węgrzy. Na szczęście nie potrafili zdobyć zamku w Nowym Sączu.
Jak może pamiętacie z odcinka 61 o Zawiszy Czarnym, ten rycerz walczył zarówno dla króla Węgier jak i dla króla Polski. To właśnie Zawisza Czarny doprowadził do pokoju między królem Polski Władysławem Jagiełłą, a Zygmuntem Luksemburskim królem Węgier.
W tamtych czasach starostwo spiskie było na Węgrzech. Dzisiaj w tym miejscu jest Słowacja. Jakbyście z Nowego Sącza pojechali na południe na Słowację to znajdziecie tam wiele miast, których nazwa zaczyna się od “Spiska”, np. Spisska Bela, Spisska Nova Ves czy Spisske Vlachy. Wszystko to jest niedaleko miasta Poprad czy Parku Narodowego Słowacki Raj.
Zygmunt Luksemburski pożyczył pieniądze od Jagiełły, a w zamian dał miasta spiskie. Starostą spiskim został właśnie Zawisza Czarny. Te miasta spiskie znajdowały się na Węgrzech, dzisiaj jest to Słowacja. Tymi miastami rządził Zawisza. Był to kawałek Polski, ale taki dziwny kawałek. A dlaczego Polska dostała kilka miast na Węgrzech?
Przenieśmy się teraz trochę w czasie do potopu szwedzkiego. W roku 1655 Szwedzi zalali swoim wojskiem praktycznie całą Polskę. Król Polski Jan Kazimierz Waza uciekł. Nowy Sącz jest na samym dole Polski, a Szwedzi doszli aż tam. Do dzisiaj w Nowym Sączu znajduje się kapliczka szwedzka. Dlaczego tak ją nazwano?
Przy tej kapliczce szwedzkiej pochowano żołnierzy szwedzkich, którzy zostali pokonani w Nowym Sączu. Było to jedno z pierwszych miast, które wygoniło Szwedów. Król Jan Kazimierz wrócił do Polski i wydał “Podziękowanie dla ludności Nowego Sącza”.
Istnieje legenda o miłości pewnej nowosądeczanki i żołnierza szwedzkiego. Dziewczyna ta i ten żołnierz zakochali się w sobie. Gdy Szwedzi planowali zaatakować Polaków ten żołnierz ostrzegł swoją ukochaną. A ona powiadomiła polskich żołnierzy. Dzięki temu oni wygrali. Zginęli wszyscy Szwedzi, także ukochany tej dziewczyny. Według tej legendy smutna dziewczyna odeszła błąkać się po świecie. Czy tak rzeczywiście było? Nie wiemy, to legenda.
Znowu przenieśmy się w czasie do zaborów. Jak pewnie wiecie, Polska została rozebrana na częsci podczas trzech zaborów. Jednak Nowy Sącz oraz te miasta spiskie zostały włączone do Austrii jeszcze wcześniej. Jeszcze przed pierwszym rozbiorem. Nastąpiły 123 lata gdy nie było Polski.
Mieszkańcy Nowego Sącza jako pierwsi zaczęli walczyć ze Szwedami. Nie zapomnieli też o walce o niepodległości Polski. Nie mamy oczywiście czasu mówić o nich wszystkich, więc wspomnimy tylko o jednym nowosądeczaninie. Był nim Bronisław Piernacki.
Piernacki walczył razem z Piłsudskim w legionach, później już w niepodległej Polsce został ministrem spraw wewnętrznych. Był jednak na niego zamach i zginął. Zrobiono mu wielką procesję w Warszawie, ale potem zawieziono jego ciało do Nowego Sącza, gdzie został pochowany.
Sam Piłsudski także przebywał w Nowym Sączu. Gdy Piłsudski wyruszył wraz z legionami w 1914 roku między innym przechodził przez Nowy Sącz.
Dziękuję wam za wysłuchanie. Dziękuje też oczywiście Kubie, który pochodzi z Nowego Sącza za pomoc w nagraniu tego odcinka.
Księciem krakowskim był Leszek Czarny. Ożenił się on z Gryfiną. Niestety nie mieli dzieci. Po śmierci swojego męża Leszka Czarnego jego żona czyli Gryfina zamieszkała w klasztorze w Starym Sączu. Tytułowano ją panią sądecką. Dała ona tą ziemię swojemu siostrzeńcowi Wacławowi II, królowi Czech. On postanowił zbudować tam duże miasto, bo Stary Sącz wydawał mu się za mały.
Do naszych czasów przetrwał dokument lokacyjny Nowego Sącza. Posłuchajcie:
Rzeczone miasto ma być założone na prawach powszechnych magdeburskich, jakie obecnie w mieście Krakowie obowiązują. Czy zrozumieliście te słowa? Jest napisany trochę innym językiem od współczesnego języka polskiego.
Wacław II kazał napisać w tym dokumencie, że Nowy Sącz ma zostać założony na prawach magdeburskich, tak jak Kraków. Co to znaczy? W Niemczech było miasto Magdeburg, które miało swoje prawa. Gdy zakładano jakieś nowe miasto ludzie zamiast wymyślać prawa od początku kopiowali te prawa z Magdeburga. Wiele miast powstało na prawie magdeburskim nie tylko w Niemczech, ale także w Polsce. Szczególnie w Małopolsce było wiele miast na prawie magdeburskim. Np. Kraków i właśnie Nowy Sącz.
Wracając do Wacława II - on kazał napisać ten dokument, bo ten król nie potrafił pisać. Niedługo będziecie mogli posłuchać osobnego odcinka o Wacławie II.
W herbie Nowego Sącza jest Małgorzata Antiocheńska, którą zwykle maluje się z wydłużonym krzyżem oraz smokiem. Małgorzata zwykle godzi tym krzyżem w paszczę smoka i taki właśnie obraz jest w herbie Nowego Sącza.
Nowy Sącz leży niedaleko Starego Sącza. To nowe miasto zbudowano na drodze z Węgier do Krakowa. Tędy zawsze jechali podróżujący z Węgier do Polski i z Polski na Węgry. Tędy jechała Elżbieta Łokietkówna na Węgry aby zostać królową Węgier.
Gdy Elżbieta Łokietkówna była królową Węgier, królem Polski został Kazimierz Wielki. O tym królu mówi się, że zastał Polskę drewnianą a zostawił murowaną. Nie zdziwi was chyba więc to, że zamek w Nowym Sączu wybudował właśnie Kazimierz Wielki. Gdy on zmarł tędy przyjechał jej syn jego siostry Elżbiety Łokietkówny - Ludwik Węgierski. Przyjechał aby zostać królem Polski. Wrócił razem ze swoją matką, która później w jego imieniu rządziła Polską. A gdy zmarł Ludwik Węgierski właśnie przez Nowy Sącz przyjechała z Węgier do Krakowa Jadwiga, która została królem, a potem wyszła za mąż za Władysława Jagiełłę.
Z tego właśnie powodu, że przechodziła tutaj taka ważna droga właśnie w Nowym Sączu odbyła się ważna narada. Pewnie słyszeliście o bitwie pod Grunwaldem, do której doszło w 1410 roku. Rok wcześniej, czyli w 1409 król Polski Jagiełło oraz książe Litwy Witold spotkali się w Nowym Sączu, ale dlaczego tak daleko od Krzyżaków?
Gdy doszło do wojny z zakonem krzyżackim król Jagiełło miał problem. Musiał walczyć na północy (czyli u góry mapy) z Krzyżakami, ale nie tylko tam. Krzyżacy mieli sojusznika, mieli przyjaciela.
Gdy więc Jagiełło z Witoldem spotkali się w 1409 roku w Nowym Sączu ustalili tutaj plan walki z Krzyżakami na północy, czyli u góry mapy, ale jednocześnie przygotowali Nowy Sącz do obrony przed królem Węgier. Gdy rok później Jagiełło i Witold walczyli z Krzyżakami z południa rzeczywiście uderzyli Węgrzy. Na szczęście nie potrafili zdobyć zamku w Nowym Sączu.
Jak może pamiętacie z odcinka 61 o Zawiszy Czarnym, ten rycerz walczył zarówno dla króla Węgier jak i dla króla Polski. To właśnie Zawisza Czarny doprowadził do pokoju między królem Polski Władysławem Jagiełłą, a Zygmuntem Luksemburskim królem Węgier.
W tamtych czasach starostwo spiskie było na Węgrzech. Dzisiaj w tym miejscu jest Słowacja. Jakbyście z Nowego Sącza pojechali na południe na Słowację to znajdziecie tam wiele miast, których nazwa zaczyna się od “Spiska”, np. Spisska Bela, Spisska Nova Ves czy Spisske Vlachy. Wszystko to jest niedaleko miasta Poprad czy Parku Narodowego Słowacki Raj.
Zygmunt Luksemburski pożyczył pieniądze od Jagiełły, a w zamian dał miasta spiskie. Starostą spiskim został właśnie Zawisza Czarny. Te miasta spiskie znajdowały się na Węgrzech, dzisiaj jest to Słowacja. Tymi miastami rządził Zawisza. Był to kawałek Polski, ale taki dziwny kawałek. A dlaczego Polska dostała kilka miast na Węgrzech?
Przenieśmy się teraz trochę w czasie do potopu szwedzkiego. W roku 1655 Szwedzi zalali swoim wojskiem praktycznie całą Polskę. Król Polski Jan Kazimierz Waza uciekł. Nowy Sącz jest na samym dole Polski, a Szwedzi doszli aż tam. Do dzisiaj w Nowym Sączu znajduje się kapliczka szwedzka. Dlaczego tak ją nazwano?
Przy tej kapliczce szwedzkiej pochowano żołnierzy szwedzkich, którzy zostali pokonani w Nowym Sączu. Było to jedno z pierwszych miast, które wygoniło Szwedów. Król Jan Kazimierz wrócił do Polski i wydał “Podziękowanie dla ludności Nowego Sącza”.
Istnieje legenda o miłości pewnej nowosądeczanki i żołnierza szwedzkiego. Dziewczyna ta i ten żołnierz zakochali się w sobie. Gdy Szwedzi planowali zaatakować Polaków ten żołnierz ostrzegł swoją ukochaną. A ona powiadomiła polskich żołnierzy. Dzięki temu oni wygrali. Zginęli wszyscy Szwedzi, także ukochany tej dziewczyny. Według tej legendy smutna dziewczyna odeszła błąkać się po świecie. Czy tak rzeczywiście było? Nie wiemy, to legenda.
Znowu przenieśmy się w czasie do zaborów. Jak pewnie wiecie, Polska została rozebrana na częsci podczas trzech zaborów. Jednak Nowy Sącz oraz te miasta spiskie zostały włączone do Austrii jeszcze wcześniej. Jeszcze przed pierwszym rozbiorem. Nastąpiły 123 lata gdy nie było Polski.
Mieszkańcy Nowego Sącza jako pierwsi zaczęli walczyć ze Szwedami. Nie zapomnieli też o walce o niepodległości Polski. Nie mamy oczywiście czasu mówić o nich wszystkich, więc wspomnimy tylko o jednym nowosądeczaninie. Był nim Bronisław Piernacki.
Piernacki walczył razem z Piłsudskim w legionach, później już w niepodległej Polsce został ministrem spraw wewnętrznych. Był jednak na niego zamach i zginął. Zrobiono mu wielką procesję w Warszawie, ale potem zawieziono jego ciało do Nowego Sącza, gdzie został pochowany.
Sam Piłsudski także przebywał w Nowym Sączu. Gdy Piłsudski wyruszył wraz z legionami w 1914 roku między innym przechodził przez Nowy Sącz.
Dziękuję wam za wysłuchanie. Dziękuje też oczywiście Kubie, który pochodzi z Nowego Sącza za pomoc w nagraniu tego odcinka.
