Wszechnica.org.pl - Nauka

Czego, jak i po co uczą się niemowlęta i małe dzieci? - rozmawiają prof. dr hab. Ewa Haman i dr hab. Przemysław Tomalski, czerwiec 2022 r., Fundacja Wspomagania Wsi  

Już od pierwszych swoich dni wykonują ogromną pracę. „- Dzieci nie umieją się powstrzymać przed uczeniem” – jak powiedziała prof. Ewa Haman. Nawet w brzuchu u mamy przetwarzają bodźce z zewnątrz i się uczą (np. melodii ojczystego języka). Niemowlęta w pierwszych miesiącach mają niewielką kontrolę nad swoim ciałem, mają mały repertuar reakcji i nie są nam w stanie odpowiedzieć słowami (zajmie im to wiele miesięcy, żeby nam coś powiedzieć pełnymi zdaniami). Często trochę rodzicom zajmuje domyślenie się o czym płacze ich dziecko, na „jaką melodię” – czy to melodia głodu, zmęczenia itd. ”

– Jesteśmy przekonani jak fascynująco aktywne w zakresie uczenia się i zdobywania wiedzy są noworodki, niemowlęta i małe dzieci. I jak bardzo dużo jesteśmy już w stanie powiedzieć o tym jak ta wiedza jest nabywana. Niemowlak to osoba o dużych możliwościach uczenia się i bardzo skromnym repertuarze zachowań, które pozwalają mu komunikować otoczeniu tą wiedzę” – mówi dr hab. Przemysław Tomalski. Psychologowie różnymi skomplikowanymi metodami (badając aktywność mózgu, ruchy oczu, prędkość ssania smoczka, pracę serca) badają jak uczą się dzieci i jak rozwija się ich mózg.

Ciało niemowląt bardzo szybko rośnie i się zmienia (nagle umieją się przeturlać, coś złapać, usiąść, stanąć, zrobić krok). Nowe możliwości za każdym razem całkowicie zmieniają im świat – uczą się przenoszenia uwagi, nawiązywania kontaktu, itd.

Po drodze, ucząc się, dzieci ponoszą całe mnóstwo porażek. Bez przerwy próbują, ponoszą porażkę, próbują ponownie, i ponownie. A my z zachwytem i podziwem ich w tych porażkach i mozolnym uczeniu wspieramy. To wsparcie w procesie uczenia się, towarzyszenie w porażkach, jest dla nas wszystkich naturalne w pierwszych latach życia dziecka. Wielka szkoda, że w późniejszych etapach rozwoju to przepiękne podejście do nauki i popełnianych błędów zanika i u starszych dzieci porażki zaczynamy traktować zupełnie inaczej. A to przecież konieczność i naturalny proces zdobywania wiedzy. Największa część rozumienia i zdobywania wiedzy o świecie przez malutkie dzieci, opiera się na ich własnej aktywności. Niemowlęta są w dużej mierze samosterowne jeśli chodzi o uczenie się. Same organizują sobie poznawanie świata i zdobywanie wiedzy. Rolą opiekunów jest tak wspierać i tak kształtować otaczające je środowisko żeby miały okazje aktywnie doświadczać, próbować i odkrywać. Radość z robienia nowych rzeczy jest kluczowa. Przyjemność z tego, że robimy coś nowego.

Jak możemy sami w domu to środowisko małych dzieci wzbogacać? Jedną z takich wzbogacających czynności jest zabawa z dzieckiem. Taka zabawa, w której jest dużo mowy, a właściwie dialogu. Zabawa, gdzie dorosły podąża za ciekawością dziecka, towarzyszy i komentuje to co się dookoła dzieje. Dialogowanie z dzieckiem warto wykorzystywać w interakcjach, zabawach, codziennych sytuacjach już u bardzo małych dzieci, już w pierwszych tygodniach życia.

Doskonałym narzędziem do rozwijającej zabawy i rozmów są książeczki (nawet takie obrazkowe, bez tekstu). Opowiadane przez opiekuna poszerzają zakres słyszanych i rozumianych słów. Wspólne oglądanie książeczek uczy skupiania uwagi na konkretnych elementach ilustracji o których opowiadamy, przenoszenia uwagi z jednego elementu na drugi, podążania za palcem rodzica, zabaw w szukanie szczegółów na ilustracji, szukanie różnic i podobieństw, itd. Książeczki są bardzo wygodnym pretekstem do rozmów na nowe tematy.

