Wszechnica.org.pl - Nauka
„Wszechnica.org.pl - Nauka” to baza wykładów zrealizowanych we współpracy z prestiżowymi instytucjami naukowymi. Wśród naszych partnerów znajdują się m.in. Festiwal Nauki w Warszawie, Muzeum Ziemi PAN, Kampus Ochota UW, Instytut Biologii Doświadczalnej im. Nenckiego PAN oraz kawiarnie naukowe. Wszechnica.org.pl nagrywa też własne rozmowy z ludźmi nauki. Projekt realizowany jest przez Fundację Wspomagania Wsi. Do korzystania z naszego serwisu zapraszamy wszystkich, którzy cenią sobie rzetelną wiedzę oraz ciekawe dyskusje. Zapraszamy też na nasz drugi kanał "Wszechnica.org.pl - Historia".
Pokazujemy po 10 odcinków na stronie. Skocz do strony:
1234567891011121314151617181920212223242526272829303132333435363738394041424344454647484950515253545556575859606162636465
104. Antybiotyki – historia odkrycia, mechanizm działania, wpływ na organizm człowieka - Jakub Drożak
2020-03-16 00:00:43
Wykład dr. hab. Jana Drożaka, Festiwal Nauki w Warszawie [29 września 2018]
Antybiotyki umożliwiły zwalczenie chorób zakaźnych, które w przeszłości dziesiątkowały ludzkość. Bez ich stosowania nie byłaby możliwa współczesna chirurgia i transplantologia. Mimo niezaprzeczalnych zalet terapeutycznych, mogą być też jednak przyczyną alergii czy wyjałowienia naturalnej flory bakteryjnej. Dr hab. Jakub Drożak podczas Festiwalu Nauki w Warszawie opowiedział, jak odkryto antybiotyki oraz opisał sposób ich działania oraz wpływ na organizm człowieka.
Antybiotyki stosowano prawdopodobnie już starożytnej medycynie, choć nie znano mechanizmu ich działania. Współczesne badania nad antybiotykami poprzedziło odkrycie chemioterapeutyków, które zwalczały bakterie. Prekursorem w tej dziedzinie był niemiecki uczony Paul Ehrlich, który na początku XX w. odkrył salwarsan, skuteczny w leczeniu kiły. Pierwszy antybiotyk – penicylinę – pod koniec lat 20. XX w. odkrył Alexander Fleming. Zaobserwował on, że na szalkach laboratoryjnych zaatakowanych przez pleśń zahamowany został rozwój bakterii.
Antybiotyki w przeciwieństwie do chemioterapeutyków charakteryzuje naturalne pochodzenie. Sposób ich działania polega na upośledzeniu procesów metabolicznych w komórkach bakteryjnych, co hamuje ich rozmnażanie. Antybiotyki zasadniczo nie wpływają na komórki ssacze, jednak ich stosowanie może mieć inne skutki uboczne – alergie czy wyjałowienie naturalnie występującej w organizmie człowieka flory bakteryjnej. Według ostatnich badań ta ostatnia wpływa na regulację wielu procesów zachodzących w organizmie. Więcej o działaniu antybiotyków oraz historii badań nad nimi można się dowiedzieć z nagrania wykładu.
Wykład dr. hab. Jana Drożaka, Festiwal Nauki w Warszawie [29 września 2018]
Antybiotyki umożliwiły zwalczenie chorób zakaźnych, które w przeszłości dziesiątkowały ludzkość. Bez ich stosowania nie byłaby możliwa współczesna chirurgia i transplantologia. Mimo niezaprzeczalnych zalet terapeutycznych, mogą być też jednak przyczyną alergii czy wyjałowienia naturalnej flory bakteryjnej. Dr hab. Jakub Drożak podczas Festiwalu Nauki w Warszawie opowiedział, jak odkryto antybiotyki oraz opisał sposób ich działania oraz wpływ na organizm człowieka.
Antybiotyki stosowano prawdopodobnie już starożytnej medycynie, choć nie znano mechanizmu ich działania. Współczesne badania nad antybiotykami poprzedziło odkrycie chemioterapeutyków, które zwalczały bakterie. Prekursorem w tej dziedzinie był niemiecki uczony Paul Ehrlich, który na początku XX w. odkrył salwarsan, skuteczny w leczeniu kiły. Pierwszy antybiotyk – penicylinę – pod koniec lat 20. XX w. odkrył Alexander Fleming. Zaobserwował on, że na szalkach laboratoryjnych zaatakowanych przez pleśń zahamowany został rozwój bakterii.
