Wszechnica.org.pl - Nauka
„Wszechnica.org.pl - Nauka” to baza wykładów zrealizowanych we współpracy z prestiżowymi instytucjami naukowymi. Wśród naszych partnerów znajdują się m.in. Festiwal Nauki w Warszawie, Muzeum Ziemi PAN, Kampus Ochota UW, Instytut Biologii Doświadczalnej im. Nenckiego PAN oraz kawiarnie naukowe. Wszechnica.org.pl nagrywa też własne rozmowy z ludźmi nauki. Projekt realizowany jest przez Fundację Wspomagania Wsi. Do korzystania z naszego serwisu zapraszamy wszystkich, którzy cenią sobie rzetelną wiedzę oraz ciekawe dyskusje. Zapraszamy też na nasz drugi kanał "Wszechnica.org.pl - Historia".
Pokazujemy po 10 odcinków na stronie. Skocz do strony:
1234567891011121314151617181920212223242526272829303132333435363738394041424344454647484950515253545556575859606162636465
6. Alergia wczoraj i dziś - dr Sławomir Białek
2020-01-31 15:00:30
Wykład dr. Sławomira Białka z Katedry Biochemii i Chemii Klinicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego odbył się w ramach XVI Festiwalu Nauki w Warszawie [22 września 2012 r.]
Najstarszym zapisem reakcji alergicznej jest opis śmierci faraona Menesa (XVII w. p.n.e.) – zmarł on nagle po użądleniu przez szerszenia. Uczulenia na mleko i biały ser także znane były już w starożytności. Pierwszym lekarzem, który zaczął badać alergie był Hipokrates. Doszedł do wniosku, że uczulenia zależne są od … temperamentu. Pojęcie „alergia” pojawiło się dopiero w 1906 r.
Obecnie można już mówić o epidemiologii chorób alergicznych. Wykazano, że w krajach wysokorozwiniętych liczba zachorowań podwaja się co 15 lat. Najwięcej osób skarży się na alergiczny nieżyt nosa, astmę, dolegliwości dermatologiczne i objawy związane z ukąszeniem owadów. Te objawy dotyczą głównie osób dorosłych. Alergie pokarmowe występują zaś głównie wśród dzieci.
Alergia to rodzaj nadwrażliwości na dane czynniki, nie powodujące objawów u innych osób. Prawdopodobieństwo uczulenia rośnie jeśli rodzice są alergikami. Ponadto alergii sprzyjają niekorzystne warunki otoczenia: urbanizacja, zanieczyszczenie powietrza, nowe rodzaje materiałów budowlanych, wysoka wilgotność w mieszkaniach, nadmierne stosowanie antybiotyków. Okazuje się, że znaczenie ma również wielkość rodziny oraz obszar zamieszkania: liczba rodzeństwa jest odwrotnie proporcjonalna do częstości występowania chorób. Co ciekawe, ta reguła nie dotyczy braci. Jeśli chodzi o obszar, alergiczny nieżyt nosa rzadziej dotyczy mieszkańców wsi.
Alergeny dzielić można na sezonowe i całoroczne. Mogą wywoływać szereg objawów, które najczęściej zaczynają się od chorób oczu (atopowe zapalenie spojówek), kataru (alergiczny nieżyt nosa), czy chorób skóry (zaczerwienienia, pokrzywka, atopowe zapalenie skóry). Najczęściej uczulają pyłki drzew (leszczyna, brzoza, olcha) i chwasty. Warto śledzić kalendarz pylenia roślin przed planowanymi pracami w ogrodzie czy planując wakacje. Nieprawidłowe postępowanie w przypadku alergii może prowadzić do powikłań w wyniku których dochodzi m.in. do astmy!
Dr Sławomir Białek przedstawia również metody łagodzenia alergii i ich skuteczność m.in. immunoterapię swoistą, czyli odczulanie. To obecnie najbardziej popularna i skuteczna metoda walki z nadwrażliwością.
Wykład dr. Sławomira Białka z Katedry Biochemii i Chemii Klinicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego odbył się w ramach XVI Festiwalu Nauki w Warszawie [22 września 2012 r.]
Najstarszym zapisem reakcji alergicznej jest opis śmierci faraona Menesa (XVII w. p.n.e.) – zmarł on nagle po użądleniu przez szerszenia. Uczulenia na mleko i biały ser także znane były już w starożytności. Pierwszym lekarzem, który zaczął badać alergie był Hipokrates. Doszedł do wniosku, że uczulenia zależne są od … temperamentu. Pojęcie „alergia” pojawiło się dopiero w 1906 r.
