GPS - Globalny Punkt Spojrzenia w Radiu Lublin
Audycja o oddziaływaniu globalnego na lokalne i lokalnego na globalne. Rozmawiamy w poszukiwaniu orientacji w gąszczu problemów współczesnego świata.
Zaprasza Grzegorz Gil.
Kategorie:
Rządowe
Rządowe
GPS - o Araracie, Karabachu i Armenii
2023-05-11 11:41:13
Kolejny odcinek GPS prowadzi nas na styk kontynentów, do państwa o nazwie Armenia. Ten wyżynny kraj nie ma dostępu do morza, a jego największy (najwyższy) symbol, czyli góra Ararat, znajduje się poza granicami Armenii. Pomimo trudnego sąsiedztwa (Turcja, Azerbejdżan), państwo to trwa na "styku" i w "uścisku" mocarstw. Co ciekawe, Armenia jest jedynym współczesnym państwem, które znajduje się na najstarszej mapie świata (Imago Mundi) sprzed 2600 lat (sic!), choć historia jej nie oszczędzała. Czy możliwe jest pojednanie Ormian z Turcją? O co chodzi w konflikcie o Górski Karabach? Czy współczesna Armenia jest skazana na Rosję? Jak wyjaśnić egzotyczne partnerstwo prawosławnych Ormian z państwem ajatollahów? Na czym polega fenomen ormiańskiej diaspory? Gościem GPS jest Pan Maciej Musiał (portal Mówiąc Wprost), a Państwo musicie nas słuchać!
Zaprasza Grzegorz Gil.
Kolejny odcinek GPS prowadzi nas na styk kontynentów, do państwa o nazwie Armenia. Ten wyżynny kraj nie ma dostępu do morza, a jego największy (najwyższy) symbol, czyli góra Ararat, znajduje się poza granicami Armenii. Pomimo trudnego sąsiedztwa (Turcja, Azerbejdżan), państwo to trwa na "styku" i w "uścisku" mocarstw. Co ciekawe, Armenia jest jedynym współczesnym państwem, które znajduje się na najstarszej mapie świata (Imago Mundi) sprzed 2600 lat (sic!), choć historia jej nie oszczędzała. Czy możliwe jest pojednanie Ormian z Turcją? O co chodzi w konflikcie o Górski Karabach? Czy współczesna Armenia jest skazana na Rosję? Jak wyjaśnić egzotyczne partnerstwo prawosławnych Ormian z państwem ajatollahów? Na czym polega fenomen ormiańskiej diaspory? Gościem GPS jest Pan Maciej Musiał (portal Mówiąc Wprost), a Państwo musicie nas słuchać!
Zaprasza Grzegorz Gil.
GPS - o wolnym handlu i kryzysie WTO
2023-05-04 10:17:16
Bez wymiany handlowej trudno wyobrazić sobie procesy globalizacji, które napędza idea wolnego handlu. Jego historia zaczęła się oczywiście dużo wcześniej niż powstanie Światowej Organizacji Handlu (1995), a nawet powojenne plany utworzenia Międzynarodowej Organizacji Handlu (1948), które spełzły na niczym.
Choć co do zasady zgadzamy się dziś, że liberalizacja handlu ma sens, WTO znalazła się w stanie głębokiego kryzysu. Czy wielostronny system handlu ma przyszłość? Jakie są najważniejsze przyczyny kryzysu WTO? Czy rywalizacja geopolityczna Stanów Zjednoczonych i ChRL przenosi się także na płaszczyznę handlu międzynarodowego? Kto ustala warunki wymiany handlowej w XXI w.? Czy dysponujemy alternatywami dla systemu WTO?
Odpowiedzi na te i inne pytania poszukamy razem z Panią doktor Anną Wróbel z Uniwersytetu Warszawskiego.
Zaprasza Grzegorz Gil.
