Wszechnica.org.pl - Nauka
„Wszechnica.org.pl - Nauka” to baza wykładów zrealizowanych we współpracy z prestiżowymi instytucjami naukowymi. Wśród naszych partnerów znajdują się m.in. Festiwal Nauki w Warszawie, Muzeum Ziemi PAN, Kampus Ochota UW, Instytut Biologii Doświadczalnej im. Nenckiego PAN oraz kawiarnie naukowe. Wszechnica.org.pl nagrywa też własne rozmowy z ludźmi nauki. Projekt realizowany jest przez Fundację Wspomagania Wsi. Do korzystania z naszego serwisu zapraszamy wszystkich, którzy cenią sobie rzetelną wiedzę oraz ciekawe dyskusje. Zapraszamy też na nasz drugi kanał "Wszechnica.org.pl - Historia".
Pokazujemy po 10 odcinków na stronie. Skocz do strony:
1234567891011121314151617181920212223242526272829303132333435363738394041424344454647484950515253545556575859606162636465
24. Tempo i kierunki zmian klimatycznych - rozmowa z Marcinem Korolcem
2020-02-18 10:39:50
Pierwsza część rozmowy z Sławomira Kosielińskiego z Marcinem Korolcem „O krok od globalnego porozumienia klimatycznego”, Fundacja Wspomagania Wsi [grudzień 2014 r.]
Z Marcinem Korolcem, Sekretarzem Stanu w Ministerstwie Środowiska, Pełnomocnikiem Rządu ds. Polityki Klimatycznej rozmawia Sławomir Kosieliński, Fundacja „Instytut Mikromakro”.
Przed 100 milionami lat, w czasach dinozaurów, średnia temperatura Ziemi temperatura była wyższa o 2-4°C, a w rejonach polarnych znacznie bardziej, nawet do 20°C – w Kanadzie żyły krokodyle, na Spitsbergenie lemury, a na Alasce i Grenlandii rosły drzewa tropikalne, np. bananowce. Tam, gdzie dziś żyją pingwiny i niedźwiedzie polarne, żyły dinozaury. Wskazuje to na zdecydowanie większą ilość dwutlenku węgla w atmosferze.
Dlaczego zatem świat coraz bardziej martwi się stanem klimatu? Otóż problemem są szybkie zmiany klimatu, niespotykane w przeszłości. Ani człowiek, ani inne gatunki na Ziemi nie miały do czynienia z takimi warunkami. Jeśli każdy z nas, prawie 7 mld ludzi nie zacznie dbać o klimat, wrócimy do czasów sprzed 35 mln lat, gdy świat był wolny od lodu.
Pierwsza część rozmowy z Sławomira Kosielińskiego z Marcinem Korolcem „O krok od globalnego porozumienia klimatycznego”, Fundacja Wspomagania Wsi [grudzień 2014 r.]
Z Marcinem Korolcem, Sekretarzem Stanu w Ministerstwie Środowiska, Pełnomocnikiem Rządu ds. Polityki Klimatycznej rozmawia Sławomir Kosieliński, Fundacja „Instytut Mikromakro”.
Przed 100 milionami lat, w czasach dinozaurów, średnia temperatura Ziemi temperatura była wyższa o 2-4°C, a w rejonach polarnych znacznie bardziej, nawet do 20°C – w Kanadzie żyły krokodyle, na Spitsbergenie lemury, a na Alasce i Grenlandii rosły drzewa tropikalne, np. bananowce. Tam, gdzie dziś żyją pingwiny i niedźwiedzie polarne, żyły dinozaury. Wskazuje to na zdecydowanie większą ilość dwutlenku węgla w atmosferze.
Dlaczego zatem świat coraz bardziej martwi się stanem klimatu? Otóż problemem są szybkie zmiany klimatu, niespotykane w przeszłości. Ani człowiek, ani inne gatunki na Ziemi nie miały do czynienia z takimi warunkami. Jeśli każdy z nas, prawie 7 mld ludzi nie zacznie dbać o klimat, wrócimy do czasów sprzed 35 mln lat, gdy świat był wolny od lodu.
23. Jak znaleźć ekstremum funkcji? - dr. Michał Krych
2020-02-18 10:28:20
Wykład dr. Michała Krycha z Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego, zorganizowany z okazji XVIII Festiwalu Nauki w Warszawie [22 września 2014 r.]
Dr Michał Krych opowiadał o różnych sposobach znajdowania ekstremów funkcji. Przedstawił jak znaleźć najmniejsze i największe wartości wielomianów, wspomniał m.in. o francuskim matematyku – Pierre de Fermat, który wymyślił metodę znajdowania ekstremum funkcji. Wykładowca pokazał jak w dowolnym trójkącie znaleźć punkt, w którym suma odległości od wierzchołków jest najmniejsza. Zaprezentował też Twierdzenie Weierstrassa, które mówi że jeśli funkcja jest ciągła i określona na przedziale domkniętym, to ma największą oraz najmniejszą wartość.
Dr Michał Krych o matematyce mówi w sposób bardzo przystępny. Polecamy również jego inne wystąpienie „Po co uczyć się matematyki?” nagrane w ramach finału plebiscytu „Nauczyciel Akademicki Roku” na Uniwersytecie Warszawskim 26 kwietnia 2014 r.
Wykład dr. Michała Krycha z Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego, zorganizowany z okazji XVIII Festiwalu Nauki w Warszawie [22 września 2014 r.]
