Radio Naukowe

Wirtuale 2025, Podcast Roku 2024 i 2023, Medal Polskiego Towarzystwa Fizycznego 2024, Popularyzator Nauki 2023, Pop Science 2023 || RN to mądre rozmowy o naszym świecie i nas samych. O próbach zrozumienia rzeczywistości na najgłębszym poziomie. Rozmawiam z naukowcami i naukowczyniami, którzy - fenomenalnie! - opowiadają o swoich badaniach i dziedzinach wiedzy. Dyskutujemy nie tylko o tym CO wiemy, ale też SKĄD to wiemy. Zobacz nasze Wydawnictwo RN: https://radionaukowe.pl/wydawnictwo/

Link RSS Link do katalogu Numer katalogowy: 6657 Wesprzyj dobrym słowem
Udostępnij
Kategorie:
Edukacja Nauka Społeczeństwo i Kultura

Odcinki od najnowszych:

#110 Rajski ogród – czy nowoczesna botanika odnalazła Eden? | prof. Arkadiusz Nowak
2022-09-01 08:00:02

„Tu jest jak w raju” powtarzali wielokrotnie polscy botanicy pracując nad poznawaniem roślinności Tadżykistanu. Od słowa do słowa, doszli do wniosku, że można tę impresję zamienić na projekt naukowy. I tak powstał pierwszy pomysł poszukiwania Edenu z perspektywy botanicznej. Wśród tych naukowców był gość Radia Naukowego, prof. Arkadiusz Nowak, obecnie dyrektor Ogrodu Botanicznego PAN w Powsinie oraz Ogrodu Botanicznego - Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej PAN. - Słowa Księgi Rodzaju zamienialiśmy na pewne cechy roślinności – wyjaśnia prof. Nowak. Te cechy to np. dostępność roślin leczniczych, roślin jadalnych, drzewa, na które łatwo się wspiąć, do tego wystarczające ciepło pozwalające w komforcie być nago. Badacze brali również pod uwagę czynniki geograficzne i historyczne. - Uznaliśmy, że sprawdzimy tereny od Sycylii do Afganistanu. Na północy maksymalnie do brzegu Kaukazu i gór Elbrus. Na południu do Etiopii i pogranicza Somalii – wylicza prof. Nowak. Do współpracy zaprosili kolegów m.in. z Iranu i Armenii. Po dokładnych analizach ze wsparciem oprogramowania naukowcy uzyskali trzy typy roślinności, które najlepiej pasują jako archetyp Edenu. Na trzecim miejscu jest gaj granatu, dwa pierwsze na podium zajmują gaje pistacji, różniące się dominującym gatunkiem (szczegóły w podcaście). Zgadza się nawet wąż zagadujący do Ewy z drzewa. – Gospodarz, u którego spaliśmy na granicy z Afganistanem przestrzegał nas przed żmijami. Powiedziałem, że jesteśmy przygotowani, mamy wysokie buty. To nie o buty chodzi, te żmije, gur-za, atakują z drzew pistacji – opowiada prof. Nowak. Praca ukazała się "Regional Environmmental Change”. Jakie wzbudziła reakcje? – Zainteresowanie jest ogromne – mówi naukowiec. Prof. Nowak chciałby, aby botaniczny archetyp Edenu został odtworzony w Ogrodzie Botanicznym PAN w Powsinie. Taka „kopia zapasowa” w połączeniu z zabezpieczeniem w banku nasion jest potrzebna. Pistacjowe gaje w Azji Środkowej są zagrożone ze względu na postępujące zmiany klimatyczne i rosnące wraz z nimi ryzyko pożarów. Według wyliczeń za pół wieku gaje mogą zniknąć. W podcaście rozmawiamy również o tym, czym jest nowoczesna botanika, czym się różnią fartuchowcy od kaloszowców, ile gatunków roślin zna doświadczony profesor oraz czy to wypada zapomnieć nazwę, którą się samemu wymyśliło. Bardzo polecam!
„Tu jest jak w raju” powtarzali wielokrotnie polscy botanicy pracując nad poznawaniem roślinności Tadżykistanu. Od słowa do słowa, doszli do wniosku, że można tę impresję zamienić na projekt naukowy. I tak powstał pierwszy pomysł poszukiwania Edenu z perspektywy botanicznej.

Wśród tych naukowców był gość Radia Naukowego, prof. Arkadiusz Nowak, obecnie dyrektor Ogrodu Botanicznego PAN w Powsinie oraz Ogrodu Botanicznego - Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej PAN. - Słowa Księgi Rodzaju zamienialiśmy na pewne cechy roślinności – wyjaśnia prof. Nowak. Te cechy to np. dostępność roślin leczniczych, roślin jadalnych, drzewa, na które łatwo się wspiąć, do tego wystarczające ciepło pozwalające w komforcie być nago. Badacze brali również pod uwagę czynniki geograficzne i historyczne.

