Radio Naukowe

Radio Naukowe to podcast naukowy tworzony przez dziennikarkę Karolinę Głowacką. Tu na pierwszym planie są naukowczynie i naukowcy. Opowiadają - fenomenalnie! - o swoich dziedzinach wiedzy, aktualnych badaniach i wyzwaniach na przyszłość. Rozmawiamy nie tylko o tym CO wiemy, ale też SKĄD to wiemy.

Link RSS Link do katalogu Numer katalogowy: 6657 Wesprzyj dobrym słowem
Udostępnij
Kategorie:
Edukacja Nauka

Odcinki od najnowszych:

#107 Materia międzygwiazdowa – jak tworzą się nowe gwiazdy? | prof. Michał Michałowski
2022-08-11 08:00:02

- W materii międzygwiazdowej jest zapisana historia galaktyki. Ale materia ta jest też potrzebna do przyszłości galaktyki, do formowania gwiazd – mówi w Radiu Naukowym prof. Michał Michałowski, astronom z Instytutu Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu. Prof. Michałowski bada galaktyki, między inni przyglądając się uważnie temu, co zwykle naszej uwadze umyka: gazowi i pyłowi. - Materia międzygwiazdowa galaktyki, która formowała bardzo dużo gwiazd bardzo dawno temu, powiedzmy 12 miliardów lat temu, a potem nie była już aktywna, będzie zupełnie inaczej wyglądała niż taka, która zaczęła formować gwiazdy 100 mln lat temu. Dlatego analizując, jaki jest skład materii międzygwiazdowej możemy określić, co galaktyka robiła przez ostatnie miliardy lat – wyjaśnia. Astronom bada również błyski gamma, najjaśniejsze źródła promieniowania elektromagnetycznego we Wszechświecie. Co można dzięki nim się dowiedzieć? Usłyszycie w podcaście. Prof. Michał Michałowski, mimo młodego wieku, jest najczęściej cytowanym naukowcem Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Opowiada, jak tego dokonał, czy warto było wracać do bycia naukowcem w Polsce oraz jak to jest być astronomem z ojca na syna.
- W materii międzygwiazdowej jest zapisana historia galaktyki. Ale materia ta jest też potrzebna do przyszłości galaktyki, do formowania gwiazd – mówi w Radiu Naukowym prof. Michał Michałowski, astronom z Instytutu Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu. Prof. Michałowski bada galaktyki, między inni przyglądając się uważnie temu, co zwykle naszej uwadze umyka: gazowi i pyłowi.

- Materia międzygwiazdowa galaktyki, która formowała bardzo dużo gwiazd bardzo dawno temu, powiedzmy 12 miliardów lat temu, a potem nie była już aktywna, będzie zupełnie inaczej wyglądała niż taka, która zaczęła formować gwiazdy 100 mln lat temu. Dlatego analizując, jaki jest skład materii międzygwiazdowej możemy określić, co galaktyka robiła przez ostatnie miliardy lat – wyjaśnia.

Astronom bada również błyski gamma, najjaśniejsze źródła promieniowania elektromagnetycznego we Wszechświecie. Co można dzięki nim się dowiedzieć? Usłyszycie w podcaście.

Prof. Michał Michałowski, mimo młodego wieku, jest najczęściej cytowanym naukowcem Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Opowiada, jak tego dokonał, czy warto było wracać do bycia naukowcem w Polsce oraz jak to jest być astronomem z ojca na syna.

LAMU'22 #06 Dlaczego ptaki mogą być niebieskie, a psy nie mogą? Jak kameleony zmieniają kolor?
2022-08-08 10:30:39

Letnia Akademia Młodych Umysłów - to Wy tu zadajecie pytania! I te pytania ciągle zaskakują! Naukowcy dwoją się i troją, żeby na nie jak najlepiej odpowiedzieć. Ten odcinek opowiada o KOLORACH 00:45 Dlaczego niektóre krzaki mają czerwone liście? Pyta: Basia, 10 lat Odpowiada: prof. Arkadiusz Nowak, dyrektor Ogrodu Botanicznego Polskiej Akademii Nauk w Powsinie 5:19 Dlaczego ptaki mogą być niebieskie i czerwone a psy nie mogą? Pyta: Henryczek, 6 lat Odpowiada: Adam Zbyryt, biolog z Uniwersytetu w Białymstoku 9:29 Jak kameleony zmieniają kolor? Pyta: Tosia, 6 lat Odpowiada: prof. Marek Konarzewski, biolog z Uniwersytetu w Białymstoku i Polskiej Akademii Nauk 14:00 Jakiego koloru są atomu? Pyta: Natalka, 11 lat Odpowiada: prof. Jean-Pierre Lasota, fizyk i astrofizyk
Letnia Akademia Młodych Umysłów - to Wy tu zadajecie pytania!