Dr Michał Krych opowiadał o różnych sposobach znajdowania ekstremów funkcji. Przedstawił jak znaleźć najmniejsze i największe wartości wielomianów, wspomniał m.in. o francuskim matematyku – Pierre de Fermat, który wymyślił metodę znajdowania ekstremum funkcji. Wykładowca pokazał jak w dowolnym trójkącie znaleźć punkt, w którym suma odległości od wierzchołków jest najmniejsza. Zaprezentował też Twierdzenie Weierstrassa, które mówi że jeśli funkcja jest ciągła i określona na przedziale domkniętym, to ma największą oraz najmniejszą wartość.
Dr Michał Krych o matematyce mówi w sposób bardzo przystępny. Polecamy również jego inne wystąpienie „Po co uczyć się matematyki?” nagrane w ramach finału plebiscytu „Nauczyciel Akademicki Roku” na Uniwersytecie Warszawskim 26 kwietnia 2014 r.
22. Czy świat realny jest poznawalny?
2020-02-18 10:20:06
Debata z udziałem prof. Magdaleny Fikus, prof. Roberta Gałązki i prof. Andrzeja Mencwela. Spotkanie zorganizowane w ramach XVII Festiwalu Nauki w Warszawie poprowadził profesor Krzysztof Meissner [29 września 2013 r.]
W spotkaniu zamykającym Festiwal Nauki udział wzięli prof. dr hab. Magdalena Fikus (Instytut Biochemii i Biofizyki PAN), prof. dr hab. Robert Gałązka (Instytut Fizyki PAN), prof. dr hab. Andrzej Mencwel (Instytut Kultury Polskiej, Uniwersytet Warszawski). Spotkanie poprowadził prof. dr hab. Krzysztof A. Meissner (Wydział Fizyki, Uniwersytet Warszawski).
Już od ponad dwustu lat podejmowane są próby uczynienia z nauki absolutu, który może w sposób pewny odpowiedzieć na każde pytanie zarówno o świat materialny (ożywiony i nieożywiony) jak i społeczny czy psychiczny. Przyjmuje się też, że w każdej z tych dziedzin istnieją niewzruszone prawa, które nauka stopniowo odkrywa. Niezwykle szybki postęp wiedzy w XX wieku bywa przedstawiany jako rzeczywiste spełnienie tego programu.
Debatę rozpoczął prof. Krzysztof Meissner stawiając pytanie o definicje nauki i różnic pomiędzy naukami ścisłymi, przyrodniczymi i humanistycznymi. Paneliści zastanawiali się, czy we wszystkich tych dziedzinach status praw jest podobny, czy też istotnie różny? Czy istnieją pytania w nauce, których nie możemy lub nie powinniśmy zadawać? Czy różne dziedziny nauki odpowiadają na pytania tak samo, i jeśli nie, to dlaczego? Czy mogą się zgodzić w problemach, które poruszane są na granicy różnych nauk? Czy świat można poznać „do końca”, a jeżeli nie, to jakie są granice poznania w fizyce, biologii, humanistyce?
prof. dr hab. Magdalena Fikus – Instytut Biochemii i Biofizyki PAN, propagatorka i popularyzatorka nauki w Polsce
prof. dr hab. Robert Gałązka – Instytut Fizyki PAN
prof. dr hab. Andrzej Mencwel – Instytut Kultury Polskiej UW, historyk, krytyk literatury i kultury polskiej
prof. dr hab. Krzysztof Antoni Meissner – fizyk teoretyk, specjalista w zakresie teorii cząstek elementarnych, Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego
W drugiej części debaty pytania panelistom zadawała publiczność.
Podczas ostatniej debaty siedemnastego warszawskiego Festiwalu Nauki została wręczona nagroda „Złotej Róży”, nagrodą przyznawaną za najlepszą polską książkę popularnonaukową minionego sezonu wydawniczego uhonorowany został geolog Marcin Ryszkiewicz za swoją książkę „Homo sapiens. Meandry ewolucji”.
Protokół jury odczytał dr Stanisław Bajtlik: „Autor w atrakcyjnej formie narracyjnej wprowadza czytelników w wiedzę o antropogenezie, przybliża przy tym teorie, hipotezy i odkrycia wielu dziedzin nauk przyrodniczych”. O nagrodzie opowiedziała pani Małgorzata Borczak z miesięcznika Nowe Książki. Pomysłodawcy nagrody pragną zwrócić uwagę czytelników na prace polskich autorów, które najlepiej służą upowszechnianiu wiedzy naukowej oraz wyróżniają się ciekawą formą popularyzacji. Chcą także zachęcić oficyny wydawnicze do publikowania tego typu literatury, do troski o jej poziom redakcyjny i edytorski. „Złota Róża” to jedyna w kraju nagroda dla tego rodzaju pisarstwa. Przyznawana jest od 2007 roku przez Festiwal Nauki i miesięcznik krytyczno-literacki „Nowe Książki”, które także zapewniają jej finansowanie.
Debata z udziałem prof. Magdaleny Fikus, prof. Roberta Gałązki i prof. Andrzeja Mencwela. Spotkanie zorganizowane w ramach XVII Festiwalu Nauki w Warszawie poprowadził profesor Krzysztof Meissner [29 września 2013 r.]
W spotkaniu zamykającym Festiwal Nauki udział wzięli prof. dr hab. Magdalena Fikus (Instytut Biochemii i Biofizyki PAN), prof. dr hab. Robert Gałązka (Instytut Fizyki PAN), prof. dr hab. Andrzej Mencwel (Instytut Kultury Polskiej, Uniwersytet Warszawski). Spotkanie poprowadził prof. dr hab. Krzysztof A. Meissner (Wydział Fizyki, Uniwersytet Warszawski).