90 - gen Maczek cz. 2
2021-01-01 19:23:44
W odcinku 88 zakończyliśmy na działaniach 10 Brygady Kawalerii we wrześniu 1939 roku. Maczek i jego żołnierze walczyli dzielnie, aż do otrzymania rozkazu wycofania się na Węgry. Podczas wycofywania się 10 Brygada Maczek odnalazł swoją żonę z dwójką małych dzieci. Razem wyjechali na Węgry. Polska miała układ z Francją. Tak więc polscy żołnierze opuszczali terytorium Polski, ale wcale nie zamierzali poprzestać walczyć. Chcieli się wszyscy dostać do Francji i z drugiej strony uderzyć na Hitlera. W 1939 roku Francja miała największą armię na świecie. Mieli oni też bardzo dobry sprzęt, np. świetne czołgi. Po wycofaniu się z Polski do Francji przybyło wielu polskich żołnierzy. We Francji Brygada zaczęła się zmieniać w dywizję. Brygada to około 4-5 tysięcy żołnierzy, a dywizja może mieć aż 15 tysięcy. Tak więc dywizja jest gdzieś trzy razy większa od brygady. Francuzi byli sojusznikami Polski. Gdy Hitler zaatakował Polskę w 1939 roku. Francuzi powinni zaatakować Hitlera z drugiej strony. Niestety tego nie zrobili. Teraz gdy w 1940 roku polscy żołnierze przybyli przybyli do Francji. Mieli dostać broń i czołgi. Ale Francuzi dawali sprzęt Polakom bardzo wolno. Uważali, że jeżeli Polacy przegrali w 1939 roku oznacza to, że są słabymi żołnierzami. Jak mówiliśmy w odcinku 88 - 10 Brygada Kawalerii Maczka nie została rozbita w 1939 roku. Brygada szykowała się do kontrataku na Niemców z okolic Lwowa. Wtedy na Polskę z drugiej strony napadli Rosjanie, a Maczek dostał rozkaz wycofania się na Węgry. Rok później we Francji to właśnie generał Maczek miał najwięcej doświadczenia jak walczyć z Niemcami. Francuzi uważali jednak, że mają największą armię na świecie oraz najlepsze czołgi i że bez problemów pokonają Niemców. Czy tak się stało? Niemcy zaatakowali Francję 10 maja 1940 roku czyli 8 miesięcy po ataku na Polskę we wrześniu 1939 roku. Niemcy zaatakowali 10 maja 1940 roku, a już 21 maja przecięli Francję na pół. Tak więc w 11 dni Francja była już prawie pokonana. Na północy w okrążeniu znalazły się wojska angielskie, które też pomagały Francuzom. Anglicy jednak stwierdzili, że Francji nie da się już pomóc i zaczęli uciekać z Dunkierki. Z kolei na południu Francuzi sobie przypomnieli, że mają także polskich żołnierzy, w tym generała Maczka. Gdy Polacy przybyli do Francji w marcu 1940 roku dostali parę starych czołgów. Teraz w połowie maja 1940 roku jechały czołgi, wozy pancerne i inne pojazdy jeden za drugim. Francuzi chcieli aby Polacy od razu byli gotowi do walki. Nie można od razu wysłać żołnierzy ze sprzętem, którego nie znają. Francuzi chcieli jednak aby Polacy poszli walczyć albo oddali sprzęt. W tej sytuacji generał Maczek sam wybrał mały oddział, który pierwszy dostał czołgi i sam nim dowodził. Ten oddział nazwano 10 brygadą kawalerii pancernej. Generał Maczek uderzył na Niemców, którzy nie spodziewali się takiego ataku. Niestety za Polakami nie poszły oddziały Francuskie. Wkrótce w czołgach skończyło się paliwo i polscy żołnierze musieli pieszo przebijać się na południe w kierunku Marsylii. Powtórzyła się sytuacja z września 1939 roku. Wtedy polskie oddziały przeszły na Węgry, które były sojusznikiem Polski. W międzyczasie jednak Węgrzy stali się sojusznikiem Hitlera i aresztowali Polaków, którzy musieli uciekać. Teraz Polacy byli sojusznikami Francji. Ale Francuzi się poddali i zostali sojusznikiem Hitlera. Polacy musieli uciekać z Francji z fałszywymi dokumentami tak jak wcześniej uciekali z Węgier. Generał Maczek i jego żołnierze dostali się do francuskiego portowego miasta Marsylii. Tam Polacy sobie załatwiali fałszywe dokumenty i przekradali się do Hiszpanii. Wszystkim żołnierzom udało się załatwić fałszywe paszporoty. Wszystkim poza generałem Maczkiem. Niemcy chcieli go aresztować i dlatego Francuzi go pilnowali. Generał przebrał się więc z Araba i popłynął do Casablanki w Maroku. W Wielkiej Brytanii generał Maczek został dowódcą 10 brygady kawalerii. Gdy przybyło więcej żołnierzy brygada przekształciła się w 1 dywizję pancerną. We Francji polscy pancerniacy musieli włączyć się do walki niemal bez przygotowania. Za to w Anglii mieli bardzo dużo czasu na zapoznanie się ze sprzętem oraz ćwiczenia. Generał Maczek przybył do Anglii w październiku 1940 roku. Cztery lata później siły alianckie wylądowały we Francji. Celem było pokonanie Niemców, którzy siedzieli we Francji od czterech lat. Jakie czołgi mieli Polacy, jakie Niemcy? Polacy dostali czołgi amerykańskie - Shermany oraz brytyjskie Cromwelle. Niestety te czołgi okazały się o wiele słabsze od czołgów niemieckich. Polacy w Shermanach czy Cromwellach musieli podjechać na odległość 0,5 kilometra aby zniszczyć niemieckiego Tygrysa albo Panterę. Za to niemieckie czołgi mogły strzelać już z odległości 2 km. Oznaczało to, że zasięg skutecznego ognia niemieckie czołgi miały 4 razy większe. Mimo tego Polacy od wylądowania w Normandii w pobliżu miasta Caen gonili Niemców. Zaraz na początku rozegrała się bitwa pod Falaise. Wojska alianckie czyli Amerykanie, Brytyjczycy, Kanadyjczycy oraz Wolni Francuzi zaczęli okrążać niemieckie armie pancerne. Gdyby udało się je zniszczyć Niemcy nie mieliby nikogo do obrony i łatwo poszłoby wyzwolenie reszty Francji. Niemcy znaleźli się w okrążeniu, które przypominało worek. Był on jednak jeszcze otwarty i właśnie Polacy mieli zamknąć to okrążenie, zamknąć ten worek, w którym znaleźli się Niemcy. Inni dowódcy mówili, że to okrążenie bardziej przypomina butelkę, a Polacy są korkiem, który atakują Niemcy. Polacy zamknęli okrążenie w okolicach wzgórza, które nazwali maczugą. Dzięki tej operacji większość niemieckich sił w Normandii zostało pokonanych. Ale dlaczego alianci potrzebowali Polaków do zamknięcia okrążenia? Angielski generał Montgomery pokłócił się z amerykańskim generałem Pattonem. Gdy ci generałowie się kłócili Niemcy przez 10 dni uciekali z tego okrążenia. Uciekali, aż Polacy zamknęli to okrążenie albo jak mówią niektórzy stali się korkiem w butelce. Po pokonaniu Niemców w Normandii w bitwie pod Falaise Polacy ruszyli w kierunku Holandii i Belgii, a później także Niemiec. Do dzisiaj w miastach Belgii można znaleźć wiele pomników poświęconych 1 Dywizji Pancernej. W tej dywizji służył także brat mojego dziadka. Był mechanikiem. Gdy jakiś czołg się zepsuł, albo został trafiony to ten mój wujek musiał jechać w to miejsce i mimo ostrzału reperować taki czołg, aby mógł dalej walczyć. Gdy Maczkowcy wyzwalali Belgię ten mój wujek poznał tam Flamandkę, z którą się później ożenił. W Belgii mówi się kilkoma językami między innymi językiem flamandzkim. Gdy już Polacy wyzwolili Belgię i Holandię ruszyli na Niemcy. Zostali skierowani do walki o bardzo ważny port - bazę morską w Wilhelmshaven. Były to ostatnie tak ciężkie walki. Odbyły się one w maju 1945 roku. W tym samym miesiącu Niemcy się poddali i zakończyła się wojna w Europie. Generał Maczek został awansowany do stopnia generała dywizji. Jednak zanim skon zdarzyło się coś niezwykłego. W sierpniu 1944 roku wybuchło powstanie warszawskie. Gdy upadło walczących żołnierzy przewieziono do obozów jenieckich. Do obozu w Oberlangen przewieziono kobiety, które walczyły podczas tego powstania warszawskiego. Czekały one na oddziały alianckie i zastanawiały się, czy będą wyzwolone przez Anglików czy może Amerykanów. Bardzo się zdziwiły gdy żołnierze, którzy przybyli je wyzwolić mówili po polsku. To byli żołnierze generała Maczka. Przy 1 Dywizji Pancernej było wielu Polaków. Np. ponad 1700 kobiet-żołnierzy z powstania warszawskiego przebywało przy dywizji. Ale było także wielu Polaków z innych obozów. Wtedy alianci postanowili stworzyć polską strefę okupacyjną w Niemczech. Polacy dostali miasto Haren oraz jego okolice. Polacy mieszkali tam od 1945 do 48 roku. W tamtym okresie zmieniono nazwę na Maczków. Były tam polskie szkoły. Wydawano polskie gazety. W Maczkowie odbyło się prawie 300 (289) ślubów oraz urodziło się prawie 500 (497) dzieci. Po II wojnie światowej w Polsce rządzili komuniści. Zabrali oni generałowi Maczkowi polskie obywatelstwo. W Anglii władzę stracił wtedy Churchill i jego partia, a zaczęła rządzić partia pracy, która współpracowała z krajami komunistycznymi takimi jak Rosja czy Polska. Żołnierze alianccy walczący razem z armią brytyjską dostawali pensję. Jednak brytyjski rząd odmówił tego generałowi Maczkowi. Nie zapomnieli jednak o nim Belgowie i Holendrzy. Generał Maczek dostał honorowe obywatelstwo miasta Breda. Gdy burmistrz tego miast dowiedział się o problemach finansowych generała napisał list do rządu holenderskiego, który postanowił płacić Stanisławowi Maczkowi pensję generalską. Rok temu w 2019 roku gdy mijała 75 rocznica wyzwolenia Bredy zmieniono tam nazwę stadionu na “Stanisław Maczek Stadion”. Generał Maczek zmarł w 1994 roku mając 102 lata. Zgodnie z jego życzeniem pochowano go na cmentarzu polskich żołnierzy w Bredzie w Holandii. W Bredzie znajduje się muzeum generała Maczka, w którym można w trzech językach (po holendersku, angielsku i polsku) posłuchać o wyzwoleniu Bredy.
W odcinku 88 zakończyliśmy na działaniach 10 Brygady Kawalerii we wrześniu 1939 roku. Maczek i jego żołnierze walczyli dzielnie, aż do otrzymania rozkazu wycofania się na Węgry. Podczas wycofywania się 10 Brygada Maczek odnalazł swoją żonę z dwójką małych dzieci. Razem wyjechali na Węgry. Polska miała układ z Francją. Tak więc polscy żołnierze opuszczali terytorium Polski, ale wcale nie zamierzali poprzestać walczyć. Chcieli się wszyscy dostać do Francji i z drugiej strony uderzyć na Hitlera. W 1939 roku Francja miała największą armię na świecie. Mieli oni też bardzo dobry sprzęt, np. świetne czołgi.
Po wycofaniu się z Polski do Francji przybyło wielu polskich żołnierzy. We Francji Brygada zaczęła się zmieniać w dywizję. Brygada to około 4-5 tysięcy żołnierzy, a dywizja może mieć aż 15 tysięcy. Tak więc dywizja jest gdzieś trzy razy większa od brygady.
Francuzi byli sojusznikami Polski. Gdy Hitler zaatakował Polskę w 1939 roku. Francuzi powinni zaatakować Hitlera z drugiej strony. Niestety tego nie zrobili. Teraz gdy w 1940 roku polscy żołnierze przybyli przybyli do Francji. Mieli dostać broń i czołgi. Ale Francuzi dawali sprzęt Polakom bardzo wolno. Uważali, że jeżeli Polacy przegrali w 1939 roku oznacza to, że są słabymi żołnierzami.
Jak mówiliśmy w odcinku 88 - 10 Brygada Kawalerii Maczka nie została rozbita w 1939 roku. Brygada szykowała się do kontrataku na Niemców z okolic Lwowa. Wtedy na Polskę z drugiej strony napadli Rosjanie, a Maczek dostał rozkaz wycofania się na Węgry. Rok później we Francji to właśnie generał Maczek miał najwięcej doświadczenia jak walczyć z Niemcami. Francuzi uważali jednak, że mają największą armię na świecie oraz najlepsze czołgi i że bez problemów pokonają Niemców. Czy tak się stało?
Niemcy zaatakowali Francję 10 maja 1940 roku czyli 8 miesięcy po ataku na Polskę we wrześniu 1939 roku. Niemcy zaatakowali 10 maja 1940 roku, a już 21 maja przecięli Francję na pół. Tak więc w 11 dni Francja była już prawie pokonana. Na północy w okrążeniu znalazły się wojska angielskie, które też pomagały Francuzom. Anglicy jednak stwierdzili, że Francji nie da się już pomóc i zaczęli uciekać z Dunkierki. Z kolei na południu Francuzi sobie przypomnieli, że mają także polskich żołnierzy, w tym generała Maczka.
Gdy Polacy przybyli do Francji w marcu 1940 roku dostali parę starych czołgów. Teraz w połowie maja 1940 roku jechały czołgi, wozy pancerne i inne pojazdy jeden za drugim. Francuzi chcieli aby Polacy od razu byli gotowi do walki. Nie można od razu wysłać żołnierzy ze sprzętem, którego nie znają. Francuzi chcieli jednak aby Polacy poszli walczyć albo oddali sprzęt. W tej sytuacji generał Maczek sam wybrał mały oddział, który pierwszy dostał czołgi i sam nim dowodził. Ten oddział nazwano 10 brygadą kawalerii pancernej. Generał Maczek uderzył na Niemców, którzy nie spodziewali się takiego ataku. Niestety za Polakami nie poszły oddziały Francuskie. Wkrótce w czołgach skończyło się paliwo i polscy żołnierze musieli pieszo przebijać się na południe w kierunku Marsylii.