I te pytania ciągle zaskakują! Naukowcy dwoją się i troją, żeby na nie jak najlepiej odpowiedzieć.

Ten odcinek opowiada o KOLORACH

00:45 Dlaczego niektóre krzaki mają czerwone liście?
Pyta: Basia, 10 lat
Odpowiada: prof. Arkadiusz Nowak, dyrektor Ogrodu Botanicznego Polskiej Akademii Nauk w Powsinie

5:19 Dlaczego ptaki mogą być niebieskie i czerwone a psy nie mogą?
Pyta: Henryczek, 6 lat
Odpowiada: Adam Zbyryt, biolog z Uniwersytetu w Białymstoku

9:29 Jak kameleony zmieniają kolor?
Pyta: Tosia, 6 lat
Odpowiada: prof. Marek Konarzewski, biolog z Uniwersytetu w Białymstoku i Polskiej Akademii Nauk

14:00 Jakiego koloru są atomu?
Pyta: Natalka, 11 lat
Odpowiada: prof. Jean-Pierre Lasota, fizyk i astrofizyk

#106 Sztuczna inteligencja i big data – czy technologia wyeliminuje przestępczość? | dr Martyna Kusak
2022-08-04 08:00:02

Gromadzenie danych, ich analiza, algorytmy – wszystko to jest coraz śmielej stosowane przez organy ścigania. Możliwości są ogromne: od analizy transakcji w poszukiwaniu przestępstw gospodarczych, przez wyszukiwanie drapieżców seksualnych w sieci chcących skrzywdzić dzieci, po technologie rozpoznawania twarzy, które mogą służyć w przypadku porwań i zaginięć. Tylko, że każdy kij ma dwa końce. Jeśli algorytm będzie źle skonstruowany, jeśli dostarczane dane będą złej jakości, może dojść do poważnych naruszeń praw obywatelskich. – Drastyczny przykład to profilowanie, które prowadziłoby do pozbawienia wolności – mówi w Radiu Naukowym dr Martyna Kusak z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. – W Wielkiej Brytanii działa algorytm, który sugeruje policjantom czy zatrzymać daną osobę właśnie nakrytą na przestępstwie, czy nie. Algorytm nie decyduje, ale wskazuje na prawdopodobieństwo – dodaje. Podobne systemy wspierają sędziów w USA, którzy podejmują decyzję o zwolnieniu warunkowym więźnia. I znów, choć algorytm nie podaje decyzji, to jaki sędzia zdecyduje się na wypuszczenie więźnia jeśli program mówi np. o 90% ryzyku recydywy? Jak więzień, który akurat przeszedł realną resocjalizację, miałby się wyrwać z systemu opartego na suchych danych? Wyzwań tego typu jest mnóstwo. Dr Martyna Kusak eksploruje badawczo ten nowy obszar na styku prawa i technologii. Jest kierowniczką grantu NCN „Big data, algorytmy i sztuczna inteligencja w ściganiu przestępstw w UE”, którego celem jest wypracowanie standardów i ram prawnych korzystania z tego typu narzędzi. To pionierskie badania tego typu w Polsce. W podcaście dyskutujemy też gdzie się kończy prewencja, a gdzie zaczyna prowokacja, jakie dane organy ścigania mogą o nas zbierać bez naszej wiedzy oraz przestępcy z jakich „branż” najbardziej powinni się obawiać nowych technologii. A Wy? Wolelibyście być sądzeni przez sztuczną inteligencję czy sędziego? Dajcie znać **** Odcinek został nagrany w ramach podróży Radia Naukowego do Poznania. Podróże są możliwe wyłącznie dzięki wsparciu na patronite.pl/radionaukowe. Wszystkim Dobrodziejom i Dobrodziejkom – bardzo dziękuję! Pozostałych – zachęcam do dorzucenia się.
Gromadzenie danych, ich analiza, algorytmy – wszystko to jest coraz śmielej stosowane przez organy ścigania. Możliwości są ogromne: od analizy transakcji w poszukiwaniu przestępstw gospodarczych, przez wyszukiwanie drapieżców seksualnych w sieci chcących skrzywdzić dzieci, po technologie rozpoznawania twarzy, które mogą służyć w przypadku porwań i zaginięć.