- Uznaliśmy, że sprawdzimy tereny od Sycylii do Afganistanu. Na północy maksymalnie do brzegu Kaukazu i gór Elbrus. Na południu do Etiopii i pogranicza Somalii – wylicza prof. Nowak. Do współpracy zaprosili kolegów m.in. z Iranu i Armenii. Po dokładnych analizach ze wsparciem oprogramowania naukowcy uzyskali trzy typy roślinności, które najlepiej pasują jako archetyp Edenu.

Na trzecim miejscu jest gaj granatu, dwa pierwsze na podium zajmują gaje pistacji, różniące się dominującym gatunkiem (szczegóły w podcaście). Zgadza się nawet wąż zagadujący do Ewy z drzewa. – Gospodarz, u którego spaliśmy na granicy z Afganistanem przestrzegał nas przed żmijami. Powiedziałem, że jesteśmy przygotowani, mamy wysokie buty. To nie o buty chodzi, te żmije, gur-za, atakują z drzew pistacji – opowiada prof. Nowak.

Praca ukazała się "Regional Environmmental Change”. Jakie wzbudziła reakcje? – Zainteresowanie jest ogromne – mówi naukowiec.

Prof. Nowak chciałby, aby botaniczny archetyp Edenu został odtworzony w Ogrodzie Botanicznym PAN w Powsinie. Taka „kopia zapasowa” w połączeniu z zabezpieczeniem w banku nasion jest potrzebna. Pistacjowe gaje w Azji Środkowej są zagrożone ze względu na postępujące zmiany klimatyczne i rosnące wraz z nimi ryzyko pożarów. Według wyliczeń za pół wieku gaje mogą zniknąć.

W podcaście rozmawiamy również o tym, czym jest nowoczesna botanika, czym się różnią fartuchowcy od kaloszowców, ile gatunków roślin zna doświadczony profesor oraz czy to wypada zapomnieć nazwę, którą się samemu wymyśliło. Bardzo polecam!


LAMU'22 #09 Jak się tworzy skóra? Skąd się biorą łaskotki? Co to jest DNA?
2022-08-29 09:00:03

Letnia Akademia Młodych Umysłów - to Wy tu zadajecie pytania! Odcinek 9 to pytania o biologię człowieka! 1:09 Jak się tworzy skóra? Pyta: Klara, 6 lat Opowiada: Paulina Łopatniuk, patomorfolożka, popularyzatorka nauki, autorka książki "Na własnej skórze. Mała książka o wielkim narządzie" 8:10 Skąd się biorą łaskotki? Pyta: Kazio, 6 lat Odpowiada: dr Paweł Boguszewski, neurobiolog z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. Nenckiego PAN 13:52 Co to jest DNA i jak można je odczytać? Pyta: Olek, 6 lat Odpowiada: dr Paweł Szyld, lekarz genetyk kliniczny A na koniec: mam dla Was news-niespodziankę. *** Przygotowanie każdego odcinka to wiele godzin pracy. Jeśli podobał Wam się ten podcast – możecie go wesprzeć w serwisie Patronite. https://patronite.pl/radionaukowe Dzięki! kontakt@radionaukowe.pl Radio Naukowe nadaje: www https://radionaukowe.pl/ Spotify https://cutt.ly/JbHd9bx Google Podcast https://cutt.ly/DbHd8xg Apple Podcast https://cutt.ly/IbHd5wx YouTube https://www.youtube.com/c/RadioNaukowe Radio Naukowe - włącz wiedzę!
Letnia Akademia Młodych Umysłów - to Wy tu zadajecie pytania!

Odcinek 9 to pytania o biologię człowieka!

1:09 Jak się tworzy skóra?
Pyta: Klara, 6 lat
Opowiada: Paulina Łopatniuk, patomorfolożka, popularyzatorka nauki, autorka książki "Na własnej skórze. Mała książka o wielkim narządzie"

8:10 Skąd się biorą łaskotki?
Pyta: Kazio, 6 lat
Odpowiada: dr Paweł Boguszewski, neurobiolog z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. Nenckiego PAN

13:52 Co to jest DNA i jak można je odczytać?
Pyta: Olek, 6 lat
Odpowiada: dr Paweł Szyld, lekarz genetyk kliniczny

A na koniec: mam dla Was news-niespodziankę.
***
Przygotowanie każdego odcinka to wiele godzin pracy. Jeśli podobał Wam się ten podcast – możecie go wesprzeć w serwisie Patronite. https://patronite.pl/radionaukowe Dzięki!

kontakt@radionaukowe.pl

Radio Naukowe nadaje:
www https://radionaukowe.pl/
Spotify https://cutt.ly/JbHd9bx
Google Podcast https://cutt.ly/DbHd8xg
Apple Podcast https://cutt.ly/IbHd5wx
YouTube https://www.youtube.com/c/RadioNaukowe

Radio Naukowe - włącz wiedzę!

