Wszechnica.org.pl - Historia
„Wszechnica.org.pl - Historia” to baza wykładów zrealizowanych we współpracy z prestiżowymi instytucjami naukowymi. Wśród naszych partnerów znajdują się m.in. Festiwal Nauki w Warszawie, Instytut Historyczny UW, Muzeum POLIN, Zamek Królewski w Warszawie oraz Kawiarnie naukowe. Wszechnica.org.pl nagrywa też własne rozmowy z historykami i świadkami historii. Projekt realizowany jest przez Fundację Wspomagania Wsi. Do korzystania z naszego serwisu zapraszamy wszystkich, którzy cenią sobie rzetelną wiedzę oraz ciekawe dyskusje. Zapraszamy do odwiedzenia też kanału Wszechnica.org.pl - Nauka
Pokazujemy po 10 odcinków na stronie. Skocz do strony:
123456789101112131415161718192021222324252627282930313233343536373839404142434445464748495051525354555657585960616263646566676869707172737475767778798081828384858687888990919293949596979899100101102103104105
167. Największe afery sportowe podczas olimpiad, mundiali i turniejów
2020-09-08 10:57:33
Wykład Bartosza Borkowskiego, Festiwal Nauki w Warszawie, 29 września 2018 r.
Wątpliwości dotyczące płci zawodników i zawodniczek, obraźliwe gesty kierowane w kierunku publiki oraz bramki, które nie powinny zostać uznane. Bartosz Borkowski, historyk i twórca kanału Oblicza XX Wieku na portalu YouTube, podczas Festiwalu Nauki w Warszawie przedstawił afery sportowe, które w minionym wieku odbiły się echem w świecie sportu i nie tylko.
Stanisława Walasiewicz (Stella Walsch), złota i srebrna medalistka olimpijska w biegu na 100 metrów z okresu 20-lecia międzywojennego (Los Angeles 1932 i Berlin 1936), zmarła w 1980 roku postrzelona podczas napadu. W trakcie sekcji zwłok stwierdzono, że posiada nie w pełni rozwinięcie męskie narządy płciowe. Choć sprawa odbiła się medialnym echem, światowe władze lekkiej atletyki nie odebrały jej medali. Inna polska lekkoatletka, Ewa Kłobukowska, w 1967 roku w wyniku donosu ze strony działaczy z NRD i ZSRR podważającego jej płeć wycofała się ze świata sportu. Według współczesnej wiedzy medycznej kobiecość Kłobukowskiej jest nie do podważenia.
Podczas olimpiady w Moskwie w 1980 roku Władysław Kozakiewicz, zdobywca złotego medalu i rekordu świata w skoku o tyczce, dwukrotnie pokazał obraźliwy gest w stronę gwiżdżącej rosyjskiej publiki (słynny „gest Kozakiewicza”). W Polsce zostało został on zinterpretowany jako akt polityczny, a sportowca spotkały szykany. Diego Maradona w 1986 roku w meczu z Anglią strzelił bramkę ręką. Cztery lata wcześniej Argentyna starła się z Wielką Brytanią w wojnie o Falklandy, ponosząc klęskę. Meczowi od samego początku towarzyszyły silne emocje, a zdobywca nieprzepisowo strzelonej bramki stwierdził, że była to „ręka Boga”.
Bartosz Borkowski podczas wykładu przedstawia bohaterów wspomnianych wyżej afer sportowych oraz przedstawia ich kulisy.
Wykład Bartosza Borkowskiego, Festiwal Nauki w Warszawie, 29 września 2018 r.
Wątpliwości dotyczące płci zawodników i zawodniczek, obraźliwe gesty kierowane w kierunku publiki oraz bramki, które nie powinny zostać uznane. Bartosz Borkowski, historyk i twórca kanału Oblicza XX Wieku na portalu YouTube, podczas Festiwalu Nauki w Warszawie przedstawił afery sportowe, które w minionym wieku odbiły się echem w świecie sportu i nie tylko.
Stanisława Walasiewicz (Stella Walsch), złota i srebrna medalistka olimpijska w biegu na 100 metrów z okresu 20-lecia międzywojennego (Los Angeles 1932 i Berlin 1936), zmarła w 1980 roku postrzelona podczas napadu. W trakcie sekcji zwłok stwierdzono, że posiada nie w pełni rozwinięcie męskie narządy płciowe. Choć sprawa odbiła się medialnym echem, światowe władze lekkiej atletyki nie odebrały jej medali. Inna polska lekkoatletka, Ewa Kłobukowska, w 1967 roku w wyniku donosu ze strony działaczy z NRD i ZSRR podważającego jej płeć wycofała się ze świata sportu. Według współczesnej wiedzy medycznej kobiecość Kłobukowskiej jest nie do podważenia.