Tylko, że każdy kij ma dwa końce. Jeśli algorytm będzie źle skonstruowany, jeśli dostarczane dane będą złej jakości, może dojść do poważnych naruszeń praw obywatelskich. – Drastyczny przykład to profilowanie, które prowadziłoby do pozbawienia wolności – mówi w Radiu Naukowym dr Martyna Kusak z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. – W Wielkiej Brytanii działa algorytm, który sugeruje policjantom czy zatrzymać daną osobę właśnie nakrytą na przestępstwie, czy nie. Algorytm nie decyduje, ale wskazuje na prawdopodobieństwo – dodaje.

Podobne systemy wspierają sędziów w USA, którzy podejmują decyzję o zwolnieniu warunkowym więźnia. I znów, choć algorytm nie podaje decyzji, to jaki sędzia zdecyduje się na wypuszczenie więźnia jeśli program mówi np. o 90% ryzyku recydywy? Jak więzień, który akurat przeszedł realną resocjalizację, miałby się wyrwać z systemu opartego na suchych danych?

Wyzwań tego typu jest mnóstwo. Dr Martyna Kusak eksploruje badawczo ten nowy obszar na styku prawa i technologii. Jest kierowniczką grantu NCN „Big data, algorytmy i sztuczna inteligencja w ściganiu przestępstw w UE”, którego celem jest wypracowanie standardów i ram prawnych korzystania z tego typu narzędzi. To pionierskie badania tego typu w Polsce.
W podcaście dyskutujemy też gdzie się kończy prewencja, a gdzie zaczyna prowokacja, jakie dane organy ścigania mogą o nas zbierać bez naszej wiedzy oraz przestępcy z jakich „branż” najbardziej powinni się obawiać nowych technologii.

A Wy? Wolelibyście być sądzeni przez sztuczną inteligencję czy sędziego? Dajcie znać

****
Odcinek został nagrany w ramach podróży Radia Naukowego do Poznania. Podróże są możliwe wyłącznie dzięki wsparciu na patronite.pl/radionaukowe. Wszystkim Dobrodziejom i Dobrodziejkom – bardzo dziękuję! Pozostałych – zachęcam do dorzucenia się.

LAMU'22 #05 Skąd się biorą siuśki? Dlaczego jak jest gorąco, to nie chce się jeść?
2022-08-01 09:40:30

Letnia Akademia Młodych Umysłów - to Wy tu zadajecie pytania! Oto już połowa sezonu LAMU! Odcinek piąty, którego hasłem przewodnim jest: CZŁOWIEK 0:37 Z czego i gdzie pochodzą siuśki? Pyta: Hela, 5 lat Odpowiada: prof. Piotr Radziszewski, urolog, Warszawski Uniwersytet Medyczny 5:29 Czemu nasz głos na nagraniach wydaje się inny? Pyta: Zosia, 9 lat Odpowiada: dr hab. Ewelina Sielska-Badurek, foniatra, audiolog, Warszawski Uniwersytet Medyczny 10:14 Dlaczego jak jest gorąco to nie chce się jeść? Pyta: Łucja, 4 lata Odpowiada: dr Damian Parol, dietetyk, damianparol.com
Letnia Akademia Młodych Umysłów - to Wy tu zadajecie pytania!

