Wszechnica.org.pl - Historia

„Wszechnica.org.pl - Historia” to baza wykładów zrealizowanych we współpracy z prestiżowymi instytucjami naukowymi. Wśród naszych partnerów znajdują się m.in. Festiwal Nauki w Warszawie, Instytut Historyczny UW, Muzeum POLIN, Zamek Królewski w Warszawie oraz Kawiarnie naukowe. Wszechnica.org.pl nagrywa też własne rozmowy z historykami i świadkami historii. Projekt realizowany jest przez Fundację Wspomagania Wsi. Do korzystania z naszego serwisu zapraszamy wszystkich, którzy cenią sobie rzetelną wiedzę oraz ciekawe dyskusje. Zapraszamy do odwiedzenia też kanału Wszechnica.org.pl - Nauka
Pokazujemy po 10 odcinków na stronie. Skocz do strony:
123456789101112131415161718192021222324252627282930313233343536373839404142434445464748495051525354555657585960616263646566676869707172737475767778798081828384858687888990919293949596979899100101102103104105
67. Wspomnienia z Powstania Warszawskiego - Krzysztof Ziembiński
2020-04-23 12:06:05
Wspomnienia z Powstania Warszawskiego Krzysztofa Ziembińskiego [październik 2010 r.]
Relacje z Powstania to zwykle pamiętniki żołnierzy z pierwszej linii frontu. Ale Powstanie uwięziło w mieście mieszkańców cywili. Niektórzy zostali rozstrzelani w ciągu pierwszych dni (na Woli), inni ginęli od kul snajperów, bombardowań i ostrzału z moździerzy, reszta starała się przeżyć w coraz gorszych warunkach. Ich życie zamieniało się w koszmar… To część historii Powstania, którą trudno odnaleźć w Muzeum Powstania Warszawskiego.
Autorem tych wspomnień jest Krzysztof Ziembiński http://www.filmpolski.pl/fp/index.php/1111564. Gdy wybuchła wojna miał cztery, a gdy wybuchło Powstanie Warszawskie 9 lat.
Krzysztof z mamą przeżyli okupację w Warszawie, gdzie mieszkali aż do wybuchu Powstania Warszawskiego. Ojciec Krzysztofa był wtedy we Francji (jego rodzice rozstali się przed wojną). Wybuch powstania zastał Krzysztofa i jego mamę w mieszkaniu Alejach Jerozolimskich, które mieściło się między ulicami Kruczą a Alejami Ujazdowskimi. Po kapitulacji wyszli z Warszawy przez Ursus, skąd pociągiem dojechali w okolice Wieliczki. Z pociągu, który stanął „w polu”, furmanką zabrał ich do siebie gospodarz. Z wiejską rodziną spędzili resztę wojny, a w 1945 wylądowali w Krakowie. W Powstaniu stracili cały ruchomy majątek i mieszkanie (nigdy nie udało się go odzyskać) – zostali z tym co mieli na sobie, jak niemal wszyscy mieszkańcy Warszawy. Mieli szczęście – przeżyli. Za nimi zostało zrujnowane miasto i prawie dwieście tysięcy zamordowanych, zabitych i poległych jego mieszkańców.
Niniejsze wspomnienie zostało nagrane w 2007 roku. Krzysztof Ziembiński był już chory. Historii wyjścia z Powstania nie udało mi się już nagrać. W Muzeum Historii Miasta Stołecznego Warszawy są relacje innych dzieci, które podobnie jak on przeżyły powstanie i opuszczały miasto.
Rozmowa toczyła się przy ognisku.
Piotr Szczepański
66. O Jacku Kuroniu w 80. rocznicę Jego urodzin -
2020-04-20 17:05:24
Jakie znaczenia ma dziś dla nas postać Jacka Kuronia? Jak zachował się w pamięci tych, którzy go znali? Z publicystką Joanną Sokolińską rozmawia Justyna Duriasz-Bułhak, Fundacja Wspomagania Wsi [19 lutego 2014 r.]
„Przyzwoitość i uczciwość” – dla Joanny Sokolińskiej to najważniejsze cechy opisujące Jacka Kuroniach, na których opierał on całą swoją działalność: od stworzenia kontrowersyjnej drużyny walterowców, po działalność opozycyjną, okres więzienia, rolę ministra i kandydata na prezydenta. Jackowi Kuroniowi szczególnie bliska była także idea obrony słabszych (z czym powszechnie kojarzony jest do dziś).