Już od ponad dwustu lat podejmowane są próby uczynienia z nauki absolutu, który może w sposób pewny odpowiedzieć na każde pytanie zarówno o świat materialny (ożywiony i nieożywiony) jak i społeczny czy psychiczny. Przyjmuje się też, że w każdej z tych dziedzin istnieją niewzruszone prawa, które nauka stopniowo odkrywa. Niezwykle szybki postęp wiedzy w XX wieku bywa przedstawiany jako rzeczywiste spełnienie tego programu.
Debatę rozpoczął prof. Krzysztof Meissner stawiając pytanie o definicje nauki i różnic pomiędzy naukami ścisłymi, przyrodniczymi i humanistycznymi. Paneliści zastanawiali się, czy we wszystkich tych dziedzinach status praw jest podobny, czy też istotnie różny? Czy istnieją pytania w nauce, których nie możemy lub nie powinniśmy zadawać? Czy różne dziedziny nauki odpowiadają na pytania tak samo, i jeśli nie, to dlaczego? Czy mogą się zgodzić w problemach, które poruszane są na granicy różnych nauk? Czy świat można poznać „do końca”, a jeżeli nie, to jakie są granice poznania w fizyce, biologii, humanistyce?
prof. dr hab. Magdalena Fikus – Instytut Biochemii i Biofizyki PAN, propagatorka i popularyzatorka nauki w Polsce
prof. dr hab. Robert Gałązka – Instytut Fizyki PAN
prof. dr hab. Andrzej Mencwel – Instytut Kultury Polskiej UW, historyk, krytyk literatury i kultury polskiej
prof. dr hab. Krzysztof Antoni Meissner – fizyk teoretyk, specjalista w zakresie teorii cząstek elementarnych, Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego
W drugiej części debaty pytania panelistom zadawała publiczność.
Podczas ostatniej debaty siedemnastego warszawskiego Festiwalu Nauki została wręczona nagroda „Złotej Róży”, nagrodą przyznawaną za najlepszą polską książkę popularnonaukową minionego sezonu wydawniczego uhonorowany został geolog Marcin Ryszkiewicz za swoją książkę „Homo sapiens. Meandry ewolucji”.
Protokół jury odczytał dr Stanisław Bajtlik: „Autor w atrakcyjnej formie narracyjnej wprowadza czytelników w wiedzę o antropogenezie, przybliża przy tym teorie, hipotezy i odkrycia wielu dziedzin nauk przyrodniczych”. O nagrodzie opowiedziała pani Małgorzata Borczak z miesięcznika Nowe Książki. Pomysłodawcy nagrody pragną zwrócić uwagę czytelników na prace polskich autorów, które najlepiej służą upowszechnianiu wiedzy naukowej oraz wyróżniają się ciekawą formą popularyzacji. Chcą także zachęcić oficyny wydawnicze do publikowania tego typu literatury, do troski o jej poziom redakcyjny i edytorski. „Złota Róża” to jedyna w kraju nagroda dla tego rodzaju pisarstwa. Przyznawana jest od 2007 roku przez Festiwal Nauki i miesięcznik krytyczno-literacki „Nowe Książki”, które także zapewniają jej finansowanie.
21. O prawdzie i uczciwości w badaniach naukowych - prof. Łukasz Turski
2020-02-18 10:04:45
Wykład prof. Łukasza Turskiego z Centrum Fizyki Teoretycznej PAN zorganizowany w ramach Kawiarni Naukowej Festiwalu Nauki [17 marca 2014 r.]
Spotkanie z wybitnym naukowcem i badaczem – prof. Łukaszem Turskim z Centrum Fizyki Teoretycznej Polskiej Akademii Nauk zorganizowane w ramach Kawiarni Naukowej Festiwalu Nauki.
„W nauce niestety coraz częściej mamy do czynienia z zamierzonymi oszustwami naukowymi. Konsekwencją tych oszustw, które są oczywiście wykrywane i usuwane, jest podrywanie zaufania społeczeństwa do nauki” – powiedział prelegent. Prof. Łukasz Turski zaprezentował całą plejadę naukowych oszustów. Mówił o medycynie alternatywnej, o fizyce i o wielu rewolucyjnych pracach naukowych, które po jakimś czasie okazywały się wielkim przekrętem. wspomniał m.in. o:
– pracach Stanleya Ponsa i Martina Fleishmanna (1989 r.) – tzw. „zimnofuzyjni hochsztaplerzy”
– pracach Jana Schona (2002 r.) sygnowanych przez profesora B. Batlogga
– francuskich komentatorach telewizyjnych – braciach Bogdanov (1999 r. i 2000 r.)
– tzw. „klonotwórcy” – Hwangu Woo Suk, który twierdził, że może sklonować wszystko, nawet człowieka
– i o pechowcu Mosesie Chan
Profesor podkreślił, że głównym problemem współczesnej nauki jest brak uczciwej krytyki naukowej. „Uczciwa krytyka stała się bardzo trudna w sytuacji dramatycznie postępującej komercjalizacji badań naukowych” – powiedział. Mówił też o finansowaniu badań – pod względem środków przeznaczanych na badania naukowe przodują Stany Zjednoczone. Jaki to ma wpływ na rozwój?
Wykład prof. Łukasza Turskiego z Centrum Fizyki Teoretycznej PAN zorganizowany w ramach Kawiarni Naukowej Festiwalu Nauki [17 marca 2014 r.]