Oto już połowa sezonu LAMU! Odcinek piąty, którego hasłem przewodnim jest: CZŁOWIEK

0:37 Z czego i gdzie pochodzą siuśki?
Pyta: Hela, 5 lat
Odpowiada: prof. Piotr Radziszewski, urolog, Warszawski Uniwersytet Medyczny

5:29 Czemu nasz głos na nagraniach wydaje się inny?
Pyta: Zosia, 9 lat
Odpowiada: dr hab. Ewelina Sielska-Badurek, foniatra, audiolog, Warszawski Uniwersytet Medyczny

10:14 Dlaczego jak jest gorąco to nie chce się jeść?
Pyta: Łucja, 4 lata
Odpowiada: dr Damian Parol, dietetyk, damianparol.com


#105 Łowcy-zbieracze – czy nasi przodkowie wiedli sielskie życie? | prof. Iwona Sobkowiak-Tabaka
2022-07-28 08:00:02

Tygodniowo pracowali mniej, nie byli zależni od plonów, a ich możliwości przetrwania były bardziej różnorodne od rolników. - Znany archeolog Rober Kelly napisał kiedyś, że co prawda życie łowców-zbieraczy nie było usłane różami, ale nie było też złe, brutalne i krótkie – przywołuje w Radiu Naukowym prof. Iwona Sobkowiak-Tabaka z Wydziału Archeologii UAM. - Nauka pokazuje, że te społeczności wykazywały się bardzo dużą elastycznością w eksploatowaniu środowiska naturalnego. Dzięki mobilności doskonale znały jego zasoby, tworzyły w pamięci mapy, wiedziały, gdzie udać się w razie głodu – wylicza badaczka. Prof. Sobkowiak-Tabaka kierowała grantem badającym życie łowców-zbieraczy na terenie m.in. współczesnej północnej i środkowej Polski. Prehistoria na naszych terenach jest stosunkowo najsłabiej poznanym okresem. Grant miał tę lukę wypełnić. Ale to nie jest proste. – To zadanie jest szczególnie trudne dla archeologów działających na Nizinie Polskiej – przyznaje naukowczyni. – Lądolód, który tutaj był pozostawił po sobie wielometrowe piaszczyste nakłady, słabe, suche i kwaśne gleby. W takich warunkach szczątki organiczne zachowują się bardzo słabo – wyjaśnia. Co udało się ustalić? Posłuchacie w rozmowie. W podcaście wypytuję, jak z niewielkich okruchów prehistorii można odtwarzać zwyczaje dawnych społeczności (to ciężka naukowa praca; również… wcieleniowa), jakie były kulinarne upodobania „polskich” łowców zbieraczy i pierwszych rolników, a także czy dawni ludzie szanowali środowisko. Polecam! *** Odcinek powstał w ramach podróży Radia Naukowego do Poznania. Podróże są możliwe wyłącznie dzięki wsparciu Patronek i Patronów. Dziękuję! Kto ma ochotę i możliwość dołączyć do tej społeczności, zapraszam: https://patronite.pl/radionaukowe
Tygodniowo pracowali mniej, nie byli zależni od plonów, a ich możliwości przetrwania były bardziej różnorodne od rolników. - Znany archeolog Rober Kelly napisał kiedyś, że co prawda życie łowców-zbieraczy nie było usłane różami, ale nie było też złe, brutalne i krótkie – przywołuje w Radiu Naukowym prof. Iwona Sobkowiak-Tabaka z Wydziału Archeologii UAM. - Nauka pokazuje, że te społeczności wykazywały się bardzo dużą elastycznością w eksploatowaniu środowiska naturalnego. Dzięki mobilności doskonale znały jego zasoby, tworzyły w pamięci mapy, wiedziały, gdzie udać się w razie głodu – wylicza badaczka.

Prof. Sobkowiak-Tabaka kierowała grantem badającym życie łowców-zbieraczy na terenie m.in. współczesnej północnej i środkowej Polski. Prehistoria na naszych terenach jest stosunkowo najsłabiej poznanym okresem. Grant miał tę lukę wypełnić. Ale to nie jest proste. – To zadanie jest szczególnie trudne dla archeologów działających na Nizinie Polskiej – przyznaje naukowczyni. – Lądolód, który tutaj był pozostawił po sobie wielometrowe piaszczyste nakłady, słabe, suche i kwaśne gleby. W takich warunkach szczątki organiczne zachowują się bardzo słabo – wyjaśnia.

