GPS - Globalny Punkt Spojrzenia w Radiu Lublin
Audycja o oddziaływaniu globalnego na lokalne i lokalnego na globalne. Rozmawiamy w poszukiwaniu orientacji w gąszczu problemów współczesnego świata.
Zaprasza Grzegorz Gil.
Kategorie:
Rządowe
Rządowe
GPS - o międzynarodowej roli Turcji Erdogana w XXI w.
2023-03-02 10:13:44
Kolejny odcinek GPS przeniesie nas nad Cieśninę Bosfor i Dardanele, które stanowią naturalną barierę pomiędzy Europą a Azją.
W tym roku mija sto lat od utworzenia współczesnej Turcji przez Mustafę Kemala Atatürka, który przeprowadził ją przez transformację z poziomu imperium do rangi państwa narodowego. Czy rządzący Turcją od 2014 r. Recep Tayyip Erdogan to nowy Atatürk? Jakie role międzynarodowe odgrywa Turcja? Turcja będąca w NATO i flirtująca z Rosją Putina. Turcja, która kandyduje do UE i równie oficjalnie ją szantażuje. Czy styl polityki zagranicznej Turcji jest równie autokratyczny, co styl rządów Erdogana? I gdzie w tym wszystkim jest demokratyczna opozycja?
Zapraszam na dłuższą rozmowę o tureckim emploi z Aleksandrą Marią Spancerską (PISM). Usiądźmy po turecku.
Zaprasza Grzegorz Gil.
Kolejny odcinek GPS przeniesie nas nad Cieśninę Bosfor i Dardanele, które stanowią naturalną barierę pomiędzy Europą a Azją.
W tym roku mija sto lat od utworzenia współczesnej Turcji przez Mustafę Kemala Atatürka, który przeprowadził ją przez transformację z poziomu imperium do rangi państwa narodowego. Czy rządzący Turcją od 2014 r. Recep Tayyip Erdogan to nowy Atatürk? Jakie role międzynarodowe odgrywa Turcja? Turcja będąca w NATO i flirtująca z Rosją Putina. Turcja, która kandyduje do UE i równie oficjalnie ją szantażuje. Czy styl polityki zagranicznej Turcji jest równie autokratyczny, co styl rządów Erdogana? I gdzie w tym wszystkim jest demokratyczna opozycja?
Zapraszam na dłuższą rozmowę o tureckim emploi z Aleksandrą Marią Spancerską (PISM). Usiądźmy po turecku.
Zaprasza Grzegorz Gil.
GPS - o relacjach Rosji i Chin
2023-02-23 10:46:59
Relacje Rosji i Chin sięgają XVII wieku, kiedy dynastia Qing starała się powstrzymać rosyjskich osadników w Mandżurii. Oba państwa są dziś rządzone w sposób autorytarny, zajmując razem ok. 17% powierzchni ziemi. Historia ich stosunków to etapy przyjaźni i wrogości. Ostatnie 30 lat to jednak stopniowe zbliżenie Pekinu z Moskwą, a jego ukoronowaniem było zawiązanie strategicznego partnerstwa obu państw w 1996 roku.
Choć Rosję i Chiny wiąże odnowiony w 2021 r. Traktat o Dobrosąsiedztwie i Przyjaznej Współpracy, ich interesy nie są ani tożsame, ani symetryczne. Czy Rosja Putina znalazła się w „objęciach smoka”? Czym jest „smocze objęcie”? Czy warto „dzielić skórę na niedźwiedziu"? Czy wojna Rosji przeciwko Ukrainie to moment przełomowy w relacjach dwustronnych obu państw?
Na rozmowę z prof. Michałem Lubiną (UJ) zaprasza Grzegorz Gil.