Podczas olimpiady w Moskwie w 1980 roku Władysław Kozakiewicz, zdobywca złotego medalu i rekordu świata w skoku o tyczce, dwukrotnie pokazał obraźliwy gest w stronę gwiżdżącej rosyjskiej publiki (słynny „gest Kozakiewicza”). W Polsce zostało został on zinterpretowany jako akt polityczny, a sportowca spotkały szykany. Diego Maradona w 1986 roku w meczu z Anglią strzelił bramkę ręką. Cztery lata wcześniej Argentyna starła się z Wielką Brytanią w wojnie o Falklandy, ponosząc klęskę. Meczowi od samego początku towarzyszyły silne emocje, a zdobywca nieprzepisowo strzelonej bramki stwierdził, że była to „ręka Boga”.
Bartosz Borkowski podczas wykładu przedstawia bohaterów wspomnianych wyżej afer sportowych oraz przedstawia ich kulisy.
166. Kobiece twarze niepodległości
2020-09-08 10:46:32
Wykład dr Sylwii Wielichowskiej towarzyszący wystawie „Krzycząc: Polska! Niepodległa 1918”, Muzeum Narodowe w Warszawie, 7 marca 2019 r.
Polki miały duży wkład w odzyskanie niepodległości w 1918 roku. Organizowały oświatę, działały politycznie, a niekiedy walczyły też z bronią w ręku. Opowiedziała o nich podczas wykładu w Muzeum Narodowym w Warszawie dr Sylwia Wielichowska, autorka wystawy Kobiece Twarze Niepodległości w łódzkim Muzeum Tradycji Niepodległościowych. Prelekcja towarzyszyła wystawie Krzycząc: Polska! Niepodległa 1918 .
Historyczka podczas wykładu przedstawiła różne oblicza zaangażowania kobiet na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Dr Wielichowska mówiła o organizatorkach oświaty na terenie trzech zaborów, działaczkach politycznych oraz uczestniczkach powstań narodowych i walk o granice II Rzeczpospolitej w latach 1918-1921. Niektóre z bohaterek opowieści ogrywały również istotną rolę w II RP, m.in. jako parlamentarzystki. Historyczka w trakcie wykładu omówiła m.in. sylwetki Ireny Kosmowskiej, Jadwigi Dziubińskiej, Marii Piotrowiczowej, Marii Wysłołuchowej, Walentyny Niemojowskiej, Anny Henryki Pustowójtówny, Marii Paszkowskiej czy Wandy Gertz.
Wykład dr Sylwii Wielichowskiej towarzyszący wystawie „Krzycząc: Polska! Niepodległa 1918”, Muzeum Narodowe w Warszawie, 7 marca 2019 r.
Polki miały duży wkład w odzyskanie niepodległości w 1918 roku. Organizowały oświatę, działały politycznie, a niekiedy walczyły też z bronią w ręku. Opowiedziała o nich podczas wykładu w Muzeum Narodowym w Warszawie dr Sylwia Wielichowska, autorka wystawy Kobiece Twarze Niepodległości w łódzkim Muzeum Tradycji Niepodległościowych. Prelekcja towarzyszyła wystawie Krzycząc: Polska! Niepodległa 1918.
Historyczka podczas wykładu przedstawiła różne oblicza zaangażowania kobiet na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Dr Wielichowska mówiła o organizatorkach oświaty na terenie trzech zaborów, działaczkach politycznych oraz uczestniczkach powstań narodowych i walk o granice II Rzeczpospolitej w latach 1918-1921. Niektóre z bohaterek opowieści ogrywały również istotną rolę w II RP, m.in. jako parlamentarzystki. Historyczka w trakcie wykładu omówiła m.in. sylwetki Ireny Kosmowskiej, Jadwigi Dziubińskiej, Marii Piotrowiczowej, Marii Wysłołuchowej, Walentyny Niemojowskiej, Anny Henryki Pustowójtówny, Marii Paszkowskiej czy Wandy Gertz.