Antybiotyki w przeciwieństwie do chemioterapeutyków charakteryzuje naturalne pochodzenie. Sposób ich działania polega na upośledzeniu procesów metabolicznych w komórkach bakteryjnych, co hamuje ich rozmnażanie. Antybiotyki zasadniczo nie wpływają na komórki ssacze, jednak ich stosowanie może mieć inne skutki uboczne – alergie czy wyjałowienie naturalnie występującej w organizmie człowieka flory bakteryjnej. Według ostatnich badań ta ostatnia wpływa na regulację wielu procesów zachodzących w organizmie. Więcej o działaniu antybiotyków oraz historii badań nad nimi można się dowiedzieć z nagrania wykładu.
103. Wirtualne skamieniałości źródłem danych paleobiologicznych - dr Daniel Tyborowski
2020-03-15 23:46:39
Wykład dr. Daniela Tyborowskiego, Muzeum Ziemi w Warszawie [9 czerwca 2019]
Metody rekonstrukcji 3D, wspomagane przez technologie komputerowe, ułatwiły trudne wcześniej odkrycia paleontologiczne. Dr Daniel Tyborowski opowiedział podczas wykładu w Muzeum Ziemi, jak tworzy się wirtualne skamieliny oraz co udało się dzięki nim ustalić na temat zwierząt zamieszkujących setki milionów lat temu obszar Gór Świętokrzyskich.
Rekonstrukcje 3D można dokonywać metodami tradycyjnymi. Stosuje się w tym celu wypełnienia silikonowe i woskowe. Umożliwiają one paleontologom dokładną analizę morfologii badanych okazów. Ten sposób rekonstrukcji zastosowano podczas badania skamielin znalezionych na stanowisku paleontologicznym niedaleko Daleszyc. Pozwolił on zweryfikować skład gatunkowy ryb żyjących w tym rejonie około 390 mln lat temu.
Bardziej zaawansowane metody rekonstrukcji 3D korzystają z tomografii komputerowej i wyspecjalizowanych programów graficznych. Pozwalają one na nieinwazyjne badania skamielin, w tym tworzenie ich wirtualnych przekrojów. Paleontolodzy mogą badać dzięki nim anatomię i histologię okazów oraz mierzyć gęstość poszczególnych ich części. Metody rekonstrukcji komputerowej dostarczyły nowych informacji o życiu trylobitów zamieszkujących 360 mln lat temu rejon kamieniołomu Kowala oraz ichtiozaurów żyjących 160 mln lat temu w rejonie kamieniołomu Morawica. Dr Daniel Tyborowski podczas wykładu opowiada szerzej o tych oraz innych odkryciach oraz metodach rekonstrukcji 3D, które zostały zastosowane do ich dokonania.
Wykład dr. Daniela Tyborowskiego, Muzeum Ziemi w Warszawie [9 czerwca 2019]
Metody rekonstrukcji 3D, wspomagane przez technologie komputerowe, ułatwiły trudne wcześniej odkrycia paleontologiczne. Dr Daniel Tyborowski opowiedział podczas wykładu w Muzeum Ziemi, jak tworzy się wirtualne skamieliny oraz co udało się dzięki nim ustalić na temat zwierząt zamieszkujących setki milionów lat temu obszar Gór Świętokrzyskich.
Rekonstrukcje 3D można dokonywać metodami tradycyjnymi. Stosuje się w tym celu wypełnienia silikonowe i woskowe. Umożliwiają one paleontologom dokładną analizę morfologii badanych okazów. Ten sposób rekonstrukcji zastosowano podczas badania skamielin znalezionych na stanowisku paleontologicznym niedaleko Daleszyc. Pozwolił on zweryfikować skład gatunkowy ryb żyjących w tym rejonie około 390 mln lat temu.
Bardziej zaawansowane metody rekonstrukcji 3D korzystają z tomografii komputerowej i wyspecjalizowanych programów graficznych. Pozwalają one na nieinwazyjne badania skamielin, w tym tworzenie ich wirtualnych przekrojów. Paleontolodzy mogą badać dzięki nim anatomię i histologię okazów oraz mierzyć gęstość poszczególnych ich części. Metody rekonstrukcji komputerowej dostarczyły nowych informacji o życiu trylobitów zamieszkujących 360 mln lat temu rejon kamieniołomu Kowala oraz ichtiozaurów żyjących 160 mln lat temu w rejonie kamieniołomu Morawica. Dr Daniel Tyborowski podczas wykładu opowiada szerzej o tych oraz innych odkryciach oraz metodach rekonstrukcji 3D, które zostały zastosowane do ich dokonania.