Relacje Rosji i Chin sięgają XVII wieku, kiedy dynastia Qing starała się powstrzymać rosyjskich osadników w Mandżurii. Oba państwa są dziś rządzone w sposób autorytarny, zajmując razem ok. 17% powierzchni ziemi. Historia ich stosunków to etapy przyjaźni i wrogości. Ostatnie 30 lat to jednak stopniowe zbliżenie Pekinu z Moskwą, a jego ukoronowaniem było zawiązanie strategicznego partnerstwa obu państw w 1996 roku.
Choć Rosję i Chiny wiąże odnowiony w 2021 r. Traktat o Dobrosąsiedztwie i Przyjaznej Współpracy, ich interesy nie są ani tożsame, ani symetryczne. Czy Rosja Putina znalazła się w „objęciach smoka”? Czym jest „smocze objęcie”? Czy warto „dzielić skórę na niedźwiedziu"? Czy wojna Rosji przeciwko Ukrainie to moment przełomowy w relacjach dwustronnych obu państw?
Na rozmowę z prof. Michałem Lubiną (UJ) zaprasza Grzegorz Gil.
GPS - o surowcach, które zmieniają świat
2023-02-16 08:48:30
Rozwój ludzkości bez eksploracji i eksploatacji surowców naturalnych byłby niemożliwy. Od niepamiętnych czasów człowiek pozyskiwał i wykorzystywał surowce (kamień, brąz, żelazo), a w XXI w., wraz z rozwojem technologicznym, sięga po nowe pierwiastki. Część z nich występuję stosunkowo rzadko (złoto), a niektóre mają nawet "rzadkość" w nazwie (metale ziem rzadkich). Państwa osiągają status mocarstw wskutek posiadania (ZSRR) lub zapewniania sobie (Japonia) dostępu do upragnionych surowców i w tej materii nic się nie zmienia. Zdarza się jednak, że złoża surowcowe rodzą problemy dla tych, którzy je posiadają (tzw. klątwa zasobów). O roli i znaczeniu surowców we współczesnym świecie epoki globalnych łańcuchów dostaw, "geopolityce deficytu surowców" oraz specyfice tradingu na rynku surowcowym rozmawiam z Boguszem Kasowskim (portal surowcowe.info ).
Na rozmowę na wagę złota zaprasza Grzegorz Gil.
Rozwój ludzkości bez eksploracji i eksploatacji surowców naturalnych byłby niemożliwy. Od niepamiętnych czasów człowiek pozyskiwał i wykorzystywał surowce (kamień, brąz, żelazo), a w XXI w., wraz z rozwojem technologicznym, sięga po nowe pierwiastki. Część z nich występuję stosunkowo rzadko (złoto), a niektóre mają nawet "rzadkość" w nazwie (metale ziem rzadkich). Państwa osiągają status mocarstw wskutek posiadania (ZSRR) lub zapewniania sobie (Japonia) dostępu do upragnionych surowców i w tej materii nic się nie zmienia. Zdarza się jednak, że złoża surowcowe rodzą problemy dla tych, którzy je posiadają (tzw. klątwa zasobów). O roli i znaczeniu surowców we współczesnym świecie epoki globalnych łańcuchów dostaw, "geopolityce deficytu surowców" oraz specyfice tradingu na rynku surowcowym rozmawiam z Boguszem Kasowskim (portal surowcowe.info).
Na rozmowę na wagę złota zaprasza Grzegorz Gil.
GPS - o polityce narodu wybranego i geopolitycznych wyborach Izraela w XXI w.
2023-02-09 14:30:42
Shalom! Dzieje Żydów są wyjątkowo obszernym zagadnieniem, ale historia niepodległego Izraela liczy zaledwie 75 lat. Problemy, z jakimi Żydzi borykali się w ramach starożytnych imperiów, nie zniknęły, gdyż warunki geopolityczne dla państwa Izrael są wyjątkowo niekorzystne. W tym przypadku strategia bezpieczeństwa państwa to w zasadzie "strategia przetrwania". Samo powstanie Izraela stało się nawet pretekstem do powstania koalicji państw arabskich, domagających się osobnego państwa dla Palestyńczyków, które pojawiło się w 2012 r., co jednak nie zamyka problemu. Czy "kwestię palestyńską" da się w ogóle rozwiązać? Jacy są najważniejsi sojusznicy, a kto jest największym wrogiem Izraela w XXI w.? Zapraszam na rozmowę z dr Agnieszką Bryc (UMK w Toruniu) o polityce narodu wybranego i trudnych wyborach Izraela w polityce zagranicznej.