165. Rozwój prasy dla ludu w XIX i na początku XX wieku
2020-09-08 10:24:07
Dr Adam Koziołek podczas seminarium w IRWiR PAN wygłosił wykład poświęcony prasie ludowej wydawanej na terenie Polski na początku XIX i XX w. Seminarium IRWiR PAN, 4 lutego 2019
Celem realizowanych badań jest dokonanie analizy zawartości czasopism i roli wydawnictw prasowych adresowanych do środowiska wiejskiego od XIX w. do transformacji w Polsce 1989 roku.
Na seminarium w IRWiR PAN przedstawiony został ich fragment, dotyczący prasy ludowej wydawanej w Polsce od XIX w. do początku XX wieku. Dostępne źródła i przyjęty czasoprzekrój pozwala omówić prowadzoną działalność wydawniczą z rozróżnieniem/specyfiką w trzech zaborach.
Podstawowym zadaniem było określenie tematyki poszczególnych czasopism i uchwycenie różnic, jakie pomiędzy tytułami prasowymi można zauważyć ze względu na zróżnicowanie polityczne w poszczególnych zaborach. Podjęta została próba oceny znaczenia i roli prasy wydawanej dla mieszkańców wsi w tym okresie.
Dr Adam Koziołek podczas seminarium w IRWiR PAN wygłosił wykład poświęcony prasie ludowej wydawanej na terenie Polski na początku XIX i XX w. Seminarium IRWiR PAN, 4 lutego 2019
Celem realizowanych badań jest dokonanie analizy zawartości czasopism i roli wydawnictw prasowych adresowanych do środowiska wiejskiego od XIX w. do transformacji w Polsce 1989 roku.
Na seminarium w IRWiR PAN przedstawiony został ich fragment, dotyczący prasy ludowej wydawanej w Polsce od XIX w. do początku XX wieku. Dostępne źródła i przyjęty czasoprzekrój pozwala omówić prowadzoną działalność wydawniczą z rozróżnieniem/specyfiką w trzech zaborach.
Podstawowym zadaniem było określenie tematyki poszczególnych czasopism i uchwycenie różnic, jakie pomiędzy tytułami prasowymi można zauważyć ze względu na zróżnicowanie polityczne w poszczególnych zaborach. Podjęta została próba oceny znaczenia i roli prasy wydawanej dla mieszkańców wsi w tym okresie.
164. Śmierć prezydenta. O zabójstwie Gabriela Narutowicza
2020-09-08 10:18:14
Wykład prof. Rafała Habielskiego towarzyszący wystawie „Krzycząc: Polska! Niepodległa 1918”, Muzeum Narodowe w Warszawie, 21 lutego 2019 r.
Choć konstytucja z 1921 roku nie dawała prezydentowi silnej władzy, to prawica wybór Gabriela Narutowicza potraktowała jako swoją symboliczną klęskę. Rozpętana przez endecję kampania miała na celu zdyskredytowanie elekta. Czy była też przyczyną dokonanego na niego zamachu? O okolicznościach zabójstwa prezydenta opowiedział prof. Rafał Habielski podczas wykładu towarzyszącego wystawie „Krzycząc: Polska! Niepodległa 1918” w Muzeum Narodowym w Warszawie.
Prawicowe ugrupowania posiadały większość w decydującym o wyborze prezydenta parlamencie, jednak wobec sprzeciwu ze strony PSL „Piast” nie były w stanie przeforsować swojego kandydata – Maurycego Zamoyskiego. Pierwszym prezydentem odrodzonej Rzeczpospolitej został wybrany Gabriel Narutowicz, o którego wyborze przeważyły głosy ugrupowań mniejszości narodowych. Stało się to policzkiem dla endecji, która rozpętała kampanię mająca na celu zdyskredytowanie Narutowicza. W takiej atmosferze zwolennik prawicy – Eligiusz Niewiadomski, zastrzelił prezydenta. Zamach nie tylko przypieczętował istniejące podziały polityczne, ale też – zdaniem prof. Habielskiego – rozpoczął kryzys ustroju parlamentarnego w II Rzeczpospolitej.
Wykład prof. Rafała Habielskiego towarzyszący wystawie „Krzycząc: Polska! Niepodległa 1918”, Muzeum Narodowe w Warszawie, 21 lutego 2019 r.