102. Rozwój językowy najmłodszych dzieci - prof. dr hab. Ewa Haman
2020-03-15 23:39:28
Wykład prof. dr. hab. Ewy Haman, Fundacja Rozwoju Dzieci im. Jana Amosa Komeńskiego [15 czerwca 2019]
Rozwój językowy dzieci rozpoczyna się już w okresie płodowym. Dowiodły tego badania prowadzone na kilkudniowych noworodkach. Prof. dr hab. Ewa Haman podczas wykładu zorganizowanego przez Fundację Rozwoju Dzieci opowiedziała, jak przebiega on do trzeciego roku życia dziecka.
Płody zaczynają słyszeć dźwięki między 25 a 28 tygodniem ciąży. Ich serce zaczyna bić szybciej, kiedy słyszą głos matki. Kilkudniowe noworodki potrafią odróżnić język ojczysty od obcego na podstawie jego melodii. Nie byłoby to możliwe, gdyby wcześniej nie słyszały dźwięków w okresie płodowym.
Rozwój językowy dzieci najsilniej przebiega do I roku życia. Dlatego bardzo ważne jest, żeby rodzice jeszcze przed urodzeniem zadbali o jakość dźwięków, które docierają do ich potomka. Podczas wykładu prelegentka wyjaśniła, jakie powinny to być dźwięki. Zreferowała również stan wiedzy nauki na temat zdobywania kompetencji językowych przez najmłodsze dzieci.
Wykład prof. dr. hab. Ewy Haman, Fundacja Rozwoju Dzieci im. Jana Amosa Komeńskiego [15 czerwca 2019]
Rozwój językowy dzieci rozpoczyna się już w okresie płodowym. Dowiodły tego badania prowadzone na kilkudniowych noworodkach. Prof. dr hab. Ewa Haman podczas wykładu zorganizowanego przez Fundację Rozwoju Dzieci opowiedziała, jak przebiega on do trzeciego roku życia dziecka.
Płody zaczynają słyszeć dźwięki między 25 a 28 tygodniem ciąży. Ich serce zaczyna bić szybciej, kiedy słyszą głos matki. Kilkudniowe noworodki potrafią odróżnić język ojczysty od obcego na podstawie jego melodii. Nie byłoby to możliwe, gdyby wcześniej nie słyszały dźwięków w okresie płodowym.
Rozwój językowy dzieci najsilniej przebiega do I roku życia. Dlatego bardzo ważne jest, żeby rodzice jeszcze przed urodzeniem zadbali o jakość dźwięków, które docierają do ich potomka. Podczas wykładu prelegentka wyjaśniła, jakie powinny to być dźwięki. Zreferowała również stan wiedzy nauki na temat zdobywania kompetencji językowych przez najmłodsze dzieci.
101. Najdłużej składane naukowe puzzle, czyli historia układu okresowego - dr Monika Aksamit-Koperska
2020-03-15 23:29:41
Wykład dr Moniki Aksamit-Koperskiej, Kawiarnia Naukowa Festiwalu Nauki [20 maja 2019]
Jak powstał układ okresowy pierwiastków? Co można z niego odczytać? Tego można było się dowiedzieć z wykładu chemiczki dr Moniki Aksamit-Koperskiej, który odbył się w Kawiarni Naukowej Festiwalu Nauki.
Dmitrij Mendelejew tworząc układ okresowy pierwiastków czerpał z kilkusetletniego dorobku alchemików i innych naukowców. Nim jego dzieło mogło powstać, najpierw musiały zostać odkryte i opisane właściwości poszczególnych pierwiastków. Wraz z odkrywaniem kolejnych, zaczęto je kategoryzować. Mendelejew nie był pierwszym uczonym, który dostrzegł, że pierwiastki można uporządkować według ich powtarzających się właściwości. Zaproponowane przez niego w l. 60 XIX . rozwiązanie powszechnie się jednak przyjęło. Chemiczka podczas wykładu wyjaśniła, na czym polegał geniusz Rosjanina. Przedstawiła również dorobek jego poprzedników i następców, którzy uzupełniali układ okresowy o kolejne pierwiastki. Dr Aksamit-Koperska wyjaśniła także, co można odczytać z tablicy Mendelejewa oraz przedstawiła alternatywne układy, z których korzystają m.in. fizycy jądrowi.