Bez wymiany handlowej trudno wyobrazić sobie procesy globalizacji, które napędza idea wolnego handlu. Jego historia zaczęła się oczywiście dużo wcześniej niż powstanie Światowej Organizacji Handlu (1995), a nawet powojenne plany utworzenia Międzynarodowej Organizacji Handlu (1948), które spełzły na niczym.
Choć co do zasady zgadzamy się dziś, że liberalizacja handlu ma sens, WTO znalazła się w stanie głębokiego kryzysu. Czy wielostronny system handlu ma przyszłość? Jakie są najważniejsze przyczyny kryzysu WTO? Czy rywalizacja geopolityczna Stanów Zjednoczonych i ChRL przenosi się także na płaszczyznę handlu międzynarodowego? Kto ustala warunki wymiany handlowej w XXI w.? Czy dysponujemy alternatywami dla systemu WTO?
Odpowiedzi na te i inne pytania poszukamy razem z Panią doktor Anną Wróbel z Uniwersytetu Warszawskiego.
Zaprasza Grzegorz Gil.
GPS - o dyplomacji w świecie nauki
2023-04-27 09:32:40
Osoba dyplomaty to wizytówka państwa. Sukces w dyplomacji nie zależy od reprezentowania jakiegoś konkretnego zawodu czy wykształcenia, gdyż nawet najwytrawniejszy dyplomata może przynieść zawód... W kolejnej odsłonie GPS porozmawiamy o dyplomacji w nauce oraz nauce w dyplomacji.
Prezydent Ignacy Mościcki był chemikiem, a kanclerz Angela Merkel - doktorem fizyki, ale rozmowa nie dotyczy profilowania polityków, skupiając się na związkach nauki z dyplomacją w erze gwałtownego rozwoju tej pierwszej. Czym jest "dyplomacja naukowa"? Kto i w jaki sposób ją uprawia? Czy "dyplomacja naukowa" to przejściowy kaprys mody, czy realne zapotrzebowanie w XXI wieku?
Gościem będzie Pani doktor Monika Szkarłat (UMCS), która uprawia naukę i dyplomację naukową jednocześnie. Nie doznają Państwo zawodu!
Zaprasza Grzegorz Gil.
Osoba dyplomaty to wizytówka państwa. Sukces w dyplomacji nie zależy od reprezentowania jakiegoś konkretnego zawodu czy wykształcenia, gdyż nawet najwytrawniejszy dyplomata może przynieść zawód... W kolejnej odsłonie GPS porozmawiamy o dyplomacji w nauce oraz nauce w dyplomacji.
Prezydent Ignacy Mościcki był chemikiem, a kanclerz Angela Merkel - doktorem fizyki, ale rozmowa nie dotyczy profilowania polityków, skupiając się na związkach nauki z dyplomacją w erze gwałtownego rozwoju tej pierwszej. Czym jest "dyplomacja naukowa"? Kto i w jaki sposób ją uprawia? Czy "dyplomacja naukowa" to przejściowy kaprys mody, czy realne zapotrzebowanie w XXI wieku?
Gościem będzie Pani doktor Monika Szkarłat (UMCS), która uprawia naukę i dyplomację naukową jednocześnie. Nie doznają Państwo zawodu!
Zaprasza Grzegorz Gil.
GPS - o Australii i geopolitycznych antypodach
2023-04-20 14:52:23
W kolejnym odcinku GPS wybierzemy się na Antypody i do Australii. Początki tego państwa nie były „australijskie”, a Australia o mało nie została ochrzczona „Nową Brytanią”. W 1901 roku byłe kolonie brytyjskie „założyły” państwo, ale dość długo dla Aborygenów nie było w nim miejsca. Z biegiem lat normalizacji uległ jednak nie tylko stosunek przybyszów do rdzennych „Australijczyków”, ale wyłonił się także zupełnie nowy naród, który rozluźnił relacje z Koroną Brytyjską. Jaki jest charakter narodowy Australijczyków, którzy śpiewają w hymnie „Advance Australia Fair”? Na ile współczesna Australia to „Europa” na antypodach? Jaka jest kultura strategiczna Australii i czy „Aussies” mogą sobie pozwolić na „chowanie głowy w piasek”? Czego Polska i Polacy mogliby nauczyć się od Australijczyków? Te i inne pytania zadam mojemu gościowi, którym będzie Ambasador Andrzej Jaroszyński, były polski dyplomata i aktywny wykładowca rodem z Lublina.