Choć konstytucja z 1921 roku nie dawała prezydentowi silnej władzy, to prawica wybór Gabriela Narutowicza potraktowała jako swoją symboliczną klęskę. Rozpętana przez endecję kampania miała na celu zdyskredytowanie elekta. Czy była też przyczyną dokonanego na niego zamachu? O okolicznościach zabójstwa prezydenta opowiedział prof. Rafał Habielski podczas wykładu towarzyszącego wystawie „Krzycząc: Polska! Niepodległa 1918” w Muzeum Narodowym w Warszawie.
Prawicowe ugrupowania posiadały większość w decydującym o wyborze prezydenta parlamencie, jednak wobec sprzeciwu ze strony PSL „Piast” nie były w stanie przeforsować swojego kandydata – Maurycego Zamoyskiego. Pierwszym prezydentem odrodzonej Rzeczpospolitej został wybrany Gabriel Narutowicz, o którego wyborze przeważyły głosy ugrupowań mniejszości narodowych. Stało się to policzkiem dla endecji, która rozpętała kampanię mająca na celu zdyskredytowanie Narutowicza. W takiej atmosferze zwolennik prawicy – Eligiusz Niewiadomski, zastrzelił prezydenta. Zamach nie tylko przypieczętował istniejące podziały polityczne, ale też – zdaniem prof. Habielskiego – rozpoczął kryzys ustroju parlamentarnego w II Rzeczpospolitej.
163. Kuchnia Okrągłego Stołu
2020-09-08 10:03:18
Spotkanie w 30-lecie obrad Okrągłego Stołu, Klub Inteligencji Katolickiej w Warszawie, 6 lutego 2019
W tym roku obchodzimy 30-rocznicę obrad Okrągłego Stołu. Podczas spotkania zorganizowanego przez Klub Inteligencji Katolickiej w Warszawie wydarzenia z 1989 roku wspominali ich bezpośredni uczestnicy: Andrzej Wielowieyski, Grażyna Staniszewska, Henryk Wujec, Marcin Święcicki i Jan Dworak. Rozmowę poprowadził Mateusz Luft, dziennikarz Magazynu Kontakt i Radia TOK FM.
Andrzej Wielowieyski i Henryk Wujec wspominali przebieg negocjacji strony opozycyjnej z władzami PRL, które doprowadziły obie strony do obrad przy Okrągłym Stole. Grażyna Stanisławska i Marcin Święcicki, który podczas obrad reprezentował stronę rządową, relacjonowali rozmowy dotyczące liberalizacji systemu gospodarczego PRL. Jan Dworak mówił o współpracy strony solidarnościowej z mediami. W trakcie dyskusji oprócz prelegentów głos na sali zabierali też m.in. Ludwika Wujec i Janusz Onyszkiewicz. Dyskusję zakończyła refleksja na temat roli Kościoła katolickiego podczas okresu przełomu jego wpływu na pamięć o tych wydarzeniach. Zastanawiano się również, w jaki sposób można zbliżyć do siebie strony obecnego sporu politycznego w Polsce.
Spotkanie w 30-lecie obrad Okrągłego Stołu, Klub Inteligencji Katolickiej w Warszawie, 6 lutego 2019
W tym roku obchodzimy 30-rocznicę obrad Okrągłego Stołu. Podczas spotkania zorganizowanego przez Klub Inteligencji Katolickiej w Warszawie wydarzenia z 1989 roku wspominali ich bezpośredni uczestnicy: Andrzej Wielowieyski, Grażyna Staniszewska, Henryk Wujec, Marcin Święcicki i Jan Dworak. Rozmowę poprowadził Mateusz Luft, dziennikarz Magazynu Kontakt i Radia TOK FM.
Andrzej Wielowieyski i Henryk Wujec wspominali przebieg negocjacji strony opozycyjnej z władzami PRL, które doprowadziły obie strony do obrad przy Okrągłym Stole. Grażyna Stanisławska i Marcin Święcicki, który podczas obrad reprezentował stronę rządową, relacjonowali rozmowy dotyczące liberalizacji systemu gospodarczego PRL. Jan Dworak mówił o współpracy strony solidarnościowej z mediami. W trakcie dyskusji oprócz prelegentów głos na sali zabierali też m.in. Ludwika Wujec i Janusz Onyszkiewicz. Dyskusję zakończyła refleksja na temat roli Kościoła katolickiego podczas okresu przełomu jego wpływu na pamięć o tych wydarzeniach. Zastanawiano się również, w jaki sposób można zbliżyć do siebie strony obecnego sporu politycznego w Polsce.