Obecnie można już mówić o epidemiologii chorób alergicznych. Wykazano, że w krajach wysokorozwiniętych liczba zachorowań podwaja się co 15 lat. Najwięcej osób skarży się na alergiczny nieżyt nosa, astmę, dolegliwości dermatologiczne i objawy związane z ukąszeniem owadów. Te objawy dotyczą głównie osób dorosłych. Alergie pokarmowe występują zaś głównie wśród dzieci.
Alergia to rodzaj nadwrażliwości na dane czynniki, nie powodujące objawów u innych osób. Prawdopodobieństwo uczulenia rośnie jeśli rodzice są alergikami. Ponadto alergii sprzyjają niekorzystne warunki otoczenia: urbanizacja, zanieczyszczenie powietrza, nowe rodzaje materiałów budowlanych, wysoka wilgotność w mieszkaniach, nadmierne stosowanie antybiotyków. Okazuje się, że znaczenie ma również wielkość rodziny oraz obszar zamieszkania: liczba rodzeństwa jest odwrotnie proporcjonalna do częstości występowania chorób. Co ciekawe, ta reguła nie dotyczy braci. Jeśli chodzi o obszar, alergiczny nieżyt nosa rzadziej dotyczy mieszkańców wsi.
Alergeny dzielić można na sezonowe i całoroczne. Mogą wywoływać szereg objawów, które najczęściej zaczynają się od chorób oczu (atopowe zapalenie spojówek), kataru (alergiczny nieżyt nosa), czy chorób skóry (zaczerwienienia, pokrzywka, atopowe zapalenie skóry). Najczęściej uczulają pyłki drzew (leszczyna, brzoza, olcha) i chwasty. Warto śledzić kalendarz pylenia roślin przed planowanymi pracami w ogrodzie czy planując wakacje. Nieprawidłowe postępowanie w przypadku alergii może prowadzić do powikłań w wyniku których dochodzi m.in. do astmy!
Dr Sławomir Białek przedstawia również metody łagodzenia alergii i ich skuteczność m.in. immunoterapię swoistą, czyli odczulanie. To obecnie najbardziej popularna i skuteczna metoda walki z nadwrażliwością.
5. W poszukiwaniu nowej Ziemi - prof. Andrzej Udalski
2020-01-31 14:30:28
Wykład prof. Andrzeja Udalskiego z Centrum Astronomicznego UW rozpoczął XVI Festiwal Nauki w Warszawie. Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego [21 września 2012 r.]
Od prawie 20 lat jesteśmy świadkami (a także uczestnikami) niesłychanie szybkiego postępu w jednej z najbardziej aktywnych dziedzin współczesnej astrofizyki – poszukiwaniu planet pozasłonecznych. Do tej pory odnaleziono ich już 830! Według naukowców jesteśmy coraz bliżej odkrycia drugiej Ziemi.
Odkrycia ostatnich kilkunastu lat pozwoliły lepiej poznać Układ Słoneczny. Część pierwsza wykładu to krótkie przypomnienie naszego miejsca we Wszechświecie, przedstawienie otaczających nas planet i innych ciał niebieskich oraz historia poszukiwań planet pozasłonecznych.
Dziedzina badań pozasłonecznych jest młoda, ale rozwija się bardzo szybko. To okres pionierskich, pierwszych odkryć, na które społeczność astronomiczna czekała długie dziesięciolecia W tej części wykładu omówione zostały podstawowe, najbardziej efektywne techniki odkrywania planet: metoda spektroskopowa oraz metoda tranzytów.
Polski wkład w rozwój astrofizyki jest bardzo duży. Pierwsze planety spoza Układu Słonecznego odkrył Polak Aleksander Wolszczan w 1990 roku. Od tamtego czasu odkryto już 830 planet pozasłonecznych, krążących w 660 układach. Obecnie, dzięki wyrafinowanym technikom, astrofizykom udaje się odkrywać planety nawet tak małe jak nasza Ziemia. Największy polski wkład w badania nieba dostarczający wielu obserwacji naukowych to projekt OGLE (The Optical Gravitational Lensing Experiment, Eksperyment Soczewkowania Grawitacyjnego) trwający od 1992 roku, kierowany obecnie przez prof. Andrzeja Udalskiego. Projekt ma na celu wykrywanie i obserwację zjawisk mikrosoczewkowania grawitacyjnego za pomocą polskiego teleskopu w Las Campanas Observatory w Chile. To jeden z największych na świecie wielkoskalowych przeglądów nieba, regularnie obserwujący ponad miliard gwiazd. Dane z eksperymentu prowadzonego już dwadzieścia lat dały podstawę do 350 prac naukowych w czołowych pismach astronomicznych.