Wykład dr Moniki Aksamit-Koperskiej, Kawiarnia Naukowa Festiwalu Nauki [20 maja 2019]
Jak powstał układ okresowy pierwiastków? Co można z niego odczytać? Tego można było się dowiedzieć z wykładu chemiczki dr Moniki Aksamit-Koperskiej, który odbył się w Kawiarni Naukowej Festiwalu Nauki.Dmitrij Mendelejew tworząc układ okresowy pierwiastków czerpał z kilkusetletniego dorobku alchemików i innych naukowców. Nim jego dzieło mogło powstać, najpierw musiały zostać odkryte i opisane właściwości poszczególnych pierwiastków. Wraz z odkrywaniem kolejnych, zaczęto je kategoryzować. Mendelejew nie był pierwszym uczonym, który dostrzegł, że pierwiastki można uporządkować według ich powtarzających się właściwości. Zaproponowane przez niego w l. 60 XIX . rozwiązanie powszechnie się jednak przyjęło. Chemiczka podczas wykładu wyjaśniła, na czym polegał geniusz Rosjanina. Przedstawiła również dorobek jego poprzedników i następców, którzy uzupełniali układ okresowy o kolejne pierwiastki. Dr Aksamit-Koperska wyjaśniła także, co można odczytać z tablicy Mendelejewa oraz przedstawiła alternatywne układy, z których korzystają m.in. fizycy jądrowi.
100. Unikatowe stanowiska paleontologiczne - dr Daniel Tyborowski
2020-03-15 01:41:14
Wykład dr. Daniela Tyborowskiego, Muzeum Ziemi PAN [7 kwietnia 2019]
Unikatowe stanowiska paleontologiczne charakteryzują się masowym nagromadzeniem skamieniałości roślin i zwierząt, bądź wyjątkowo dobrym stanem zachowania ich szczątków. Dr Daniel Tyborowski opowiedział podczas wykładu w Muzeum Ziemi PAN, jak powstały takie wyjątkowe miejsca oraz co badacze w nich odkrywają.
Unikatowe stanowiska paleontologiczne nazywane są przez naukowców oknami tafonomicznymi. Ich definicję zawdzięczamy niemieckiemu paleontologowi Adolfowi Seilacherowi. Wprowadził on do nauki pojęcia Konzentrat-Lagerstätten oraz Konservat-Lagerstätten. Mianem pierwszego określa się osady charakteryzujące się masowym nagromadzeniem skamieniałości. Mianem drugiego nazywane są z kolei takie osady, które kryją wyjątkowo dobrze zachowane szczątki. Mogą to być fragmenty tkanek miękkich, a nawet oryginalnie zachowane kolory żyjących przed milionami lat organizmów. Dr Daniel Tyborowski podczas wykładu opisał, jakie warunki muszą zostać spełnione, aby takie unikatowe stanowiska paleontologiczne powstały. Naukowiec opowiedział również o trzech wybranych oknach tafonomicznych: Mason Creek w USA, Monte San Gorgio w Szwajcarii oraz Messel w Niemczech.
Wykład dr. Daniela Tyborowskiego, Muzeum Ziemi PAN [7 kwietnia 2019]
Unikatowe stanowiska paleontologiczne charakteryzują się masowym nagromadzeniem skamieniałości roślin i zwierząt, bądź wyjątkowo dobrym stanem zachowania ich szczątków. Dr Daniel Tyborowski opowiedział podczas wykładu w Muzeum Ziemi PAN, jak powstały takie wyjątkowe miejsca oraz co badacze w nich odkrywają.
Unikatowe stanowiska paleontologiczne nazywane są przez naukowców oknami tafonomicznymi. Ich definicję zawdzięczamy niemieckiemu paleontologowi Adolfowi Seilacherowi. Wprowadził on do nauki pojęcia Konzentrat-Lagerstätten oraz Konservat-Lagerstätten. Mianem pierwszego określa się osady charakteryzujące się masowym nagromadzeniem skamieniałości. Mianem drugiego nazywane są z kolei takie osady, które kryją wyjątkowo dobrze zachowane szczątki. Mogą to być fragmenty tkanek miękkich, a nawet oryginalnie zachowane kolory żyjących przed milionami lat organizmów. Dr Daniel Tyborowski podczas wykładu opisał, jakie warunki muszą zostać spełnione, aby takie unikatowe stanowiska paleontologiczne powstały. Naukowiec opowiedział również o trzech wybranych oknach tafonomicznych: Mason Creek w USA, Monte San Gorgio w Szwajcarii oraz Messel w Niemczech.
99. Skąd wiemy, że istnieją ogólne prawa przyrody?
2020-03-15 01:37:07
XXII Festiwal Nauki w Warszawie [30 września 2018]
Co to znaczy, że prawa przyrody są uniwersalne? Jak ich rozumienie zmieniało się na przestrzeni dziejów? Odpowiedzi na te pytania udzielali uczestnicy debaty zorganizowanej podczas XXII Festiwalu Nauki w Warszawie: astrofizycy prof. Marek Abramowicz i prof. Krzysztof Meissner oraz biolożka prof. Ewa Bartnik.