162. Mit Zakopanego
2020-09-08 09:33:00
Wykład Wojciecha Szatkowskiego zorganizowany w ramach wystawy „Krzycząc: Polska! Niepodległa 1918”, Muzeum Narodowe w Warszawie, 10 stycznia 2019 r.
Zakopane i Tatry przed drugą wojną światową wychowały i przyciągały wiele barwnych postaci: literatów, malarzy, sportowców. Ich sylwetki przedstawił Wojciech Szatkowski z Muzeum Tatrzańskiego podczas wykładu towarzyszącego wystawie „Krzycząc: Polska! Niepodległa 1918” w Muzeum Narodowym w Warszawie.
Prelegent podczas wykładu opowiedział o początkach turystyki tatrzańskiej oraz przytoczył barwne anegdoty na temat ludzi, którzy swoje życie związali z Tatrami i Zakopanem: artystów, przewodników, narciarzy i wspinaczy. W opowieści Wojciecha Szatkowskiego pojawiły się na takie postacie jak Stanisław Staszic, Tytus Chałubiński, Jan Gąsienica-Krzeptowski „Sabała”, Mieczysław Karłowicz, Zofia Stryjeńska, Wiesław Stanisławski, Józef Oppenheim czy Helena Marusarzówna.
Czy w Zakopanem zachowało się jeszcze coś z międzywojennego mitu? Więcej w nagraniu wykładu.
Wykład Wojciecha Szatkowskiego zorganizowany w ramach wystawy „Krzycząc: Polska! Niepodległa 1918”, Muzeum Narodowe w Warszawie, 10 stycznia 2019 r.
Zakopane i Tatry przed drugą wojną światową wychowały i przyciągały wiele barwnych postaci: literatów, malarzy, sportowców. Ich sylwetki przedstawił Wojciech Szatkowski z Muzeum Tatrzańskiego podczas wykładu towarzyszącego wystawie „Krzycząc: Polska! Niepodległa 1918” w Muzeum Narodowym w Warszawie.
Prelegent podczas wykładu opowiedział o początkach turystyki tatrzańskiej oraz przytoczył barwne anegdoty na temat ludzi, którzy swoje życie związali z Tatrami i Zakopanem: artystów, przewodników, narciarzy i wspinaczy. W opowieści Wojciecha Szatkowskiego pojawiły się na takie postacie jak Stanisław Staszic, Tytus Chałubiński, Jan Gąsienica-Krzeptowski „Sabała”, Mieczysław Karłowicz, Zofia Stryjeńska, Wiesław Stanisławski, Józef Oppenheim czy Helena Marusarzówna.
Czy w Zakopanem zachowało się jeszcze coś z międzywojennego mitu? Więcej w nagraniu wykładu.
161. Co się stało w roku 1018?
2020-09-07 15:02:00
Wykład prof. dr. hab. Przemysława Urbańczyka, Kawiarnia Naukowa Festiwalu Nauki, 17 grudnia 2018
W wyniku wydarzeń z 1018 roku Bolesław Chrobry rozszerzył granice państwa odziedziczonego po Mieszku I, zdaniem prof. Przemysława Urbańczyka stając się najważniejszym władcą pomiędzy Cesarstwem Zachodnim i Wschodnim. Archeolog opowiedział o tym podczas wykładu w Kawiarni Naukowej Festiwalu Nauki.
Przemysław Urbańczyk prześledził wypadki, których przebieg został opisany przez merseburskiego biskupa Thietmara. W 1018 roku Bolesław Chrobry zawarł pokój w Budziszynie w cesarzem Henrykiem II, przyłączając do swojego państwa Milsko i Łużyce. Polski władca zapewnił sobie również pomoc cesarską w nadchodzącej wojnie z władcą Rusi Kijowskiej, Jarosławem Mądrym. Pretekstem do wyprawy było obalenie przez Jarosława Mądrego następcy tronu Świętopełka, którego małżonką była córka Bolesława Chrobrego. W wyniku wyprawy Chrobry wkroczył do Kijowa i przywrócił na powrót władzę swojego zięcia. Wychodząc z miasta, zabrał ze sobą znaczne łupy i w drodze powrotnej do kraju odzyskał utracone przez swego ojca Grody Czerwieńskie.