#109 Komunikacja ptaków – groźby, kłamstwa i zaloty w ptasim świecie | prof. Tomasz Osiejuk
2022-08-25 19:00:03

Nie wszystkie ptaki śpiewają. - Śpiewu uczą się ptaki należące do podrzędu Oscines, czyli ptaków śpiewających, to duża grupa około 4 tys. gatunków, papugi oraz kolibry. Uczą się nasłuchując rodziców albo sąsiadów. Bardzo podobnie, jak ludzie uczą się mowy – opowiada w Radiu Naukowym prof. Tomasz Osiejuk, kierownik Zakładu Ekologii Behawioralnej na Wydziale Biologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. I jest to umiejętność wybitna. – Uczenie się skomplikowanych wokalizacji potrafią ludzie, walenie, delfiny, słonie oraz wymienione grupy ptaków. Nikt więcej tego nie potrafi, nawet inne naczelne. Dlatego to taka fascynująca rzeczy – dodaje. Co ciekawe, śpiewają również samice. To badacze wiedzieli od dawna, natomiast zaskoczeniem jest popularność tego zjawiska. – Kiedy zaczęliśmy robić coraz więcej badań w tropikach okazało się, że gatunków ze śpiewającymi samicami znajdujemy więcej i więcej. Rzeczywiście wydaje się, że w tropikach jest to szeroko rozpowszechnione. To jedna z większych zmian w naszej wiedzy na temat ptasiej komunikacji w ostatnich dekadach – podkreśla naukowiec. Profesor Osiejuk jest bioakustykiem, od lat pracuje w terenie nagrywając ptaki, m.in. w Kamerunie i Ugandzie. W podcaście rozmawiamy również o tym, dlaczego śpiew jest genialnym ewolucyjnym wynalazkiem, czy ptasia komunikacja podobna jest do języka, czy domowe papugi rozumieją słowa oraz jak to się wszystko bada (a wymaga to wielu godzin nagrań i analizy). Jest co opowiadać, bo prof. Osiejuk jest jednym z pierwszych polskich badaczy tej dziedziny. Gorąco polecam!
Nie wszystkie ptaki śpiewają. - Śpiewu uczą się ptaki należące do podrzędu Oscines, czyli ptaków śpiewających, to duża grupa około 4 tys. gatunków, papugi oraz kolibry. Uczą się nasłuchując rodziców albo sąsiadów. Bardzo podobnie, jak ludzie uczą się mowy – opowiada w Radiu Naukowym prof. Tomasz Osiejuk, kierownik Zakładu Ekologii Behawioralnej na Wydziale Biologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. I jest to umiejętność wybitna. – Uczenie się skomplikowanych wokalizacji potrafią ludzie, walenie, delfiny, słonie oraz wymienione grupy ptaków. Nikt więcej tego nie potrafi, nawet inne naczelne. Dlatego to taka fascynująca rzeczy – dodaje.

Co ciekawe, śpiewają również samice. To badacze wiedzieli od dawna, natomiast zaskoczeniem jest popularność tego zjawiska. – Kiedy zaczęliśmy robić coraz więcej badań w tropikach okazało się, że gatunków ze śpiewającymi samicami znajdujemy więcej i więcej. Rzeczywiście wydaje się, że w tropikach jest to szeroko rozpowszechnione. To jedna z większych zmian w naszej wiedzy na temat ptasiej komunikacji w ostatnich dekadach – podkreśla naukowiec.

Profesor Osiejuk jest bioakustykiem, od lat pracuje w terenie nagrywając ptaki, m.in. w Kamerunie i Ugandzie. W podcaście rozmawiamy również o tym, dlaczego śpiew jest genialnym ewolucyjnym wynalazkiem, czy ptasia komunikacja podobna jest do języka, czy domowe papugi rozumieją słowa oraz jak to się wszystko bada (a wymaga to wielu godzin nagrań i analizy). Jest co opowiadać, bo prof. Osiejuk jest jednym z pierwszych polskich badaczy tej dziedziny.

Gorąco polecam!