Powtórzyła się sytuacja z września 1939 roku. Wtedy polskie oddziały przeszły na Węgry, które były sojusznikiem Polski. W międzyczasie jednak Węgrzy stali się sojusznikiem Hitlera i aresztowali Polaków, którzy musieli uciekać. Teraz Polacy byli sojusznikami Francji. Ale Francuzi się poddali i zostali sojusznikiem Hitlera. Polacy musieli uciekać z Francji z fałszywymi dokumentami tak jak wcześniej uciekali z Węgier. Generał Maczek i jego żołnierze dostali się do francuskiego portowego miasta Marsylii. Tam Polacy sobie załatwiali fałszywe dokumenty i przekradali się do Hiszpanii. Wszystkim żołnierzom udało się załatwić fałszywe paszporoty. Wszystkim poza generałem Maczkiem. Niemcy chcieli go aresztować i dlatego Francuzi go pilnowali. Generał przebrał się więc z Araba i popłynął do Casablanki w Maroku.
W Wielkiej Brytanii generał Maczek został dowódcą 10 brygady kawalerii. Gdy przybyło więcej żołnierzy brygada przekształciła się w 1 dywizję pancerną. We Francji polscy pancerniacy musieli włączyć się do walki niemal bez przygotowania. Za to w Anglii mieli bardzo dużo czasu na zapoznanie się ze sprzętem oraz ćwiczenia. Generał Maczek przybył do Anglii w październiku 1940 roku. Cztery lata później siły alianckie wylądowały we Francji. Celem było pokonanie Niemców, którzy siedzieli we Francji od czterech lat. Jakie czołgi mieli Polacy, jakie Niemcy?
Polacy dostali czołgi amerykańskie - Shermany oraz brytyjskie Cromwelle. Niestety te czołgi okazały się o wiele słabsze od czołgów niemieckich. Polacy w Shermanach czy Cromwellach musieli podjechać na odległość 0,5 kilometra aby zniszczyć niemieckiego Tygrysa albo Panterę. Za to niemieckie czołgi mogły strzelać już z odległości 2 km. Oznaczało to, że zasięg skutecznego ognia niemieckie czołgi miały 4 razy większe. Mimo tego Polacy od wylądowania w Normandii w pobliżu miasta Caen gonili Niemców. Zaraz na początku rozegrała się bitwa pod Falaise.
Wojska alianckie czyli Amerykanie, Brytyjczycy, Kanadyjczycy oraz Wolni Francuzi zaczęli okrążać niemieckie armie pancerne. Gdyby udało się je zniszczyć Niemcy nie mieliby nikogo do obrony i łatwo poszłoby wyzwolenie reszty Francji. Niemcy znaleźli się w okrążeniu, które przypominało worek. Był on jednak jeszcze otwarty i właśnie Polacy mieli zamknąć to okrążenie, zamknąć ten worek, w którym znaleźli się Niemcy. Inni dowódcy mówili, że to okrążenie bardziej przypomina butelkę, a Polacy są korkiem, który atakują Niemcy.
Polacy zamknęli okrążenie w okolicach wzgórza, które nazwali maczugą. Dzięki tej operacji większość niemieckich sił w Normandii zostało pokonanych. Ale dlaczego alianci potrzebowali Polaków do zamknięcia okrążenia? Angielski generał Montgomery pokłócił się z amerykańskim generałem Pattonem. Gdy ci generałowie się kłócili Niemcy przez 10 dni uciekali z tego okrążenia. Uciekali, aż Polacy zamknęli to okrążenie albo jak mówią niektórzy stali się korkiem w butelce.
Po pokonaniu Niemców w Normandii w bitwie pod Falaise Polacy ruszyli w kierunku Holandii i Belgii, a później także Niemiec. Do dzisiaj w miastach Belgii można znaleźć wiele pomników poświęconych 1 Dywizji Pancernej. W tej dywizji służył także brat mojego dziadka. Był mechanikiem. Gdy jakiś czołg się zepsuł, albo został trafiony to ten mój wujek musiał jechać w to miejsce i mimo ostrzału reperować taki czołg, aby mógł dalej walczyć. Gdy Maczkowcy wyzwalali Belgię ten mój wujek poznał tam Flamandkę, z którą się później ożenił. W Belgii mówi się kilkoma językami między innymi językiem flamandzkim.
Gdy już Polacy wyzwolili Belgię i Holandię ruszyli na Niemcy. Zostali skierowani do walki o bardzo ważny port - bazę morską w Wilhelmshaven. Były to ostatnie tak ciężkie walki. Odbyły się one w maju 1945 roku. W tym samym miesiącu Niemcy się poddali i zakończyła się wojna w Europie. Generał Maczek został awansowany do stopnia generała dywizji. Jednak zanim skon zdarzyło się coś niezwykłego.
W sierpniu 1944 roku wybuchło powstanie warszawskie. Gdy upadło walczących żołnierzy przewieziono do obozów jenieckich. Do obozu w Oberlangen przewieziono kobiety, które walczyły podczas tego powstania warszawskiego. Czekały one na oddziały alianckie i zastanawiały się, czy będą wyzwolone przez Anglików czy może Amerykanów. Bardzo się zdziwiły gdy żołnierze, którzy przybyli je wyzwolić mówili po polsku. To byli żołnierze generała Maczka.
Przy 1 Dywizji Pancernej było wielu Polaków. Np. ponad 1700 kobiet-żołnierzy z powstania warszawskiego przebywało przy dywizji. Ale było także wielu Polaków z innych obozów. Wtedy alianci postanowili stworzyć polską strefę okupacyjną w Niemczech. Polacy dostali miasto Haren oraz jego okolice. Polacy mieszkali tam od 1945 do 48 roku. W tamtym okresie zmieniono nazwę na Maczków. Były tam polskie szkoły. Wydawano polskie gazety. W Maczkowie odbyło się prawie 300 (289) ślubów oraz urodziło się prawie 500 (497) dzieci.
Po II wojnie światowej w Polsce rządzili komuniści. Zabrali oni generałowi Maczkowi polskie obywatelstwo. W Anglii władzę stracił wtedy Churchill i jego partia, a zaczęła rządzić partia pracy, która współpracowała z krajami komunistycznymi takimi jak Rosja czy Polska. Żołnierze alianccy walczący razem z armią brytyjską dostawali pensję. Jednak brytyjski rząd odmówił tego generałowi Maczkowi. Nie zapomnieli jednak o nim Belgowie i Holendrzy. Generał Maczek dostał honorowe obywatelstwo miasta Breda. Gdy burmistrz tego miast dowiedział się o problemach finansowych generała napisał list do rządu holenderskiego, który postanowił płacić Stanisławowi Maczkowi pensję generalską. Rok temu w 2019 roku gdy mijała 75 rocznica wyzwolenia Bredy zmieniono tam nazwę stadionu na “Stanisław Maczek Stadion”.
Generał Maczek zmarł w 1994 roku mając 102 lata. Zgodnie z jego życzeniem pochowano go na cmentarzu polskich żołnierzy w Bredzie w Holandii. W Bredzie znajduje się muzeum generała Maczka, w którym można w trzech językach (po holendersku, angielsku i polsku) posłuchać o wyzwoleniu Bredy.
Po wycofaniu się z Polski do Francji przybyło wielu polskich żołnierzy. We Francji Brygada zaczęła się zmieniać w dywizję. Brygada to około 4-5 tysięcy żołnierzy, a dywizja może mieć aż 15 tysięcy. Tak więc dywizja jest gdzieś trzy razy większa od brygady.
Francuzi byli sojusznikami Polski. Gdy Hitler zaatakował Polskę w 1939 roku. Francuzi powinni zaatakować Hitlera z drugiej strony. Niestety tego nie zrobili. Teraz gdy w 1940 roku polscy żołnierze przybyli przybyli do Francji. Mieli dostać broń i czołgi. Ale Francuzi dawali sprzęt Polakom bardzo wolno. Uważali, że jeżeli Polacy przegrali w 1939 roku oznacza to, że są słabymi żołnierzami.
Jak mówiliśmy w odcinku 88 - 10 Brygada Kawalerii Maczka nie została rozbita w 1939 roku. Brygada szykowała się do kontrataku na Niemców z okolic Lwowa. Wtedy na Polskę z drugiej strony napadli Rosjanie, a Maczek dostał rozkaz wycofania się na Węgry. Rok później we Francji to właśnie generał Maczek miał najwięcej doświadczenia jak walczyć z Niemcami. Francuzi uważali jednak, że mają największą armię na świecie oraz najlepsze czołgi i że bez problemów pokonają Niemców. Czy tak się stało?
Niemcy zaatakowali Francję 10 maja 1940 roku czyli 8 miesięcy po ataku na Polskę we wrześniu 1939 roku. Niemcy zaatakowali 10 maja 1940 roku, a już 21 maja przecięli Francję na pół. Tak więc w 11 dni Francja była już prawie pokonana. Na północy w okrążeniu znalazły się wojska angielskie, które też pomagały Francuzom. Anglicy jednak stwierdzili, że Francji nie da się już pomóc i zaczęli uciekać z Dunkierki. Z kolei na południu Francuzi sobie przypomnieli, że mają także polskich żołnierzy, w tym generała Maczka.
Gdy Polacy przybyli do Francji w marcu 1940 roku dostali parę starych czołgów. Teraz w połowie maja 1940 roku jechały czołgi, wozy pancerne i inne pojazdy jeden za drugim. Francuzi chcieli aby Polacy od razu byli gotowi do walki. Nie można od razu wysłać żołnierzy ze sprzętem, którego nie znają. Francuzi chcieli jednak aby Polacy poszli walczyć albo oddali sprzęt. W tej sytuacji generał Maczek sam wybrał mały oddział, który pierwszy dostał czołgi i sam nim dowodził. Ten oddział nazwano 10 brygadą kawalerii pancernej. Generał Maczek uderzył na Niemców, którzy nie spodziewali się takiego ataku. Niestety za Polakami nie poszły oddziały Francuskie. Wkrótce w czołgach skończyło się paliwo i polscy żołnierze musieli pieszo przebijać się na południe w kierunku Marsylii.
Powtórzyła się sytuacja z września 1939 roku. Wtedy polskie oddziały przeszły na Węgry, które były sojusznikiem Polski. W międzyczasie jednak Węgrzy stali się sojusznikiem Hitlera i aresztowali Polaków, którzy musieli uciekać. Teraz Polacy byli sojusznikami Francji. Ale Francuzi się poddali i zostali sojusznikiem Hitlera. Polacy musieli uciekać z Francji z fałszywymi dokumentami tak jak wcześniej uciekali z Węgier. Generał Maczek i jego żołnierze dostali się do francuskiego portowego miasta Marsylii. Tam Polacy sobie załatwiali fałszywe dokumenty i przekradali się do Hiszpanii. Wszystkim żołnierzom udało się załatwić fałszywe paszporoty. Wszystkim poza generałem Maczkiem. Niemcy chcieli go aresztować i dlatego Francuzi go pilnowali. Generał przebrał się więc z Araba i popłynął do Casablanki w Maroku.
W Wielkiej Brytanii generał Maczek został dowódcą 10 brygady kawalerii. Gdy przybyło więcej żołnierzy brygada przekształciła się w 1 dywizję pancerną. We Francji polscy pancerniacy musieli włączyć się do walki niemal bez przygotowania. Za to w Anglii mieli bardzo dużo czasu na zapoznanie się ze sprzętem oraz ćwiczenia. Generał Maczek przybył do Anglii w październiku 1940 roku. Cztery lata później siły alianckie wylądowały we Francji. Celem było pokonanie Niemców, którzy siedzieli we Francji od czterech lat. Jakie czołgi mieli Polacy, jakie Niemcy?
Polacy dostali czołgi amerykańskie - Shermany oraz brytyjskie Cromwelle. Niestety te czołgi okazały się o wiele słabsze od czołgów niemieckich. Polacy w Shermanach czy Cromwellach musieli podjechać na odległość 0,5 kilometra aby zniszczyć niemieckiego Tygrysa albo Panterę. Za to niemieckie czołgi mogły strzelać już z odległości 2 km. Oznaczało to, że zasięg skutecznego ognia niemieckie czołgi miały 4 razy większe. Mimo tego Polacy od wylądowania w Normandii w pobliżu miasta Caen gonili Niemców. Zaraz na początku rozegrała się bitwa pod Falaise.
Wojska alianckie czyli Amerykanie, Brytyjczycy, Kanadyjczycy oraz Wolni Francuzi zaczęli okrążać niemieckie armie pancerne. Gdyby udało się je zniszczyć Niemcy nie mieliby nikogo do obrony i łatwo poszłoby wyzwolenie reszty Francji. Niemcy znaleźli się w okrążeniu, które przypominało worek. Był on jednak jeszcze otwarty i właśnie Polacy mieli zamknąć to okrążenie, zamknąć ten worek, w którym znaleźli się Niemcy. Inni dowódcy mówili, że to okrążenie bardziej przypomina butelkę, a Polacy są korkiem, który atakują Niemcy.
Polacy zamknęli okrążenie w okolicach wzgórza, które nazwali maczugą. Dzięki tej operacji większość niemieckich sił w Normandii zostało pokonanych. Ale dlaczego alianci potrzebowali Polaków do zamknięcia okrążenia? Angielski generał Montgomery pokłócił się z amerykańskim generałem Pattonem. Gdy ci generałowie się kłócili Niemcy przez 10 dni uciekali z tego okrążenia. Uciekali, aż Polacy zamknęli to okrążenie albo jak mówią niektórzy stali się korkiem w butelce.