Co udało się ustalić? Posłuchacie w rozmowie. W podcaście wypytuję, jak z niewielkich okruchów prehistorii można odtwarzać zwyczaje dawnych społeczności (to ciężka naukowa praca; również… wcieleniowa), jakie były kulinarne upodobania „polskich” łowców zbieraczy i pierwszych rolników, a także czy dawni ludzie szanowali środowisko.
Polecam!

***
Odcinek powstał w ramach podróży Radia Naukowego do Poznania. Podróże są możliwe wyłącznie dzięki wsparciu Patronek i Patronów. Dziękuję! Kto ma ochotę i możliwość dołączyć do tej społeczności, zapraszam: https://patronite.pl/radionaukowe

LAMU'22 #04 Skąd się wzięła Droga Mleczna? Dlaczego żyjemy na Ziemi?
2022-07-25 09:00:02

Letnia Akademia Młodych Umysłów - to Wy tu zadajecie pytania! Czwarty odcinek sezonu LAMU'22 sponsoruje literka K. Bo to ona otwiera słowo: KOSMOS 0:37 Skąd się wzięła Droga Mleczna? Bo nie wierzę, że komuś się wylało mleko Pyta: Kazio, 6 lat Odpowiada: dr hab. Dorota Skowron, Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego 5:59 Jak naukowcy badają Księżyc? Pyta: Tymek, 5 lat Odpowiada: dr Anna Fogtman, Europejska Agencja Kosmiczna 11:49 Planeta sie składa z meteorytów? Pyta: Jasiu, 4 lata Odpowiada: dr Anna Łosiak, Instytut Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu 15:22 Dlaczego żyjemy na Ziemi? Pyta: Franek, 4 lata Odpowiada: dr Tomasz Zajkowski, NASA, Polskie Towarzystwo Astrobiologiczne
Letnia Akademia Młodych Umysłów - to Wy tu zadajecie pytania!

Czwarty odcinek sezonu LAMU'22 sponsoruje literka K. Bo to ona otwiera słowo: KOSMOS

0:37 Skąd się wzięła Droga Mleczna? Bo nie wierzę, że komuś się wylało mleko
Pyta: Kazio, 6 lat
Odpowiada: dr hab. Dorota Skowron, Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego

5:59 Jak naukowcy badają Księżyc?
Pyta: Tymek, 5 lat
Odpowiada: dr Anna Fogtman, Europejska Agencja Kosmiczna

11:49 Planeta sie składa z meteorytów?
Pyta: Jasiu, 4 lata
Odpowiada: dr Anna Łosiak, Instytut Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu

15:22 Dlaczego żyjemy na Ziemi?
Pyta: Franek, 4 lata
Odpowiada: dr Tomasz Zajkowski, NASA, Polskie Towarzystwo Astrobiologiczne


#104 Ciemna materia – czy polski naukowiec odkryje niewidzialne cząstki? | dr Sebastian Trojanowski
2022-07-21 08:00:02