LAMU'22 #08 Dlaczego banknoty mają wartość? Skąd wynalazca zegarka wiedział, która godzina?
2022-08-22 11:14:37

Letnia Akademia Młodych Umysłów - to Wy tu zadajecie pytania! Odcinek ósmy sponsoruje literka C. Jak CYWILIZACJA 00:42 Dlaczego dla ludzi pieniądze papierowe są dużo warte, a dzieci to by mogły takich z milion narysować? Pyta: Florka, 8 lat Odpowiada: Jacek Barwicki, Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych 09:14 Jakie były początki publicznej komunikacji miejskiej? Pyta: Franek, 8 lat Odpowiada: Łukasz Sobechowicz, Muzeum Historii Polski 13:14 Skąd pierwszy wynalazca zegarka wiedział, która jest godzina? Pyta: Julek, 9 lat Odpowiada: prof. Michał Kopczyński, Wydział Historii UW i Muzeum Historii Polski Przygotowanie każdego odcinka to wiele godzin pracy. Jeśli podobał Wam się ten podcast – możecie go wesprzeć w serwisie Patronite. https://patronite.pl/radionaukowe Dzięki! kontakt@radionaukowe.pl Radio Naukowe nadaje: www https://radionaukowe.pl/ Spotify https://cutt.ly/JbHd9bx Google Podcast https://cutt.ly/DbHd8xg Apple Podcast https://cutt.ly/IbHd5wx YouTube https://www.youtube.com/c/RadioNaukowe Radio Naukowe - włącz wiedzę!
Letnia Akademia Młodych Umysłów - to Wy tu zadajecie pytania!

Odcinek ósmy sponsoruje literka C. Jak CYWILIZACJA

00:42 Dlaczego dla ludzi pieniądze papierowe są dużo warte, a dzieci to by mogły takich z milion narysować?
Pyta: Florka, 8 lat
Odpowiada: Jacek Barwicki, Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych

09:14 Jakie były początki publicznej komunikacji miejskiej?
Pyta: Franek, 8 lat
Odpowiada: Łukasz Sobechowicz, Muzeum Historii Polski

13:14 Skąd pierwszy wynalazca zegarka wiedział, która jest godzina?
Pyta: Julek, 9 lat
Odpowiada: prof. Michał Kopczyński, Wydział Historii UW i Muzeum Historii Polski

Przygotowanie każdego odcinka to wiele godzin pracy. Jeśli podobał Wam się ten podcast – możecie go wesprzeć w serwisie Patronite. https://patronite.pl/radionaukowe Dzięki!

kontakt@radionaukowe.pl

Radio Naukowe nadaje:
www https://radionaukowe.pl/
Spotify https://cutt.ly/JbHd9bx
Google Podcast https://cutt.ly/DbHd8xg
Apple Podcast https://cutt.ly/IbHd5wx
YouTube https://www.youtube.com/c/RadioNaukowe

Radio Naukowe - włącz wiedzę!

#108 Techniki wpływu społecznego – jak rozpoznać, że ktoś nami manipuluje? | prof. Tomasz Grzyb
2022-08-18 08:00:02

Załóżmy, że chcemy kogoś do czegoś przekonać przedstawiając mu swoją prośbę na ucho. Dzięki badaniom włoskich medyków, wiemy, że aby zwiększyć swoje szanse na sukces trzeba mówić do ucha… prawego. To żadna magiczna sztuczka. – Chodzi o system przechodzenia sygnału akustycznego i budowę naszego mózgu - mówi w Radiu Naukowym prof. Tomasz Grzyb, psycholog społeczny z Uniwersytetu SWPS. Prof. Grzyb wraz z prof. Dariuszem Dolińskim są autorami książki „Sto technik wpływu społecznego”, w której m.in. wyjaśniają dokładniej kwestie skuteczności szeptu do ucha prawego. Książka – i nasz podcast – opowiada m.in. o klasycznych technikach, np. „stopa w drzwiach” lub „drzwiami w twarz”. Polegają one na przedstawianiu właściwej interesującej nas kwestii w zestawieniu z innymi prośbami, na których spełnieniu w istocie nam nie zależy. Przy „stopie” najpierw przedstawiamy prośby łatwe do spełnienia, przy „drzwiach” rzucamy na stół prośbę wręcz absurdalną. Warto podkreślić, że techniki wpływu społecznego nie są stuprocentowo działającymi trikami.– Kiedyś na szkoleniu dla sprzedawców zostałem poproszony o powiedzenie jednego słowa albo zdania, które trzeba dołożyć do prośby, aby wszyscy się na nią zgadzali. Powiedziałem „abrakadabra”, ale żart nie chwycił. To tylko pokazuje naszą wiarę w psychologię, którą nazywam psychologią jedi – opowiada naukowiec. Tymczasem, jak podkreśla, psychologia jest nauką probabilistyczną. Techniki wpływu społecznego zwiększają prawdopodobieństwo skuteczności – tylko tyle i aż tyle. Techniki warto znać, chociażby po to, żeby być na nie odpornym, w momencie gdy ktoś będzie chciał nas na coś naciągnąć. W podcaście rozmawiamy również o tym, że różne techniki mogą mieć różny odbiór w zależności od kultury społecznej; jest również o tym, czy sam prof. Grzyb jest dobrym praktykiem technik wpływu społecznego oraz jaka jest jego metoda na przekonanie studentów do niespóźniania się na wykłady. Posłuchajcie tego odcinka koniecznie!
Załóżmy, że chcemy kogoś do czegoś przekonać przedstawiając mu swoją prośbę na ucho. Dzięki badaniom włoskich medyków, wiemy, że aby zwiększyć swoje szanse na sukces trzeba mówić do ucha… prawego. To żadna magiczna sztuczka. – Chodzi o system przechodzenia sygnału akustycznego i budowę naszego mózgu - mówi w Radiu Naukowym prof. Tomasz Grzyb, psycholog społeczny z Uniwersytetu SWPS. Prof. Grzyb wraz z prof. Dariuszem Dolińskim są autorami książki „Sto technik wpływu społecznego”, w której m.in. wyjaśniają dokładniej kwestie skuteczności szeptu do ucha prawego.