Uczciwość i przyzwoitość to także cechy dobrego, aktywnego obywatela. Nawiązuje do nich słynne hasło Jacka Kuronia „Nie palcie Komitetów, zakładajcie własne”. Dziś każdy może założyć własny „komitet”, swoją inicjatywę używając dostępnych narzędzi (chociażby konta na Facebook’u). Dziś, w przeciwieństwie do czasów w których działał Jacek Kuroń, za głoszenie poglądów nie grozi kara więzienia.
Joanna Sokolińska nawiązała także do krytyki obrad Okrągłego Stołu w 1989 roku (w których brał udział Jacek Kuroń): „To nie jest tak, że Polska w 1989 roku została nam dana w prezencie. Ta Polska dzieje się każdego dnia (…) to dotyczy wyborów dnia codziennego”. Jak przyznaje, nie każdy musi robić tzw. „wielkie rzeczy”, ale warto byśmy na co dzień byli wobec siebie uczciwi i gotowi byli stawać w obronie słabszych. Dużo trudniej jest bronić nieatrakcyjnych słabych. Trudno jest też bronić kogoś przeciwko „całemu Facebookowi”. To wymaga ogromnej odwagi i determinacji. „Dla mnie ważną lekcją dotyczącą zakładania własnych komitetów jest to, by człowiekowi zapalała się wielka, czerwona lampa przed oczami kiedy (…) wszyscy występują przeciwko komuś” – mówi Joanna Sokolińska.
4 marca br. o godzinie 10.00 w rocznicę śmierci Jacka Kuronia w siedzibie Fundacji im. Stefana Batorego ul. Sapieżyńska 10a odbędzie Jerzego się konferencja pod tytułem: Polskie Dylematy. W 80. rocznicę urodzin i 10. rocznicę śmierci Jacka Kuronia. Więcej na www.razem89.pl
Wywiad o Jacku Kuroniu zorganizowany został w ramach Inicjatywy RAZEM’89, mającej na celu uczczenie obchodów dwudziestej piątej rocznicy przemian w naszym kraju. Zapraszamy do włączenia się: www.razem89.pl.
Szczegółowy życiorys Jacka Kuronia i strona internetowa Jemu poświęcona znajdują się pod adresem www.kuron.pl.
65. Dialog polityczny w najnowszej historii Polski - prof. Andrzej Friszke
2020-04-20 16:47:00
Wykład prof. Andrzeja Friszke zorganizowany przez Fundację Centrum im. prof. Bronisława Geremka w ramach cyklu wykładów „Człowiek Dialogu” [19 listopada 2013 r.]
– Dialog to rodzaj rozmowy i wymiany myśli, w których nie chodzi tylko o poznanie poglądów drugiej strony. Dialog to nie kompromis, ale budowanie osi zbliżenia. Idzie w nim o wsłuchanie się w racje oponenta i dostrzeżenie w nich elementów, będących wspólnym obszarem wartości – powiedział prof. Andrzej Friszke w trakcie spotkania w Fundacji Centrum im. Profesora Bronisława Geremka.
19 listopada 2013 roku w siedzibie Fundacji Centrum im. Profesora Bronisława Geremka odbył się drugi wykład otwarty z cyklu „Człowiek dialogu”. Prelekcję „Dialog polityczny w najnowszej historii Polski” wygłosił prof. Andrzej Friszke.
Andrzej Friszke jest wybitnym polskim historykiem, autorem cenionych prac dotyczących różnych aspektów historii PRL, zwłaszcza dziejów opozycji. W 1981 roku był redaktorem działu historycznego „Tygodnika Solidarność”, od 1982 roku działu historycznego miesięcznika „Więź” i członkiem kolegium pisma. Przed 1989 rokiem publikował również w wydawnictwach podziemnych i emigracyjnych, zwłaszcza w „Zeszytach Historycznych”. Od 1990 roku jest pracownikiem Instytutu Studiów Politycznych PAN (Zakład Najnowszej Historii Politycznej). Od 1998 roku wykłada dzieje Polski XX wieku w Collegium Civitas. W latach 1999-2006 był członkiem Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej, od 2011 roku – Rady IPN. Członek Rady Ośrodka „Karta”, Rady Muzeum Historii Polski i Kolegium Europejskiego Centrum Solidarności. Od 2000 roku przewodniczący Stowarzyszenia Archiwum Solidarności. W 2013 roku został członkiem-korespondentem Polskiej Akademii Nauk.