Po pokonaniu Niemców w Normandii w bitwie pod Falaise Polacy ruszyli w kierunku Holandii i Belgii, a później także Niemiec. Do dzisiaj w miastach Belgii można znaleźć wiele pomników poświęconych 1 Dywizji Pancernej. W tej dywizji służył także brat mojego dziadka. Był mechanikiem. Gdy jakiś czołg się zepsuł, albo został trafiony to ten mój wujek musiał jechać w to miejsce i mimo ostrzału reperować taki czołg, aby mógł dalej walczyć. Gdy Maczkowcy wyzwalali Belgię ten mój wujek poznał tam Flamandkę, z którą się później ożenił. W Belgii mówi się kilkoma językami między innymi językiem flamandzkim.
Gdy już Polacy wyzwolili Belgię i Holandię ruszyli na Niemcy. Zostali skierowani do walki o bardzo ważny port - bazę morską w Wilhelmshaven. Były to ostatnie tak ciężkie walki. Odbyły się one w maju 1945 roku. W tym samym miesiącu Niemcy się poddali i zakończyła się wojna w Europie. Generał Maczek został awansowany do stopnia generała dywizji. Jednak zanim skon zdarzyło się coś niezwykłego.
W sierpniu 1944 roku wybuchło powstanie warszawskie. Gdy upadło walczących żołnierzy przewieziono do obozów jenieckich. Do obozu w Oberlangen przewieziono kobiety, które walczyły podczas tego powstania warszawskiego. Czekały one na oddziały alianckie i zastanawiały się, czy będą wyzwolone przez Anglików czy może Amerykanów. Bardzo się zdziwiły gdy żołnierze, którzy przybyli je wyzwolić mówili po polsku. To byli żołnierze generała Maczka.
Przy 1 Dywizji Pancernej było wielu Polaków. Np. ponad 1700 kobiet-żołnierzy z powstania warszawskiego przebywało przy dywizji. Ale było także wielu Polaków z innych obozów. Wtedy alianci postanowili stworzyć polską strefę okupacyjną w Niemczech. Polacy dostali miasto Haren oraz jego okolice. Polacy mieszkali tam od 1945 do 48 roku. W tamtym okresie zmieniono nazwę na Maczków. Były tam polskie szkoły. Wydawano polskie gazety. W Maczkowie odbyło się prawie 300 (289) ślubów oraz urodziło się prawie 500 (497) dzieci.
Po II wojnie światowej w Polsce rządzili komuniści. Zabrali oni generałowi Maczkowi polskie obywatelstwo. W Anglii władzę stracił wtedy Churchill i jego partia, a zaczęła rządzić partia pracy, która współpracowała z krajami komunistycznymi takimi jak Rosja czy Polska. Żołnierze alianccy walczący razem z armią brytyjską dostawali pensję. Jednak brytyjski rząd odmówił tego generałowi Maczkowi. Nie zapomnieli jednak o nim Belgowie i Holendrzy. Generał Maczek dostał honorowe obywatelstwo miasta Breda. Gdy burmistrz tego miast dowiedział się o problemach finansowych generała napisał list do rządu holenderskiego, który postanowił płacić Stanisławowi Maczkowi pensję generalską. Rok temu w 2019 roku gdy mijała 75 rocznica wyzwolenia Bredy zmieniono tam nazwę stadionu na “Stanisław Maczek Stadion”.
Generał Maczek zmarł w 1994 roku mając 102 lata. Zgodnie z jego życzeniem pochowano go na cmentarzu polskich żołnierzy w Bredzie w Holandii. W Bredzie znajduje się muzeum generała Maczka, w którym można w trzech językach (po holendersku, angielsku i polsku) posłuchać o wyzwoleniu Bredy.
89 - gen. Krzyżanowski
2020-12-05 19:22:19
Dzisiaj będziemy mówić o wojnie secesyjnej czyli o wojnie domowej w Stanach Zjednoczonych. Historia USA jest dość krótka. Ten kraj powstał mniej więcej wtedy gdy Polska znalazła się pod zaborami. Tacy polscy żołnierze jak Kościuszko czy Pułaski walczyli w wojnie o niepodległość USA. To się działo w 18 wieku. Stany zjednoczone ogłosiły niepodległość w 1776 roku. Pierwszy rozbiór Polski to 1772. Minęło prawie sto lat i w 1861 wybuchła wojna secesyjna. W wojnie o niepodległość USA brali udział Kościuszko i Pułaski, a w tej wojnie, która wybuchła prawie 100 lat później brał udział inny sławny Polak - Włodzimierz Krzyżanowski. Krzyżanowski urodził się w 1824 roku podczas zaborów. Urodził się w Wielkopolsce czyli w zaborze pruskim. Czy rodzina Krzyżanowskiego poddała się i zgodziła na to, że już nie ma Polski? Polacy wciąż walczyli o niepodległość. Najpierw w 1815 razem z Napoleonem walczył ojciec Włodzimierza. Później gdy wybuchło powstanie listopadowe w 1830 walczył jego brat. Sam Włodzimierz walczył podczas powstania wielkopolskiego w 1846 roku. Prawie co 15 lat. Niestety każda z tych walk zakończyła się niepowodzeniem. Upadło też powstanie wielkopolskie w 1846, w którym brał udział Krzyżanowski. Zaborcy chcieli ukarać Polaków, którzy wzięli udział w tym powstaniu. Co zrobił Krzyżanowski? Tak jak wcześniej Pułaski i inni walczyli w Polsce, ale po przegranej musieli uchodzić za granicę. Tak stało się również po tym powstaniu wielkopolskim z 1846 roku. Krzyżanowski i wielu innych Polaków wyjechało wtedy do USA. Być może nigdy wcześniej nie słyszeliście o Krzyżanowskim, ale pewnie słyszeliście o jego sławnym kuzynie. Kiedyś będziemy musieli także nagrać odcinek o Chopinie, najsłynniejszym polskim pianiście. Dzisiaj jednak skupimy się na jego kuzynie Włodzimierzu Krzyżanowskim. Co najpierw musiał zrobić Krzyżanowski po przybyciu do USA? Później został inżynierem i budował kolej. Poznał wtedy generała Burnett oraz jego córkę Caroline, z którą się później ożenił. Przenieśli się razem do Waszyngtonu, gdzie Krzyżanowski założył własną firmę. Krzyżanowski zainteresował się polityką. W USA były wtedy dwie wielkie partie, które istnieją do dzisiaj. Wstąpił też do partii republikańskiej. W 1860 roku wspierał Abrahama Lincolna, który chciał zostać prezydentem. W 1860 roku w USA odbywała się walka wyborcza. Te dwie partie walczyły o to, aby ich człowiek dostał najwięcej głosów i został prezydentem. Niestety taka walka o głosy przerodziła się później w prawdziwą walkę. Dlaczego? Wybory w USA w 1860 roku wygrała partia republikańska i prezydentem w 1861 roku został Abraham Lincoln. Wszyscy wiedzieli, że ten prezydent nie lubi niewolnictwa. Głosowali na niego głównie ludzie z północy z partii republikańskiej, a przeciwko niemu głosowali ludzie z południa z partii demokratycznej. Gdy południe i demokraci przegrali postanowili odłączyć się od północy. Dlatego o tej wojnie często się mówi jako o wojnie północy z południem. Dlaczego doszło do wojny? Wygrał Lincoln, który nie lubił niewolnictwa, a więc stany, które przegrały postanowiły się odłączyć i założyły konfederację. Dlatego południe nazywa się także konfederacją. A północ chciała pozostać w unii dlatego ich nazywa się unionistami. Nie martwcie się jeżeli nie pamiętacie tego wszystkiego. Najważniejsze aby pamiętać, że północ chciała uwolnić niewolników, a południe nie. Co zrobił Krzyżanowski? Jak już mówiliśmy przed chwilą Krzyżanowski wspierał Lincolna i jego partię republikańską w walce wyborczej. Teraz postanowił też wesprzeć Lincolna w prawdziwej walce, którą zaczęli południowcy. Krzyżanowski nie służył wcześniej w amerykańskiej armii, tak więc dostał najniższy stopień czyli został szeregowcem w wojsku amerykańskim. Wtedy wydarzyło się jednak coś, co przyniosło mu później awans. Krzyżanowski namówił wielu Polaków. Być może swoich kolegów, z którymi walczył razem jeszcze w Polsce podczas powstania wielkopolskiego. Namówił ich aby wstępowali jak on do armii unii czyli północy. Stworzył oddział, który bardzo się przydał. Konfederaci zaatakowali stolicę USA czyli Waszyngton. Właśnie Krzyżanowski i jego oddział obronili Waszyngton. Ale jak się nazywał oddział Krzyżanowskiego? Oddział Krzyżanowskiego oficjalnie nazywał się: 58 Ochotniczy Pułk Piechoty Nowego Jorku, ale wszyscy mówili na niego Legion Polski. Ale czy byli w nim sami Polacy? W tym legionie byli Niemcy, Duńczycy, Rosjanie, Włosi i Francuzi, ale najwięcej żołnierzy było Polakami. Dlatego właśnie ten 58 Ochotniczy Pułk Piechoty Nowego Jorku nazywano Legionem Polskim. Oprócz tego tym pułkiem dowodził Polak - kapitan Krzyżanowski. Został awansowany z szeregowca od razu na kapitana, bo zorganizował ten oddział i obronił stolicę. Krzyżanowski brał udział w wielu bitwach w czasie wojny secesyjnej. Można by wymienić choćby bitwy pod Bull Run czy Fredericksburgiem. Ale jak długo trwała ta wojna i jaka bitwa była najważniejsza? Wojna secesyjna trwała przez 5 lat. Wybuchła w 1861 roku, a skończyła się w 1865 roku. Najważniejsza bitwa czyli bitwa pod Gettysburgiem rozegrała się w połowie wojny czyli w 1863 roku. Wojna secesyjna była wojną domową? Co to znaczy? Podczas wojny domowej nie walczy się z wrogiem z zewnątrz, ale z wrogiem we własnym kraju. Amerykanie walczyli tam z innymi Amerykanami. Często bywało tak, że jeden brat walczył po stronie północy, a drugi brat po stronie południa. W odcinku 54 mówiliśmy o Tadeuszu Kościuszce. Zbudował on w USA twierdzę West Point. Później ta twierdza została zmieniona w szkołę wojskową. Wszyscy dowódcy z wojny secesyjnej uczyli się kiedyś w tamtej szkole i bardzo dobrze się znali. Generałowie, którzy spotykali się na polu bitwy pamiętali się ze szkolnej ławki. Spróbujcie sobie wyobrazić, że kolega z którym teraz chodzicie do klasy (albo nawet siedzicie w jednej ławce) kiedyś mógłby być waszym wrogiem. Taka jest właśnie wojna domowa i tak było także podczas bitwy pod Gettysburgiem. W USA było dużo imigrantów, nie tylko z Polski, ale także np. z Irlandii. Tak więc podczas bitwy pod Gettysburgiem zdarzało się, że irlandzki oddział po stronie północy walczył z irlandzkim oddziałem po stronie południa. Czy Polacy też byli po obu stronach? W czasie bitwy pod Gettysburgiem Krzyżanowski bronił wzgórza, które po angielsku nazywa się Cemetery Hill. Było to najważniejsze miejsce na polu bitwy, a to z trzech powodów. Po pierwsze było to nagie wzgórze z którego widać było całą okolicę i można było na nim ustawić armaty, aby strzelać we wszystkich kierunkach. Po drugie ze wzgórza prowadziła droga do stolicy do Waszyngtonu. Oraz po trzecie inna droga ze wzgórza prowadziła do magazynów unii. Dzięki temu, że wzgórze zajęła unia czyli żołnierze z północy to mogli wszystko widzieć, strzelać z armat we wszystkich kierunkach. Bronili też dróg: jednej do stolicy, a drugiej do magazynów. Gdyby konfederaci czyli południe zdobyło tę górę to oni ostrzeliwaliby żołnierzy unii. Oni mogliby też pójść zająć stolicę czyli Waszyngton. Konfederaci na wzgórzu przeszkadzaliby też w transporcie jedzenia i amunicji z magazynów północy. Tego wzgórza broniło 17 tysięcy żołnierzy unii, między innymi Krzyżanowski i jego Polski Legion, ale atakowało ich 27 tysięcy żołnierzy południa. Pierwszego dnia konfederaci zdobyli nawet fragment wzgórza. Krzyżanowski został ranny, ale pomimo tego na drugi dzień odbił wzgórze i bronił go przez cały czas bitwy czyli przez 3 dni. To tylko jedna bitwa, w której brał udział Krzyżanowski i Polski Legion podczas 5 lat wojny secesyjnej. Niestety nie wszyscy docenili to co robił Krzyżanowski. Prezydent Lincoln docenił wysiłki Polaka i mianował go generałem, ale kongres tego nie przyjął. Krzyżanowski jednak poczekał i po wojnie awansował do stopnia generała brygady. Wojna secesyjna skończyła się zwycięstwem północy i prezydenta Lincolna po pięciu latach w 1865 roku. Lincoln nie czekał jednak do końca wojny z ogłoszeniem wolności dla niewolników na południu. Ogłosił to zaraz po wygranej bitwie pod Gettysburgiem czyli w połowie wojny, w 1863 roku. A co Krzyżanowski
Dzisiaj będziemy mówić o wojnie secesyjnej czyli o wojnie domowej w Stanach Zjednoczonych. Historia USA jest dość krótka. Ten kraj powstał mniej więcej wtedy gdy Polska znalazła się pod zaborami. Tacy polscy żołnierze jak Kościuszko czy Pułaski walczyli w wojnie o niepodległość USA. To się działo w 18 wieku. Stany zjednoczone ogłosiły niepodległość w 1776 roku. Pierwszy rozbiór Polski to 1772. Minęło prawie sto lat i w 1861 wybuchła wojna secesyjna. W wojnie o niepodległość USA brali udział Kościuszko i Pułaski, a w tej wojnie, która wybuchła prawie 100 lat później brał udział inny sławny Polak - Włodzimierz Krzyżanowski.