Książka – i nasz podcast – opowiada m.in. o klasycznych technikach, np. „stopa w drzwiach” lub „drzwiami w twarz”. Polegają one na przedstawianiu właściwej interesującej nas kwestii w zestawieniu z innymi prośbami, na których spełnieniu w istocie nam nie zależy. Przy „stopie” najpierw przedstawiamy prośby łatwe do spełnienia, przy „drzwiach” rzucamy na stół prośbę wręcz absurdalną.

Warto podkreślić, że techniki wpływu społecznego nie są stuprocentowo działającymi trikami.– Kiedyś na szkoleniu dla sprzedawców zostałem poproszony o powiedzenie jednego słowa albo zdania, które trzeba dołożyć do prośby, aby wszyscy się na nią zgadzali. Powiedziałem „abrakadabra”, ale żart nie chwycił. To tylko pokazuje naszą wiarę w psychologię, którą nazywam psychologią jedi – opowiada naukowiec. Tymczasem, jak podkreśla, psychologia jest nauką probabilistyczną. Techniki wpływu społecznego zwiększają prawdopodobieństwo skuteczności – tylko tyle i aż tyle.
Techniki warto znać, chociażby po to, żeby być na nie odpornym, w momencie gdy ktoś będzie chciał nas na coś naciągnąć.

W podcaście rozmawiamy również o tym, że różne techniki mogą mieć różny odbiór w zależności od kultury społecznej; jest również o tym, czy sam prof. Grzyb jest dobrym praktykiem technik wpływu społecznego oraz jaka jest jego metoda na przekonanie studentów do niespóźniania się na wykłady. Posłuchajcie tego odcinka koniecznie!


LAMU'22 #07 Jak pająki chodzą po suficie? Czemu psy mają mokre nosy? Dlaczego ptaki śpiewają?
2022-08-15 09:00:03

Letnia Akademia Młodych Umysłów - to Wy tu zadajecie pytania! To już siódmy odcinek LAMU. Akademia rośnie! Przed Wami aż pięć pytań dotyczących PRZYRODY 00:38 Jak to się dzieje, że pająki mogą chodzić również po ścianach i po suficie? Pyta: Szymon, 9 lat Odpowiada: Grzegorz Stopa, edukator przyrodniczy 4:30 Czemu psy mają mokre nosy? Pyta: Jurek, 7 lat Odpowiada: dr Joanna Bagniewska, zoolożka z Brunel University w Londynie i popularyzatorka nauki z Uniwersytetu Oksfordzkiego 7:45 Jak się robią drzewa? Pyta: Natalka, 5 lat Odpowiada: prof. Arkadiusz Nowak, dyrektor Ogrodu Botanicznego Polskiej Akademii Nauk w Powsinie 11:06 Dlaczego ptaki śpiewają? Pyta: Łucja, 4 lata Odpowiada: Adam Zbyryt, biolog z Uniwersytetu w Białymstoku 14:02 Z czego się robi miód? Pyta: Karolina, 5 lat Odpowiada: dr inż. Małgorzata Krokowska-Paluszak z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie Źródło ptasich dźwięków: https://www.glosy-ptakow.pl/
Letnia Akademia Młodych Umysłów - to Wy tu zadajecie pytania!