Znajdź nas:  
https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/
https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/
https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia
https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka
https://wszechnica.org.pl/

Zapraszamy na drugi już odcinek rozmów o rozwoju mózgu małych dzieci. W studiu Wszechnicy spotkali się prof. dr hab. Ewa Haman i dr hab. Przemysław Tomalski, grudzień 2022 r.  

W przestrzeni publicznej temat mózgu pojawia się bardzo często, krąży dużo pseudonaukowych treści, często nie sprawdzonych i wątpliwej jakości. Profesor Przemysław Tomalski na rozwoju mózgu się zna. Jako ekspert opowiada nam więc o rozwoju mózgu małych dzieci i o tym co rodzice powinni na ten temat wiedzieć.  

Rozwój mózgu nie przebiega jednostajnie, monotonnie czy równomiernie na przestrzeni pierwszych lat. Pierwsze 3 lata życia dziecka są kluczowe. Badania mózgu pokazują, że w tym okresie (a zwłaszcza na przestrzeni pierwszego roku życia) mamy najbardziej dynamiczne, największe zmiany w zakresie połączeń mózgowych, w zakresie liczby komórek mózgowych. Ten okres pierwszych lat to jest okres najbardziej dynamicznych zmian, kiedy te wpływy środowiskowe mają faktycznie bardzo istotne znaczenie.   

Rozwój biologiczny, embrionalny jest bardzo skomplikowany. W programie rozwoju biologicznego mózgu, mamy zaszytych dużo mechanizmów, które pozwalają temu mózgowi dopasowywać się do środowiska w którym jest. Mamy wiele mechanizmów "plastyczności" dzięki którym sieci mózgowe kształtują się w odpowiedzi na doświadczenia środowiskowe i są jakoś dopasowane do tych rodzajów informacji z jakimi dany mózg, dane dziecko będzie miało do czynienia. Ten proces zaczyna się już w okresie prenatalnym. Wiemy, że już na etapie 28/29 tygodnia ciąży mózg płodu przetwarza dźwięki dochodzące do niego z "zewnątrz". Mózg może "czytać" też różne sygnały fizjologiczne (hormonalne, jak np. kortyzol - hormon stresu), bodźce dotykowe i świetlne zanim przyjdzie na świat.  

Noworodki dzięki doświadczeniom przed urodzeniem, mają już wykształcone preferencje dźwiękowe. Ich mózgi już są nastrojone na odpowiednie "czytanie" mowy ludzkiej, odróżnianie języka z którym miało styczność przed urodzeniem i nakierowane na głos matki. O tym wspominaliśmy w poprzedniej rozmowie: https://youtu.be/Re-ku43u2do 

--

prof dr hab. Ewa Haman z Wydziału Psychologii UW. Profesor prowadzi badania z zakresu psycholingwistyki rozwojowej, dotyczące wczesnego rozwoju językowego, zwłaszcza rozwoju leksykalnego, w różnych kontekstach (jednojęzycznym, wielojęzycznym). Więcej o projektach pani profesor i jej zespole: https://multilada.pl/

dr hab. Przemysław Tomalski, prof. Instytutu Psychologii PAN. Kierownik pracowni Neurokognitywistyki Rozwojowej Babylab https://babylab.edu.pl/, psycholog, kognitywista, naukowiec. Publikuje w obszarze badań czynników ryzyka rozwoju neuropoznawczego z wykorzystaniem nowoczesnych metod obrazowania mózgu (EEG, NIRS). Aktualne projekty profesora dotyczą tego, w jaki sposób codzienne interakcje rodzic-niemowlę kształtują funkcje mózgu dziecka.

Znajdź nas:   
https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/
https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/
https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia
https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka
https://wszechnica.org.pl/

Jakie są szanse rozwoju polskich obszarów wiejskich? Jakie formy działalności może podjąć mieszkaniec wsi? Rozmowę z prof. Jerzym Wilkinem przeprowadził Ryszard Holzer. Fundacja Wspomagania Wsi, 2012 r.

Według prof. Wilkina ostatnie dwadzieścia lat to najlepszy czas dla polskiego rolnictwa. Chodzi głównie o wejście Polski do Unii Europejskiej i związaną z tym wspólną politykę rolną. Dzięki unijnym dopłatom wiele gospodarstw zaczęło działać jednak tylko fikcyjnie. Według danych ponad 400 000 gospodarstw niczego nie produkuje. Z czego zatem utrzymują się ci fikcyjni rolnicy? Gdzie tkwić może potencjał polskiej wsi, jakie są szanse rozwoju obszarów wiejskich? Czym jest przedsiębiorstwo społeczne?  