W swoim wystąpieniu prelegent stwierdził, że problem dialogu politycznego ma nie tylko swoją historię, ale jest też metodą działania, którą opozycja polska posługiwała się od lat 60. XX wieku. Co więcej, wsparły się na niej założenia III RP.
Wyróżnić można trzy różne obszary owego dialogu: dialog między chrześcijanami a niewierzącymi, dialog z przeciwnikami politycznymi, czyli z władzą oraz dialog międzynarodowy (z Niemcami, Rosjanami, Ukraińcami, Białorusinami, Litwinami i wreszcie z Czechami).
Samo pojęcie dialogu na gruncie politycznym zostało skodyfikowane przez Tadeusza Mazowieckiego w jego esejach, które publikował na łamach „Więzi”. Przyszłemu premierowi chodziło o budowanie relacji z kręgami postrewizjonistycznymi, o ekumenizm i wreszcie o rozwój relacji międzynarodowych – mówiąc krótko, o słynne „przekraczanie kredowych kół”, dzięki któremu możliwe będzie uprawianie polityki w kategoriach długiego trwania.
W kwestiach dialogu religijnego poszukiwano odpowiedzi na pytanie o wiarę i Kościół, co budowało przestrzeń wolności i kultury. Ten model kształtowania relacji społecznych stał się źródłem etyki „Solidarności”, ruchu praw obywatelskich, ruchu praw człowieka itd. Dialog ten zakłada pewną postawę moralną, która wymaga ustępstw, jest więc przeciwieństwem ksenofobii, narodowego egoizmu, tromtadracji i pychy.
64. Komunizm jako system państwowy (na przykładzie Polski)
2020-04-16 13:09:00
Prof. Andrzej Paczkowski opisuje system komunistyczny, jego konstrukcję i funkcjonowanie na przykładzie Polski, Collegium Civitas, [maj 2009 r.]
Prof. Paczkowski przedstawia mechanizmy funkcjonowania komunizmu i jego charakterystykę na tle innych systemów. Wykład opisuje system komunistyczny i jego konstrukcję na przykładzie Polski jako najbliższej słuchaczom rzeczywistości. Profesor Paczkowski porównuje dwa rodzaje systemów niedemokratycznych: państwa totalitarne i państwa autorytarne. Wymienia główne składowe tych ustrojów: podejście do roli ideologii ustrojowej w funkcjonowaniu państwa, rolę wodza, twórcy systemu, charakter działalności partii rządzącej, skalę działalności instytucji kontroli i przymusu i życie gospodarcze kraju.
63. Gdzie się zaczyna proces prowadzący do Okrągłego Stołu? - dr hab. Antoni Dudek
2020-04-15 19:29:45
Wykład dr. hab. Antoniego Kazimierza Dudka z okazji zakończenia konkursu 1989. Collegium Civitas [czerwiec 2009 r.]
Wykład został przeprowadzony na zakończenie konkursu 1989. Zaczynając od roku 1953, od śmierci Stalina, dr Antoni Dudek omawia kolejne wydarzenia, które doprowadziły do obrad Okrągłego Stołu. Opisuje kolejne kroki świadczące o powolnym wyczerpywaniu się systemu socjalistycznego. Pielgrzymka papieża Jana Pawła II w 1979 roku, fala strajków w lecie 1980, działalność „Solidarności” w latach 1980-1981 i stan wojenny będący ostatnim pokazem siły reżimu PRL. Antoni Dudek przedstawia też sytuację na arenie międzynarodowej. Zwraca uwagę na postępujące chwianie się potęgi Rosji – krwawą wojnę w Afganistanie, wyczerpujący wyścig zbrojeń z USA.
