GPS - Globalny Punkt Spojrzenia w Radiu Lublin
Audycja o oddziaływaniu globalnego na lokalne i lokalnego na globalne. Rozmawiamy w poszukiwaniu orientacji w gąszczu problemów współczesnego świata.
Zaprasza Grzegorz Gil.
Kategorie:
Rządowe
Rządowe
GPS - o geopolityce dzietności
2023-11-30 12:45:00
Powszechnie wiadomo, że państwa nie mogą istnieć bez ludności, ale ta może istnieć bez państw, choć społeczeństwa bezpaństwowe to w XXI w. anachronizm. Chyba łatwiej wyobrazić sobie dziś społeczeństwa bezdzietne powstałe w wyniku sekularnych trendów demograficznych.
Tak czy owak, demografia stanowi nadal podstawowy składnik potęgi państw i ważny wyznacznik geopolityki. Czym jest dzietność, od czego zależy i jak zmieniała się ona w perspektywie minionych dekad. Czy najludniejsze państwa to koniecznie te najbardziej „dzietne”. Czy wzrost dzietności w Rosji po 2000 roku to „efekt Putina”? Jaki wpływ na współczesne Chiny ma „polityka jednego dziecka”?
Zastanowimy się także nad przyczynami nieskuteczności (??) programu „500 plus” w Polsce.
Na rozmowę z Mateuszem Łakomym o dzietności w perspektywie politycznej i przestrzennej zaprasza Grzegorz Gil.
Powszechnie wiadomo, że państwa nie mogą istnieć bez ludności, ale ta może istnieć bez państw, choć społeczeństwa bezpaństwowe to w XXI w. anachronizm. Chyba łatwiej wyobrazić sobie dziś społeczeństwa bezdzietne powstałe w wyniku sekularnych trendów demograficznych.
Tak czy owak, demografia stanowi nadal podstawowy składnik potęgi państw i ważny wyznacznik geopolityki. Czym jest dzietność, od czego zależy i jak zmieniała się ona w perspektywie minionych dekad. Czy najludniejsze państwa to koniecznie te najbardziej „dzietne”. Czy wzrost dzietności w Rosji po 2000 roku to „efekt Putina”? Jaki wpływ na współczesne Chiny ma „polityka jednego dziecka”?
Zastanowimy się także nad przyczynami nieskuteczności (??) programu „500 plus” w Polsce.
Na rozmowę z Mateuszem Łakomym o dzietności w perspektywie politycznej i przestrzennej zaprasza Grzegorz Gil.
GPS - o Słowacji
2023-11-23 09:20:00
Ahoj! Mogłoby się wydawać, że za Tatrami nic nie jest w stanie zaskoczyć Polaka. Nasza wiedza o Słowakach jest jednak w gruncie rzeczy wycinkowa, gdyż bywamy na Słowacji głównie w celach spożywczo-tranzytowych. Choć państwo o nazwie Słowacja jest stosunkowo młode (1993), z pewnością jest ono czymś więcej niż "wschodnim cieniem" Czech. Mała Słowacja doczekała się przecież co najmniej kilku wybitnych osiągnięć na arenie międzynarodowej (m.in. kolarski mistrz świata Peter Sagan), a nawet kosmicznej (Ivan Bella). Na czym polega „pokręcenie” Słowacji? Czy Słowacy przypominają Polaków, istotnie różniąc się od Czechów? Jaki jest jadłospis polityczny Słowaków na przełomie 2023 i 2024 roku? Czy premier Robert Fico woli haluszki, czy preferuje spaghetti bolognese (Peter Pellegrini)?
Na rozmowę o Słowakach i Słowacji z Łukaszem Grzesiczakiem (autorem książki pt. "Słowacja. Apacze, kosmos i haluszki") zaprasza Grzegorz Gil.
Ahoj! Mogłoby się wydawać, że za Tatrami nic nie jest w stanie zaskoczyć Polaka. Nasza wiedza o Słowakach jest jednak w gruncie rzeczy wycinkowa, gdyż bywamy na Słowacji głównie w celach spożywczo-tranzytowych. Choć państwo o nazwie Słowacja jest stosunkowo młode (1993), z pewnością jest ono czymś więcej niż "wschodnim cieniem" Czech. Mała Słowacja doczekała się przecież co najmniej kilku wybitnych osiągnięć na arenie międzynarodowej (m.in. kolarski mistrz świata Peter Sagan), a nawet kosmicznej (Ivan Bella). Na czym polega „pokręcenie” Słowacji? Czy Słowacy przypominają Polaków, istotnie różniąc się od Czechów? Jaki jest jadłospis polityczny Słowaków na przełomie 2023 i 2024 roku? Czy premier Robert Fico woli haluszki, czy preferuje spaghetti bolognese (Peter Pellegrini)?