Zaprasza Grzegorz Gil.
Shalom! Dzieje Żydów są wyjątkowo obszernym zagadnieniem, ale historia niepodległego Izraela liczy zaledwie 75 lat. Problemy, z jakimi Żydzi borykali się w ramach starożytnych imperiów, nie zniknęły, gdyż warunki geopolityczne dla państwa Izrael są wyjątkowo niekorzystne. W tym przypadku strategia bezpieczeństwa państwa to w zasadzie "strategia przetrwania". Samo powstanie Izraela stało się nawet pretekstem do powstania koalicji państw arabskich, domagających się osobnego państwa dla Palestyńczyków, które pojawiło się w 2012 r., co jednak nie zamyka problemu. Czy "kwestię palestyńską" da się w ogóle rozwiązać? Jacy są najważniejsi sojusznicy, a kto jest największym wrogiem Izraela w XXI w.? Zapraszam na rozmowę z dr Agnieszką Bryc (UMK w Toruniu) o polityce narodu wybranego i trudnych wyborach Izraela w polityce zagranicznej.
Zaprasza Grzegorz Gil.
GPS - o prywatyzacji przemocy i zagranicznych bojownikach na Ukrainie
2023-02-02 12:53:39
Przyjęło się mówić, że zorganizowana przemoc to wyłączna domena państw i ich armii. W warunkach prywatyzacji przemocy w II poł. XX w. monopol ten osłabł, a współczesne "psy wojny" są często bezpańskie. Co więcej, w XXI w. trudno wyobrazić sobie siły zbrojne największych państw bez prywatnych kontraktorów, a niekiedy nawet nieoficjalnych armii (Grupa Wagnera). Oprócz tego, rynek przemocy to także "zagraniczni bojownicy", którzy podtrzymują konflikty i stanowią dodatkowe ryzyko dla swoich ojczyzn. Wojna na Ukrainie przyciąga ochotników rozmaitego autoramentu. Jakie są ich motywacje? Skąd przybywają i jaka jest skala tego zjawiska? Czy Ukraina czasu wojny stanowi wylęgarnię dla ekstremistów, a Europę czekają później "trudne" powroty? Zapraszam na moją rozmowę z Anną Dyner (Polski Instytut Spraw Międzynarodowych) oraz dr. hab. Konradem Pawłowskim (UMCS, IEŚ).
Zaprasza - Grzegorz Gil
Przyjęło się mówić, że zorganizowana przemoc to wyłączna domena państw i ich armii. W warunkach prywatyzacji przemocy w II poł. XX w. monopol ten osłabł, a współczesne "psy wojny" są często bezpańskie. Co więcej, w XXI w. trudno wyobrazić sobie siły zbrojne największych państw bez prywatnych kontraktorów, a niekiedy nawet nieoficjalnych armii (Grupa Wagnera). Oprócz tego, rynek przemocy to także "zagraniczni bojownicy", którzy podtrzymują konflikty i stanowią dodatkowe ryzyko dla swoich ojczyzn. Wojna na Ukrainie przyciąga ochotników rozmaitego autoramentu. Jakie są ich motywacje? Skąd przybywają i jaka jest skala tego zjawiska? Czy Ukraina czasu wojny stanowi wylęgarnię dla ekstremistów, a Europę czekają później "trudne" powroty? Zapraszam na moją rozmowę z Anną Dyner (Polski Instytut Spraw Międzynarodowych) oraz dr. hab. Konradem Pawłowskim (UMCS, IEŚ).