Spotkanie z wybitnym naukowcem i badaczem – prof. Łukaszem Turskim z Centrum Fizyki Teoretycznej Polskiej Akademii Nauk zorganizowane w ramach Kawiarni Naukowej Festiwalu Nauki.
„W nauce niestety coraz częściej mamy do czynienia z zamierzonymi oszustwami naukowymi. Konsekwencją tych oszustw, które są oczywiście wykrywane i usuwane, jest podrywanie zaufania społeczeństwa do nauki” – powiedział prelegent. Prof. Łukasz Turski zaprezentował całą plejadę naukowych oszustów. Mówił o medycynie alternatywnej, o fizyce i o wielu rewolucyjnych pracach naukowych, które po jakimś czasie okazywały się wielkim przekrętem. wspomniał m.in. o:
– pracach Stanleya Ponsa i Martina Fleishmanna (1989 r.) – tzw. „zimnofuzyjni hochsztaplerzy”
– pracach Jana Schona (2002 r.) sygnowanych przez profesora B. Batlogga
– francuskich komentatorach telewizyjnych – braciach Bogdanov (1999 r. i 2000 r.)
– tzw. „klonotwórcy” – Hwangu Woo Suk, który twierdził, że może sklonować wszystko, nawet człowieka
– i o pechowcu Mosesie Chan
Profesor podkreślił, że głównym problemem współczesnej nauki jest brak uczciwej krytyki naukowej. „Uczciwa krytyka stała się bardzo trudna w sytuacji dramatycznie postępującej komercjalizacji badań naukowych” – powiedział. Mówił też o finansowaniu badań – pod względem środków przeznaczanych na badania naukowe przodują Stany Zjednoczone. Jaki to ma wpływ na rozwój?
20. Płeć mózgu – prof. Jerzy Vetulani
2020-02-05 16:52:37
Wykład prof. Jerzego Vetulaniego otwierający cykl Kawiarenek Neurobiologicznych organizowanych w ramach projektu „Oblicza Nauki” przez Studenckie Koło Naukowe Neurobiologii UW [14 marca 2014 r.]
Prof. Jerzy Vetulani – wybitny polski neurobiolog i popularyzator nauki podczas swojego wykładu otwierającego cykl Kawiarenek Neurobiologicznych opowiedział o międzypłciowych różnicach w budowie i funkcjonowaniu mózgu.
Przez długi czas w zdominowanej przez mężczyzn kulturze i nauce wierzono, że kobiety mające mniejsze głowy i mniejsze mózgi, nie dorównują umysłowo mężczyznom. Stąd nauka i rządzenie miały być naturalnymi domenami aktywności mężczyzn. Profesor przypomniał sylwetki znanych kobiet na szczytach władzy i nauki – laureatki Nagrody Nobla, głowy państw, szefowe rządów. „Niewątpliwie kobiety-uczone oraz kobiety-władczynie miały znakomite mózgi, nie gorsze od mózgów mężczyzn-uczonych i mężczyzn-władców.” – przyznał profesor. „- Ale czy takie same?”
Kobiety i mężczyźni różnią się od siebie morfologicznie i psychicznie. Fascynowało to ludzkość od początków jej istnienia. Skąd bierze się dymorfizm płciowy: realne fizyczne, psychiczne i behawioralne różnice między płciami? Profesor mówił o przyczynach ewolucyjnych, biochemicznych i o różnicach w strategiach seksualnych obu płci. Podkreślił, że biologicznym celem naszej egzystencji jest zapewnienie nieśmiertelności naszym genom. Ponieważ jako indywidualne nośniki genów nie jesteśmy w stanie sprostać temu zadaniu, musimy zapewnić przepływ naszych genów w następne pokolenia. Rozmnażanie płciowe jest wypracowaną przez ewolucję skuteczną strategią unieśmiertelniania materiału genetycznego.
W rozmnażaniu płciowym biorą udział dwie płci, których rola u organizmów wyższych jest różna. Samice dużym kosztem własnym budują nośnik genomu czyli potomstwo i często dbają o nie. Samce natomiast dostarczają dodatkowy materiał genetyczny, a ich rola w dalszej opiece nad potomstwem jest różna.
Obie płci dążą do maksymalizacji reprodukcji. Strategie seksualne obu płci są zasadniczo odmienne. Główna różnica polega na strategii wyboru partnera: sukces reprodukcyjny samca zależy od liczby partnerek, sukces samicy – od wartości partnera.
Prof. Jerzy Vetulani stwierdził, że kobiety to płeć podstawowa, mężczyźni to warianty podstawowego planu wywołane działaniem testosteronu. Według niego kobiety to płeć biologicznie ważniejsza, gdyż od nich zależy potencjał reprodukcyjny grupy. Mężczyźni to płeć „na rozkurz” – ich liczba nie decyduje o potencjale rozrodczym grupy, ale aktywność – tak. Są używani do chronienia tego potencjału jako żołnierze, myśliwi, pracownicy fizyczni.
W warunkach zdrowia potencjał intelektualny kobiet i mężczyzn jest tego samego rzędu, chociaż strategie działania mózgu mogą być różne, będąc pochodnymi różnic strategii seksualnych. Obie płci mogą pełnić równie dobrze wszelkie funkcje społeczne poza związanymi z siłą fizyczną i rodzeniem dzieci.
W warunkach zdrowego starzenia mózgi kobiet zachowują dłużej sprawność niż mózgi męskie. Ponadto według profesora kobiety są płcią biologicznie silniejszą i długowieczną, gdyż ewolucyjnie stare kobiety pełniły ważniejsze funkcje społeczne.