Na rozmowę o Słowakach i Słowacji z Łukaszem Grzesiczakiem (autorem książki pt. "Słowacja. Apacze, kosmos i haluszki") zaprasza Grzegorz Gil.
GPS - o Wietnamie i balansowaniu po wietnamsku
2023-11-16 10:42:00
Prawdę mówiąc, na Wietnam spoglądamy chyba głównie przez pryzmat jego położenia obok Chin, kuchni wietnamskiej ("sajgonki"), wietnamskich biznesów w Polsce, a także kinematografii z wojną domową i interwencją USA w roli głównej. Faktycznie, jak mawiają komunistyczni oficjele, Wietnam i Chińska Republika Ludowa są tak blisko siebie, jak "język i usta". W kolejnym odcinku audycji GPS przeniesiemy się do Azji Południowo-Wschodniej, patrząc na dzisiejszy Wietnam, który balansuje pomiędzy chińskimi ustami a amerykańskim podniebieniem. Rzecz jednak nie o sztuce kulinarnej, którą skądinąd polecamy, a o Wietnamie w geopolitycznej rozgrywce mocarstw.
Na rozmowę z Panią dr Barbarą Kratiuk (UW) o alfabecie polityki w tym państwie oraz balansowaniu "po wietnamsku" zaprasza Grzegorz Gil.
Prawdę mówiąc, na Wietnam spoglądamy chyba głównie przez pryzmat jego położenia obok Chin, kuchni wietnamskiej ("sajgonki"), wietnamskich biznesów w Polsce, a także kinematografii z wojną domową i interwencją USA w roli głównej. Faktycznie, jak mawiają komunistyczni oficjele, Wietnam i Chińska Republika Ludowa są tak blisko siebie, jak "język i usta". W kolejnym odcinku audycji GPS przeniesiemy się do Azji Południowo-Wschodniej, patrząc na dzisiejszy Wietnam, który balansuje pomiędzy chińskimi ustami a amerykańskim podniebieniem. Rzecz jednak nie o sztuce kulinarnej, którą skądinąd polecamy, a o Wietnamie w geopolitycznej rozgrywce mocarstw.
Na rozmowę z Panią dr Barbarą Kratiuk (UW) o alfabecie polityki w tym państwie oraz balansowaniu "po wietnamsku" zaprasza Grzegorz Gil.
GPS - o Izraelu w Gazie
2023-11-09 22:00:00
Historia Bliskiego Wschodu to dzieje przemocy politycznej. Jakkolwiek to brzmi, Izrael to nie Indie (no violence), a do jego powstania przyczyniła się przemoc w „słusznej sprawie”. Przemoc umiędzynarodowiła także sprawę Palestyńczyków.
Ktoś kiedyś powiedział, że czwarta wojna światowa będzie toczona na kamienie. W pewnym sensie się mylił, bo wybuchała już ona na mniejszą skalę (kolejne intifady). Atak Hamasu sprzed miesiąca nie miał precedensu, wywołując chęć zemsty ze strony Izraela, który wszedł do Gazy. W tej sytuacji układ sił zmienia biblijne role, bo Dawid (Izrael) jest wyjątkowo Goliatem, mając gigantyczną przewagę, zaś Gaza przypomina getto, któremu grozi starcie z ziemią.
Jak powstał Izrael i skąd wzięła się Strefa Gazy? Kto stworzył Hamas, kto go popiera, a kto potępia? Czy kryzys w Gazie może przerodzić się w konflikt na Bliskim Wschodzie?
Na rozmowę z dr. Witoldem Repetowiczem zaprasza Grzegorz Gil.
Historia Bliskiego Wschodu to dzieje przemocy politycznej. Jakkolwiek to brzmi, Izrael to nie Indie (no violence), a do jego powstania przyczyniła się przemoc w „słusznej sprawie”. Przemoc umiędzynarodowiła także sprawę Palestyńczyków.
Ktoś kiedyś powiedział, że czwarta wojna światowa będzie toczona na kamienie. W pewnym sensie się mylił, bo wybuchała już ona na mniejszą skalę (kolejne intifady). Atak Hamasu sprzed miesiąca nie miał precedensu, wywołując chęć zemsty ze strony Izraela, który wszedł do Gazy. W tej sytuacji układ sił zmienia biblijne role, bo Dawid (Izrael) jest wyjątkowo Goliatem, mając gigantyczną przewagę, zaś Gaza przypomina getto, któremu grozi starcie z ziemią.