Krzyżanowski urodził się w 1824 roku podczas zaborów. Urodził się w Wielkopolsce czyli w zaborze pruskim. Czy rodzina Krzyżanowskiego poddała się i zgodziła na to, że już nie ma Polski?
Polacy wciąż walczyli o niepodległość. Najpierw w 1815 razem z Napoleonem walczył ojciec Włodzimierza. Później gdy wybuchło powstanie listopadowe w 1830 walczył jego brat. Sam Włodzimierz walczył podczas powstania wielkopolskiego w 1846 roku. Prawie co 15 lat. Niestety każda z tych walk zakończyła się niepowodzeniem. Upadło też powstanie wielkopolskie w 1846, w którym brał udział Krzyżanowski. Zaborcy chcieli ukarać Polaków, którzy wzięli udział w tym powstaniu. Co zrobił Krzyżanowski?
Tak jak wcześniej Pułaski i inni walczyli w Polsce, ale po przegranej musieli uchodzić za granicę. Tak stało się również po tym powstaniu wielkopolskim z 1846 roku. Krzyżanowski i wielu innych Polaków wyjechało wtedy do USA.
Być może nigdy wcześniej nie słyszeliście o Krzyżanowskim, ale pewnie słyszeliście o jego sławnym kuzynie. Kiedyś będziemy musieli także nagrać odcinek o Chopinie, najsłynniejszym polskim pianiście. Dzisiaj jednak skupimy się na jego kuzynie Włodzimierzu Krzyżanowskim. Co najpierw musiał zrobić Krzyżanowski po przybyciu do USA?
Później został inżynierem i budował kolej. Poznał wtedy generała Burnett oraz jego córkę Caroline, z którą się później ożenił. Przenieśli się razem do Waszyngtonu, gdzie Krzyżanowski założył własną firmę. Krzyżanowski zainteresował się polityką. W USA były wtedy dwie wielkie partie, które istnieją do dzisiaj. Wstąpił też do partii republikańskiej. W 1860 roku wspierał Abrahama Lincolna, który chciał zostać prezydentem.
W 1860 roku w USA odbywała się walka wyborcza. Te dwie partie walczyły o to, aby ich człowiek dostał najwięcej głosów i został prezydentem. Niestety taka walka o głosy przerodziła się później w prawdziwą walkę. Dlaczego? Wybory w USA w 1860 roku wygrała partia republikańska i prezydentem w 1861 roku został Abraham Lincoln. Wszyscy wiedzieli, że ten prezydent nie lubi niewolnictwa. Głosowali na niego głównie ludzie z północy z partii republikańskiej, a przeciwko niemu głosowali ludzie z południa z partii demokratycznej. Gdy południe i demokraci przegrali postanowili odłączyć się od północy. Dlatego o tej wojnie często się mówi jako o wojnie północy z południem.
Dlaczego doszło do wojny? Wygrał Lincoln, który nie lubił niewolnictwa, a więc stany, które przegrały postanowiły się odłączyć i założyły konfederację. Dlatego południe nazywa się także konfederacją. A północ chciała pozostać w unii dlatego ich nazywa się unionistami. Nie martwcie się jeżeli nie pamiętacie tego wszystkiego. Najważniejsze aby pamiętać, że północ chciała uwolnić niewolników, a południe nie. Co zrobił Krzyżanowski?
Jak już mówiliśmy przed chwilą Krzyżanowski wspierał Lincolna i jego partię republikańską w walce wyborczej. Teraz postanowił też wesprzeć Lincolna w prawdziwej walce, którą zaczęli południowcy. Krzyżanowski nie służył wcześniej w amerykańskiej armii, tak więc dostał najniższy stopień czyli został szeregowcem w wojsku amerykańskim. Wtedy wydarzyło się jednak coś, co przyniosło mu później awans.
Krzyżanowski namówił wielu Polaków. Być może swoich kolegów, z którymi walczył razem jeszcze w Polsce podczas powstania wielkopolskiego. Namówił ich aby wstępowali jak on do armii unii czyli północy. Stworzył oddział, który bardzo się przydał. Konfederaci zaatakowali stolicę USA czyli Waszyngton. Właśnie Krzyżanowski i jego oddział obronili Waszyngton.
Ale jak się nazywał oddział Krzyżanowskiego? Oddział Krzyżanowskiego oficjalnie nazywał się: 58 Ochotniczy Pułk Piechoty Nowego Jorku, ale wszyscy mówili na niego Legion Polski. Ale czy byli w nim sami Polacy?
W tym legionie byli Niemcy, Duńczycy, Rosjanie, Włosi i Francuzi, ale najwięcej żołnierzy było Polakami. Dlatego właśnie ten 58 Ochotniczy Pułk Piechoty Nowego Jorku nazywano Legionem Polskim. Oprócz tego tym pułkiem dowodził Polak - kapitan Krzyżanowski. Został awansowany z szeregowca od razu na kapitana, bo zorganizował ten oddział i obronił stolicę.
Krzyżanowski brał udział w wielu bitwach w czasie wojny secesyjnej. Można by wymienić choćby bitwy pod Bull Run czy Fredericksburgiem. Ale jak długo trwała ta wojna i jaka bitwa była najważniejsza?
Wojna secesyjna trwała przez 5 lat. Wybuchła w 1861 roku, a skończyła się w 1865 roku. Najważniejsza bitwa czyli bitwa pod Gettysburgiem rozegrała się w połowie wojny czyli w 1863 roku. Wojna secesyjna była wojną domową? Co to znaczy?
Podczas wojny domowej nie walczy się z wrogiem z zewnątrz, ale z wrogiem we własnym kraju. Amerykanie walczyli tam z innymi Amerykanami. Często bywało tak, że jeden brat walczył po stronie północy, a drugi brat po stronie południa. W odcinku 54 mówiliśmy o Tadeuszu Kościuszce. Zbudował on w USA twierdzę West Point. Później ta twierdza została zmieniona w szkołę wojskową. Wszyscy dowódcy z wojny secesyjnej uczyli się kiedyś w tamtej szkole i bardzo dobrze się znali. Generałowie, którzy spotykali się na polu bitwy pamiętali się ze szkolnej ławki. Spróbujcie sobie wyobrazić, że kolega z którym teraz chodzicie do klasy (albo nawet siedzicie w jednej ławce) kiedyś mógłby być waszym wrogiem. Taka jest właśnie wojna domowa i tak było także podczas bitwy pod Gettysburgiem.
W USA było dużo imigrantów, nie tylko z Polski, ale także np. z Irlandii. Tak więc podczas bitwy pod Gettysburgiem zdarzało się, że irlandzki oddział po stronie północy walczył z irlandzkim oddziałem po stronie południa. Czy Polacy też byli po obu stronach?
W czasie bitwy pod Gettysburgiem Krzyżanowski bronił wzgórza, które po angielsku nazywa się Cemetery Hill. Było to najważniejsze miejsce na polu bitwy, a to z trzech powodów. Po pierwsze było to nagie wzgórze z którego widać było całą okolicę i można było na nim ustawić armaty, aby strzelać we wszystkich kierunkach. Po drugie ze wzgórza prowadziła droga do stolicy do Waszyngtonu. Oraz po trzecie inna droga ze wzgórza prowadziła do magazynów unii. Dzięki temu, że wzgórze zajęła unia czyli żołnierze z północy to mogli wszystko widzieć, strzelać z armat we wszystkich kierunkach. Bronili też dróg: jednej do stolicy, a drugiej do magazynów. Gdyby konfederaci czyli południe zdobyło tę górę to oni ostrzeliwaliby żołnierzy unii. Oni mogliby też pójść zająć stolicę czyli Waszyngton. Konfederaci na wzgórzu przeszkadzaliby też w transporcie jedzenia i amunicji z magazynów północy. Tego wzgórza broniło 17 tysięcy żołnierzy unii, między innymi Krzyżanowski i jego Polski Legion, ale atakowało ich 27 tysięcy żołnierzy południa. Pierwszego dnia konfederaci zdobyli nawet fragment wzgórza. Krzyżanowski został ranny, ale pomimo tego na drugi dzień odbił wzgórze i bronił go przez cały czas bitwy czyli przez 3 dni.
To tylko jedna bitwa, w której brał udział Krzyżanowski i Polski Legion podczas 5 lat wojny secesyjnej. Niestety nie wszyscy docenili to co robił Krzyżanowski.
Prezydent Lincoln docenił wysiłki Polaka i mianował go generałem, ale kongres tego nie przyjął. Krzyżanowski jednak poczekał i po wojnie awansował do stopnia generała brygady.
Wojna secesyjna skończyła się zwycięstwem północy i prezydenta Lincolna po pięciu latach w 1865 roku. Lincoln nie czekał jednak do końca wojny z ogłoszeniem wolności dla niewolników na południu. Ogłosił to zaraz po wygranej bitwie pod Gettysburgiem czyli w połowie wojny, w 1863 roku.
A co Krzyżanowski
Krzyżanowski urodził się w 1824 roku podczas zaborów. Urodził się w Wielkopolsce czyli w zaborze pruskim. Czy rodzina Krzyżanowskiego poddała się i zgodziła na to, że już nie ma Polski?
Polacy wciąż walczyli o niepodległość. Najpierw w 1815 razem z Napoleonem walczył ojciec Włodzimierza. Później gdy wybuchło powstanie listopadowe w 1830 walczył jego brat. Sam Włodzimierz walczył podczas powstania wielkopolskiego w 1846 roku. Prawie co 15 lat. Niestety każda z tych walk zakończyła się niepowodzeniem. Upadło też powstanie wielkopolskie w 1846, w którym brał udział Krzyżanowski. Zaborcy chcieli ukarać Polaków, którzy wzięli udział w tym powstaniu. Co zrobił Krzyżanowski?
Tak jak wcześniej Pułaski i inni walczyli w Polsce, ale po przegranej musieli uchodzić za granicę. Tak stało się również po tym powstaniu wielkopolskim z 1846 roku. Krzyżanowski i wielu innych Polaków wyjechało wtedy do USA.
Być może nigdy wcześniej nie słyszeliście o Krzyżanowskim, ale pewnie słyszeliście o jego sławnym kuzynie. Kiedyś będziemy musieli także nagrać odcinek o Chopinie, najsłynniejszym polskim pianiście. Dzisiaj jednak skupimy się na jego kuzynie Włodzimierzu Krzyżanowskim. Co najpierw musiał zrobić Krzyżanowski po przybyciu do USA?
Później został inżynierem i budował kolej. Poznał wtedy generała Burnett oraz jego córkę Caroline, z którą się później ożenił. Przenieśli się razem do Waszyngtonu, gdzie Krzyżanowski założył własną firmę. Krzyżanowski zainteresował się polityką. W USA były wtedy dwie wielkie partie, które istnieją do dzisiaj. Wstąpił też do partii republikańskiej. W 1860 roku wspierał Abrahama Lincolna, który chciał zostać prezydentem.
W 1860 roku w USA odbywała się walka wyborcza. Te dwie partie walczyły o to, aby ich człowiek dostał najwięcej głosów i został prezydentem. Niestety taka walka o głosy przerodziła się później w prawdziwą walkę. Dlaczego? Wybory w USA w 1860 roku wygrała partia republikańska i prezydentem w 1861 roku został Abraham Lincoln. Wszyscy wiedzieli, że ten prezydent nie lubi niewolnictwa. Głosowali na niego głównie ludzie z północy z partii republikańskiej, a przeciwko niemu głosowali ludzie z południa z partii demokratycznej. Gdy południe i demokraci przegrali postanowili odłączyć się od północy. Dlatego o tej wojnie często się mówi jako o wojnie północy z południem.
Dlaczego doszło do wojny? Wygrał Lincoln, który nie lubił niewolnictwa, a więc stany, które przegrały postanowiły się odłączyć i założyły konfederację. Dlatego południe nazywa się także konfederacją. A północ chciała pozostać w unii dlatego ich nazywa się unionistami. Nie martwcie się jeżeli nie pamiętacie tego wszystkiego. Najważniejsze aby pamiętać, że północ chciała uwolnić niewolników, a południe nie. Co zrobił Krzyżanowski?
Jak już mówiliśmy przed chwilą Krzyżanowski wspierał Lincolna i jego partię republikańską w walce wyborczej. Teraz postanowił też wesprzeć Lincolna w prawdziwej walce, którą zaczęli południowcy. Krzyżanowski nie służył wcześniej w amerykańskiej armii, tak więc dostał najniższy stopień czyli został szeregowcem w wojsku amerykańskim. Wtedy wydarzyło się jednak coś, co przyniosło mu później awans.
Krzyżanowski namówił wielu Polaków. Być może swoich kolegów, z którymi walczył razem jeszcze w Polsce podczas powstania wielkopolskiego. Namówił ich aby wstępowali jak on do armii unii czyli północy. Stworzył oddział, który bardzo się przydał. Konfederaci zaatakowali stolicę USA czyli Waszyngton. Właśnie Krzyżanowski i jego oddział obronili Waszyngton.