Znajdź nas:      
https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/
https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/
https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia
https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka
https://wszechnica.org.pl/

Po co się ubezpieczać i jak funkcjonują ubezpieczenia? Kiedy można odwołać się do Rzecznika Ubezpieczonych? Z Cezarym Orłowskim (prawnikiem Rzecznika Ubezpieczonych) rozmawia Ryszard Holzer. Fundacja Wspomagania Wsi, 2012 r.  

„Przezorny zawsze ubezpieczony” dlatego każdy powinien mieć świadomość, że warto ubezpieczać siebie i swoje mienie. Powiedzenie to szczególnie aktualne jest obecnie wśród branży rolniczej narażonej na szkody związane z gwałtownymi zjawiskami pogodowymi.  

Ubezpieczeń na rynku jest wiele. Część z nich to ubezpieczenia obowiązkowe, pozostałe są nieobowiązkowe, ale zalecane. Należy pamiętać, że nie można wybierać ubezpieczenia, patrząc tylko na wysokość składki. Bardzo istotną kwestią, na którą musimy zawsze zwracać uwagę, to warunki, na których ma zostać zawarta umowa ubezpieczenia. Wszystkie prawa i obowiązki stron, przedmiot ubezpieczenia (co jest ubezpieczone) oraz zakres ubezpieczenia (za co odpowiada ubezpieczyciel) zawarte są w ogólnych warunkach ubezpieczenia. Z tym dokumentem musimy dokładnie zapoznać się przed zawarciem ubezpieczenia. Zgodnie z przepisami prawa ogólne warunki ubezpieczenia muszą być napisane w sposób zrozumiały i jednoznaczny. Natomiast wszelkie zapisy niezrozumiałe i niejednoznaczne tłumaczy się na korzyść osoby ubezpieczonej. Często jednak ubezpieczyciel odmawia wypłaty odszkodowania. Czy wtedy można się zwrócić do Rzecznika Ubezpieczonych?  

Znajdź nas:           
https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/
https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/
https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia
https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka
https://wszechnica.org.pl/

Zapraszamy na spotkanie z gatunkami narażonymi na wyginięcie umieszczonymi w Polskiej czerwonej księdze zwierząt. Będziemy się już do końca tej kategorii obracali w ptasim kręgu. To  spotkanie poświęcone zostało kaczkom, kurakom oraz perkozom. Serdecznie zapraszamy!    

Wykład zorganizowany w ramach cyklu Spotkań z Przyrodą - Czerwona Księga zwierząt w Polsce.  

Bartosz Popczyński - Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej z Lasów Miejskich - Warszawa  

Znajdź nas:   
https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/
https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/
https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia
https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka
https://wszechnica.org.pl/ 

#spotkaniazprzyroda

Wywiad z dr Anną Potok na temat niekonwencjonalnych źródeł dochodów  mieszkańców wsi. Rozmowę prowadzi Ryszard Holzer. Fundacja Wspomagania  Wsi, 2012 r. [31 min]  

Jesteśmy świadkami dużych zmian, które zachodzą na polskiej wsi,  dotyczących 40% jej mieszkańców. Coraz mniej rodzin zajmuje się  produkcją rolną. Dawniej na przeciętnej polskiej wsi było kilkanaście, a  nawet kilkadziesiąt gospodarstw rolnych, które produkowały na rynek,  hodowały krowy i świnie, a stada kur kręciły się wokół zabudowań. Teraz  we wsi jest zaledwie kilka, a czasem jedynie pojedyncze gospodarstwa  produkujące na sprzedaż. Kiedyś jako „małe” określano gospodarstwa 3-5  ha, dzisiaj już gospodarstwo 20 ha traktowane jest jako niezbyt duże, a  dopiero gospodarstwa ok. 50 ha dają szansę na utrzymanie rodziny z  produkcji rolnej. Tymczasem, jak wynika ze Spisu Rolnego z 2010 r.,  gospodarstw powyżej 20 ha jest w Polsce zaledwie 7,6%, a powyżej 50 ha –  1,6 %. Wiele rodzin, mimo że żyją w gospodarstwach, które mają status  gospodarstwa rolnego – zupełnie nie prowadzą produkcji rolnej, albo  produkują tylko na własne potrzeby. Z rzadka w tych zagrodach widzi się  krowy, a nawet trzodę chlewną czy drób.  