Prezentacja przedstawiona przez prof. Andrzeja Udalskiego na wykładzie dostępna jest tutaj w formacie PDF - http://www.wszechnica.org.pl/repository/0272/0272_w_poszukiwaniu_ziemi.pdf
Wykład prof. Andrzeja Udalskiego z Centrum Astronomicznego UW rozpoczął XVI Festiwal Nauki w Warszawie. Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego [21 września 2012 r.]
Od prawie 20 lat jesteśmy świadkami (a także uczestnikami) niesłychanie szybkiego postępu w jednej z najbardziej aktywnych dziedzin współczesnej astrofizyki – poszukiwaniu planet pozasłonecznych. Do tej pory odnaleziono ich już 830! Według naukowców jesteśmy coraz bliżej odkrycia drugiej Ziemi.
Odkrycia ostatnich kilkunastu lat pozwoliły lepiej poznać Układ Słoneczny. Część pierwsza wykładu to krótkie przypomnienie naszego miejsca we Wszechświecie, przedstawienie otaczających nas planet i innych ciał niebieskich oraz historia poszukiwań planet pozasłonecznych.
Dziedzina badań pozasłonecznych jest młoda, ale rozwija się bardzo szybko. To okres pionierskich, pierwszych odkryć, na które społeczność astronomiczna czekała długie dziesięciolecia W tej części wykładu omówione zostały podstawowe, najbardziej efektywne techniki odkrywania planet: metoda spektroskopowa oraz metoda tranzytów.
Polski wkład w rozwój astrofizyki jest bardzo duży. Pierwsze planety spoza Układu Słonecznego odkrył Polak Aleksander Wolszczan w 1990 roku. Od tamtego czasu odkryto już 830 planet pozasłonecznych, krążących w 660 układach. Obecnie, dzięki wyrafinowanym technikom, astrofizykom udaje się odkrywać planety nawet tak małe jak nasza Ziemia. Największy polski wkład w badania nieba dostarczający wielu obserwacji naukowych to projekt OGLE (The Optical Gravitational Lensing Experiment, Eksperyment Soczewkowania Grawitacyjnego) trwający od 1992 roku, kierowany obecnie przez prof. Andrzeja Udalskiego. Projekt ma na celu wykrywanie i obserwację zjawisk mikrosoczewkowania grawitacyjnego za pomocą polskiego teleskopu w Las Campanas Observatory w Chile. To jeden z największych na świecie wielkoskalowych przeglądów nieba, regularnie obserwujący ponad miliard gwiazd. Dane z eksperymentu prowadzonego już dwadzieścia lat dały podstawę do 350 prac naukowych w czołowych pismach astronomicznych.
Prezentacja przedstawiona przez prof. Andrzeja Udalskiego na wykładzie dostępna jest tutaj w formacie PDF - http://www.wszechnica.org.pl/repository/0272/0272_w_poszukiwaniu_ziemi.pdf
4. Maria Skłodowska-Curie: znaczenie naukowe jej badań - prof. Andrzej Kajetan Wróblewski
2020-01-31 14:16:05
Debata z udziałem profesora Andrzeja Kajetana Wróblewskiego zorganizowany w ramach XV Festiwalu Nauki [18 września 2011]
Większość absolwentów polskich szkół wie, że Maria Skłodowska-Curie była wielką uczoną, laureatką dwóch Nagród Nobla. Część z nich wymieni przy okazji także nazwy: polon i rad. Natomiast trudności by się pojawiły przy uzasadnieniu Jej wielkości jako uczonej. A przecież warto to wiedzieć, jeśli mamy świadomie być z niej dumni!
Debata z udziałem profesora Andrzeja Kajetana Wróblewskiego zorganizowany w ramach XV Festiwalu Nauki [18 września 2011]
Większość absolwentów polskich szkół wie, że Maria Skłodowska-Curie była wielką uczoną, laureatką dwóch Nagród Nobla. Część z nich wymieni przy okazji także nazwy: polon i rad. Natomiast trudności by się pojawiły przy uzasadnieniu Jej wielkości jako uczonej. A przecież warto to wiedzieć, jeśli mamy świadomie być z niej dumni!