Dyskusję otworzył głos prof. Abramowicza, który mówił o teorii względności i jej relacji z powszechnym prawem ciążenia sformułowanym przez Izaaka Newtona. Astrofizyk zastanawiał się, czy powszechne prawo ciążenia może zostać uznane za uniwersalne prawo przyrody, jeśli zakres jego stosowania jest ograniczony. Prof. Meissner zwrócił uwagę na niezmienność praw przyrody, które pozwala na kumulowanie wiedzy przez naukę. Jak stwierdził, na przestrzeni dziejów zmieniał się jedynie paradygmat ich opisywania. Prof. Bartnik mówiła, że w biologii za w pełni uniwersalną można uznać jedynie teorię ewolucji – od pozostałych istnieją wyjątki.
W drugiej części debaty uczeni podzielili się opiniami, czy korelacja czynników umożliwiająca życie jest wynikiem przypadku, czy też świadomym dziełem siły transcendentnej.
XXII Festiwal Nauki w Warszawie [30 września 2018]
Co to znaczy, że prawa przyrody są uniwersalne? Jak ich rozumienie zmieniało się na przestrzeni dziejów? Odpowiedzi na te pytania udzielali uczestnicy debaty zorganizowanej podczas XXII Festiwalu Nauki w Warszawie: astrofizycy prof. Marek Abramowicz i prof. Krzysztof Meissner oraz biolożka prof. Ewa Bartnik.
Dyskusję otworzył głos prof. Abramowicza, który mówił o teorii względności i jej relacji z powszechnym prawem ciążenia sformułowanym przez Izaaka Newtona. Astrofizyk zastanawiał się, czy powszechne prawo ciążenia może zostać uznane za uniwersalne prawo przyrody, jeśli zakres jego stosowania jest ograniczony. Prof. Meissner zwrócił uwagę na niezmienność praw przyrody, które pozwala na kumulowanie wiedzy przez naukę. Jak stwierdził, na przestrzeni dziejów zmieniał się jedynie paradygmat ich opisywania. Prof. Bartnik mówiła, że w biologii za w pełni uniwersalną można uznać jedynie teorię ewolucji – od pozostałych istnieją wyjątki.
W drugiej części debaty uczeni podzielili się opiniami, czy korelacja czynników umożliwiająca życie jest wynikiem przypadku, czy też świadomym dziełem siły transcendentnej.
98. Zagadki pamięci przestrzennej – czyli jak trafiamy tam, dokąd chcemy? - dr Rafał Czajkowski
2020-03-15 01:32:45
Wykład dr. Rafała Czajkowskiego, Kawiarnia Naukowa Festiwalu Nauki [18 marca 2019]
Jak działa pamięć przestrzenna? Gdzie i w jaki sposób przechowywane są informacje na temat drogi do danych miejsc? Dr Rafał Czajkowski w Kawiarni Naukowej Festiwalu Nauki opowiedział, co naukowcy wiedzą na temat tego, w jaki sposób mózg pozwala trafić tam, gdzie chce jego właściciel.
W 1948 roku Edward Tolman na podstawie obserwacji szczurów odnajdujących drogę w labiryncie postawił hipotezę, że tworzą ono w mózgu „mapę kognitywną”. Kilka lat później Karl Lashley bezskutecznie próbował dociec, który obszar mózgu odpowiada za pamięć. Analizował w tym celu zachowania nawigacyjne szczurów, którym uprzednio uszkadzał wybrane połączenia w korze mózgowej. Jego badania nie przyniosły przełomu. Dopiero w 1957 Brenda Milner odkryła, że owa „mapa kognitywna” znajduje się w hipokampie. Doszła do tego wniosku, badając zachowanie pacjenta z usunięta operacyjnie tą częścią mózgu. Henry Molaison nie zachowywał trwałych wspomnień, upośledzona była również jego pamięć przestrzenna. W 1971 roku John O’Keef analizował aktywność neuronalną w hipokampie poruszającego się szczura. Odkrył, że każdemu położeniu zwierzęta w przestrzeni odpowiada aktywacja co najmniej jednego neuronu. Dr Rafał Czajkowski podczas wykładu opowiada o opisanych wyżej ustaleniach naukowców, a także referuje współczesną wiedzę badaczy na temat pamięci przestrzennej.