Wykład prof. Jerzego Vetulaniego otwierający cykl Kawiarenek Neurobiologicznych organizowanych w ramach projektu „Oblicza Nauki” przez Studenckie Koło Naukowe Neurobiologii UW [14 marca 2014 r.]
Prof. Jerzy Vetulani – wybitny polski neurobiolog i popularyzator nauki podczas swojego wykładu otwierającego cykl Kawiarenek Neurobiologicznych opowiedział o międzypłciowych różnicach w budowie i funkcjonowaniu mózgu.
Przez długi czas w zdominowanej przez mężczyzn kulturze i nauce wierzono, że kobiety mające mniejsze głowy i mniejsze mózgi, nie dorównują umysłowo mężczyznom. Stąd nauka i rządzenie miały być naturalnymi domenami aktywności mężczyzn. Profesor przypomniał sylwetki znanych kobiet na szczytach władzy i nauki – laureatki Nagrody Nobla, głowy państw, szefowe rządów. „Niewątpliwie kobiety-uczone oraz kobiety-władczynie miały znakomite mózgi, nie gorsze od mózgów mężczyzn-uczonych i mężczyzn-władców.” – przyznał profesor. „- Ale czy takie same?”
Kobiety i mężczyźni różnią się od siebie morfologicznie i psychicznie. Fascynowało to ludzkość od początków jej istnienia. Skąd bierze się dymorfizm płciowy: realne fizyczne, psychiczne i behawioralne różnice między płciami? Profesor mówił o przyczynach ewolucyjnych, biochemicznych i o różnicach w strategiach seksualnych obu płci. Podkreślił, że biologicznym celem naszej egzystencji jest zapewnienie nieśmiertelności naszym genom. Ponieważ jako indywidualne nośniki genów nie jesteśmy w stanie sprostać temu zadaniu, musimy zapewnić przepływ naszych genów w następne pokolenia. Rozmnażanie płciowe jest wypracowaną przez ewolucję skuteczną strategią unieśmiertelniania materiału genetycznego.
W rozmnażaniu płciowym biorą udział dwie płci, których rola u organizmów wyższych jest różna. Samice dużym kosztem własnym budują nośnik genomu czyli potomstwo i często dbają o nie. Samce natomiast dostarczają dodatkowy materiał genetyczny, a ich rola w dalszej opiece nad potomstwem jest różna.
Obie płci dążą do maksymalizacji reprodukcji. Strategie seksualne obu płci są zasadniczo odmienne. Główna różnica polega na strategii wyboru partnera: sukces reprodukcyjny samca zależy od liczby partnerek, sukces samicy – od wartości partnera.
Prof. Jerzy Vetulani stwierdził, że kobiety to płeć podstawowa, mężczyźni to warianty podstawowego planu wywołane działaniem testosteronu. Według niego kobiety to płeć biologicznie ważniejsza, gdyż od nich zależy potencjał reprodukcyjny grupy. Mężczyźni to płeć „na rozkurz” – ich liczba nie decyduje o potencjale rozrodczym grupy, ale aktywność – tak. Są używani do chronienia tego potencjału jako żołnierze, myśliwi, pracownicy fizyczni.
W warunkach zdrowia potencjał intelektualny kobiet i mężczyzn jest tego samego rzędu, chociaż strategie działania mózgu mogą być różne, będąc pochodnymi różnic strategii seksualnych. Obie płci mogą pełnić równie dobrze wszelkie funkcje społeczne poza związanymi z siłą fizyczną i rodzeniem dzieci.
W warunkach zdrowego starzenia mózgi kobiet zachowują dłużej sprawność niż mózgi męskie. Ponadto według profesora kobiety są płcią biologicznie silniejszą i długowieczną, gdyż ewolucyjnie stare kobiety pełniły ważniejsze funkcje społeczne.
19. Epidemia HIV/AIDS – koniec początku czy początek końca? - Anna Marzec Bogusławska
2020-02-05 16:35:27
Wykład Anny Marzec Bogusławskiej, dyrektor Krajowego Centrum ds. AIDS, zorganizowany w ramach Kawiarni Naukowej Festiwalu Nauki, Warszawa [20 stycznia 2014 r.]
Niektórzy uważają, że społeczność międzynarodowa osiągnęła sukces w walce z epidemią HIV/AIDS, że to początek końca tego problemu. Jednak wielu ekspertów jest zdania, że wychodzimy dopiero ze wstępnej fazy epidemii, że to dopiero koniec początku. Jedno jest pewne, HIV/AIDS to jeden z bardziej złożonych problemów, nie ograniczający się jedynie do kwestii zdrowotnych, ale dotykający także mi. in zagadnień społecznych, ekonomicznych czy nawet ideologicznych. Od czasu wykrycia w r. 1985 pierwszego przypadku zakażenia HIV w Polsce minęły już blisko 3 dekady, jednak kwestie związane z problematyką epidemii wciąż pozostają aktualne, co więcej często budzą wiele kontrowersji.
Tymczasem statystycznie każdego dnia trzy –cztery osoby dowiadują się w naszym kraju o fakcie zakażenia HIV. Szacuje się jednak, że co druga osoba zakażona nie wie o tym fakcie.
Wczesne wykrycie zakażenia, jest kwestią istotną, nie tylko z punktu widzenia wdrożenia terapii, ale i profilaktyki. Szacuje się, że co najmniej 30% nowych zakażeń HIV jest efektem zbyt późnego wykrycia infekcji u osób aktywnych seksualnie. Warto dodać, że jedynym pewnym sposobem sprawdzenia, czy ktoś jest zakażony, czy nie jest wykonanie testu w kierunku HIV.