Zaprasza - Grzegorz Gil
GPS - o wyspiarskości Japończyków i Japonii
2023-01-26 08:54:53
Wyspy Japońskie to łuk ciągnący się przez blisko 3 tysiące km. Przez wieki "Kraj Kwitnącej Wiśni" skutecznie izolował się od reszty świata barierą wody. Jego siłowe otwarcie przez US Navy w połowie XIX w. wywołało westernizację i modernizację społeczeństwa uchodzącego za najbardziej dziwacznych Azjatów i imitację Zachodu. Droga od izolacji do napięcia łuku w kierunku sąsiadów (aneksja Korei, agresja na Mandżurię) okazała się dla Cesarstwa stosunkowo krótka. Japoński militaryzm ukróciła dopiero wojna z USA, a porażka narzuciła Tokio pacyfizm.
Czy wobec rosnącej potęgi Chin i bomby jądrowej w arsenale KRLD Japonia może sobie pozwolić na rozwiązania z ubiegłej epoki? Na czym polega charakter narodowy Japończyków i czy japoński "cud gospodarczy" ma skutki uboczne?
Na rozmowę z dr. Pawłem Dybałą (Uniwersytet Jagielloński) oraz Pawłem Behrendtem z Instytutu Boyma zaprasza Grzegorz Gil.
Wyspy Japońskie to łuk ciągnący się przez blisko 3 tysiące km. Przez wieki "Kraj Kwitnącej Wiśni" skutecznie izolował się od reszty świata barierą wody. Jego siłowe otwarcie przez US Navy w połowie XIX w. wywołało westernizację i modernizację społeczeństwa uchodzącego za najbardziej dziwacznych Azjatów i imitację Zachodu. Droga od izolacji do napięcia łuku w kierunku sąsiadów (aneksja Korei, agresja na Mandżurię) okazała się dla Cesarstwa stosunkowo krótka. Japoński militaryzm ukróciła dopiero wojna z USA, a porażka narzuciła Tokio pacyfizm.
Czy wobec rosnącej potęgi Chin i bomby jądrowej w arsenale KRLD Japonia może sobie pozwolić na rozwiązania z ubiegłej epoki? Na czym polega charakter narodowy Japończyków i czy japoński "cud gospodarczy" ma skutki uboczne?
Na rozmowę z dr. Pawłem Dybałą (Uniwersytet Jagielloński) oraz Pawłem Behrendtem z Instytutu Boyma zaprasza Grzegorz Gil.
GPS - o systemie (nie)bezpieczeństwa zbiorowego ONZ
2023-01-19 23:56:17
Tym razem GPS nie koncertuje się na problemach, a na rozwiązaniach międzynarodowych, przewidzianych wobec uciekania się niektórych państw do wojny. Choć z upływem czasu zaczęto uzgadniać podstawowe zasady współżycia państw w postaci prawa międzynarodowego i organizacji międzynarodowych, instytucje te wydają się wciąż półśrodkiem. Patrząc na ONZ, która powstała w celu utrzymywania i przywracania „pokoju międzynarodowego i bezpieczeństwa”, jej paraliż w sytuacji agresji Rosji na Ukrainę w 2022 r. stawia pod znakiem zapytania członkostwo Rosji w Radzie Bezpieczeństwa ONZ, a pośrednio także sens całej organizacji. Czy ONZ z Rosją na pokładzie ma przyszłość? Czy ONZ przetrwałaby bez Rosji?
Kto „zabił” art. 2, ust. 4 Karty NZ, który zabrania wojny?
Zapraszam na rozmowę z dr. Tomaszem Lachowskim oraz dr. Mateuszem Piątkowskim z Uniwersytetu Łódzkiego i „Obserwatora Międzynarodowego”.
Zapraszam, Grzegorz Gil.