Zapraszam, Grzegorz Gil.
W kolejnym odcinku GPS wybierzemy się na Antypody i do Australii. Początki tego państwa nie były „australijskie”, a Australia o mało nie została ochrzczona „Nową Brytanią”. W 1901 roku byłe kolonie brytyjskie „założyły” państwo, ale dość długo dla Aborygenów nie było w nim miejsca. Z biegiem lat normalizacji uległ jednak nie tylko stosunek przybyszów do rdzennych „Australijczyków”, ale wyłonił się także zupełnie nowy naród, który rozluźnił relacje z Koroną Brytyjską. Jaki jest charakter narodowy Australijczyków, którzy śpiewają w hymnie „Advance Australia Fair”? Na ile współczesna Australia to „Europa” na antypodach? Jaka jest kultura strategiczna Australii i czy „Aussies” mogą sobie pozwolić na „chowanie głowy w piasek”? Czego Polska i Polacy mogliby nauczyć się od Australijczyków? Te i inne pytania zadam mojemu gościowi, którym będzie Ambasador Andrzej Jaroszyński, były polski dyplomata i aktywny wykładowca rodem z Lublina.
Zapraszam, Grzegorz Gil.
GPS - o sile militarnej w polityce Chin
2023-04-13 22:00:56
Słynna terakotowa armia to cześć grobowca cesarza Qin Shi Huanga, która miała zapewnić mu bezpieczeństwo po śmierci. Qin zjednoczył Chiny (III w. p.n.e.), kończąc „Okres Walczących Królestw”. Po upadku cesarstwa na początku XX w., armia stała się zbrojnym ramieniem chińskich komunistów, prowadząc ich do zwycięstwa w wojnie domowej (1949). Nie licząc Tajwanu, siedemdziesiąt lat później „Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza” nie ma już czego „wyzwalać”… Wyzwala jednak emocje w kontekście rywalizacji USA - ChRL o dominację nad światem.
Przyjrzyjmy się jednak chłodnym okiem temu, ile warta jest dziś chińska armia? Czy to kolos na glinianych nogach, wzorowany na żołnierzach z terakoty? Jakie miejsce w kulturze strategicznej Chin zajmują siły zbrojne i jak korzystają z nich komuniści?
Na rozmowę z Pawłem Behrendtem z Instytutu Boyma zaprasza Grzegorz Gil.
Słynna terakotowa armia to cześć grobowca cesarza Qin Shi Huanga, która miała zapewnić mu bezpieczeństwo po śmierci. Qin zjednoczył Chiny (III w. p.n.e.), kończąc „Okres Walczących Królestw”. Po upadku cesarstwa na początku XX w., armia stała się zbrojnym ramieniem chińskich komunistów, prowadząc ich do zwycięstwa w wojnie domowej (1949). Nie licząc Tajwanu, siedemdziesiąt lat później „Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza” nie ma już czego „wyzwalać”… Wyzwala jednak emocje w kontekście rywalizacji USA - ChRL o dominację nad światem.
Przyjrzyjmy się jednak chłodnym okiem temu, ile warta jest dziś chińska armia? Czy to kolos na glinianych nogach, wzorowany na żołnierzach z terakoty? Jakie miejsce w kulturze strategicznej Chin zajmują siły zbrojne i jak korzystają z nich komuniści?
Na rozmowę z Pawłem Behrendtem z Instytutu Boyma zaprasza Grzegorz Gil.