Jak powstał Izrael i skąd wzięła się Strefa Gazy? Kto stworzył Hamas, kto go popiera, a kto potępia? Czy kryzys w Gazie może przerodzić się w konflikt na Bliskim Wschodzie?
Na rozmowę z dr. Witoldem Repetowiczem zaprasza Grzegorz Gil.
GPS - o medycynie pola walki
2023-11-02 09:23:00
Początki współczesnego systemu humanitarnego sięgają połowy XIX wieku. Powstanie Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża (1863) i proces kodyfikacji prawa konfliktów zbrojnych miały poprawić los ofiar wojny, "cywilizując" tę ostatnią. W XX w. przemoc przyjęła jednak formę "wojny totalnej", negując przyjęte wcześniej reguły gry. W XXI w. ratowanie życia w warunkach ekstremalnych wydaje się łatwiejsze w związku z postępem medycznym i technologicznym. Niestety przemoc także korzysta z jego dobrodziejstw. Czym jest medycyna pola walki i jakie są jej zasady?
Jak wygląda praca medyka, który (nie) uczestniczy w walce? Czym jest segregacja medyczna (triaż)? Czym jest turystyka humanitarna i czy ma ona sens?
Zapraszam na rozmowę z Panem Damianem Dudą (prezes fundacji "W międzyczasie"), który walczy z wojną na Ukrainie.
Zaprasza Grzegorz Gil.
Początki współczesnego systemu humanitarnego sięgają połowy XIX wieku. Powstanie Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża (1863) i proces kodyfikacji prawa konfliktów zbrojnych miały poprawić los ofiar wojny, "cywilizując" tę ostatnią. W XX w. przemoc przyjęła jednak formę "wojny totalnej", negując przyjęte wcześniej reguły gry. W XXI w. ratowanie życia w warunkach ekstremalnych wydaje się łatwiejsze w związku z postępem medycznym i technologicznym. Niestety przemoc także korzysta z jego dobrodziejstw. Czym jest medycyna pola walki i jakie są jej zasady?
Jak wygląda praca medyka, który (nie) uczestniczy w walce? Czym jest segregacja medyczna (triaż)? Czym jest turystyka humanitarna i czy ma ona sens?
Zapraszam na rozmowę z Panem Damianem Dudą (prezes fundacji "W międzyczasie"), który walczy z wojną na Ukrainie.
Zaprasza Grzegorz Gil.
GPS - o "Polsce na granicy"
2023-10-26 14:22:00
Historia Polski to także dzieje polskiej emigracji, w tym rządu na uchodźstwie (1939-1990). Polacy „znają się” na uchodźstwie, jak mało kto, a wolna Polska stanowi dom dla wielu imigrantów. O ile bycie migrantem oznacza stan faktyczny, uchodźca to stan prawny, który wiąże się ze zobowiązaniami międzynarodowymi państw-stron Konwencji dotyczącej statusu uchodźców (1951) i protokołu dodatkowego (1967). Polska jest stroną tej konwencji, a w warunkach presji migracyjnej na Unię Europejską jest także przedmiotem presji politycznej w kontekście projektowanego obowiązku relokacji w ramach UE. Czy rząd RP łamie prawo międzynarodowe w odpowiedzi na kryzys graniczny? Czy wizerunek polskich służb pokazany w filmie "Zielona granica" jest obrazoburczy? Zapraszam na GPS o "Polsce na granicy" z udziałem dr. Tomasza Sienowa (KUL, Instytut na rzecz Państwa Prawa).
Zaprasza Grzegorz Gil.
Historia Polski to także dzieje polskiej emigracji, w tym rządu na uchodźstwie (1939-1990). Polacy „znają się” na uchodźstwie, jak mało kto, a wolna Polska stanowi dom dla wielu imigrantów. O ile bycie migrantem oznacza stan faktyczny, uchodźca to stan prawny, który wiąże się ze zobowiązaniami międzynarodowymi państw-stron Konwencji dotyczącej statusu uchodźców (1951) i protokołu dodatkowego (1967). Polska jest stroną tej konwencji, a w warunkach presji migracyjnej na Unię Europejską jest także przedmiotem presji politycznej w kontekście projektowanego obowiązku relokacji w ramach UE. Czy rząd RP łamie prawo międzynarodowe w odpowiedzi na kryzys graniczny? Czy wizerunek polskich służb pokazany w filmie "Zielona granica" jest obrazoburczy? Zapraszam na GPS o "Polsce na granicy" z udziałem dr. Tomasza Sienowa (KUL, Instytut na rzecz Państwa Prawa).