Wykład opisuje motywy którymi kierowały się obie strony Okrągłego Stołu. Stronie komunistycznej zależało na odzyskaniu zaufania społecznego, Solidarność zaś chciała wydrzeć odrobinę wolności i praw w totalitarnym systemie. Dr Antoni Dudek opowiada przebieg gier i negocjacji leżących u podstaw o obecnego systemu politycznego.
62. Sesja dwudziestolecia w rocznicę powołania rządu Tadeusza Mazowieckiego – wystąpienie Krzysztofa Kozłowskiego
2020-04-14 23:57:23
Wystąpienie Krzysztofa Kozłowskiego z okazji 20-lecia powołania rządu Tadeusza Mazowieckiego, Uniwersytet Warszawski [13 września 2009]
W resorcie spraw wewnętrznych zastaliśmy państwo obce w sensie mentalnym, kadrowym i strukturalnym – mówił Krzysztof Kozłowski, najpierw podsekretarz stanu a później szef MSW w rządzie pierwszego niekomunistycznego premiera po wojnie Tadeusza Mazowieckiego podczas sesji z okazji 20-lecia powołania jego gabinetu.
Nadrzędnym celem, jaki postawił sobie Kozłowski, było dążenie do ucywilnienia resortu. Istotnym elementem polityki nowego gabinetu był brak żądzy odwetu, co upodobniłoby go przeciwników politycznych. Słynna „gruba kreska” miała dawać szansę ludziom, którzy wyrośli w komunistycznym systemie, ale wykazywali się elementarną uczciwością. Kozłowski podkreślił jednak, że nie oznaczała ona abolicji dla osób, które dopuściły się przestępstw.
Według Kozłowskiego współcześni historycy niedostatecznie rozpoznają zagrożenia, jakie hamowały działalność rządu Tadeusza Mazowieckiego. Oponentom, którzy zarzucają temu gabinetowi niepodjęcie tematu lustracji, odpowiedział, że miał na głowie ważniejsze sprawy. Wymienił w tym kontekście groźbę transferu przez Polskę dużej liczby jednostek radzieckich wycofujących się z byłego NRD.
Do wiszących ówcześnie nad Polską zagrożeń Kozłowski zaliczył też groźbę krwawych starć na terenie rozpadającego się ZSRR i spodziewanej w związku z tym fali uchodźców. Obawiano się także próby obalenia rządu przez „lobby generalskie”. Dlatego Kozłowski nie zdecydował się na rozformowanie podległych MSW Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych, bo te – jak mówił – miały wpojoną lojalność wobec resortu.
Kozłowski zdradził też kulisy operacji przerzutu przez Polskę rosyjskich Żydów. Opowiedział m.in. anegdotę o brytyjskim generale, doradzającym w trakcie operacji, który spełnił marzenie o strzelaniu z sowieckiej broni.
61. Następne dwadzieścia lat – Sesja dwudziestolecia. Panel III - Panel Młodych
2020-04-14 14:50:53
Trzeci panel konferencji „Sesja dwudziestolecia” poświęconej 20-leciu powołania rządu Tadeusza Mazowieckiego. Panel Młodych „Następne dwadzieścia lat” – wystąpienia młodych działaczy organizacji obywatelskich. Uniwersytet Warszawski [13 września 2009 r.]
Konferencja została zorganizowana przez Inicjatywę RAZEM 89 i Uniwersytet Warszawski.
Prowadzenie panelu – prorektor Uniwersytetu Warszawskiego – prof. Włodzimierz Lengauer.
Wystąpienia młodych działaczy organizacji obywatelskich: Mateusz Halawa (SMG/KRC), Katarzyna Julia Olesińska, Bartosz Stodulski (Pracownia Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia”), Szymon Gutkowski (Projekt:Polska, Inicjatywa Razem89), Julia Koszewska (Klub Inteligencji Katolickiej Warszawa) Dariusz Żuk (Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości), Przemysław Chyralecki (Polska Akademia Nauk). Prowadzenie prof. Włodzimierz Lengauer.
Panel i całą konferencje kończy wystąpienie Tadeusza Mazowieckiego.
60. Pierwszy rząd z perspektywy następnych - Sesja dwudziestolecia. Panel II
2020-04-14 14:20:18
Drugi panel konferencji „Sesja dwudziestolecia” poświęconej 20-leciu powołania rządu Tadeusza Mazowieckiego. Wystąpienia trzech byłych premierów: Jana Krzysztofa Bieleckiego, Waldemara Pawlaka i dr Włodzimierza Cimoszewicza. Uniwersytet Warszawski [13 września 2009 r.]