To już siódmy odcinek LAMU. Akademia rośnie! Przed Wami aż pięć pytań dotyczących PRZYRODY

00:38 Jak to się dzieje, że pająki mogą chodzić również po ścianach i po suficie?
Pyta: Szymon, 9 lat
Odpowiada: Grzegorz Stopa, edukator przyrodniczy

4:30 Czemu psy mają mokre nosy?
Pyta: Jurek, 7 lat
Odpowiada: dr Joanna Bagniewska, zoolożka z Brunel University w Londynie i popularyzatorka nauki z Uniwersytetu Oksfordzkiego

7:45 Jak się robią drzewa?
Pyta: Natalka, 5 lat
Odpowiada: prof. Arkadiusz Nowak, dyrektor Ogrodu Botanicznego Polskiej Akademii Nauk w Powsinie

11:06 Dlaczego ptaki śpiewają?
Pyta: Łucja, 4 lata
Odpowiada: Adam Zbyryt, biolog z Uniwersytetu w Białymstoku

14:02 Z czego się robi miód?
Pyta: Karolina, 5 lat
Odpowiada: dr inż. Małgorzata Krokowska-Paluszak z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie

Źródło ptasich dźwięków:
https://www.glosy-ptakow.pl/


#107 Materia międzygwiazdowa – jak tworzą się nowe gwiazdy? | prof. Michał Michałowski
2022-08-11 08:00:02

- W materii międzygwiazdowej jest zapisana historia galaktyki. Ale materia ta jest też potrzebna do przyszłości galaktyki, do formowania gwiazd – mówi w Radiu Naukowym prof. Michał Michałowski, astronom z Instytutu Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu. Prof. Michałowski bada galaktyki, między inni przyglądając się uważnie temu, co zwykle naszej uwadze umyka: gazowi i pyłowi. - Materia międzygwiazdowa galaktyki, która formowała bardzo dużo gwiazd bardzo dawno temu, powiedzmy 12 miliardów lat temu, a potem nie była już aktywna, będzie zupełnie inaczej wyglądała niż taka, która zaczęła formować gwiazdy 100 mln lat temu. Dlatego analizując, jaki jest skład materii międzygwiazdowej możemy określić, co galaktyka robiła przez ostatnie miliardy lat – wyjaśnia. Astronom bada również błyski gamma, najjaśniejsze źródła promieniowania elektromagnetycznego we Wszechświecie. Co można dzięki nim się dowiedzieć? Usłyszycie w podcaście. Prof. Michał Michałowski, mimo młodego wieku, jest najczęściej cytowanym naukowcem Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Opowiada, jak tego dokonał, czy warto było wracać do bycia naukowcem w Polsce oraz jak to jest być astronomem z ojca na syna.
- W materii międzygwiazdowej jest zapisana historia galaktyki. Ale materia ta jest też potrzebna do przyszłości galaktyki, do formowania gwiazd – mówi w Radiu Naukowym prof. Michał Michałowski, astronom z Instytutu Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu. Prof. Michałowski bada galaktyki, między inni przyglądając się uważnie temu, co zwykle naszej uwadze umyka: gazowi i pyłowi.

- Materia międzygwiazdowa galaktyki, która formowała bardzo dużo gwiazd bardzo dawno temu, powiedzmy 12 miliardów lat temu, a potem nie była już aktywna, będzie zupełnie inaczej wyglądała niż taka, która zaczęła formować gwiazdy 100 mln lat temu. Dlatego analizując, jaki jest skład materii międzygwiazdowej możemy określić, co galaktyka robiła przez ostatnie miliardy lat – wyjaśnia.

Astronom bada również błyski gamma, najjaśniejsze źródła promieniowania elektromagnetycznego we Wszechświecie. Co można dzięki nim się dowiedzieć? Usłyszycie w podcaście.

Prof. Michał Michałowski, mimo młodego wieku, jest najczęściej cytowanym naukowcem Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Opowiada, jak tego dokonał, czy warto było wracać do bycia naukowcem w Polsce oraz jak to jest być astronomem z ojca na syna.