Z czego zatem żyją właściciele tych drobnych gospodarstw i ich rodziny?  Szczęśliwie, jeśli mają stałą pracę poza gospodarstwem i comiesięczną  pensję. Bywa – choć rzadziej – że prowadzą własne przedsiębiorstwo.  Znaczna liczba rodzin, posiadając niewielki obszar ziemi, nie ma  żadnego, albo bardzo niski dochód. Za utrzymaniem statusu gospodarstwa  rolnego i nie pozbawiania się posiadanej ziemi przemawiają głównie  ubezpieczenie w KRUS, niski podatek gruntowy oraz dopłaty unijne.  Właściciele takich gospodarstw środki do życia zdobywają najczęściej z  dorywczej, zazwyczaj sezonowej pracy. Młodzi członkowie rodzin  rolniczych mają małe szanse na stałą pracę, szczególnie we wsiach  położonych peryferyjnie, oddalonych od większych ośrodków miejskich.  Coraz częściej najaktywniejsi z nich wsie opuszczają i nie stają się  liderami zmian.  

Jakie są zatem perspektywy dla tych mieszkańców wsi? Jakie są – poza  rolnictwem – inne źródła dochodów, które mogą wykorzystać?   

Znajdź nas:    
https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/
https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/
https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia
https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka
https://wszechnica.org.pl/

#rozmowywszechnicy

Tomáš Sedláček – Economics of Good and Evil  

In Economics of Good and Evil, Sedlacek radically rethinks his field, challenging our assumptions about the world. Economics is touted as a science, a value-free mathematical inquiry, but Sedlacek sees it as a cultural phenomenon, a product of our civilization. To grasp the beliefs  underlying economics, he breaks out of the field’s confines and explores myths, religion, theology, philosophy, psychology, literature, and film, ranging from the epic of Gilgamesh and the Old Testament to  Matrix and the consumerism of Fight Club. In his thrilling, postmodern  style, he asks searching “meta-economic” questions about the very soul  of economics. Deemed by experts as an impressive advance in “humanomics,” Sedlacek places the wisdom of philosophers and poets over strict mathematical models of human behavior. His groundbreaking work  promises to change the very way we think of economics and the way we calculate economic value.  

The Economics of Good and Evil was first published in Czech original as Ekonomie dobra a zla in May 2009 and quickly became a national  phenomenon. The book was the first non-fiction piece that has ever topped national annual list of best-selling titles. Since then, for the first time ever, the prize for the best economic book in Germany goes to  a foreigner – Tomas Sedlacek, a young provocative thinker from Prague  who became a global phenomenon by presenting a simple yet almost  heretical proposition: economics is ultimately about good and evil. 

Sedlacek won the 2012 Frankfurt Book Fair’s award for his crossover book Economics of Good and Evil. The title was on Der Spiegel’s  bestseller list for weeks and became a hot topic in the German press and  in the academic world. It topped the list of non-fiction titles in  Switzerland and has been, or is being, translated to 14 languages. It was published in the United Kingdom by Oxford University Press (OUP). 

Taking an unconventional approach, Sedlacek tackles big economic  questions from the perspective of arts, history and philosophy.  Handelsblatt, the leading German business newspaper, listed the book among its top 50 most influential economic titles in history. The  “Deutscher Wirtschaftsbuchpreis” is awarded by Handelsblatt, the Frankfurt Book Fair, and Goldman Sachs under the motto “Understanding the economy”. New perspectives, innovative presentation of issues, clear  language and convincing arguments are the key criteria guiding the  jury’s decision. Placing the wisdom of philosophers and poets over strict mathematical models of human behaviour, Sedlacek’s groundbreaking  work promises to change the way we calculate economic value.
[http://www.tomassedlacek.cz/en/economicsge]  

Znajdź nas:     
https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/
https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/
https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia
https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka
https://wszechnica.org.pl/

Wykład Tomáša Sedláčka zorganizowany przez Forum Europejskie z okazji premiery książki "Ekonomia dobra i zła", Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego, 11 stycznia 2012 r. [1h48min]  

Tomáš Sedláček, "jeden z najgorętszych umysłów światowej ekonomii" wprowadza pojęcia dobra i zła do ekonomii w swojej książce, która przebojem podbiła światowe rynki wydawnicze.  Gościnne wykłady dla Google Talks, Parlamentu Europejskiego, Banku Światowego, Harvardu, Yale, University College of London i innych - teraz gościnny wykład na Uniwersytecie Warszawskim.  

Czy da się opowiedzieć historię myśli ekonomicznej poprzez książkę, która przebija sprzedażą Kod da Vinci i Harry’ego Pottera, a później zrobić z tego sztukę teatralną? Gość styczniowego Forum Europejskiego, Tomáš Sedláček udowadnia, że tak.  