GPS - o prawosławiu, prawie i geopolityce Rosji
2023-04-06 09:04:18
W tradycji bizantyjskiej sojusz tronu z ołtarzem był niemal stanem natury, który jednak nie zdołał uchronić Konstantynopola przed upadkiem (XV w. n.e.). Z dawnego Bizancjum pozostał dziś w zasadzie jedynie ślad w postaci urzędu patriarchy Konstantynopola (Bartłomiej I), który w 2019 r. przyznał Ukraińskiemu Kościołowi Prawosławnemu status autokefalii, wzbudzając krytykę ze strony patriarchy Moskwy i całej Rusi - Cyryla (na zdj.).
Czy autokefalia to kategoria geopolityczna? Czy wojna Rosji przeciwko Ukrainie to konflikt "kanoniczny"? Jakie są podstawy ideowe agresywnych działań Federacji Rosyjskiej i jaki status w Rosji Putina ma prawosławie?
Zapraszam na moją rozmowę o niebezpiecznych związkach religii i polityki we współczesnej Rosji, a także religijności samych Rosjan. Moimi gośćmi będą prof. Walenty Baluk (UMCS) oraz dr Michał Patryk Sadłowski (Uniwersytet Warszawski).
Zaprasza Grzegorz Gil.
W tradycji bizantyjskiej sojusz tronu z ołtarzem był niemal stanem natury, który jednak nie zdołał uchronić Konstantynopola przed upadkiem (XV w. n.e.). Z dawnego Bizancjum pozostał dziś w zasadzie jedynie ślad w postaci urzędu patriarchy Konstantynopola (Bartłomiej I), który w 2019 r. przyznał Ukraińskiemu Kościołowi Prawosławnemu status autokefalii, wzbudzając krytykę ze strony patriarchy Moskwy i całej Rusi - Cyryla (na zdj.).
Czy autokefalia to kategoria geopolityczna? Czy wojna Rosji przeciwko Ukrainie to konflikt "kanoniczny"? Jakie są podstawy ideowe agresywnych działań Federacji Rosyjskiej i jaki status w Rosji Putina ma prawosławie?
Zapraszam na moją rozmowę o niebezpiecznych związkach religii i polityki we współczesnej Rosji, a także religijności samych Rosjan. Moimi gośćmi będą prof. Walenty Baluk (UMCS) oraz dr Michał Patryk Sadłowski (Uniwersytet Warszawski).
Zaprasza Grzegorz Gil.
GPS - o dwóch Białorusiach w Europie
2023-03-30 09:41:14
Niewiele jest w Europie państw, które oficjalnie i nieoficjalnie dzieliłyby się na dwa. Nie chodzi jednak ani o Irlandię, ani o Cypr, a o Republikę Białoruś. W tym ostatnim przypadku państwo (reżim polityczny) i naród niezupełnie nakładają się na siebie. Aleksandr Łukaszenka zerwał z symboliką „Pogoni” oraz biało-czerwono-białej flagi, ale jego „pogoń” w kierunku integracji z Rosją Putina trwa, oddalając Białoruś od wolnej Europy. Takiej wizji państwa wyraźnie przeciwstawia się jednak opozycja demokratyczna ze Swiatłaną Cichanouską na czele.
Czy opór na obczyźnie może mieć sens? Czy ZBiR zagraża bezpieczeństwu Europy? Czy Łukaszence pozostaje jeszcze jakiekolwiek pole manewru? Co dla Mińska oznacza wojna Rosji przeciwko Ukrainie? Rozmowa z red. Siarhiejem Pielasą (Biełsat TV) oraz dr. Andrzejem Szabaciukiem (KUL, IEŚ).
Zaprasza Grzegorz Gil.
Niewiele jest w Europie państw, które oficjalnie i nieoficjalnie dzieliłyby się na dwa. Nie chodzi jednak ani o Irlandię, ani o Cypr, a o Republikę Białoruś. W tym ostatnim przypadku państwo (reżim polityczny) i naród niezupełnie nakładają się na siebie. Aleksandr Łukaszenka zerwał z symboliką „Pogoni” oraz biało-czerwono-białej flagi, ale jego „pogoń” w kierunku integracji z Rosją Putina trwa, oddalając Białoruś od wolnej Europy. Takiej wizji państwa wyraźnie przeciwstawia się jednak opozycja demokratyczna ze Swiatłaną Cichanouską na czele.