Wykład dr. Rafała Czajkowskiego, Kawiarnia Naukowa Festiwalu Nauki [18 marca 2019]
Jak działa pamięć przestrzenna? Gdzie i w jaki sposób przechowywane są informacje na temat drogi do danych miejsc? Dr Rafał Czajkowski w Kawiarni Naukowej Festiwalu Nauki opowiedział, co naukowcy wiedzą na temat tego, w jaki sposób mózg pozwala trafić tam, gdzie chce jego właściciel.
W 1948 roku Edward Tolman na podstawie obserwacji szczurów odnajdujących drogę w labiryncie postawił hipotezę, że tworzą ono w mózgu „mapę kognitywną”. Kilka lat później Karl Lashley bezskutecznie próbował dociec, który obszar mózgu odpowiada za pamięć. Analizował w tym celu zachowania nawigacyjne szczurów, którym uprzednio uszkadzał wybrane połączenia w korze mózgowej. Jego badania nie przyniosły przełomu. Dopiero w 1957 Brenda Milner odkryła, że owa „mapa kognitywna” znajduje się w hipokampie. Doszła do tego wniosku, badając zachowanie pacjenta z usunięta operacyjnie tą częścią mózgu. Henry Molaison nie zachowywał trwałych wspomnień, upośledzona była również jego pamięć przestrzenna. W 1971 roku John O’Keef analizował aktywność neuronalną w hipokampie poruszającego się szczura. Odkrył, że każdemu położeniu zwierzęta w przestrzeni odpowiada aktywacja co najmniej jednego neuronu. Dr Rafał Czajkowski podczas wykładu opowiada o opisanych wyżej ustaleniach naukowców, a także referuje współczesną wiedzę badaczy na temat pamięci przestrzennej.
97. Mózg a odczytywanie intencji drugiej osoby - dr Łukasz Okruszek
2020-03-15 01:27:20
Wykład dr. Łukasza Okruszka z Instytutu Psychologii PAN, Pracowni Neuronauki Poznawczej, Kawiarnia Naukowa 1a [10 stycznia 2019]
Neuronauka społeczna to łączenie obserwacji na poziomie zachowania z monitorowaniem mózgu przy użyciu nieinwazyjnych technik (np. EEG).
Poznanie społeczne (ang. social cognition) to pojęcie socjologiczne mówiące o sposobie, w jaki ludzie selekcjonują, interpretują i wykorzystują informacje potrzebne do formułowania sądów i podejmowania decyzji dotyczących świata społecznego.
Czy jesteśmy w stanie zrozumieć zamiary drugiej osoby na podstawie jej ruchu? Jak osoby chore na schizofrenię przetwarzają informacje społeczne?
Czy możemy uchwycić zmiany w aktywności mózgu związane z uczestnictwem w interakcjach społecznych? Dr Łukasz Okruszek opowiedział o możliwości odczytywania intencji innych osób.
Wykład dr. Łukasza Okruszka z Instytutu Psychologii PAN, Pracowni Neuronauki Poznawczej, Kawiarnia Naukowa 1a [10 stycznia 2019]
Neuronauka społeczna to łączenie obserwacji na poziomie zachowania z monitorowaniem mózgu przy użyciu nieinwazyjnych technik (np. EEG).
Poznanie społeczne (ang. social cognition) to pojęcie socjologiczne mówiące o sposobie, w jaki ludzie selekcjonują, interpretują i wykorzystują informacje potrzebne do formułowania sądów i podejmowania decyzji dotyczących świata społecznego.
Czy jesteśmy w stanie zrozumieć zamiary drugiej osoby na podstawie jej ruchu? Jak osoby chore na schizofrenię przetwarzają informacje społeczne?
Czy możemy uchwycić zmiany w aktywności mózgu związane z uczestnictwem w interakcjach społecznych? Dr Łukasz Okruszek opowiedział o możliwości odczytywania intencji innych osób.
96. Na tropach życia w kosmosie - prof. dr hab. Michał Różyczka
2020-03-15 01:01:50
Wykład prof. dr. hab nauk fizycznych Michała Różyczki, polskiego astronoma, Kawiarnia Naukowa 1a [13 grudnia 2018]
Badaniem życia na innych planetach zajmuje się astrobiologia, interdyscyplinarna gałąź nauki licząca dopiero 20 lat. Pierwszy instytut astrobiologii powstał w 1998 roku w ośrodku NASA w pobliżu San Francisco.