Tym razem GPS nie koncertuje się na problemach, a na rozwiązaniach międzynarodowych, przewidzianych wobec uciekania się niektórych państw do wojny. Choć z upływem czasu zaczęto uzgadniać podstawowe zasady współżycia państw w postaci prawa międzynarodowego i organizacji międzynarodowych, instytucje te wydają się wciąż półśrodkiem. Patrząc na ONZ, która powstała w celu utrzymywania i przywracania „pokoju międzynarodowego i bezpieczeństwa”, jej paraliż w sytuacji agresji Rosji na Ukrainę w 2022 r. stawia pod znakiem zapytania członkostwo Rosji w Radzie Bezpieczeństwa ONZ, a pośrednio także sens całej organizacji. Czy ONZ z Rosją na pokładzie ma przyszłość? Czy ONZ przetrwałaby bez Rosji?
Kto „zabił” art. 2, ust. 4 Karty NZ, który zabrania wojny?
Zapraszam na rozmowę z dr. Tomaszem Lachowskim oraz dr. Mateuszem Piątkowskim z Uniwersytetu Łódzkiego i „Obserwatora Międzynarodowego”.
Zapraszam, Grzegorz Gil.
GPS - o Półwyspie Koreańskim w polityce mocarstw
2023-01-12 09:19:59
Kolejna audycja GPS zabiera nas w okolice 38 równoleżnika, co samo w sobie niewiele mówi. Granica, która przebiega wzdłuż tej linii jest jedną z najbardziej charakterystycznych barier na kuli ziemskiej, a jej przekroczenie graniczy z cudem. Wraz z moim gościem nie mam jednak oporów, aby przyjrzeć się Półwyspowi Koreańskiemu jako strefie wpływów i starć. Historycznie rzecz biorąc, rozwój Korei zawsze wynikał z sieci zależności od większych (Chiny) lub silniejszych (Japonia) sąsiadów. Przemiany w XX wieku i pojawienie się dwóch państw koreańskich powodują jednak, że bezpieczeństwo międzynarodowe, w tym mocarstw, coraz bardziej zależy od decyzji podejmowanych w Pjongjangu i Seulu. Zapraszam na rozmowę z dr. Oskarem Pietrewiczem (PISM) o kompleksie dwóch Korei, który jest także „regionalnym kompleksem bezpieczeństwa” z bombą jądrową w roli głównej.
Zaprasza Grzegorz Gil.
Kolejna audycja GPS zabiera nas w okolice 38 równoleżnika, co samo w sobie niewiele mówi. Granica, która przebiega wzdłuż tej linii jest jedną z najbardziej charakterystycznych barier na kuli ziemskiej, a jej przekroczenie graniczy z cudem. Wraz z moim gościem nie mam jednak oporów, aby przyjrzeć się Półwyspowi Koreańskiemu jako strefie wpływów i starć. Historycznie rzecz biorąc, rozwój Korei zawsze wynikał z sieci zależności od większych (Chiny) lub silniejszych (Japonia) sąsiadów. Przemiany w XX wieku i pojawienie się dwóch państw koreańskich powodują jednak, że bezpieczeństwo międzynarodowe, w tym mocarstw, coraz bardziej zależy od decyzji podejmowanych w Pjongjangu i Seulu. Zapraszam na rozmowę z dr. Oskarem Pietrewiczem (PISM) o kompleksie dwóch Korei, który jest także „regionalnym kompleksem bezpieczeństwa” z bombą jądrową w roli głównej.
Zaprasza Grzegorz Gil.
GPS - o wojnie i pokoju na progu 2023 roku
2023-01-05 23:59:54
Pierwszy w 2023 roku odcinek GPS poświęcimy nieśmiertelnej wojnie. Na pierwszy dzień stycznia przypada wprowadzony w 1968 roku Światowy Dzień Pokoju. W świetle wydarzeń na Ukrainie i wielu innych tlących się konfliktów pojawia się pytanie o to, co możemy świętować... Współczesna wojna znakomicie się kamufluje, pojawia się „podprogowo" i "bezobjawowo".