Czy opór na obczyźnie może mieć sens? Czy ZBiR zagraża bezpieczeństwu Europy? Czy Łukaszence pozostaje jeszcze jakiekolwiek pole manewru? Co dla Mińska oznacza wojna Rosji przeciwko Ukrainie? Rozmowa z red. Siarhiejem Pielasą (Biełsat TV) oraz dr. Andrzejem Szabaciukiem (KUL, IEŚ).
Zaprasza Grzegorz Gil.
GPS - o Kenii i Tanzanii spoza perspektywy safari
2023-03-23 08:38:57
Hakuna matata! Jeśli XXI wiek miałby być renesansem Afryki, te dwa państwa musiałyby wziąć niemały udział w podziale bogactwa. Ani Kenia, ani Tanzania nie kojarzą nam się przecież z większymi konfliktami, choć składają się na około 10 procent populacji „Czarnego Lądu”. Nie oznacza to jednak, że te ludne kraje (ponad 100 mln) są uwolnione od problemów społecznych i gospodarczych. Czy po sześćdziesięciu latach od uzyskania niepodległości poprzez uwolnienie się od Brytyjczyków liderzy Kenii i Tanzanii zdają egzamin z rządzenia i zarządzania? Jakie są podobieństwa i różnice pomiędzy tymi państwami? Co należy obecnie do największych wyzwań dla stabilności i pokoju we wschodniej części Afryki? Skąd wzięło się azjatyckie plemię w Kenii i co wspólnego z Tanzanią ma wokalista zespołu Queen? Kwestie te poruszam w rozmowie z afrykanistą z UMCS, dr. Konradem Czernichowskim, dla którego Tanzania to drugi dom.
Zapraszam, Grzegorz Gil.
Hakuna matata! Jeśli XXI wiek miałby być renesansem Afryki, te dwa państwa musiałyby wziąć niemały udział w podziale bogactwa. Ani Kenia, ani Tanzania nie kojarzą nam się przecież z większymi konfliktami, choć składają się na około 10 procent populacji „Czarnego Lądu”. Nie oznacza to jednak, że te ludne kraje (ponad 100 mln) są uwolnione od problemów społecznych i gospodarczych. Czy po sześćdziesięciu latach od uzyskania niepodległości poprzez uwolnienie się od Brytyjczyków liderzy Kenii i Tanzanii zdają egzamin z rządzenia i zarządzania? Jakie są podobieństwa i różnice pomiędzy tymi państwami? Co należy obecnie do największych wyzwań dla stabilności i pokoju we wschodniej części Afryki? Skąd wzięło się azjatyckie plemię w Kenii i co wspólnego z Tanzanią ma wokalista zespołu Queen? Kwestie te poruszam w rozmowie z afrykanistą z UMCS, dr. Konradem Czernichowskim, dla którego Tanzania to drugi dom.
Zapraszam, Grzegorz Gil.
GPS - o Mołdawii i Naddniestrzu
2023-03-16 09:51:33
Gdyby zapytać Polaków o stolicę Mołdawii, duża część respondentów zachodziłaby w głowę... Nic dziwnego, bo Mołdawia (Kiszyniów) to państwo, którego równie dobrze mogłoby nie być na mapie Europy (sic!).
W 1991 powstała tylko po to, aby perspektywicznie połączyć się z Rumunią, z którą nieodłącznie splata się historycznie i kulturowo. Tereny obecnej Mołdawii to jednak także arena rywalizacji o wpływy większych państw, poczynając od Rosji/ZSSR oraz Turcji. Współczesna Mołdawia to także rosyjski lotniskowiec zacumowany wzdłuż rzeki Dniestr i zamrożona wojna domowa. Czy Mołdawii grozi upadek, zanim jeszcze zdąży ona wejść do Unii Europejskiej? Na czym polega finlandyzacja Mołdawii? Co oznacza dziś bycie Mołdawianinem? Kwestie te poruszę w rozmowie z gościem - Kamilem Całusem (OSW), dla którego Mołdawia to „państwo niekonieczne”. Bądźcie z nami. Koniecznie.