Niedługo minie wiek odkąd rozmawiamy o ciemnej materii. Wszystko zaczęło się od obserwacji Fritza Zwicky’ego. Zauważył, że galaktyki w gromadzie poruszają się „za szybko” - dużo szybciej niż powinny. - W związku z tym wydawało się, że nie ma siły, żeby utrzymać te galaktyki w danej gromadzie. A one w „magiczny sposób” są połączone - mówi w Radiu Naukowym dr Sebastian Trojanowski. - Wniosek Zwickiego był taki, że prawdopodobnie istnieje dużo więcej materii, która wypełnia ciemne obszary na niebie i spaja tę gromadę – dodaje. Przez kolejne dekady naukowcy próbowali znaleźć cząstki ciemnej materii. Bezskutecznie. Nowy pomysł, który może przełamać impas w tej sprawie ma właśnie dr Trojanowski wraz ze współpracownikami. To eksperyment FASER w Wielkim Zderzaczu Hadronów. Eksperyment już zaczął działać, będzie rozwijany. - Ma szukać nowych cząstek, między innymi cząstek ciemnej materii albo powiązanych z jej istnieniem – mówi gość Radia Naukowego. Pomysł tak prosty, że aż genialny. Fizycy pomyśleli, że zamiast oglądać zderzenia wiązki protonów wyłącznie od boku – jak to robią eksperymenty w Zderzaczu – można się przyjrzeć temu, co dzieje się na linii tego zderzenia. Tylko w pewnym oddaleniu. Nikt wcześniej o tym nie pomyślał! Dr Trojanowski wraz ze współpracownikami przekonał do tej koncepcji CERN w niezwykle szybkim tempie 2 lat (to naprawdę szybko w takich dużych naukowych organizacjach) - Myśli Pan, że FASER naprawdę odkryje ciemną materię? – pytam. - FASER na tym etapie ma zdolność poszukiwania cząstek, które mogą pośredniczyć między ciemną materią a znaną nam materią. I jest nadzieja, że się uda – odpowiada dr Trojanowski. Zaznacza, że nawet jeśli nie uda się odkryć ciemnej materii, to sam eksperyment ma ogromną wartość dla rozumienia fizyki neutrin. Dr Sebastian Trojanowski jest fizykiem, chemikiem i matematykiem. Głównie zajmuje się fizyką teoretyczną, ale co niezbyt częste, aktywnie interesuje się również częścią doświadczalną. Jest adiunktem w Grupie Astrofizyki Cząstek (AstroCeNT) w Centrum Astronomicznym im. Mikołaja Kopernika PAN oraz w Zakładzie Fizyki Teoretycznej Narodowego Centrum Badań Jądrowych. W 2021 roku został laureatem Nagród Naukowych Polityki. W podcaście omawiamy kolejne kandydatki na cząstki ciemnej materii, rozmawiamy również o tym, co jeśli ona jednak nie istnieje (słynny MOND), wypytuję, jak się lobbuje za własnym pomysłem w świecie naukowym oraz czy wszyscy astrofizyki oglądali Star Treka.
Niedługo minie wiek odkąd rozmawiamy o ciemnej materii. Wszystko zaczęło się od obserwacji Fritza Zwicky’ego. Zauważył, że galaktyki w gromadzie poruszają się „za szybko” - dużo szybciej niż powinny. - W związku z tym wydawało się, że nie ma siły, żeby utrzymać te galaktyki w danej gromadzie. A one w „magiczny sposób” są połączone - mówi w Radiu Naukowym dr Sebastian Trojanowski. - Wniosek Zwickiego był taki, że prawdopodobnie istnieje dużo więcej materii, która wypełnia ciemne obszary na niebie i spaja tę gromadę – dodaje. Przez kolejne dekady naukowcy próbowali znaleźć cząstki ciemnej materii. Bezskutecznie.

Nowy pomysł, który może przełamać impas w tej sprawie ma właśnie dr Trojanowski wraz ze współpracownikami. To eksperyment FASER w Wielkim Zderzaczu Hadronów. Eksperyment już zaczął działać, będzie rozwijany. - Ma szukać nowych cząstek, między innymi cząstek ciemnej materii albo powiązanych z jej istnieniem – mówi gość Radia Naukowego.

Pomysł tak prosty, że aż genialny. Fizycy pomyśleli, że zamiast oglądać zderzenia wiązki protonów wyłącznie od boku – jak to robią eksperymenty w Zderzaczu – można się przyjrzeć temu, co dzieje się na linii tego zderzenia. Tylko w pewnym oddaleniu. Nikt wcześniej o tym nie pomyślał! Dr Trojanowski wraz ze współpracownikami przekonał do tej koncepcji CERN w niezwykle szybkim tempie 2 lat (to naprawdę szybko w takich dużych naukowych organizacjach)

- Myśli Pan, że FASER naprawdę odkryje ciemną materię? – pytam. - FASER na tym etapie ma zdolność poszukiwania cząstek, które mogą pośredniczyć między ciemną materią a znaną nam materią. I jest nadzieja, że się uda – odpowiada dr Trojanowski. Zaznacza, że nawet jeśli nie uda się odkryć ciemnej materii, to sam eksperyment ma ogromną wartość dla rozumienia fizyki neutrin.


Dr Sebastian Trojanowski jest fizykiem, chemikiem i matematykiem. Głównie zajmuje się fizyką teoretyczną, ale co niezbyt częste, aktywnie interesuje się również częścią doświadczalną. Jest adiunktem w Grupie Astrofizyki Cząstek (AstroCeNT) w Centrum Astronomicznym im. Mikołaja Kopernika PAN oraz w Zakładzie Fizyki Teoretycznej Narodowego Centrum Badań Jądrowych. W 2021 roku został laureatem Nagród Naukowych Polityki.