Jakie są podstawowe problemy związane z epidemią, dlaczego wciąż nie jesteśmy w stanie sobie z nią poradzić? Kiedy wykonać test i jakie są szanse na normalne życie z wirusem? O tym wszystkim w swoim wykładzie opowiadała pani Anna Marzec Bogusławska, dyrektor Krajowego Centrum ds. AIDS.
Wykład Anny Marzec Bogusławskiej, dyrektor Krajowego Centrum ds. AIDS, zorganizowany w ramach Kawiarni Naukowej Festiwalu Nauki, Warszawa [20 stycznia 2014 r.]
Niektórzy uważają, że społeczność międzynarodowa osiągnęła sukces w walce z epidemią HIV/AIDS, że to początek końca tego problemu. Jednak wielu ekspertów jest zdania, że wychodzimy dopiero ze wstępnej fazy epidemii, że to dopiero koniec początku. Jedno jest pewne, HIV/AIDS to jeden z bardziej złożonych problemów, nie ograniczający się jedynie do kwestii zdrowotnych, ale dotykający także mi. in zagadnień społecznych, ekonomicznych czy nawet ideologicznych. Od czasu wykrycia w r. 1985 pierwszego przypadku zakażenia HIV w Polsce minęły już blisko 3 dekady, jednak kwestie związane z problematyką epidemii wciąż pozostają aktualne, co więcej często budzą wiele kontrowersji.
Tymczasem statystycznie każdego dnia trzy –cztery osoby dowiadują się w naszym kraju o fakcie zakażenia HIV. Szacuje się jednak, że co druga osoba zakażona nie wie o tym fakcie.
Wczesne wykrycie zakażenia, jest kwestią istotną, nie tylko z punktu widzenia wdrożenia terapii, ale i profilaktyki. Szacuje się, że co najmniej 30% nowych zakażeń HIV jest efektem zbyt późnego wykrycia infekcji u osób aktywnych seksualnie. Warto dodać, że jedynym pewnym sposobem sprawdzenia, czy ktoś jest zakażony, czy nie jest wykonanie testu w kierunku HIV.
Jakie są podstawowe problemy związane z epidemią, dlaczego wciąż nie jesteśmy w stanie sobie z nią poradzić? Kiedy wykonać test i jakie są szanse na normalne życie z wirusem? O tym wszystkim w swoim wykładzie opowiadała pani Anna Marzec Bogusławska, dyrektor Krajowego Centrum ds. AIDS.
18. Marihuana, kannabinole – i co dalej? - prof. Wojciech Kostowski
2020-02-05 15:07:40
Wykład prof. Wojciecha Kostowskiego, członka korespondenta PAN i członka Rady Upowszechniania Nauki PAN wygłoszony został w ramach cyklicznych spotkań Wszechnicy PAN. Warszawa [13 listopada 2013 r.]
Przetwory konopi (Cannabis indica) używane i stosowane w lecznictwie były od dawna i obecnie są jednym z najczęściej używanych narkotyków. Obserwuje się niepokojący wzrost ich użycia również w Polsce.
Badania przeprowadzone w roku 2011 na reprezentatywnej próbie uczniów klas szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych wykazały, że aż 37 % uczniów starszych i 24% uczniów młodszych deklarowało używanie konopi kiedykolwiek w życiu, a odpowiednio 15 % i 11% – w ciągu ostatnich 30. dni. Konopie zażywane są w postaci suszonych liści i kwiatów (marihuana) i sprasowanej żywicy kwiatowej palonej często razem z tytoniem (haszysz). Czynnych biologicznie składników konopi jest kilkadziesiąt, najważniejsze to delta9-tetrahydrokannabinol (THC), kannabinol i kannabidiol. Działanie psychotropowe kannabinoli sprowadza się do wzmożenia nastroju z euforią, pobudzenia wyobraźni, zwiększenia percepcji bodźców i zaburzenia percepcji czasu oraz osłabienia koncentracji i podzielności uwagi, osłabienia pamięci krótkotrwałej.
Większe, toksyczne dawki kannabinoli mogą wywoływać zaburzenia przypominające psychozę typu schizofrenii (z charakterystycznymi objawami wytwórczymi a także negatywnymi). Nie rozstrzygnięto, czy używanie konopi w wieku dojrzewania może sprzyjać rozwojowi schizofrenii w wieku dojrzałym. Niezwykle ciekawy problem stanowią endogenne kannabinoidy, czyli nasze „własne konopie”, powstające w organizmie, substancje działające na te same receptory w układzie nerwowym co THC i inne roślinne kannabinole. Przypomina to sytuację, od dawna znaną, w odniesieniu do opiatów, które również mają swoje endogenne odpowiedniki np. endorfiny i enkefaliny. Endogenne kannabinoidy różnią się znacznie budową od roślinnych kannabinoli. Należą do nich m.in., anandamid oraz 2AG czyli 2-arachidonyloglycerol. Działają na receptory CB1 (występujący w układzie nerwowym) i CB2 (w komórkach układu immunologicznego). Stwierdzono, że w schizofrenii występują zmiany w stężeniu anandamidu w płynie mózgowo-rdzeniowym oraz zmiany w ekspresji receptora CB1 w mózgu. Rola endokannabinoidów w mechanizmie tej choroby pozostaje jednak nie rozstrzygnięta i wydaje się być odmienna od działania roślinnych kannabinoli.