W fascynującej książce „Ekonomia dobra i zła”, która przebojem podbiła czeski i słowacki rynek wydawniczy, a w styczniu weszła też na polski rynek (pod patronatem Forum Europejskiego) autor prowadzi czytelnika od eposu o Gilgameszu do myśli, które współcześnie napędzają światowe rynki. W jasny i przystępny sposób, a jednocześnie erudycyjny i angażujący czytelnika tłumaczy najważniejsze zjawiska światowej ekonomii i stawia tezę: wszystko sprowadza się do ludzkich motywacji, do ekonomii dobra i zła. Książka została wydana przez Oxford University Press, a swoje wydania przygotowują również wydawnictwa m.in. w Chinach, Niemczech i Rosji.  

Po sukcesie wydawniczym i entuzjastycznych recenzjach nie tylko w krajowych mediach, ale także w Financial Times, The New York Times i Washington Post, książka została adaptowana jako sztuka teatralna i wystawiona ponad 100 razy, głównie w Czechach i na Słowacji i w Wielkiej Brytanii (wszystkie bilety na przedstawienia w Teatrze Narodowym w Pradze, ale też m.in. londyńskim Soho Theatre zostały sprzedane).  

"Książkę Tomáša Sedláčka miałem okazję czytać jeszcze przed publikacją i od razu zrozumiałem, że zawiera niekonwencjonalne podejście do dziedziny uchodzącej powszechnie za nadzwyczaj nudną. Lektura pochłonęła mnie i cały czas zadawałem sobie pytanie, jakie zainteresowanie wzbudzi u innych czytelników. Autor nie udziela przemądrzałych i stanowczych odpowiedzi, lecz skromnie zadaje fundamentalne pytania: Czym jest ekonomia? Co stanowi jej treść? Skąd się wzięła ta nowa religia, jak czasami jest określana? Dlaczego jesteśmy tak bardzo uzależnieni od ciągłego wzrastania wzrostu i wzrostu wzrastania wzrostu? Skąd się wzięła i dokąd nas prowadzi koncepcja postępu? Dlaczego w tak wielu dyskusjach ekonomicznych pojawiają się obsesje i fanatyzm? Człowiek myślący musi zadawać sobie te wszystkie pytania, ale ekonomiści rzadko udzielają na nie odpowiedzi." - ś.p. Vaclav Havel, prezydent Czechosłowacji (1989-1992) i Republiki Czeskiej (1993-2003)  

Znajdź nas:          
https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/
https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/
https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia
https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka
https://wszechnica.org.pl/ 

#ekonomia #tomassedlacek

Cykl wywiadów prowadzonych w ramach Programu Edukacji Finansowej Fundacji Wspomagania Wsi dofinansowanego ze środków NBP. (www.edufin.pl). Spotkania prowadzi red. Ryszard Holzer. Spotkanie czwarte z prof. dr. hab. Tadeuszem Tyszką. 30 maja 2011 r. [33min]  

Reklama – prawda czy fałsz? O tym jak reklama kształtuje naszą świadomość konsumencką – z prof. dr. hab. Tadeuszem Tyszką rozmawia red. Ryszard Holzer  

Znajdź nas:         
https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/
https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/
https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia
https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka
https://wszechnica.org.pl/

Cykl wywiadów prowadzonych w ramach Programu Edukacji Finansowej Fundacji Wspomagania Wsi dofinansowanego ze środków NBP. Spotkania prowadzi red. Ryszard Holzer. Spotkanie trzecie z prof. dr hab. Witoldem Orłowskim. 8 lutego 2011 r. [33min]  

Prof. dr hab. Witold Orłowski – jest dyrektorem Szkoły Biznesu Politechniki Warszawskiej, członkiem Rady Gospodarczej przy Premierze RP, a także głównym doradcą ekonomicznym PricewaterhouseCoopers Polska. Urodzony w 1962 r. w Łodzi, studiował ekonomię na Uniwersytecie Łódzkim, a także w Harvard University w USA. Pracował m.in. w Banku Światowym, był też doradcą ekonomicznym ministra finansów Leszka Balcerowicza, a następnie prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego. Jest autorem m.in. następujących książek: „Stulecie chaosu. Alternatywne dzieje XX wieku”, „Świat, który oszalał czyli poradnik na ciekawe czasy”, „W pogoni za straconym czasem. Wzrost gospodarczy w Europie Środkowo-Wschodniej”, a także autorem lub współautorem ponad 100 publikacji o charakterze naukowym.  

Znajdź nas:        
https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/
https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/
https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia
https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka
https://wszechnica.org.pl/