LAMU'22 #06 Dlaczego ptaki mogą być niebieskie, a psy nie mogą? Jak kameleony zmieniają kolor?
2022-08-08 10:30:39

Letnia Akademia Młodych Umysłów - to Wy tu zadajecie pytania! I te pytania ciągle zaskakują! Naukowcy dwoją się i troją, żeby na nie jak najlepiej odpowiedzieć. Ten odcinek opowiada o KOLORACH 00:45 Dlaczego niektóre krzaki mają czerwone liście? Pyta: Basia, 10 lat Odpowiada: prof. Arkadiusz Nowak, dyrektor Ogrodu Botanicznego Polskiej Akademii Nauk w Powsinie 5:19 Dlaczego ptaki mogą być niebieskie i czerwone a psy nie mogą? Pyta: Henryczek, 6 lat Odpowiada: Adam Zbyryt, biolog z Uniwersytetu w Białymstoku 9:29 Jak kameleony zmieniają kolor? Pyta: Tosia, 6 lat Odpowiada: prof. Marek Konarzewski, biolog z Uniwersytetu w Białymstoku i Polskiej Akademii Nauk 14:00 Jakiego koloru są atomu? Pyta: Natalka, 11 lat Odpowiada: prof. Jean-Pierre Lasota, fizyk i astrofizyk
Letnia Akademia Młodych Umysłów - to Wy tu zadajecie pytania!

I te pytania ciągle zaskakują! Naukowcy dwoją się i troją, żeby na nie jak najlepiej odpowiedzieć.

Ten odcinek opowiada o KOLORACH

00:45 Dlaczego niektóre krzaki mają czerwone liście?
Pyta: Basia, 10 lat
Odpowiada: prof. Arkadiusz Nowak, dyrektor Ogrodu Botanicznego Polskiej Akademii Nauk w Powsinie

5:19 Dlaczego ptaki mogą być niebieskie i czerwone a psy nie mogą?
Pyta: Henryczek, 6 lat
Odpowiada: Adam Zbyryt, biolog z Uniwersytetu w Białymstoku

9:29 Jak kameleony zmieniają kolor?
Pyta: Tosia, 6 lat
Odpowiada: prof. Marek Konarzewski, biolog z Uniwersytetu w Białymstoku i Polskiej Akademii Nauk

14:00 Jakiego koloru są atomu?
Pyta: Natalka, 11 lat
Odpowiada: prof. Jean-Pierre Lasota, fizyk i astrofizyk

#106 Sztuczna inteligencja i big data – czy technologia wyeliminuje przestępczość? | dr Martyna Kusak
2022-08-04 08:00:02

Gromadzenie danych, ich analiza, algorytmy – wszystko to jest coraz śmielej stosowane przez organy ścigania. Możliwości są ogromne: od analizy transakcji w poszukiwaniu przestępstw gospodarczych, przez wyszukiwanie drapieżców seksualnych w sieci chcących skrzywdzić dzieci, po technologie rozpoznawania twarzy, które mogą służyć w przypadku porwań i zaginięć. Tylko, że każdy kij ma dwa końce. Jeśli algorytm będzie źle skonstruowany, jeśli dostarczane dane będą złej jakości, może dojść do poważnych naruszeń praw obywatelskich. – Drastyczny przykład to profilowanie, które prowadziłoby do pozbawienia wolności – mówi w Radiu Naukowym dr Martyna Kusak z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. – W Wielkiej Brytanii działa algorytm, który sugeruje policjantom czy zatrzymać daną osobę właśnie nakrytą na przestępstwie, czy nie. Algorytm nie decyduje, ale wskazuje na prawdopodobieństwo – dodaje. Podobne systemy wspierają sędziów w USA, którzy podejmują decyzję o zwolnieniu warunkowym więźnia. I znów, choć algorytm nie podaje decyzji, to jaki sędzia zdecyduje się na wypuszczenie więźnia jeśli program mówi np. o 90% ryzyku recydywy? Jak więzień, który akurat przeszedł realną resocjalizację, miałby się wyrwać z systemu opartego na suchych danych? Wyzwań tego typu jest mnóstwo. Dr Martyna Kusak eksploruje badawczo ten nowy obszar na styku prawa i technologii. Jest kierowniczką grantu NCN „Big data, algorytmy i sztuczna inteligencja w ściganiu przestępstw w UE”, którego celem jest wypracowanie standardów i ram prawnych korzystania z tego typu narzędzi. To pionierskie badania tego typu w Polsce. W podcaście dyskutujemy też gdzie się kończy prewencja, a gdzie zaczyna prowokacja, jakie dane organy ścigania mogą o nas zbierać bez naszej wiedzy oraz przestępcy z jakich „branż” najbardziej powinni się obawiać nowych technologii. A Wy? Wolelibyście być sądzeni przez sztuczną inteligencję czy sędziego? Dajcie znać **** Odcinek został nagrany w ramach podróży Radia Naukowego do Poznania. Podróże są możliwe wyłącznie dzięki wsparciu na patronite.pl/radionaukowe. Wszystkim Dobrodziejom i Dobrodziejkom – bardzo dziękuję! Pozostałych – zachęcam do dorzucenia się.
Gromadzenie danych, ich analiza, algorytmy – wszystko to jest coraz śmielej stosowane przez organy ścigania. Możliwości są ogromne: od analizy transakcji w poszukiwaniu przestępstw gospodarczych, przez wyszukiwanie drapieżców seksualnych w sieci chcących skrzywdzić dzieci, po technologie rozpoznawania twarzy, które mogą służyć w przypadku porwań i zaginięć.