Zaprasza Grzegorz Gil.
GPS - o Serbach, Serbii i Kosowie
2023-10-19 09:01:00
Rzut oka na mapę Bałkanów pozwala nam dostrzec, że Serbia jest państwem bez dostępu do morza. Będąc Słowianami, Serbowie wydają się jednak stosunkowo dostępni dla Polaków, a Serbia i Czarnogóra (2003-2006) miała nawet hymn łudząco podobny do „Mazurka Dąbrowskiego” (sic!). Na tym jednak podobieństwa się kończą, bo Serbia jest już bez Czarnogóry, a na fladze ma odwrócone barwy (trobojka) Rosji.
O charakterze narodowym Serbów, ich scenie politycznej, rozwiązanym problemie Republiki Serbskiej i nierozwiązanym problemie Kosowa porozmawiam z prof. Konradem Pawłowskim (UMCS, IEŚ).
Co odróżnia Serbię od pozostałych państw regionu? Czy wejście Serbii do Unii Europejskiej będzie ryzykowne dla obu stron? Jak zmienia się polityka Serbii wobec Rosji po 2022 r.?
Zaprasza Grzegorz Gil.
Rzut oka na mapę Bałkanów pozwala nam dostrzec, że Serbia jest państwem bez dostępu do morza. Będąc Słowianami, Serbowie wydają się jednak stosunkowo dostępni dla Polaków, a Serbia i Czarnogóra (2003-2006) miała nawet hymn łudząco podobny do „Mazurka Dąbrowskiego” (sic!). Na tym jednak podobieństwa się kończą, bo Serbia jest już bez Czarnogóry, a na fladze ma odwrócone barwy (trobojka) Rosji.
O charakterze narodowym Serbów, ich scenie politycznej, rozwiązanym problemie Republiki Serbskiej i nierozwiązanym problemie Kosowa porozmawiam z prof. Konradem Pawłowskim (UMCS, IEŚ).
Co odróżnia Serbię od pozostałych państw regionu? Czy wejście Serbii do Unii Europejskiej będzie ryzykowne dla obu stron? Jak zmienia się polityka Serbii wobec Rosji po 2022 r.?
Zaprasza Grzegorz Gil.
GPS - o obrzeżach chińskiego imperium
2023-10-12 13:34:39
Obwarzanek to jeden z produktów, którego receptura nie należy do zbyt skomplikowanych, ale jego przygotowanie jest wieloetapowe i wymaga wprawy. Wyrośnięte ciasto formuje się i skręca w pierścień, po czym obgotowuje, odsącza, dekoruje, a następnie piecze do zrumienienia. W podobny sposób Chiny tworzą swój „obwarzanek”. Jego zasięg na wschodzie wyznacza Tajwan, na północy i zachodzie Mongolia, Xinjiang oraz Tybet, zaś na południu Makau oraz Hongkong.
Jak powstaje i jak „smakuje” imperium made in China? O sztuce polityki Chin wobec ich (bardzo) bliskiej „zagranicy”, która poddawana jest „obróbce termicznej”, porozmawiam z prof. Michałem Lubiną (UJ).
Zapraszam na GPS o Chinach widzianych od zewnątrz. Zanosi się na prawdziwie chrupką rozmowę!
Zaprasza Grzegorz Gil.
Obwarzanek to jeden z produktów, którego receptura nie należy do zbyt skomplikowanych, ale jego przygotowanie jest wieloetapowe i wymaga wprawy. Wyrośnięte ciasto formuje się i skręca w pierścień, po czym obgotowuje, odsącza, dekoruje, a następnie piecze do zrumienienia. W podobny sposób Chiny tworzą swój „obwarzanek”. Jego zasięg na wschodzie wyznacza Tajwan, na północy i zachodzie Mongolia, Xinjiang oraz Tybet, zaś na południu Makau oraz Hongkong.
Jak powstaje i jak „smakuje” imperium made in China? O sztuce polityki Chin wobec ich (bardzo) bliskiej „zagranicy”, która poddawana jest „obróbce termicznej”, porozmawiam z prof. Michałem Lubiną (UJ).