Wykład prof. dr. hab. Przemysława Urbańczyka, Kawiarnia Naukowa Festiwalu Nauki, 17 grudnia 2018
W wyniku wydarzeń z 1018 roku Bolesław Chrobry rozszerzył granice państwa odziedziczonego po Mieszku I, zdaniem prof. Przemysława Urbańczyka stając się najważniejszym władcą pomiędzy Cesarstwem Zachodnim i Wschodnim. Archeolog opowiedział o tym podczas wykładu w Kawiarni Naukowej Festiwalu Nauki.
Przemysław Urbańczyk prześledził wypadki, których przebieg został opisany przez merseburskiego biskupa Thietmara. W 1018 roku Bolesław Chrobry zawarł pokój w Budziszynie w cesarzem Henrykiem II, przyłączając do swojego państwa Milsko i Łużyce. Polski władca zapewnił sobie również pomoc cesarską w nadchodzącej wojnie z władcą Rusi Kijowskiej, Jarosławem Mądrym. Pretekstem do wyprawy było obalenie przez Jarosława Mądrego następcy tronu Świętopełka, którego małżonką była córka Bolesława Chrobrego. W wyniku wyprawy Chrobry wkroczył do Kijowa i przywrócił na powrót władzę swojego zięcia. Wychodząc z miasta, zabrał ze sobą znaczne łupy i w drodze powrotnej do kraju odzyskał utracone przez swego ojca Grody Czerwieńskie.
160. Rewolucja 1905 roku w polskiej pamięci zbiorowej
2020-09-07 14:37:06
Wykład prof. Piotra Tadeusza Kwiatkowskiego zorganizowany w ramach wystawy „Krzycząc: Polska! Niepodległa 1918”. Muzeum Narodowe w Warszawie, 29 listopada 2018 r.
W polskiej historii Rewolucja 1905 roku jest wydarzeniem, które przyczyniło się do odzyskania przez Polskę niepodległości.
Zryw trwał na ziemiach zaboru rosyjskiego, w tzw. Królestwie Polskim, ponad trzy lata. Zaangażował różne klasy i grupy społeczne, a każda z nich przedstawiła własne postulaty. Walczono m.in. o godne warunki pracy i życia, swobody polityczne i polską szkołę. Impulsem do wystąpień była masakra demonstracji robotniczej w Petersburgu 22 stycznia 1905 roku, która przeszła do historii pod nazwą „krwawej niedzieli”. Siłą przewodnią Rewolucji stał się ruch robotniczy skupiony w partiach rewolucyjnych, takich jak Polska Partia Socjalistyczna, Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy oraz Bund.
Fragment tekstu Michała Gauzy, „Barykady, z których Łódź może być dumna” (Dziennik Łódzki) :
„[…] Ludzie pragnęli przede wszystkim poprawy losu: zniesienia ucisku obszarników (posiadaczy wielkich majątków ziemskich) oraz fabrykantów; chcieli dobrych warunków pracy i godnego życia. W Królestwie Polskim przeciętnie pracowało się od 10 do 12 godzin, a często nawet do 14 godzin dziennie, w zamian za mizerną pensję. Standardy pracy były koszmarne, a warunki życia nie do zniesienia. Ekonomista Stanisław Kempner pisał w 1905 roku, że skala wyzysku polskich pracowników była jedną z najwyższych w Europie.
Od 1904 roku panował kryzys ekonomiczny i nędzę pogłębiał wzrost cen artykułów spożywczych i przemysłowych. Mieliśmy z jednej strony mnóstwo ludzi na bruku, z drugiej – przepracowanych robotników oraz dzieci w zakładach pracy. Przeciętna łódzka robotnica rodziła ponad 9 razy, a z setki noworodków przeżywało tylko 60. Sam Aleksy Rżewski, pierwszy prezydent Łodzi w II RP, rozpoczął pracę w łódzkiej przędzalni jak miał 12 lat […]. (Więcej na stronie www.rewolucja1905.pl , która w całości poświęcona jest temu wydarzeniu)
W swoim wystąpieniu Piotr Tadeusz Kwiatkowski przytacza reakcje mieszkańców Królestwa Polskiego, ich opinie i podziały dotyczące rewolucji. Przedstawia relacje, reportaże i grafiki – materiały będące „fotoreportażami” tamtych wydarzeń.