Zaprasza Grzegorz Gil.
Gdyby zapytać Polaków o stolicę Mołdawii, duża część respondentów zachodziłaby w głowę... Nic dziwnego, bo Mołdawia (Kiszyniów) to państwo, którego równie dobrze mogłoby nie być na mapie Europy (sic!).
W 1991 powstała tylko po to, aby perspektywicznie połączyć się z Rumunią, z którą nieodłącznie splata się historycznie i kulturowo. Tereny obecnej Mołdawii to jednak także arena rywalizacji o wpływy większych państw, poczynając od Rosji/ZSSR oraz Turcji. Współczesna Mołdawia to także rosyjski lotniskowiec zacumowany wzdłuż rzeki Dniestr i zamrożona wojna domowa. Czy Mołdawii grozi upadek, zanim jeszcze zdąży ona wejść do Unii Europejskiej? Na czym polega finlandyzacja Mołdawii? Co oznacza dziś bycie Mołdawianinem? Kwestie te poruszę w rozmowie z gościem - Kamilem Całusem (OSW), dla którego Mołdawia to „państwo niekonieczne”. Bądźcie z nami. Koniecznie.
Zaprasza Grzegorz Gil.
GPS - o sankcjach ekonomicznych wobec Rosji
2023-03-10 09:25:25
Historia sankcji ekonomicznych sięga czasów starożytnych i greckich polis. Wraz ze wzrostem współzależności międzynarodowych, zwiększaniem wymiany handlowej i globalizacją łańcuchów dostaw wykorzystywanie "broni ekonomicznej" wydaje się bezpiecznym i skutecznym narzędziem dyscyplinowania niesfornych państw. Po 22 lutego 2022 roku część społeczności międzynarodowej sięga po sankcje ekonomiczne wobec Rosji, która rok po inwazji nadal stoi, ale zaczyna słabnąć. Czym są sankcje i jakie państwa były dotychczas najczęściej sankcjonowane? Czy sankcje wobec Rosji mają sens w obecnym kształcie? Czym są sankcje wtórne i dlaczego mogłyby przewrócić świat do góry nogami?
Moimi gośćmi będą Pan Anatol Jaśkowiec (ekspert Instytutu Bezpieczeństwa i Rozwoju Międzynarodowego) oraz Pan Michał Górski (były dyplomata, Instytut Bezpieczeństwa i Rozwoju Międzynarodowego).
Zaprasza Grzegorz Gil.
Historia sankcji ekonomicznych sięga czasów starożytnych i greckich polis. Wraz ze wzrostem współzależności międzynarodowych, zwiększaniem wymiany handlowej i globalizacją łańcuchów dostaw wykorzystywanie "broni ekonomicznej" wydaje się bezpiecznym i skutecznym narzędziem dyscyplinowania niesfornych państw. Po 22 lutego 2022 roku część społeczności międzynarodowej sięga po sankcje ekonomiczne wobec Rosji, która rok po inwazji nadal stoi, ale zaczyna słabnąć. Czym są sankcje i jakie państwa były dotychczas najczęściej sankcjonowane? Czy sankcje wobec Rosji mają sens w obecnym kształcie? Czym są sankcje wtórne i dlaczego mogłyby przewrócić świat do góry nogami?
Moimi gośćmi będą Pan Anatol Jaśkowiec (ekspert Instytutu Bezpieczeństwa i Rozwoju Międzynarodowego) oraz Pan Michał Górski (były dyplomata, Instytut Bezpieczeństwa i Rozwoju Międzynarodowego).
Zaprasza Grzegorz Gil.