Konferencja została zorganizowana przez Inicjatywę RAZEM 89 i Uniwersytet Warszawski.
Wystąpienia trzech byłych premierów: Jana Krzysztofa Bieleckiego, Waldemara Pawlaka i dr Włodzimierza Cimoszewicza. Prowadzenie panelu – Aleksander Smolar.
Jan Krzysztof Bielecki – polityk, ekonomista, premier Polski w 1991, minister-członek Rady Ministrów ds. kontaktów z Europejską Wspólnotą Gospodarczą w latach 1992–1993, poseł na Sejm X i I kadencji, od 2003 prezes zarządu Banku Pekao S.A.
Waldemar Pawlak – polityk, dwukrotny premier Polski w 1992 (nie stworzył rządu) oraz w latach 1993-1995, polityk PSL (prezes od 1991 do 1997 oraz od 2005), poseł na Sejm nieprzerwanie od 1989 (X, I, II, III, IV, V i VI kadencji), prezes Zarządu Głównego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych. Od 16 listopada 2007 minister gospodarki i wiceprezes Rady Ministrów.
dr Włodzimierz Cimoszewicz – polityk, prawnik. Wiceprezes Rady Ministrów oraz minister sprawiedliwości i prokurator generalny (1993–1995), wicemarszałek Sejmu (1995–1996), prezes Rady Ministrów (1996–1997), minister spraw zagranicznych (2001–2005) oraz marszałek Sejmu (w 2005). W latach 1989–2005 poseł na Sejm X, I, II, III i IV kadencji, od 2007 senator VII kadencji.
59. Co zastaliśmy i jaką Polskę zostawiliśmy - Sesja dwudziestolecia. Panel I
2020-04-14 12:49:56
Pierwszy panel konferencji „Sesja dwudziestolecia” poświęconej 20-leciu powołania rządu Tadeusza Mazowieckiego. Wystąpienia 4 ministrów z rządu Tadeusza Mazowieckiego. Uniwersytet Warszawski [13 września 2009 r.]
Wystąpienia czterech ministrów z rządu Tadeusza Mazowieckiego: prof. Krzysztof Skubiszewski, prof. Leszek Balcerowicz, Krzysztof Kozłowski i dr Aleksander Hall. Prowadzenie panelu – prof. Andrzej Friszke.
Konferencja została zorganizowana przez Inicjatywę RAZEM 89 i Uniwersytet Warszawski. Otwarcia sesji dokonał prorektor Uniwersytetu Warszawskiego – prof. Włodzimierz Lengauer.
prof. dr hab. Andrzej Friszke – historyk, profesor w Instytucie Studiów Politycznych PAN; wiceprzewodniczący Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej, redaktor działu historycznego miesięcznika „Więź”. Autor wielu artykułów naukowych i prac monograficznych, w tym książek: Opozycja polityczna w PRL 1945-1980 (Warszawa 1994), Życie polityczne emigracji (Warszawa, 1999) oraz Polska. Losy państwa i narodu 1939-1989 (Warszawa 2003). Laureat wielu prestiżowych nagród i wyróżnień: Polskiej Fundacji Kulturalnej w Londynie (1995), Światowej Rady Badań nad Polonią – „Za osiągnięcia w badaniach polonijnych” (2000) oraz Nagrody im. Jerzego Giedroycia (2001).
prof. Krzysztof Jan Skubiszewski – ur. 8 października 1926 w Poznaniu, zmarł 8 lutego 2010 w Warszawie. Polityk, minister spraw zagranicznych w latach 1989-1993. Ukończył Wydział Prawno-Ekonomiczny Uniwersytetu Poznańskiego, otrzymał nominację profesorską w dziedzinie prawa międzynarodowego. Wykładał we Francji, USA, Wielkiej Brytanii i Szwajcarii. Jest autorem prac naukowych i opracowań. Członek-korespondent PAN. W latach 1981-1984 był członkiem Prymasowskiej Rady Społecznej. W latach 1986-1989 był członkiem Rady Konsultacyjnej przy Przewodniczącym Rady Państwa PRL Wojciechu Jaruzelskim. Działał w „Solidarności” oraz Wielkopolskim Klubie Politycznym „Ład i Wolność”. 13 września 1989 został powołany na stanowisko ministra spraw zagranicznych w gabinecie Mazowieckiego. Utrzymał tekę w kolejnych rządach – Bieleckiego, Olszewskiego i Suchockiej (do października 1993).