Zapraszam na GPS o Chinach widzianych od zewnątrz. Zanosi się na prawdziwie chrupką rozmowę!
Zaprasza Grzegorz Gil.
GPS - o Somalii i Black Hawk Down
2023-10-05 11:00:14
Somalia to państwo znajdujące się nie tylko w Rogu Afryki, ale także na marginesie zainteresowania ze strony społeczności międzynarodowej. Tymczasem wydarzenia z 3 i 4 października 1993 r. odcisnęły swoje polityczne piętno na całych latach dziewięćdziesiątych, zwiastując problemy, z którymi mierzymy się do dziś. W międzyczasie film „Helikopter w ogniu” (2001) dorobił się opinii kultowego, a do kultury (strategicznej) przeszły m.in. takie pojęcia jak „mogadiszuańska linia” czy też „mila”. W jakich okolicznościach doszło do tragedii załogi śmigłowca Sikorsky UH-60 Black Hawk i kto był za nią odpowiedzialny? Czy demokratyczny świat wyciągnął lekcje z Bitwy o Mogadiszu? O problemie i problemach Somalii, kontekście strategicznym interwencji ONZ oraz skutkach „Black Hawk Down” porozmawiam z dr. Jackiem Raubo (UAM w Poznaniu, szef analiz Defence24).
Zaprasza Grzegorz Gil.
Somalia to państwo znajdujące się nie tylko w Rogu Afryki, ale także na marginesie zainteresowania ze strony społeczności międzynarodowej. Tymczasem wydarzenia z 3 i 4 października 1993 r. odcisnęły swoje polityczne piętno na całych latach dziewięćdziesiątych, zwiastując problemy, z którymi mierzymy się do dziś. W międzyczasie film „Helikopter w ogniu” (2001) dorobił się opinii kultowego, a do kultury (strategicznej) przeszły m.in. takie pojęcia jak „mogadiszuańska linia” czy też „mila”. W jakich okolicznościach doszło do tragedii załogi śmigłowca Sikorsky UH-60 Black Hawk i kto był za nią odpowiedzialny? Czy demokratyczny świat wyciągnął lekcje z Bitwy o Mogadiszu? O problemie i problemach Somalii, kontekście strategicznym interwencji ONZ oraz skutkach „Black Hawk Down” porozmawiam z dr. Jackiem Raubo (UAM w Poznaniu, szef analiz Defence24).
Zaprasza Grzegorz Gil.
GPS - o Rumunii w trzech kolorach
2023-09-28 11:13:16
Herbem tego państwa jest orzeł, leży ono w Karpatach i ma dostęp do morza. Kiedyś monarchia i „demolud", a dziś republika i demokracja liberalna... Podobnych analogii do Polski jest dużo więcej, ale interesują nas Rumuni i Rumunia, a nie analogie. W pewnym sensie Rumuni to nawet spadkobiercy Imperium Rzymu, a ktoś kiedyś powiedział, że ich państwo łączy Wschód z Zachodem. Tymczasem życie podpowiada nam, że najlepsze połączenia to struktury stabilne.
Czy zatem Rumunia to państwo stabilne politycznie? Jakie są międzynarodowe role Rumunii w XXI w.? Na czym najbardziej zależy Rumunom i jak postrzegają oni współpracę w formacie Trójmorza? O współczesnej Rumunii w trzech kolorach, widzianych od środka i wyzierających na zewnątrz, porozmawiam z Kamilem Całusem (Ośrodek Studiów Wschodnich).
Stati pe fază! Grzegorz Gil.
Herbem tego państwa jest orzeł, leży ono w Karpatach i ma dostęp do morza. Kiedyś monarchia i „demolud", a dziś republika i demokracja liberalna... Podobnych analogii do Polski jest dużo więcej, ale interesują nas Rumuni i Rumunia, a nie analogie. W pewnym sensie Rumuni to nawet spadkobiercy Imperium Rzymu, a ktoś kiedyś powiedział, że ich państwo łączy Wschód z Zachodem. Tymczasem życie podpowiada nam, że najlepsze połączenia to struktury stabilne.
Czy zatem Rumunia to państwo stabilne politycznie? Jakie są międzynarodowe role Rumunii w XXI w.? Na czym najbardziej zależy Rumunom i jak postrzegają oni współpracę w formacie Trójmorza? O współczesnej Rumunii w trzech kolorach, widzianych od środka i wyzierających na zewnątrz, porozmawiam z Kamilem Całusem (Ośrodek Studiów Wschodnich).
Stati pe fază! Grzegorz Gil.