Ale jak się nazywał oddział Krzyżanowskiego? Oddział Krzyżanowskiego oficjalnie nazywał się: 58 Ochotniczy Pułk Piechoty Nowego Jorku, ale wszyscy mówili na niego Legion Polski. Ale czy byli w nim sami Polacy?
W tym legionie byli Niemcy, Duńczycy, Rosjanie, Włosi i Francuzi, ale najwięcej żołnierzy było Polakami. Dlatego właśnie ten 58 Ochotniczy Pułk Piechoty Nowego Jorku nazywano Legionem Polskim. Oprócz tego tym pułkiem dowodził Polak - kapitan Krzyżanowski. Został awansowany z szeregowca od razu na kapitana, bo zorganizował ten oddział i obronił stolicę.
Krzyżanowski brał udział w wielu bitwach w czasie wojny secesyjnej. Można by wymienić choćby bitwy pod Bull Run czy Fredericksburgiem. Ale jak długo trwała ta wojna i jaka bitwa była najważniejsza?
Wojna secesyjna trwała przez 5 lat. Wybuchła w 1861 roku, a skończyła się w 1865 roku. Najważniejsza bitwa czyli bitwa pod Gettysburgiem rozegrała się w połowie wojny czyli w 1863 roku. Wojna secesyjna była wojną domową? Co to znaczy?
Podczas wojny domowej nie walczy się z wrogiem z zewnątrz, ale z wrogiem we własnym kraju. Amerykanie walczyli tam z innymi Amerykanami. Często bywało tak, że jeden brat walczył po stronie północy, a drugi brat po stronie południa. W odcinku 54 mówiliśmy o Tadeuszu Kościuszce. Zbudował on w USA twierdzę West Point. Później ta twierdza została zmieniona w szkołę wojskową. Wszyscy dowódcy z wojny secesyjnej uczyli się kiedyś w tamtej szkole i bardzo dobrze się znali. Generałowie, którzy spotykali się na polu bitwy pamiętali się ze szkolnej ławki. Spróbujcie sobie wyobrazić, że kolega z którym teraz chodzicie do klasy (albo nawet siedzicie w jednej ławce) kiedyś mógłby być waszym wrogiem. Taka jest właśnie wojna domowa i tak było także podczas bitwy pod Gettysburgiem.
W USA było dużo imigrantów, nie tylko z Polski, ale także np. z Irlandii. Tak więc podczas bitwy pod Gettysburgiem zdarzało się, że irlandzki oddział po stronie północy walczył z irlandzkim oddziałem po stronie południa. Czy Polacy też byli po obu stronach?
W czasie bitwy pod Gettysburgiem Krzyżanowski bronił wzgórza, które po angielsku nazywa się Cemetery Hill. Było to najważniejsze miejsce na polu bitwy, a to z trzech powodów. Po pierwsze było to nagie wzgórze z którego widać było całą okolicę i można było na nim ustawić armaty, aby strzelać we wszystkich kierunkach. Po drugie ze wzgórza prowadziła droga do stolicy do Waszyngtonu. Oraz po trzecie inna droga ze wzgórza prowadziła do magazynów unii. Dzięki temu, że wzgórze zajęła unia czyli żołnierze z północy to mogli wszystko widzieć, strzelać z armat we wszystkich kierunkach. Bronili też dróg: jednej do stolicy, a drugiej do magazynów. Gdyby konfederaci czyli południe zdobyło tę górę to oni ostrzeliwaliby żołnierzy unii. Oni mogliby też pójść zająć stolicę czyli Waszyngton. Konfederaci na wzgórzu przeszkadzaliby też w transporcie jedzenia i amunicji z magazynów północy. Tego wzgórza broniło 17 tysięcy żołnierzy unii, między innymi Krzyżanowski i jego Polski Legion, ale atakowało ich 27 tysięcy żołnierzy południa. Pierwszego dnia konfederaci zdobyli nawet fragment wzgórza. Krzyżanowski został ranny, ale pomimo tego na drugi dzień odbił wzgórze i bronił go przez cały czas bitwy czyli przez 3 dni.
To tylko jedna bitwa, w której brał udział Krzyżanowski i Polski Legion podczas 5 lat wojny secesyjnej. Niestety nie wszyscy docenili to co robił Krzyżanowski.
Prezydent Lincoln docenił wysiłki Polaka i mianował go generałem, ale kongres tego nie przyjął. Krzyżanowski jednak poczekał i po wojnie awansował do stopnia generała brygady.
Wojna secesyjna skończyła się zwycięstwem północy i prezydenta Lincolna po pięciu latach w 1865 roku. Lincoln nie czekał jednak do końca wojny z ogłoszeniem wolności dla niewolników na południu. Ogłosił to zaraz po wygranej bitwie pod Gettysburgiem czyli w połowie wojny, w 1863 roku.
A co Krzyżanowski
88 - gen. Maczek cz. 1
2020-11-29 20:39:57
Dzisiaj będziemy mówić o generale Maczku, a będzie mi pomagał Janek oraz jego tata Krzysztof. Janka interesuje głównie okres II wojny światowej. A z tego okresu 1 Dywizja Pancerna generała Maczka i oczywiście bitwa pod Falaise. Zacznijmy więc od początku. Stanisław Maczek urodził się w okolicach Lwowa w czasach zaborów. Później wraz z rodzicami zamieszkał w tym mieście, czyli we Lwowie. Tam w roku 1912 wstąpił do Związku Strzeleckiego, gdzie komendantem był Józef Piłsudski. Z tego związku powstały później Legiony Polskie w tym także słynna I Brygada. Maczek był w tym związku, ale nie trafił do Legionów. Dlaczego? Maczek był członkiem Związku Strzeleckiego. W 1914 roku członkowie tego związku stali się legionistami, ale Maczek został wcześniej powołany do wojska austriackiego. Lwów, w którym mieszkał Maczek był w zaborze austriackim. Gdy więc wybuchła I wojna światowa Maczek został wcielony do armii austryjackiej i wysłano go do walki w górach na granicy między Austrią i Włochami. Pamiętacie w jakich latach była I wojna światowa? I wojna światowa trwała od 1914 do 1918. Wtedy nie było Polski tak więc niektórzy Polacy walczyli w wojsku rosyjskim, niektórzy w wojsku niemieckim, a niektórzy jak Maczek w wojsku austriackim. Były też Legiony Piłsudskiego, ale one też walczyły dla Austrii. Polacy w każdym zaborze musieli walczyć w wojsku zaborcy. Tak więc Polacy ze Lwowa walczyli w wojsku austriackim, które nazywano cesarsko-królewskim, albo w skrócie CK. Maczek walczył w górach na nartach. Jego żołnierzami byli głównie Chorwaci. Dogadywał się z nimi świetnie, bo chociaż sam Maczek był Polakiem i urodził się niedaleko Lwowa, to jego ojciec pochodził właśnie z Chorwacji. A czy pamiętacie co się wydarzyło 11 listopada 1918 roku? Tego dnia podpisano zawieszenie broni, czyli skończyła się I wojna światowa. Tego samego dnia Polska odzyskała niepodległość. 11 listopada 1918 roku to data ważna dla całego świata. Właśnie tego dnia skończyła się I wojna światowa. To także bardzo ważna data dla Polski. Właśnie 11 listopada 1918 roku Polska odzyskała niepodległość. Niestety skończyła się jedna wojna, a zaraz potem zaczęły się inne wojny. 1 listopada 1918 roku wybuchła wojna polsko-ukraińska. Przypomnę, że I wojna światowa skończyła się 11 listopada, już 1 listopada wybuchła wojna polsko-ukraińska. Tak więc ta nowa wojna zaczęła się jeszcze gdy trwała I wojna światowa. Co zrobił Stanisław Maczek? Był przecież daleko aż na granicy austriacko-włoskiej. Co się stało z austryjacką armią 11 listopada 1918 roku? Tego dnia rozpadła się armia austriacka i każdy żołnierz odchodził do swojego domu. Maczek postanowił pojechać do swojego miasta rodzinnego czyli Lwowa. 14 listopada zgłosił się do powstającej polskiej armii i dostał dowództwo nad oddziałem, który jechał walczyć o Lwów. (jego adiutant był Ukraińcem i walczyli potem przeciwko sobie). W armii austryjackiej służyli żołnierze z wielu narodów. Mówiłem wam już o tym, że Maczek miał wielu Chorwatów w swoim oddziale. Ale w tej armii służyli także Ukraińcy. Teraz gdy armia austriacka się rozpadła wszyscy pojechali do swoich krajów. Polacy do Polski, Ukraińcy na Ukrainę, a Chorwaci do Chorwacji. Tyle, że Polska się dopiero tworzyła, tak samo Ukraina. I zarówno Polacy jak i Ukraińcy chcieli mieć Lwów w swoim kraju. Tak więc walczono głównie o Lwów, czyli tereny, gdzie urodził się Maczek. 11 listopada rozpadała się armia austriacka i Maczek jak najszybciej się dało wrócił do powstającej Polski. Jego adiutant, który był Ukraińcem wrócił na Ukrainę i potem walczyli przeciwko sobie. Gdy 14 listopada Maczek przybył do Polski od razu zgłosił się do wojska. Był tam już oddział gotowy do walki, ale nie miał dowódcy - został nim właśnie Stanisław Maczek. Jak walczył podczas wojny polsko-ukraińskiej? Polacy i Ukraińcy walczyli o Lwów, czyli miasto, gdzie się urodził Stanisław Maczek. Podczas tej wojny utworzył on “lotną kompanię szturmową”, czyli taki oddział, który szybko się przemieszczał. Jego oddział zdobył między innymi pociąg, cztery działa, a później samodzielnie (czyli bez niczyjej pomocy) zdobyli kilka miast. Został wtedy awansowany przez Piłsudskiego na kapitana. Porucznik Maczek stworzył baon szturmowy. W tamtych czasach Polacy nie mieli czołgów, ale Maczek wykorzystywał zwykłe chłopskie wozy. Był to taki pierwowzór czołgu. Na takich wozach porucznik Maczek miał dzielnych żołnierzy z granatami oraz z ciężkimi karabinami maszynowymi oraz moździerzami. Takie wozy były ciągnięte przez wiele koni i były bardzo szybkie. Pewnego razu gdy porucznik Maczek zdobywał pewną górę do jego jednostki przyjechał Józef Piłsudski. Maczek znał Piłsudskiego jeszcze z czasów Związku Strzeleckiego przed I wojną światową. Gdy więc później meldował zdobycie góry Piłsudskiemu nie zdążył się umyć. Tak więc Maczek był brudny na twarzy, a za pasem miał granaty. Piłsudski był już wtedy naczelnikiem państwa Polskiego, ale Maczek nazywał go komendantem. Wszyscy żołnierze ze Związku Strzeleckiego oraz Legionów tak nazywali Piłsudskiego. Odwaga Maczka i jego żołnierzy zrobiła na Piłsudskim wielkie wrażenie. Awansował Maczka na kapitana. Wojna polsko-ukraińska skończyła się w lipcu 1919 roku, ale już od lutego tego samego 1919 roku trwała wojna polsko-bolszewicka. W 1920 roku Rosjanie podeszli aż pod Warszawę. Więcej o bitwie warszawskiej, która jest nazywana cudem nad Wisłą możecie posłuchać w odcinku 47. Ale co w tym czasie robił kapitan Maczek i jego oddział? W 1920 roku Rosjanie atakowali Polskę. Rozegrała się wtedy największa bitwa kawaleryjska - bitwa pod Komarowem. Podczas tej bitwy polska kawaleria walczyła z rosyjską kawalerią. Ta rosyjska kawaleria to była 1 Armia Konna Budionnego, czyli oddział, którego wszyscy się bali. To wprawdzie była bitwa kawaleryjska, ale rozpoczął ją batalion szturmowy kapitana Maczka. Maczek prosto z wojny polsko-ukraińskiej udał się ze swoimi ludźmi na wojną polsko-bolszewicką. Bolszewicy to byli Rosjanie. Najgroźniejszym oddziałem Bolszewików była konna armia Budionnego. Wielu polskich żołnierzy bało się tej armii. Gdy Budionny usłyszał o tym, że Bolszewicy przegrali bitwę warszawską, która odbyła się w dniach 13–25 sierpnia 1920, to postanowił ruszyć na pomoc. Budionny i jego konna armia ruszyli na pomoc Tuchaczewskiemu i bolszewikom, którzy przegrali bitwę warszawską. 31 sierpnia 1920 roku polscy ułani postanowili pokonać konarmię Budionnego. Była to największa bitwa konnicy podczas wojny polsko-bolszewickiej, ale rozpoczęli ją Maczek i jego ludzie. Baon szturmowy Maczka przebił się przez siły Bolszewików i wyszedł na tyły konarmii Budionnego. Bolszewicy czyli rosjanie lubili takie skróty. Zamiast mówić armia konna mówili konarmia. Tak więc była to ostatnia największa bitwa kawalerii, ale rozpoczął ją baon szturmowy. Gdy wojna się skończyła Stanisław Maczek dowodził normalnymi oddziałami. Jednak Piłsudski i inni dowódcy zapamiętali, co potrafił zrobić ze zwykłych wozów konnych. Tak więc gdy w 1938 roku powstała pierwsza polska jednostka pancerna, to jak myślicie, kto otrzymał jej dowództwo? O tym za chwilę. Teraz powiedzm sobie trochę o tej jednostce. 10 Brygada Kawalerii powstała jeszcze w 1921 roku. Czym była ta jednostka? Była to jedyna polska jednostka motorowa w okresie międzywojennym. Oznacza to, że brygada ta poruszała się na pojazdach motorowych, np. na tankietkach czyli lekkich czołgach. Żołnierze ci mieli czarne skórzane kurtki i z tego powodu byli nazywani przez Niemców “Czarną Brygadą” (Die Schwarze Brigade). Jak mówi sama nazwa była to brygada kawalerii, czyli byli w niej żołnierze na koniach. Jednak w 1937 roku zmieniono tą jednostkę. Żołnierze przesiedli się z koni na tankietki, czołgi Vickers oraz samochody. Maczek zaczął dowodzić tymi oddziałami właśnie wtedy gdy zostały zmienione z konnych na pancerne. Nazwa jednak pozostała - 10 Brygada Kawalerii. Jakie było pierwsze zadanie pułkownika Maczka i jego 10 Brygady Kawalerii? Podczas wojny polsko-bolszewickiej większość żołnierzy była potrzebna do walki na wschodzie z Rosjanami. Wykorzystali to Czesi na południu i w 1920 zabrali Polsce Zaolzie. Polska odebrała te tereny w 1938 roku. W odebraniu tych terenów brał udział też pułkownik Maczek oraz 10 Brygada Kawalerii Zmotoryzowanej. W 1938 roku Polacy zajęli Zaolzie. Czesi zabrali te tereny w 1920 roku, a Polacy odebrali je po 18 latach. Uczestniczyły w tym oddziały pułkownika Maczka. Niestety w tym samym czasie większość Czechów zajęli Niemcy, a Słowacja związała się z Hitlerem. Tak więc gdy rok później w 1939 roku Niemcy zaatakowali Polskę to atakowali nie tylko z Niemiec, ale także z Czech i Słowacji. A jak się sprawiła brygada pułkownika Maczka we wrześniu 1939 roku? We wrześniu 1939 roku Niemcy atakowali używając wielu jednostek pancernych czyli oddziałów z czołgami. Udało im się rozbić większość armii. Jedynym oddziałem, który nie dał się rozbić była właśnie 10 Brygada Kawalerii Zmotoryzowanej pod dowództwem pułkownika Maczka. We wsześniu 1939 roku między innymi bronili Lwowa. Później dostał rozkaz ewakuacji na Węgry. Maczek ze swoimi żołnierzami ratował polskie armie na południu polski. Powstrzymywał niemieckie ataki. Wojska Hitlera bały się “czarnych diabłów” jak nazywali Polaków. Nazywali ich też czarną brygadą, po niemiecku: Die Schwarze Brigade. Pamiętacie pewnie, że gdy Polska odzyskała niepodległość Maczek walczył pod Wilnem w 1918 roku, teraz po 21 latach w 1939 znowu przyszło mu walczyć w tym miejscu i bronić swojego rodzinnego miasta. Niestety 17 września na Polskę napadli z drugiej strony Rosjanie. Maczek i jego brygada dostali rozkaz przejścia na Węgry. Polski rząd też się tam udał. Jednak Węgrzy bali się Hitlera i aresztowali Polaków, w tym pułkownika Maczka oraz jego żołnierzy. Jak się Polacy stamtąd wydostali?