prof. Leszek Balcerowicz – polityk i ekonomista (doktor habilitowany nauk ekonomicznych), kawaler Orderu Orła Białego, przedstawiciel szkoły ekonomicznej zwanej monetaryzmem. We wrześniu 1989 r, objął stanowisko wicepremiera i ministra finansów w pierwszym niekomunistycznym rządzie. Był również przewodniczącym Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów. wicepremier i minister finansów w trzech rządach, były prezes NBP, poseł na Sejm III kadencji, były przewodniczący Unii Wolności. Opracował i realizował plan szybkiej stabilizacji i transformacji pogrążonej w kryzysie gospodarki polskiej, powszechnie znany jako „Plan Balcerowicza”. Pełnił swoje funkcje do grudnia 1991 r.
Krzysztof Kozłowski – dziennikarz, filozof, były minister spraw wewnętrznych i szef Urzędu Ochrony Państwa, senator I, II, III i IV kadencji. Był doradcą Komisji Robotniczej Hutników w Nowej Hucie i ekspertem „Solidarności”. Uczestniczył w negocjacjach Okrągłego Stołu w zespole ds. reform politycznych i podzespole ds. środków masowego przekazu. W rządzie Tadeusza Mazowieckiego został w 1990 podsekretarzem stanu, a następnie ministrem spraw wewnętrznych. Objął stanowisko przewodniczącego komisji weryfikującej oficerów Służby Bezpieczeństwa, a później pierwszego szefa Urzędu Ochrony Państwa (od 11 maja do 31 lipca 1990).
dr Aleksander Hall – polityk, historyk, działacz opozycji w PRL, minister ds. współpracy z organizacjami politycznymi i stowarzyszeniami w rządzie Tadeusza Mazowieckiego, poseł na Sejm I i III kadencji.
58. Dla kogo studiowanie historii? - Maria Weronika Kmoch
2020-04-14 11:10:46
Maria Weronika Kmoch jest studentką III roku Wydziału Historycznego UW. Pochodzi z miejscowości Jednorożec położonej pod Przasnyszem. Jak odnalazła się na studiach w stolicy? Fundacja Wspomagania Wsi, [grudzień 2013 r.]
Maria zainteresowała się historią w szkole średniej i od tamtej pory jest to jej główna pasja. Jak sama przyznaje, studiowanie historii nie jest łatwe, podobnie jak otrzymanie indeksu na studia. Rekrutację można jednak „obejść” dzięki uczestnictwu w olimpiadach historycznych. W ten sposób Maria dostała się na studia – najpierw rozpoczęła naukę w Olsztynie, a potem przeniosła się do Warszawy.
Utrzymanie się w stolicy nie jest tanie, studenci mogą jednak liczyć na stypendia, i to nie tylko stypendia oferowane przez uczelnie. Maria od początku studiów jest stypendystką Fundacji Jolanty i Leszka Czarneckich. Wsparcie z Fundacji pokrywa większość jej wydatków. Jak mówi Maria, jest wiele stypendiów dostępnych dla uczniów (nie tylko tych najzdolniejszych). Aby się o tym przekonać wystarczy wejść na stronę www.mojestypendium.pl.
Maria bierze także udział w życiu lokalnej społeczności. Zaczęła od poznawania historii swojego regionu, a obecnie jest członkiem Stowarzyszenia „Młodzi w Regionie” i Stowarzyszenia „Przyjaciele Ziemi Jednorożeckiej”. Więcej o Marii, jej pasjach, a także publikacjach naukowych i studiowaniu historii można przeczytać na jej blogu http://opowiescistypendialnepooja.blogspot.com/.
Pokazujemy po 10 odcinków na stronie. Skocz do strony:
123456789101112131415161718192021222324252627282930313233343536373839404142434445464748495051525354555657585960616263646566676869707172737475767778798081828384858687888990919293949596979899100101102103104105