Które z dostępnych używek uzależniają najszybciej? Czy można jednoznacznie opowiedzieć się za legalizacją marihuany? Zapraszamy do obejrzenia lub wysłuchania wystąpienia! Prezentacja z wykładu znajduje się na stronie www.portalwiedzy.pan.pl
***
Wojciech Ignacy Kostowski (ur. 30 marca 1939 r.) – polski lekarz, profesor nauk medycznych (1979), specjalista w zakresie farmakologii i psychofarmakologii, członek korespondent PAN, członek czynny PAU.
Wykład prof. Wojciecha Kostowskiego, członka korespondenta PAN i członka Rady Upowszechniania Nauki PAN wygłoszony został w ramach cyklicznych spotkań Wszechnicy PAN. Warszawa [13 listopada 2013 r.]
Przetwory konopi (Cannabis indica) używane i stosowane w lecznictwie były od dawna i obecnie są jednym z najczęściej używanych narkotyków. Obserwuje się niepokojący wzrost ich użycia również w Polsce.
Badania przeprowadzone w roku 2011 na reprezentatywnej próbie uczniów klas szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych wykazały, że aż 37 % uczniów starszych i 24% uczniów młodszych deklarowało używanie konopi kiedykolwiek w życiu, a odpowiednio 15 % i 11% – w ciągu ostatnich 30. dni. Konopie zażywane są w postaci suszonych liści i kwiatów (marihuana) i sprasowanej żywicy kwiatowej palonej często razem z tytoniem (haszysz). Czynnych biologicznie składników konopi jest kilkadziesiąt, najważniejsze to delta9-tetrahydrokannabinol (THC), kannabinol i kannabidiol. Działanie psychotropowe kannabinoli sprowadza się do wzmożenia nastroju z euforią, pobudzenia wyobraźni, zwiększenia percepcji bodźców i zaburzenia percepcji czasu oraz osłabienia koncentracji i podzielności uwagi, osłabienia pamięci krótkotrwałej.
Większe, toksyczne dawki kannabinoli mogą wywoływać zaburzenia przypominające psychozę typu schizofrenii (z charakterystycznymi objawami wytwórczymi a także negatywnymi). Nie rozstrzygnięto, czy używanie konopi w wieku dojrzewania może sprzyjać rozwojowi schizofrenii w wieku dojrzałym. Niezwykle ciekawy problem stanowią endogenne kannabinoidy, czyli nasze „własne konopie”, powstające w organizmie, substancje działające na te same receptory w układzie nerwowym co THC i inne roślinne kannabinole. Przypomina to sytuację, od dawna znaną, w odniesieniu do opiatów, które również mają swoje endogenne odpowiedniki np. endorfiny i enkefaliny. Endogenne kannabinoidy różnią się znacznie budową od roślinnych kannabinoli. Należą do nich m.in., anandamid oraz 2AG czyli 2-arachidonyloglycerol. Działają na receptory CB1 (występujący w układzie nerwowym) i CB2 (w komórkach układu immunologicznego). Stwierdzono, że w schizofrenii występują zmiany w stężeniu anandamidu w płynie mózgowo-rdzeniowym oraz zmiany w ekspresji receptora CB1 w mózgu. Rola endokannabinoidów w mechanizmie tej choroby pozostaje jednak nie rozstrzygnięta i wydaje się być odmienna od działania roślinnych kannabinoli.
Które z dostępnych używek uzależniają najszybciej? Czy można jednoznacznie opowiedzieć się za legalizacją marihuany? Zapraszamy do obejrzenia lub wysłuchania wystąpienia! Prezentacja z wykładu znajduje się na stronie www.portalwiedzy.pan.pl
***
Wojciech Ignacy Kostowski (ur. 30 marca 1939 r.) – polski lekarz, profesor nauk medycznych (1979), specjalista w zakresie farmakologii i psychofarmakologii, członek korespondent PAN, członek czynny PAU.
17. Modyfikacje molekularne w biologii i medycynie
2020-02-05 14:45:07
Debata z udziałem prof. dr hab. Tadeusza Żarskiego, dr hab. Katarzyny Lisowskiej i dr. Sławomira Sowy. Dyskusję poprowadził prof. Tomasz Twardowski. Debata zorganizowana w ramach XVII Festiwalu Nauki w Warszawie, Uniwersytet Warszawski [21 września 2013 r.]
Od 40 lat trwa produkcja z wykorzystaniem inżynierii genetycznej, od prawie 20 lat masowa konsumpcja, zarówno żywności jak i pasz. Prawie wszystkie leki hormonalne produkowane są z wykorzystaniem technik inżynierii genetycznej, która stanowi także podstawę nowoczesnej diagnostyki, a perspektywę dla transplantologii i medycyny personalizowanej. Współcześnie GMO to także: biomateriały [len, bawełna]; bioenergetyka [bioetanol, biodiesel, metan, wodór, biomasa]; biofarmaceutyki [hormony, przeciwciała monoklonalne, szczepionki]. Nie ma ani jednego doniesienia o tragicznym wydarzeniu spowodowanym bezpośrednim użytkowaniem czy konsumpcją GM produktów. Dlatego zasadne jest postawienie pytań: dlaczego tak bardzo boimy się GMO? Jakie są zasadnicze limity rozwoju innowacyjnych technik „bio”? Jakie są perspektywy rozwoju inżynierii genetycznej w Polsce, w UE, na świecie? I pytanie najbardziej ważkie z naszej perspektywy: czy będziemy tylko konsumentami produktów GM czy też będziemy takie produkty również wytwarzać, a zatem czy stworzymy własny rynek pracy dla inżynierów genetycznych?