Dzisiaj będziemy mówić o generale Maczku, a będzie mi pomagał Janek oraz jego tata Krzysztof. Janka interesuje głównie okres II wojny światowej. A z tego okresu 1 Dywizja Pancerna generała Maczka i oczywiście bitwa pod Falaise. Zacznijmy więc od początku.
Stanisław Maczek urodził się w okolicach Lwowa w czasach zaborów. Później wraz z rodzicami zamieszkał w tym mieście, czyli we Lwowie. Tam w roku 1912 wstąpił do Związku Strzeleckiego, gdzie komendantem był Józef Piłsudski. Z tego związku powstały później Legiony Polskie w tym także słynna I Brygada. Maczek był w tym związku, ale nie trafił do Legionów. Dlaczego?
Maczek był członkiem Związku Strzeleckiego. W 1914 roku członkowie tego związku stali się legionistami, ale Maczek został wcześniej powołany do wojska austriackiego. Lwów, w którym mieszkał Maczek był w zaborze austriackim. Gdy więc wybuchła I wojna światowa Maczek został wcielony do armii austryjackiej i wysłano go do walki w górach na granicy między Austrią i Włochami. Pamiętacie w jakich latach była I wojna światowa?
I wojna światowa trwała od 1914 do 1918. Wtedy nie było Polski tak więc niektórzy Polacy walczyli w wojsku rosyjskim, niektórzy w wojsku niemieckim, a niektórzy jak Maczek w wojsku austriackim. Były też Legiony Piłsudskiego, ale one też walczyły dla Austrii. Polacy w każdym zaborze musieli walczyć w wojsku zaborcy. Tak więc Polacy ze Lwowa walczyli w wojsku austriackim, które nazywano cesarsko-królewskim, albo w skrócie CK. Maczek walczył w górach na nartach. Jego żołnierzami byli głównie Chorwaci. Dogadywał się z nimi świetnie, bo chociaż sam Maczek był Polakiem i urodził się niedaleko Lwowa, to jego ojciec pochodził właśnie z Chorwacji. A czy pamiętacie co się wydarzyło 11 listopada 1918 roku?
Tego dnia podpisano zawieszenie broni, czyli skończyła się I wojna światowa. Tego samego dnia Polska odzyskała niepodległość. 11 listopada 1918 roku to data ważna dla całego świata. Właśnie tego dnia skończyła się I wojna światowa. To także bardzo ważna data dla Polski. Właśnie 11 listopada 1918 roku Polska odzyskała niepodległość. Niestety skończyła się jedna wojna, a zaraz potem zaczęły się inne wojny.
1 listopada 1918 roku wybuchła wojna polsko-ukraińska. Przypomnę, że I wojna światowa skończyła się 11 listopada, już 1 listopada wybuchła wojna polsko-ukraińska. Tak więc ta nowa wojna zaczęła się jeszcze gdy trwała I wojna światowa. Co zrobił Stanisław Maczek? Był przecież daleko aż na granicy austriacko-włoskiej. Co się stało z austryjacką armią 11 listopada 1918 roku?
Tego dnia rozpadła się armia austriacka i każdy żołnierz odchodził do swojego domu. Maczek postanowił pojechać do swojego miasta rodzinnego czyli Lwowa. 14 listopada zgłosił się do powstającej polskiej armii i dostał dowództwo nad oddziałem, który jechał walczyć o Lwów.
(jego adiutant był Ukraińcem i walczyli potem przeciwko sobie). W armii austryjackiej służyli żołnierze z wielu narodów. Mówiłem wam już o tym, że Maczek miał wielu Chorwatów w swoim oddziale. Ale w tej armii służyli także Ukraińcy. Teraz gdy armia austriacka się rozpadła wszyscy pojechali do swoich krajów. Polacy do Polski, Ukraińcy na Ukrainę, a Chorwaci do Chorwacji. Tyle, że Polska się dopiero tworzyła, tak samo Ukraina. I zarówno Polacy jak i Ukraińcy chcieli mieć Lwów w swoim kraju. Tak więc walczono głównie o Lwów, czyli tereny, gdzie urodził się Maczek.
11 listopada rozpadała się armia austriacka i Maczek jak najszybciej się dało wrócił do powstającej Polski. Jego adiutant, który był Ukraińcem wrócił na Ukrainę i potem walczyli przeciwko sobie. Gdy 14 listopada Maczek przybył do Polski od razu zgłosił się do wojska. Był tam już oddział gotowy do walki, ale nie miał dowódcy - został nim właśnie Stanisław Maczek. Jak walczył podczas wojny polsko-ukraińskiej?
Polacy i Ukraińcy walczyli o Lwów, czyli miasto, gdzie się urodził Stanisław Maczek. Podczas tej wojny utworzył on “lotną kompanię szturmową”, czyli taki oddział, który szybko się przemieszczał. Jego oddział zdobył między innymi pociąg, cztery działa, a później samodzielnie (czyli bez niczyjej pomocy) zdobyli kilka miast. Został wtedy awansowany przez Piłsudskiego na kapitana.
Porucznik Maczek stworzył baon szturmowy. W tamtych czasach Polacy nie mieli czołgów, ale Maczek wykorzystywał zwykłe chłopskie wozy. Był to taki pierwowzór czołgu. Na takich wozach porucznik Maczek miał dzielnych żołnierzy z granatami oraz z ciężkimi karabinami maszynowymi oraz moździerzami. Takie wozy były ciągnięte przez wiele koni i były bardzo szybkie.
Pewnego razu gdy porucznik Maczek zdobywał pewną górę do jego jednostki przyjechał Józef Piłsudski. Maczek znał Piłsudskiego jeszcze z czasów Związku Strzeleckiego przed I wojną światową. Gdy więc później meldował zdobycie góry Piłsudskiemu nie zdążył się umyć. Tak więc Maczek był brudny na twarzy, a za pasem miał granaty. Piłsudski był już wtedy naczelnikiem państwa Polskiego, ale Maczek nazywał go komendantem. Wszyscy żołnierze ze Związku Strzeleckiego oraz Legionów tak nazywali Piłsudskiego. Odwaga Maczka i jego żołnierzy zrobiła na Piłsudskim wielkie wrażenie. Awansował Maczka na kapitana.
Wojna polsko-ukraińska skończyła się w lipcu 1919 roku, ale już od lutego tego samego 1919 roku trwała wojna polsko-bolszewicka. W 1920 roku Rosjanie podeszli aż pod Warszawę. Więcej o bitwie warszawskiej, która jest nazywana cudem nad Wisłą możecie posłuchać w odcinku 47. Ale co w tym czasie robił kapitan Maczek i jego oddział?
W 1920 roku Rosjanie atakowali Polskę. Rozegrała się wtedy największa bitwa kawaleryjska - bitwa pod Komarowem. Podczas tej bitwy polska kawaleria walczyła z rosyjską kawalerią. Ta rosyjska kawaleria to była 1 Armia Konna Budionnego, czyli oddział, którego wszyscy się bali. To wprawdzie była bitwa kawaleryjska, ale rozpoczął ją batalion szturmowy kapitana Maczka.
Maczek prosto z wojny polsko-ukraińskiej udał się ze swoimi ludźmi na wojną polsko-bolszewicką. Bolszewicy to byli Rosjanie. Najgroźniejszym oddziałem Bolszewików była konna armia Budionnego. Wielu polskich żołnierzy bało się tej armii. Gdy Budionny usłyszał o tym, że Bolszewicy przegrali bitwę warszawską, która odbyła się w dniach 13–25 sierpnia 1920, to postanowił ruszyć na pomoc. Budionny i jego konna armia ruszyli na pomoc Tuchaczewskiemu i bolszewikom, którzy przegrali bitwę warszawską. 31 sierpnia 1920 roku polscy ułani postanowili pokonać konarmię Budionnego. Była to największa bitwa konnicy podczas wojny polsko-bolszewickiej, ale rozpoczęli ją Maczek i jego ludzie. Baon szturmowy Maczka przebił się przez siły Bolszewików i wyszedł na tyły konarmii Budionnego. Bolszewicy czyli rosjanie lubili takie skróty. Zamiast mówić armia konna mówili konarmia. Tak więc była to ostatnia największa bitwa kawalerii, ale rozpoczął ją baon szturmowy.
Gdy wojna się skończyła Stanisław Maczek dowodził normalnymi oddziałami. Jednak Piłsudski i inni dowódcy zapamiętali, co potrafił zrobić ze zwykłych wozów konnych. Tak więc gdy w 1938 roku powstała pierwsza polska jednostka pancerna, to jak myślicie, kto otrzymał jej dowództwo? O tym za chwilę. Teraz powiedzm sobie trochę o tej jednostce. 10 Brygada Kawalerii powstała jeszcze w 1921 roku. Czym była ta jednostka?
Była to jedyna polska jednostka motorowa w okresie międzywojennym. Oznacza to, że brygada ta poruszała się na pojazdach motorowych, np. na tankietkach czyli lekkich czołgach. Żołnierze ci mieli czarne skórzane kurtki i z tego powodu byli nazywani przez Niemców “Czarną Brygadą” (Die Schwarze Brigade). Jak mówi sama nazwa była to brygada kawalerii, czyli byli w niej żołnierze na koniach. Jednak w 1937 roku zmieniono tą jednostkę. Żołnierze przesiedli się z koni na tankietki, czołgi Vickers oraz samochody. Maczek zaczął dowodzić tymi oddziałami właśnie wtedy gdy zostały zmienione z konnych na pancerne. Nazwa jednak pozostała - 10 Brygada Kawalerii. Jakie było pierwsze zadanie pułkownika Maczka i jego 10 Brygady Kawalerii?
Podczas wojny polsko-bolszewickiej większość żołnierzy była potrzebna do walki na wschodzie z Rosjanami. Wykorzystali to Czesi na południu i w 1920 zabrali Polsce Zaolzie. Polska odebrała te tereny w 1938 roku. W odebraniu tych terenów brał udział też pułkownik Maczek oraz 10 Brygada Kawalerii Zmotoryzowanej.