Co badają astrobiolodzy? Nie istnieje ogólnie przyjęta definicja „życia”. Na razie naukowcy rezygnują z badania form życia odmiennego od tego, które znamy. Przedmiotem ich badań są zatem organizmy zbudowane ze związków węgla, których rozwój był/jest możliwy dzięki ciekłej wodzie. Dzięki teleskopom, szczególnie teleskopowi Keplera, wiemy o istnieniu kilkudziesięciu miliardów planet podobnych do Ziemi, które otrzymują mniej więcej tyle ciepła ile dostarcza nam nasze Słońce. Zatem istnieje prawdopodobieństwo istnienia „życia” na którejś z nich. Najbardziej spektakularne badania astrobiologiczne dotyczą Marsa. Rok temu w przełamanych czapach lodowych pokrywających tę planetę amerykański łazik odkrył materiał, wyglądem podobny do skamieniałych związków organicznych. Ich datę szacuje się na 3,5 mld lat. Za trzy lata kolejny łazik trafi na Marsa i zdolny będzie pobrać i zbadać ten marsjański skamieniały „muł”.
Więcej informacji o innych planetach dostarczają nam teleskopy i obserwatoria nowej generacji. W 2021 roku uruchomiony zostanie Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba (ang. James Webb Space Telescope, JWST), następca Kosmicznego Teleskopu Hubble’a, zaś w 2024 roku prace rozpocznie Ekstremalnie Wielki Teleskop (Extremely Large Telescope – ELT), budowany na pustyni Atacama. W budowie ELT udział biorą Polacy, zatem także polscy naukowcy będą mogli z niego korzystać.
Wykład prof. dr. hab nauk fizycznych Michała Różyczki, polskiego astronoma, Kawiarnia Naukowa 1a [13 grudnia 2018]
Badaniem życia na innych planetach zajmuje się astrobiologia, interdyscyplinarna gałąź nauki licząca dopiero 20 lat. Pierwszy instytut astrobiologii powstał w 1998 roku w ośrodku NASA w pobliżu San Francisco.
Co badają astrobiolodzy? Nie istnieje ogólnie przyjęta definicja „życia”. Na razie naukowcy rezygnują z badania form życia odmiennego od tego, które znamy. Przedmiotem ich badań są zatem organizmy zbudowane ze związków węgla, których rozwój był/jest możliwy dzięki ciekłej wodzie. Dzięki teleskopom, szczególnie teleskopowi Keplera, wiemy o istnieniu kilkudziesięciu miliardów planet podobnych do Ziemi, które otrzymują mniej więcej tyle ciepła ile dostarcza nam nasze Słońce. Zatem istnieje prawdopodobieństwo istnienia „życia” na którejś z nich. Najbardziej spektakularne badania astrobiologiczne dotyczą Marsa. Rok temu w przełamanych czapach lodowych pokrywających tę planetę amerykański łazik odkrył materiał, wyglądem podobny do skamieniałych związków organicznych. Ich datę szacuje się na 3,5 mld lat. Za trzy lata kolejny łazik trafi na Marsa i zdolny będzie pobrać i zbadać ten marsjański skamieniały „muł”.
Więcej informacji o innych planetach dostarczają nam teleskopy i obserwatoria nowej generacji. W 2021 roku uruchomiony zostanie Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba (ang. James Webb Space Telescope, JWST), następca Kosmicznego Teleskopu Hubble’a, zaś w 2024 roku prace rozpocznie Ekstremalnie Wielki Teleskop (Extremely Large Telescope – ELT), budowany na pustyni Atacama. W budowie ELT udział biorą Polacy, zatem także polscy naukowcy będą mogli z niego korzystać.
95. Więcej niż samolubny gen – gen w dialogu ze środowiskiem
2020-03-15 00:54:51
Debata XXII Festiwalu Nauki w Warszawie [22 września 2018]
W 2016 roku minęła 40 rocznica publikacji książki Richarda Dawkinsa pt. „Samolubny gen”.
„Myślą przewodnią tej książki jest pogląd, że zarówno my, jak i inne zwierzęta, jesteśmy maszynami stworzonymi przez nasze geny. Podobnie jak dobrze prosperujący chicagowscy gangsterzy, nasze geny przetrwały w świecie wielkiej konkurencji, w niektórych przypadkach przez miliony lat. I to upoważnia nas do przypisania naszym genom określonych cech. Będę się starał wykazać, że najważniejszą cechą, jakiej można oczekiwać u dobrze prosperującego genu, jest bezwzględny egoizm. Egoizm genu prowadzi na ogół do egoizmu w zachowaniach osobniczych. Tym niemniej, jak się przekonamy, w pewnych sytuacjach najlepszą drogą do osiągnięcia własnych egoistycznych celów jest praktykowanie ograniczonej formy altruizmu na poziomie osobniczym. W zdaniu tym słowa „w pewnych” i „ograniczonej” są bardzo ważne” – napisał o swojej książce sam autor.