W podcaście omawiamy kolejne kandydatki na cząstki ciemnej materii, rozmawiamy również o tym, co jeśli ona jednak nie istnieje (słynny MOND), wypytuję, jak się lobbuje za własnym pomysłem w świecie naukowym oraz czy wszyscy astrofizyki oglądali Star Treka.


LAMU'22 #03 Dlaczego mydło robi bańki? Czy płatki śniegu są niepowtarzalne?
2022-07-18 09:00:02

Letnia Akademia Młodych Umysłów - to Wy tu zadajecie pytania! Trzeci odcinek sezonu LAMU'22 łączy hasło: spostrzeżenia codzienne! 0:40 Dlaczego jak myję ręce mydłem robią się bańki? Pyta: Kacper, 6 i pół roku Odpowiada: dr Urszula Koss, chemiczka, edukatorka i popularyzatorka nauki, członkini Stowarzyszenia Rzecznicy Nauki 4:23 Dlaczego z daleka widać kałuże w czasie upału, a jak się tam dojedzie, to ich nie ma? Pyta: Alicja, 9 lat Odpowiada: prof. Jacek Szczytko, Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego 8:39 Czy wszystkie płatki śniegu są niepowtarzalne, a jeśli tak dlaczego? Pyta: Laura, 5 i pół roku Odpowiada: dr Jakub Małecki, glacjolog z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, autor bloga glacjoblogia i współautor książki "Początek końca. Rozmowy o lodzie i zmianach klimatu" 15:00 Czemu jest okno zaparowane rano na zewnątrz? Pyta: Klara, prawie 4 lata Odpowiada: Dariusz Aksamit, fizyk z Politechniki Warszawskiej, członek Stowarzyszenia Rzecznicy Nauki
Letnia Akademia Młodych Umysłów - to Wy tu zadajecie pytania!

Trzeci odcinek sezonu LAMU'22 łączy hasło: spostrzeżenia codzienne!

0:40 Dlaczego jak myję ręce mydłem robią się bańki?
Pyta: Kacper, 6 i pół roku
Odpowiada: dr Urszula Koss, chemiczka, edukatorka i popularyzatorka nauki, członkini Stowarzyszenia Rzecznicy Nauki

4:23 Dlaczego z daleka widać kałuże w czasie upału, a jak się tam dojedzie, to ich nie ma?
Pyta: Alicja, 9 lat
Odpowiada: prof. Jacek Szczytko, Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego

8:39 Czy wszystkie płatki śniegu są niepowtarzalne, a jeśli tak dlaczego?
Pyta: Laura, 5 i pół roku
Odpowiada: dr Jakub Małecki, glacjolog z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, autor bloga glacjoblogia i współautor książki "Początek końca. Rozmowy o lodzie i zmianach klimatu"

15:00 Czemu jest okno zaparowane rano na zewnątrz?
Pyta: Klara, prawie 4 lata
Odpowiada: Dariusz Aksamit, fizyk z Politechniki Warszawskiej, członek Stowarzyszenia Rzecznicy Nauki

#103 Bociany - wszystko co chcieliście i czego wolelibyście o nich nie wiedzieć | Adam Zbyryt
2022-07-14 08:00:03