W tym kontekście wojna Rosji przeciwko Ukrainie przenosi nas w przeszłość. A może 24 lutego 2022 r. to także zaraźliwy precedens w stosunkach międzynarodowych? Wojną można się zmęczyć ( war fatigue ), wojnę owiewa mgła ( fog of war ).
Razem z moimi gośćmi postaram się Państwa nie zmęczyć i rozwiać mgłę tajemnicy.
Zapraszam na rozmowę z prof. i gen. Stanisławem Koziejem (byłym szefem Biura Bezpieczeństwa Narodowego) oraz Markiem Stefanem (zastępcą redaktora naczelnego miesięcznika „Układ Sił”).
Zaprasza Grzegorz Gil.
Pierwszy w 2023 roku odcinek GPS poświęcimy nieśmiertelnej wojnie. Na pierwszy dzień stycznia przypada wprowadzony w 1968 roku Światowy Dzień Pokoju. W świetle wydarzeń na Ukrainie i wielu innych tlących się konfliktów pojawia się pytanie o to, co możemy świętować... Współczesna wojna znakomicie się kamufluje, pojawia się „podprogowo" i "bezobjawowo".
W tym kontekście wojna Rosji przeciwko Ukrainie przenosi nas w przeszłość. A może 24 lutego 2022 r. to także zaraźliwy precedens w stosunkach międzynarodowych? Wojną można się zmęczyć (war fatigue), wojnę owiewa mgła (fog of war).
Razem z moimi gośćmi postaram się Państwa nie zmęczyć i rozwiać mgłę tajemnicy.
Zapraszam na rozmowę z prof. i gen. Stanisławem Koziejem (byłym szefem Biura Bezpieczeństwa Narodowego) oraz Markiem Stefanem (zastępcą redaktora naczelnego miesięcznika „Układ Sił”).
Zaprasza Grzegorz Gil.
GPS - o dezinformacji ze strony Rosji
2022-12-29 11:54:12
We współczesnej infosferze każdy z nas staje w podwójnej roli nadawcy i odbiorcy przekazu informacyjnego. Przekazu, który może być zmanipulowany wskutek wymieszania prawdy i kłamstwa. Choć dezinformacja w (geo)polityce nie jest niczym nowym, rozwój technologiczny (np. nowe media) oraz ogólna kondycja psychofizyczna (lenistwo) wystawia nas na pierwszą linię walki z przekazem, który imituje prawdę.
Państwem, które wydaje się być uzależnione od dezinformacji, jest współczesna Rosja. Na czym polega jej model propagandowy? Jak korzysta ona z dezinformacji na użytek wewnętrzny, a jak wykorzystuje ją w relacjach międzynarodowych?
Czy Ukraina jest największą porażką polityki dezinformacyjnej Rosji?
Zapraszam na realną rozmowę z panią prof. Agnieszką Legucką (PISM, Akademia Finansów Vistula) oraz panem doktorem Jakubem Olchowskim (UMCS, IEŚ).
Zaprasza Grzegorz Gil.
We współczesnej infosferze każdy z nas staje w podwójnej roli nadawcy i odbiorcy przekazu informacyjnego. Przekazu, który może być zmanipulowany wskutek wymieszania prawdy i kłamstwa. Choć dezinformacja w (geo)polityce nie jest niczym nowym, rozwój technologiczny (np. nowe media) oraz ogólna kondycja psychofizyczna (lenistwo) wystawia nas na pierwszą linię walki z przekazem, który imituje prawdę.
Państwem, które wydaje się być uzależnione od dezinformacji, jest współczesna Rosja. Na czym polega jej model propagandowy? Jak korzysta ona z dezinformacji na użytek wewnętrzny, a jak wykorzystuje ją w relacjach międzynarodowych?
Czy Ukraina jest największą porażką polityki dezinformacyjnej Rosji?
Zapraszam na realną rozmowę z panią prof. Agnieszką Legucką (PISM, Akademia Finansów Vistula) oraz panem doktorem Jakubem Olchowskim (UMCS, IEŚ).
Zaprasza Grzegorz Gil.