„Samolubny gen” ukazał się po raz pierwszy w roku 1976 (wyd. pol. 1996, 2000) i od razu wywołał falę poruszenia wśród specjalistów-biologów i zwykłych czytelników. W pamięci zostały nazwy – samolubny gen, nieśmiertelny gen, Ślepy Zegarmistrz. Czy nowe odkrycia biologii molekularnej obalają koncepcję samolubnego genu?
Zaproszeni do debaty naukowcy rozważali złożone relacje pomiędzy genem a cechą, epigenetykę i dziedziczenie pozagenowe, rolę wpływu środowiska na kształtowanie genotypu i ewolucji, a także wpływu kultury na geny i ewolucję.
Debatę rozpoczął prof. Paweł Golik znakomitym, jak zwykle, wystąpieniem pełnym naukowej precyzji, a jednocześnie przystępnym i nie pozbawionym humoru. Prof. Golik nie obalił tezy Dawkinsa o tym, że gen jest przedmiotem selekcji, a organizm tylko sposobem genów na przeżycie, ale ją uzupełnił o mechanizmy związane z epigenetyką i dziedziczeniem pozagenowym, wskazując także na wpływ środowiska na kształtowanie fenotypu. Prof. Ewa Godzińska pokazała na przykładzie mrówek oraz pszczół dziedziczone i nabyte mechanizmy przystosowawcze, w szczególności związane z życiem społecznym tych owadów. Dr Marcin Ryszkiewicz skupił się na zagadnieniach związanych ze wzajemnymi relacjami pomiędzy ewolucją biologiczną a kulturową. Debatę poprowadziła prof. Małgorzata Kossut – neurobiolożka, Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN.
Debata XXII Festiwalu Nauki w Warszawie [22 września 2018]
W 2016 roku minęła 40 rocznica publikacji książki Richarda Dawkinsa pt. „Samolubny gen”.
„Myślą przewodnią tej książki jest pogląd, że zarówno my, jak i inne zwierzęta, jesteśmy maszynami stworzonymi przez nasze geny. Podobnie jak dobrze prosperujący chicagowscy gangsterzy, nasze geny przetrwały w świecie wielkiej konkurencji, w niektórych przypadkach przez miliony lat. I to upoważnia nas do przypisania naszym genom określonych cech. Będę się starał wykazać, że najważniejszą cechą, jakiej można oczekiwać u dobrze prosperującego genu, jest bezwzględny egoizm. Egoizm genu prowadzi na ogół do egoizmu w zachowaniach osobniczych. Tym niemniej, jak się przekonamy, w pewnych sytuacjach najlepszą drogą do osiągnięcia własnych egoistycznych celów jest praktykowanie ograniczonej formy altruizmu na poziomie osobniczym. W zdaniu tym słowa „w pewnych” i „ograniczonej” są bardzo ważne” – napisał o swojej książce sam autor.
„Samolubny gen” ukazał się po raz pierwszy w roku 1976 (wyd. pol. 1996, 2000) i od razu wywołał falę poruszenia wśród specjalistów-biologów i zwykłych czytelników. W pamięci zostały nazwy – samolubny gen, nieśmiertelny gen, Ślepy Zegarmistrz. Czy nowe odkrycia biologii molekularnej obalają koncepcję samolubnego genu?
Zaproszeni do debaty naukowcy rozważali złożone relacje pomiędzy genem a cechą, epigenetykę i dziedziczenie pozagenowe, rolę wpływu środowiska na kształtowanie genotypu i ewolucji, a także wpływu kultury na geny i ewolucję.
Debatę rozpoczął prof. Paweł Golik znakomitym, jak zwykle, wystąpieniem pełnym naukowej precyzji, a jednocześnie przystępnym i nie pozbawionym humoru. Prof. Golik nie obalił tezy Dawkinsa o tym, że gen jest przedmiotem selekcji, a organizm tylko sposobem genów na przeżycie, ale ją uzupełnił o mechanizmy związane z epigenetyką i dziedziczeniem pozagenowym, wskazując także na wpływ środowiska na kształtowanie fenotypu. Prof. Ewa Godzińska pokazała na przykładzie mrówek oraz pszczół dziedziczone i nabyte mechanizmy przystosowawcze, w szczególności związane z życiem społecznym tych owadów. Dr Marcin Ryszkiewicz skupił się na zagadnieniach związanych ze wzajemnymi relacjami pomiędzy ewolucją biologiczną a kulturową. Debatę poprowadziła prof. Małgorzata Kossut – neurobiolożka, Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN.
Pokazujemy po 10 odcinków na stronie. Skocz do strony:
1234567891011121314151617181920212223242526272829303132333435363738394041424344454647484950515253545556575859606162636465