W 1938 roku Polacy zajęli Zaolzie. Czesi zabrali te tereny w 1920 roku, a Polacy odebrali je po 18 latach. Uczestniczyły w tym oddziały pułkownika Maczka. Niestety w tym samym czasie większość Czechów zajęli Niemcy, a Słowacja związała się z Hitlerem. Tak więc gdy rok później w 1939 roku Niemcy zaatakowali Polskę to atakowali nie tylko z Niemiec, ale także z Czech i Słowacji.
A jak się sprawiła brygada pułkownika Maczka we wrześniu 1939 roku?
We wrześniu 1939 roku Niemcy atakowali używając wielu jednostek pancernych czyli oddziałów z czołgami. Udało im się rozbić większość armii. Jedynym oddziałem, który nie dał się rozbić była właśnie 10 Brygada Kawalerii Zmotoryzowanej pod dowództwem pułkownika Maczka. We wsześniu 1939 roku między innymi bronili Lwowa. Później dostał rozkaz ewakuacji na Węgry.
Maczek ze swoimi żołnierzami ratował polskie armie na południu polski. Powstrzymywał niemieckie ataki. Wojska Hitlera bały się “czarnych diabłów” jak nazywali Polaków. Nazywali ich też czarną brygadą, po niemiecku: Die Schwarze Brigade.
Pamiętacie pewnie, że gdy Polska odzyskała niepodległość Maczek walczył pod Wilnem w 1918 roku, teraz po 21 latach w 1939 znowu przyszło mu walczyć w tym miejscu i bronić swojego rodzinnego miasta. Niestety 17 września na Polskę napadli z drugiej strony Rosjanie. Maczek i jego brygada dostali rozkaz przejścia na Węgry. Polski rząd też się tam udał. Jednak Węgrzy bali się Hitlera i aresztowali Polaków, w tym pułkownika Maczka oraz jego żołnierzy. Jak się Polacy stamtąd wydostali?
Stanisław Maczek urodził się w okolicach Lwowa w czasach zaborów. Później wraz z rodzicami zamieszkał w tym mieście, czyli we Lwowie. Tam w roku 1912 wstąpił do Związku Strzeleckiego, gdzie komendantem był Józef Piłsudski. Z tego związku powstały później Legiony Polskie w tym także słynna I Brygada. Maczek był w tym związku, ale nie trafił do Legionów. Dlaczego?
Maczek był członkiem Związku Strzeleckiego. W 1914 roku członkowie tego związku stali się legionistami, ale Maczek został wcześniej powołany do wojska austriackiego. Lwów, w którym mieszkał Maczek był w zaborze austriackim. Gdy więc wybuchła I wojna światowa Maczek został wcielony do armii austryjackiej i wysłano go do walki w górach na granicy między Austrią i Włochami. Pamiętacie w jakich latach była I wojna światowa?
I wojna światowa trwała od 1914 do 1918. Wtedy nie było Polski tak więc niektórzy Polacy walczyli w wojsku rosyjskim, niektórzy w wojsku niemieckim, a niektórzy jak Maczek w wojsku austriackim. Były też Legiony Piłsudskiego, ale one też walczyły dla Austrii. Polacy w każdym zaborze musieli walczyć w wojsku zaborcy. Tak więc Polacy ze Lwowa walczyli w wojsku austriackim, które nazywano cesarsko-królewskim, albo w skrócie CK. Maczek walczył w górach na nartach. Jego żołnierzami byli głównie Chorwaci. Dogadywał się z nimi świetnie, bo chociaż sam Maczek był Polakiem i urodził się niedaleko Lwowa, to jego ojciec pochodził właśnie z Chorwacji. A czy pamiętacie co się wydarzyło 11 listopada 1918 roku?
Tego dnia podpisano zawieszenie broni, czyli skończyła się I wojna światowa. Tego samego dnia Polska odzyskała niepodległość. 11 listopada 1918 roku to data ważna dla całego świata. Właśnie tego dnia skończyła się I wojna światowa. To także bardzo ważna data dla Polski. Właśnie 11 listopada 1918 roku Polska odzyskała niepodległość. Niestety skończyła się jedna wojna, a zaraz potem zaczęły się inne wojny.
1 listopada 1918 roku wybuchła wojna polsko-ukraińska. Przypomnę, że I wojna światowa skończyła się 11 listopada, już 1 listopada wybuchła wojna polsko-ukraińska. Tak więc ta nowa wojna zaczęła się jeszcze gdy trwała I wojna światowa. Co zrobił Stanisław Maczek? Był przecież daleko aż na granicy austriacko-włoskiej. Co się stało z austryjacką armią 11 listopada 1918 roku?
Tego dnia rozpadła się armia austriacka i każdy żołnierz odchodził do swojego domu. Maczek postanowił pojechać do swojego miasta rodzinnego czyli Lwowa. 14 listopada zgłosił się do powstającej polskiej armii i dostał dowództwo nad oddziałem, który jechał walczyć o Lwów.
(jego adiutant był Ukraińcem i walczyli potem przeciwko sobie). W armii austryjackiej służyli żołnierze z wielu narodów. Mówiłem wam już o tym, że Maczek miał wielu Chorwatów w swoim oddziale. Ale w tej armii służyli także Ukraińcy. Teraz gdy armia austriacka się rozpadła wszyscy pojechali do swoich krajów. Polacy do Polski, Ukraińcy na Ukrainę, a Chorwaci do Chorwacji. Tyle, że Polska się dopiero tworzyła, tak samo Ukraina. I zarówno Polacy jak i Ukraińcy chcieli mieć Lwów w swoim kraju. Tak więc walczono głównie o Lwów, czyli tereny, gdzie urodził się Maczek.
11 listopada rozpadała się armia austriacka i Maczek jak najszybciej się dało wrócił do powstającej Polski. Jego adiutant, który był Ukraińcem wrócił na Ukrainę i potem walczyli przeciwko sobie. Gdy 14 listopada Maczek przybył do Polski od razu zgłosił się do wojska. Był tam już oddział gotowy do walki, ale nie miał dowódcy - został nim właśnie Stanisław Maczek. Jak walczył podczas wojny polsko-ukraińskiej?
Polacy i Ukraińcy walczyli o Lwów, czyli miasto, gdzie się urodził Stanisław Maczek. Podczas tej wojny utworzył on “lotną kompanię szturmową”, czyli taki oddział, który szybko się przemieszczał. Jego oddział zdobył między innymi pociąg, cztery działa, a później samodzielnie (czyli bez niczyjej pomocy) zdobyli kilka miast. Został wtedy awansowany przez Piłsudskiego na kapitana.
Porucznik Maczek stworzył baon szturmowy. W tamtych czasach Polacy nie mieli czołgów, ale Maczek wykorzystywał zwykłe chłopskie wozy. Był to taki pierwowzór czołgu. Na takich wozach porucznik Maczek miał dzielnych żołnierzy z granatami oraz z ciężkimi karabinami maszynowymi oraz moździerzami. Takie wozy były ciągnięte przez wiele koni i były bardzo szybkie.
Pewnego razu gdy porucznik Maczek zdobywał pewną górę do jego jednostki przyjechał Józef Piłsudski. Maczek znał Piłsudskiego jeszcze z czasów Związku Strzeleckiego przed I wojną światową. Gdy więc później meldował zdobycie góry Piłsudskiemu nie zdążył się umyć. Tak więc Maczek był brudny na twarzy, a za pasem miał granaty. Piłsudski był już wtedy naczelnikiem państwa Polskiego, ale Maczek nazywał go komendantem. Wszyscy żołnierze ze Związku Strzeleckiego oraz Legionów tak nazywali Piłsudskiego. Odwaga Maczka i jego żołnierzy zrobiła na Piłsudskim wielkie wrażenie. Awansował Maczka na kapitana.
Wojna polsko-ukraińska skończyła się w lipcu 1919 roku, ale już od lutego tego samego 1919 roku trwała wojna polsko-bolszewicka. W 1920 roku Rosjanie podeszli aż pod Warszawę. Więcej o bitwie warszawskiej, która jest nazywana cudem nad Wisłą możecie posłuchać w odcinku 47. Ale co w tym czasie robił kapitan Maczek i jego oddział?
W 1920 roku Rosjanie atakowali Polskę. Rozegrała się wtedy największa bitwa kawaleryjska - bitwa pod Komarowem. Podczas tej bitwy polska kawaleria walczyła z rosyjską kawalerią. Ta rosyjska kawaleria to była 1 Armia Konna Budionnego, czyli oddział, którego wszyscy się bali. To wprawdzie była bitwa kawaleryjska, ale rozpoczął ją batalion szturmowy kapitana Maczka.
Maczek prosto z wojny polsko-ukraińskiej udał się ze swoimi ludźmi na wojną polsko-bolszewicką. Bolszewicy to byli Rosjanie. Najgroźniejszym oddziałem Bolszewików była konna armia Budionnego. Wielu polskich żołnierzy bało się tej armii. Gdy Budionny usłyszał o tym, że Bolszewicy przegrali bitwę warszawską, która odbyła się w dniach 13–25 sierpnia 1920, to postanowił ruszyć na pomoc. Budionny i jego konna armia ruszyli na pomoc Tuchaczewskiemu i bolszewikom, którzy przegrali bitwę warszawską. 31 sierpnia 1920 roku polscy ułani postanowili pokonać konarmię Budionnego. Była to największa bitwa konnicy podczas wojny polsko-bolszewickiej, ale rozpoczęli ją Maczek i jego ludzie. Baon szturmowy Maczka przebił się przez siły Bolszewików i wyszedł na tyły konarmii Budionnego. Bolszewicy czyli rosjanie lubili takie skróty. Zamiast mówić armia konna mówili konarmia. Tak więc była to ostatnia największa bitwa kawalerii, ale rozpoczął ją baon szturmowy.
Gdy wojna się skończyła Stanisław Maczek dowodził normalnymi oddziałami. Jednak Piłsudski i inni dowódcy zapamiętali, co potrafił zrobić ze zwykłych wozów konnych. Tak więc gdy w 1938 roku powstała pierwsza polska jednostka pancerna, to jak myślicie, kto otrzymał jej dowództwo? O tym za chwilę. Teraz powiedzm sobie trochę o tej jednostce. 10 Brygada Kawalerii powstała jeszcze w 1921 roku. Czym była ta jednostka?
Była to jedyna polska jednostka motorowa w okresie międzywojennym. Oznacza to, że brygada ta poruszała się na pojazdach motorowych, np. na tankietkach czyli lekkich czołgach. Żołnierze ci mieli czarne skórzane kurtki i z tego powodu byli nazywani przez Niemców “Czarną Brygadą” (Die Schwarze Brigade). Jak mówi sama nazwa była to brygada kawalerii, czyli byli w niej żołnierze na koniach. Jednak w 1937 roku zmieniono tą jednostkę. Żołnierze przesiedli się z koni na tankietki, czołgi Vickers oraz samochody. Maczek zaczął dowodzić tymi oddziałami właśnie wtedy gdy zostały zmienione z konnych na pancerne. Nazwa jednak pozostała - 10 Brygada Kawalerii. Jakie było pierwsze zadanie pułkownika Maczka i jego 10 Brygady Kawalerii?
Podczas wojny polsko-bolszewickiej większość żołnierzy była potrzebna do walki na wschodzie z Rosjanami. Wykorzystali to Czesi na południu i w 1920 zabrali Polsce Zaolzie. Polska odebrała te tereny w 1938 roku. W odebraniu tych terenów brał udział też pułkownik Maczek oraz 10 Brygada Kawalerii Zmotoryzowanej.
W 1938 roku Polacy zajęli Zaolzie. Czesi zabrali te tereny w 1920 roku, a Polacy odebrali je po 18 latach. Uczestniczyły w tym oddziały pułkownika Maczka. Niestety w tym samym czasie większość Czechów zajęli Niemcy, a Słowacja związała się z Hitlerem. Tak więc gdy rok później w 1939 roku Niemcy zaatakowali Polskę to atakowali nie tylko z Niemiec, ale także z Czech i Słowacji.
A jak się sprawiła brygada pułkownika Maczka we wrześniu 1939 roku?
We wrześniu 1939 roku Niemcy atakowali używając wielu jednostek pancernych czyli oddziałów z czołgami. Udało im się rozbić większość armii. Jedynym oddziałem, który nie dał się rozbić była właśnie 10 Brygada Kawalerii Zmotoryzowanej pod dowództwem pułkownika Maczka. We wsześniu 1939 roku między innymi bronili Lwowa. Później dostał rozkaz ewakuacji na Węgry.
Maczek ze swoimi żołnierzami ratował polskie armie na południu polski. Powstrzymywał niemieckie ataki. Wojska Hitlera bały się “czarnych diabłów” jak nazywali Polaków. Nazywali ich też czarną brygadą, po niemiecku: Die Schwarze Brigade.
Pamiętacie pewnie, że gdy Polska odzyskała niepodległość Maczek walczył pod Wilnem w 1918 roku, teraz po 21 latach w 1939 znowu przyszło mu walczyć w tym miejscu i bronić swojego rodzinnego miasta. Niestety 17 września na Polskę napadli z drugiej strony Rosjanie. Maczek i jego brygada dostali rozkaz przejścia na Węgry. Polski rząd też się tam udał. Jednak Węgrzy bali się Hitlera i aresztowali Polaków, w tym pułkownika Maczka oraz jego żołnierzy. Jak się Polacy stamtąd wydostali?