Tylko, że każdy kij ma dwa końce. Jeśli algorytm będzie źle skonstruowany, jeśli dostarczane dane będą złej jakości, może dojść do poważnych naruszeń praw obywatelskich. – Drastyczny przykład to profilowanie, które prowadziłoby do pozbawienia wolności – mówi w Radiu Naukowym dr Martyna Kusak z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. – W Wielkiej Brytanii działa algorytm, który sugeruje policjantom czy zatrzymać daną osobę właśnie nakrytą na przestępstwie, czy nie. Algorytm nie decyduje, ale wskazuje na prawdopodobieństwo – dodaje.

Podobne systemy wspierają sędziów w USA, którzy podejmują decyzję o zwolnieniu warunkowym więźnia. I znów, choć algorytm nie podaje decyzji, to jaki sędzia zdecyduje się na wypuszczenie więźnia jeśli program mówi np. o 90% ryzyku recydywy? Jak więzień, który akurat przeszedł realną resocjalizację, miałby się wyrwać z systemu opartego na suchych danych?

Wyzwań tego typu jest mnóstwo. Dr Martyna Kusak eksploruje badawczo ten nowy obszar na styku prawa i technologii. Jest kierowniczką grantu NCN „Big data, algorytmy i sztuczna inteligencja w ściganiu przestępstw w UE”, którego celem jest wypracowanie standardów i ram prawnych korzystania z tego typu narzędzi. To pionierskie badania tego typu w Polsce.
W podcaście dyskutujemy też gdzie się kończy prewencja, a gdzie zaczyna prowokacja, jakie dane organy ścigania mogą o nas zbierać bez naszej wiedzy oraz przestępcy z jakich „branż” najbardziej powinni się obawiać nowych technologii.

A Wy? Wolelibyście być sądzeni przez sztuczną inteligencję czy sędziego? Dajcie znać

****
Odcinek został nagrany w ramach podróży Radia Naukowego do Poznania. Podróże są możliwe wyłącznie dzięki wsparciu na patronite.pl/radionaukowe. Wszystkim Dobrodziejom i Dobrodziejkom – bardzo dziękuję! Pozostałych – zachęcam do dorzucenia się.

LAMU'22 #05 Skąd się biorą siuśki? Dlaczego jak jest gorąco, to nie chce się jeść?
2022-08-01 09:40:30

Letnia Akademia Młodych Umysłów - to Wy tu zadajecie pytania! Oto już połowa sezonu LAMU! Odcinek piąty, którego hasłem przewodnim jest: CZŁOWIEK 0:37 Z czego i gdzie pochodzą siuśki? Pyta: Hela, 5 lat Odpowiada: prof. Piotr Radziszewski, urolog, Warszawski Uniwersytet Medyczny 5:29 Czemu nasz głos na nagraniach wydaje się inny? Pyta: Zosia, 9 lat Odpowiada: dr hab. Ewelina Sielska-Badurek, foniatra, audiolog, Warszawski Uniwersytet Medyczny 10:14 Dlaczego jak jest gorąco to nie chce się jeść? Pyta: Łucja, 4 lata Odpowiada: dr Damian Parol, dietetyk, damianparol.com
Letnia Akademia Młodych Umysłów - to Wy tu zadajecie pytania!

Oto już połowa sezonu LAMU! Odcinek piąty, którego hasłem przewodnim jest: CZŁOWIEK

0:37 Z czego i gdzie pochodzą siuśki?
Pyta: Hela, 5 lat
Odpowiada: prof. Piotr Radziszewski, urolog, Warszawski Uniwersytet Medyczny

5:29 Czemu nasz głos na nagraniach wydaje się inny?
Pyta: Zosia, 9 lat
Odpowiada: dr hab. Ewelina Sielska-Badurek, foniatra, audiolog, Warszawski Uniwersytet Medyczny

10:14 Dlaczego jak jest gorąco to nie chce się jeść?
Pyta: Łucja, 4 lata
Odpowiada: dr Damian Parol, dietetyk, damianparol.com


Informacja dotycząca prawa autorskich: Wszelka prezentowana tu zawartość podkastu jest własnością jego autora

Wyszukiwanie

Kategorie