W debacie udział wzięli:
prof. dr hab. Tadeusz Żarski – Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Przewodniczący Komisji ds. GMO
dr hab. Katarzyna Lisowska – Instytut Onkologii, Członek Komisji ds. GMO
dr Sławomir Sowa – Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie, Laboratorium Referencyjne GMO
Moderatorem dyskusji był:
prof. dr hab. Tomasz Twardowski – Instytut Chemii Bioorganicznej PAN, Przewodniczący Komitetu Biotechnologii PAN
Debata z udziałem prof. dr hab. Tadeusza Żarskiego, dr hab. Katarzyny Lisowskiej i dr. Sławomira Sowy. Dyskusję poprowadził prof. Tomasz Twardowski. Debata zorganizowana w ramach XVII Festiwalu Nauki w Warszawie, Uniwersytet Warszawski [21 września 2013 r.]
Od 40 lat trwa produkcja z wykorzystaniem inżynierii genetycznej, od prawie 20 lat masowa konsumpcja, zarówno żywności jak i pasz. Prawie wszystkie leki hormonalne produkowane są z wykorzystaniem technik inżynierii genetycznej, która stanowi także podstawę nowoczesnej diagnostyki, a perspektywę dla transplantologii i medycyny personalizowanej. Współcześnie GMO to także: biomateriały [len, bawełna]; bioenergetyka [bioetanol, biodiesel, metan, wodór, biomasa]; biofarmaceutyki [hormony, przeciwciała monoklonalne, szczepionki]. Nie ma ani jednego doniesienia o tragicznym wydarzeniu spowodowanym bezpośrednim użytkowaniem czy konsumpcją GM produktów. Dlatego zasadne jest postawienie pytań: dlaczego tak bardzo boimy się GMO? Jakie są zasadnicze limity rozwoju innowacyjnych technik „bio”? Jakie są perspektywy rozwoju inżynierii genetycznej w Polsce, w UE, na świecie? I pytanie najbardziej ważkie z naszej perspektywy: czy będziemy tylko konsumentami produktów GM czy też będziemy takie produkty również wytwarzać, a zatem czy stworzymy własny rynek pracy dla inżynierów genetycznych?
W debacie udział wzięli:
prof. dr hab. Tadeusz Żarski – Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Przewodniczący Komisji ds. GMO
dr hab. Katarzyna Lisowska – Instytut Onkologii, Członek Komisji ds. GMO
dr Sławomir Sowa – Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie, Laboratorium Referencyjne GMO
Moderatorem dyskusji był:
prof. dr hab. Tomasz Twardowski – Instytut Chemii Bioorganicznej PAN, Przewodniczący Komitetu Biotechnologii PAN
16. Ze skórką czy bez, czyli co wyrzucamy obierając owoce - dr Anna Szakiel
2020-02-05 14:28:32
Wykład doktor Anny Szakiel z Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego zorganizowany w ramach XVII Festiwalu Nauki w Warszawie, Politechnika Warszawska [27 września 2013 r.]
Co kryje się w tak zwanej skórce, którą pokryte są owoce i którą często wyrzucamy? Co jest bardziej wartościowe: sok czy cały owoc? Jakie cenne substancje występują w „skórkach” jabłek, winogron, pomidorów, borówek? Czy można je odzyskać? O skarbach, które kryją się w skórkach owoców opowiedziała doktor Anna Szakiel z Zakładu Biochemii Roślin na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Wykład doktor Anny Szakiel z Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego zorganizowany w ramach XVII Festiwalu Nauki w Warszawie, Politechnika Warszawska [27 września 2013 r.]
Co kryje się w tak zwanej skórce, którą pokryte są owoce i którą często wyrzucamy? Co jest bardziej wartościowe: sok czy cały owoc? Jakie cenne substancje występują w „skórkach” jabłek, winogron, pomidorów, borówek? Czy można je odzyskać? O skarbach, które kryją się w skórkach owoców opowiedziała doktor Anna Szakiel z Zakładu Biochemii Roślin na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego.
15. Izaak Newton i prawo powszechnego ciążenia - dr Krzysztof Turzyński
2020-02-05 14:18:09
Wykład dr Krzysztofa Turzyńskiego z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego zorganizowany w ramach XVII Festiwalu Nauki w Warszawie, Politechnika Warszawska [24 września 2013 r.]
Rzadko w historii nauki się zdarza, by idee jednego człowieka kształtowały całą dziedzinę wiedzy przez kilkaset lat, tak jak sformułowane przez Newtona prawo powszechnego ciążenia. Doktor Krzysztof Turzyński z Instytutu Fizyki Teoretycznej opowiedział słuchaczom, jak się to odbyło i co z tego wynika.
Wykład dr Krzysztofa Turzyńskiego z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego zorganizowany w ramach XVII Festiwalu Nauki w Warszawie, Politechnika Warszawska [24 września 2013 r.]
Rzadko w historii nauki się zdarza, by idee jednego człowieka kształtowały całą dziedzinę wiedzy przez kilkaset lat, tak jak sformułowane przez Newtona prawo powszechnego ciążenia. Doktor Krzysztof Turzyński z Instytutu Fizyki Teoretycznej opowiedział słuchaczom, jak się to odbyło i co z tego wynika.
Pokazujemy po 10 odcinków na stronie. Skocz do strony:
1234567891011121314151617181920212223242526272829303132333435363738394041424344454647484950515253545556575859606162636465