3. Czego boimy sie bardziej: ciemności czy promieniowania? - debata
2020-01-31 13:13:04
Debata z udziałem profesora Grzegorza Wrochny, profesora Krzysztofa Meissnera i Edwina Bendyka zorganizowana w ramach XV Festiwalu Nauki, Uniwersytet Warszawski [17 września 2011]
Argumenty za i przeciw energetyce jądrowej są poważne i warte rozważenia. Profesorowie rozmawiają także o odnawialnych źródłach energii, energooszczędności i gazie łupkowym.
Debata z udziałem profesora Grzegorza Wrochny, profesora Krzysztofa Meissnera i Edwina Bendyka zorganizowana w ramach XV Festiwalu Nauki, Uniwersytet Warszawski [17 września 2011]
Argumenty za i przeciw energetyce jądrowej są poważne i warte rozważenia. Profesorowie rozmawiają także o odnawialnych źródłach energii, energooszczędności i gazie łupkowym.
2. Awaria elektrowni jądrowej w Fukushimie - Dr Przemysław Olbratowski
2020-01-31 13:00:31
Wykład dr Przemysława Olbratowskiego z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego zorganizowany w ramach XV Festiwalu Nauki [17 września 2011]
Wykład dr Przemysława Olbratowskiego z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego zorganizowany w ramach XV Festiwalu Nauki [17 września 2011]
1. Świat o małej liczbie wymiarów - Dr Jerzy Łusakowski
2020-01-31 12:38:12
Wykład dr. Jerzego Łusakowskiego, fizyka z Instytutu Fizyki Doświadczalnej UW, zorganizowany z okazji festiwalu naukowego MANEWR w liceum im. Tadeusza Reytana w Warszawie [6 marca 2013 r.]
Dr Jerzy Łusakowski pracuje w Zakładzie Ciała Stałego w Instytucie Fizyki Doświadczalnej na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. Wygłoszony przez niego wykład dotyczył grupy zagadnień związanych ze strukturami, obiektami o zmniejszonej wymiarowości.
Żyjemy w rzeczywiostości trójwymiarowej. Otaczający nas świat ma długość, wysokość i szerokość. Zobrazować można to np. w postaci sześcianu, który ma te trzy wymiary. Geometria, poza bryłami, zajmuje się też często obiektami płaskimi, to znaczy dwuwymiarowymi. Matematyka opisuje też obiekty, które mają tylko jeden wymiar, są wyłącznie długie (jak linie czy odcinki), i obiekty, które wymiarów nie mają – czyli punkty.
W świecie realnym, który nas otacza, do konstrukcji takich obiektów używa się atomów. Można przy ich pomocy budować struktury przestrzenne, wypełniać tylko płaszczyznę, układać je w linii, czy nawet tworzyć obiekty zerowymiarowe – czyli z jednego atomu. Trzeba oczywiście pamiętać, że sam atom ma pewne minimalne wymiary, nie jest zupełnie płaski.
Powstaje więc pytanie czy potrafimy układać atomy jeden obok drugiego? A jeśli potrafimy, to jak długo trwałoby układanie ich pojedynczo obok siebie? Dr Łusakowski pokazał, że manewrowanie pojedynczymi atomami jest bardzo czasochłonne, mało efektywne i bardzo drogie, a ułożenie z nich dwuwymiarowej powierzchni 1mm kwadratowego zajęłoby 80 milionów lat.
Rozwiązaniem tego problemu jest epitaksja, czyli metoda wytwarzania cienkich warstw materiałów (najczęściej są to półprzewodniki). Można przy jej pomocy tworzyć cienkie warstwy atomów nawet w kilka minut. Najbardziej wyrafinowaną metodą jest epitaksja z wiązek molekularnych. Ułożone za jej pomocą warstwy atomów są najwyższej jakości. Dr Jerzy Łusakowski opowiedział jak przebiega proces epitaksji. Pokazał serię zdjęć z mikroskopów i wytłumaczył do czego wykorzystuje się tworzone przy jej pomocy struktury.
Jak z warstwy (jednorodnej, cienkiej struktury) zrobić coś, co będzie przyrządem elektronicznym i będzie je można wykorzystać w działaniu?
Drugim procesem, o którym opowiedział dr Jerzy Łusakowski jest litografia. Jest to proces fizyko-chemiczny, który umożliwia wykonanie pewnego rodzaju struktur na wytworzonych juz powierzchniach dwuwymiarowych. W celu wytworzenia małej struktury na części gotowej warstwy kładzie się cienką warstwę polimeru (zwanego rezystem), a następnie poddaje się naświetleniu. On pod wpływem światła zmienia swoje właściwości i pozwala się rzeźbić.