Powszechnie sądzi się, że bociany zjadają głównie żaby. To mit. – Zjada, ale nigdy nie stanowią podstawowego źródła pokarmu – mówi w Radiu Naukowym Adam Zbyryt, biolog z Uniwersytetu w Białymstoku. Gość tego odcinka jest współautorem wraz z prof. Piotrem Tryjanowskim książki „Bocian. Biografia nieautoryzowana”. - Kiedy naukowcy w ramach eksperymentu proponują bocianom ryby, żaby, dżdżownice, gryzonie czy kurczaki jednodniowe to samce najpierw wybiorą gryzonie, a samice ptaki. Żaby są daleko z tyłu – mówi Adam Zbyryt. Bociany często łączą się w pary na całe życie, choć nie są w tym dogmatyczne. Jeśli samica spóźnia się do gniazda, to gdy pojawi się inna – nie gorsza – to biorąc pod uwagę presję czasu, samiec może się zdecydować na połączenie się z nową partnerką. Przy okazji: bociania para w gnieździe, ale jeszcze przed pojawieniem się jaj potrafią kopulować nawet 30 razy dziennie. – Krótko, ale bardzo intensywnie – podkreśla Zbyryt. W odcinku rozmawiamy również o tym, czy sens mają ośrodki rehabilitacyjne, dlaczego bociany białe mają trochę czarne skrzydła, co znaczą czerwone nogi i jaki jest dość oryginalny (i niezbyt higieniczny) sposób na chłodzenie się. Bardzo polecam! ***
Powszechnie sądzi się, że bociany zjadają głównie żaby. To mit. – Zjada, ale nigdy nie stanowią podstawowego źródła pokarmu – mówi w Radiu Naukowym Adam Zbyryt, biolog z Uniwersytetu w Białymstoku. Gość tego odcinka jest współautorem wraz z prof. Piotrem Tryjanowskim książki „Bocian. Biografia nieautoryzowana”.

- Kiedy naukowcy w ramach eksperymentu proponują bocianom ryby, żaby, dżdżownice, gryzonie czy kurczaki jednodniowe to samce najpierw wybiorą gryzonie, a samice ptaki. Żaby są daleko z tyłu – mówi Adam Zbyryt.

Bociany często łączą się w pary na całe życie, choć nie są w tym dogmatyczne. Jeśli samica spóźnia się do gniazda, to gdy pojawi się inna – nie gorsza – to biorąc pod uwagę presję czasu, samiec może się zdecydować na połączenie się z nową partnerką.

Przy okazji: bociania para w gnieździe, ale jeszcze przed pojawieniem się jaj potrafią kopulować nawet 30 razy dziennie. – Krótko, ale bardzo intensywnie – podkreśla Zbyryt.

W odcinku rozmawiamy również o tym, czy sens mają ośrodki rehabilitacyjne, dlaczego bociany białe mają trochę czarne skrzydła, co znaczą czerwone nogi i jaki jest dość oryginalny (i niezbyt higieniczny) sposób na chłodzenie się. Bardzo polecam!


***

LAMU'22 #02 Czy można zjeść rozpadający się atom? Czy światło jest wiecznie młode?
2022-07-11 12:50:13

Zapraszam na drugi odcinek LAMU22! Tym razem eksperci mierzą się z pytaniami fundamentalnymi i wyjaśniają zjawiska fizyczne związane ze światłem, atomami i elektromagnetyzmem. Oto szczegóły: 0:38 Czy światło jest wiecznie młode? Pyta: Piotrek, 7 lat Odpowiada: dr Sebastian Trojanowski z Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk 5:59 Z czego tworzą się atomy? Pyta: Jaś, 6 lat Odpowiada: prof. Jacek Szczytko, Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego 11:16 Co by się stało, gdybym zjadła atom w chwili jego rozbicia? Czy wybuchłabym razem z nim? Pyta: Hania, 9 lat Odpowiada: prof. Jean-Pierre Lasota 14:32 Czym jest elektromagnetyczna siła? Pyta: Zosia, 9 lat Odpowiada: Darek Aksamit z Politechniki Warszawskiej
Zapraszam na drugi odcinek LAMU22! Tym razem eksperci mierzą się z pytaniami fundamentalnymi i wyjaśniają zjawiska fizyczne związane ze światłem, atomami i elektromagnetyzmem. Oto szczegóły:

0:38 Czy światło jest wiecznie młode?
Pyta: Piotrek, 7 lat
Odpowiada: dr Sebastian Trojanowski z Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk

5:59 Z czego tworzą się atomy?
Pyta: Jaś, 6 lat
Odpowiada: prof. Jacek Szczytko, Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego

11:16 Co by się stało, gdybym zjadła atom w chwili jego rozbicia? Czy wybuchłabym razem z nim?
Pyta: Hania, 9 lat
Odpowiada: prof. Jean-Pierre Lasota

14:32 Czym jest elektromagnetyczna siła?
Pyta: Zosia, 9 lat
Odpowiada: Darek Aksamit z Politechniki Warszawskiej

Informacja dotycząca prawa autorskich: Wszelka prezentowana tu zawartość podkastu jest własnością jego autora

Wyszukiwanie

Kategorie