Wykładowca opowiedział o możliwościach jakie daje metoda litografii – o drucikach szerokości kilku atomów i obiektach o bardzo skomlikowanych kształtach. Pokazał również jednowymiarowe nanotwory występujące w świecie przyrody na przykładzie łapek gekona. Na zakończenie wykładowca opowiedział o obiektach zerowymiarowych, mikroskopijnych punktach.
Wszechnica.org.pl
Wykład dr. Jerzego Łusakowskiego, fizyka z Instytutu Fizyki Doświadczalnej UW, zorganizowany z okazji festiwalu naukowego MANEWR w liceum im. Tadeusza Reytana w Warszawie [6 marca 2013 r.]
Dr Jerzy Łusakowski pracuje w Zakładzie Ciała Stałego w Instytucie Fizyki Doświadczalnej na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. Wygłoszony przez niego wykład dotyczył grupy zagadnień związanych ze strukturami, obiektami o zmniejszonej wymiarowości.
Żyjemy w rzeczywiostości trójwymiarowej. Otaczający nas świat ma długość, wysokość i szerokość. Zobrazować można to np. w postaci sześcianu, który ma te trzy wymiary. Geometria, poza bryłami, zajmuje się też często obiektami płaskimi, to znaczy dwuwymiarowymi. Matematyka opisuje też obiekty, które mają tylko jeden wymiar, są wyłącznie długie (jak linie czy odcinki), i obiekty, które wymiarów nie mają – czyli punkty.
W świecie realnym, który nas otacza, do konstrukcji takich obiektów używa się atomów. Można przy ich pomocy budować struktury przestrzenne, wypełniać tylko płaszczyznę, układać je w linii, czy nawet tworzyć obiekty zerowymiarowe – czyli z jednego atomu. Trzeba oczywiście pamiętać, że sam atom ma pewne minimalne wymiary, nie jest zupełnie płaski.
Powstaje więc pytanie czy potrafimy układać atomy jeden obok drugiego? A jeśli potrafimy, to jak długo trwałoby układanie ich pojedynczo obok siebie? Dr Łusakowski pokazał, że manewrowanie pojedynczymi atomami jest bardzo czasochłonne, mało efektywne i bardzo drogie, a ułożenie z nich dwuwymiarowej powierzchni 1mm kwadratowego zajęłoby 80 milionów lat.
Rozwiązaniem tego problemu jest epitaksja, czyli metoda wytwarzania cienkich warstw materiałów (najczęściej są to półprzewodniki). Można przy jej pomocy tworzyć cienkie warstwy atomów nawet w kilka minut. Najbardziej wyrafinowaną metodą jest epitaksja z wiązek molekularnych. Ułożone za jej pomocą warstwy atomów są najwyższej jakości. Dr Jerzy Łusakowski opowiedział jak przebiega proces epitaksji. Pokazał serię zdjęć z mikroskopów i wytłumaczył do czego wykorzystuje się tworzone przy jej pomocy struktury.
Jak z warstwy (jednorodnej, cienkiej struktury) zrobić coś, co będzie przyrządem elektronicznym i będzie je można wykorzystać w działaniu?
Drugim procesem, o którym opowiedział dr Jerzy Łusakowski jest litografia. Jest to proces fizyko-chemiczny, który umożliwia wykonanie pewnego rodzaju struktur na wytworzonych juz powierzchniach dwuwymiarowych. W celu wytworzenia małej struktury na części gotowej warstwy kładzie się cienką warstwę polimeru (zwanego rezystem), a następnie poddaje się naświetleniu. On pod wpływem światła zmienia swoje właściwości i pozwala się rzeźbić.
Wykładowca opowiedział o możliwościach jakie daje metoda litografii – o drucikach szerokości kilku atomów i obiektach o bardzo skomlikowanych kształtach. Pokazał również jednowymiarowe nanotwory występujące w świecie przyrody na przykładzie łapek gekona. Na zakończenie wykładowca opowiedział o obiektach zerowymiarowych, mikroskopijnych punktach.
Wszechnica.org.pl
Pokazujemy po 10 odcinków na stronie. Skocz do strony:
1234567891011121314151617181920212223242526272829303132333435363738394041424344454647484950515253545556575859606162636465