W 2005 roku obchodziliśmy setną rocznicę Rewolucji, jednak przeszła ona właściwie bez echa. Rok 1905 nie zapisał się w powszechnej świadomości Polaków, chociaż jego długofalowym efektem było odzyskanie przez Polskę niepodległości.
Wykład prof. Piotra Tadeusza Kwiatkowskiego zorganizowany w ramach wystawy „Krzycząc: Polska! Niepodległa 1918”. Muzeum Narodowe w Warszawie, 29 listopada 2018 r.
W polskiej historii Rewolucja 1905 roku jest wydarzeniem, które przyczyniło się do odzyskania przez Polskę niepodległości.
Zryw trwał na ziemiach zaboru rosyjskiego, w tzw. Królestwie Polskim, ponad trzy lata. Zaangażował różne klasy i grupy społeczne, a każda z nich przedstawiła własne postulaty. Walczono m.in. o godne warunki pracy i życia, swobody polityczne i polską szkołę. Impulsem do wystąpień była masakra demonstracji robotniczej w Petersburgu 22 stycznia 1905 roku, która przeszła do historii pod nazwą „krwawej niedzieli”. Siłą przewodnią Rewolucji stał się ruch robotniczy skupiony w partiach rewolucyjnych, takich jak Polska Partia Socjalistyczna, Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy oraz Bund.
Fragment tekstu Michała Gauzy, „Barykady, z których Łódź może być dumna” (Dziennik Łódzki):
„[…] Ludzie pragnęli przede wszystkim poprawy losu: zniesienia ucisku obszarników (posiadaczy wielkich majątków ziemskich) oraz fabrykantów; chcieli dobrych warunków pracy i godnego życia. W Królestwie Polskim przeciętnie pracowało się od 10 do 12 godzin, a często nawet do 14 godzin dziennie, w zamian za mizerną pensję. Standardy pracy były koszmarne, a warunki życia nie do zniesienia. Ekonomista Stanisław Kempner pisał w 1905 roku, że skala wyzysku polskich pracowników była jedną z najwyższych w Europie.
Od 1904 roku panował kryzys ekonomiczny i nędzę pogłębiał wzrost cen artykułów spożywczych i przemysłowych. Mieliśmy z jednej strony mnóstwo ludzi na bruku, z drugiej – przepracowanych robotników oraz dzieci w zakładach pracy. Przeciętna łódzka robotnica rodziła ponad 9 razy, a z setki noworodków przeżywało tylko 60. Sam Aleksy Rżewski, pierwszy prezydent Łodzi w II RP, rozpoczął pracę w łódzkiej przędzalni jak miał 12 lat […]. (Więcej na stronie www.rewolucja1905.pl, która w całości poświęcona jest temu wydarzeniu)
W swoim wystąpieniu Piotr Tadeusz Kwiatkowski przytacza reakcje mieszkańców Królestwa Polskiego, ich opinie i podziały dotyczące rewolucji. Przedstawia relacje, reportaże i grafiki – materiały będące „fotoreportażami” tamtych wydarzeń.
W 2005 roku obchodziliśmy setną rocznicę Rewolucji, jednak przeszła ona właściwie bez echa. Rok 1905 nie zapisał się w powszechnej świadomości Polaków, chociaż jego długofalowym efektem było odzyskanie przez Polskę niepodległości.
159. Droga do niepodległości. Etos walki i czynu
2020-09-07 13:48:59
Wykład prof. Janusza Odziemkowskiego, Kawiarnia Naukowa 1a, Wawerskie Centrum Kultury, 8 listopada 2018r.
Prof. Janusz Odziemkowski przedstawił polskie dążenia do niepodległości: od XIX-wiecznej walki w powstaniach, po czyn, czyli pracę u podstaw i rozwijanie narodowej świadomości.
Jak w ciągu 123 lat niewoli zmieniało się podejście do kwestii odzyskania niepodległości? Najważniejszym nurtem XIX wieku była walka, która przejawiła się przede wszystkim w dwóch powstaniach: listopadowym i styczniowym. Oba powstania zakończyły się klęską, ale pozostawiły po sobie pamięć o dzielnych, często bezimiennych żołnierzach, także kobietach i dzieciach, którzy mundurowali się na własny koszt i byli gotowi na śmierć dla Polski.
Po traumie powstań i represji przyszły inne idee – idee przygotowania społeczeństwa, edukowania, budowania świadomości narodowej, wdrażania idei pozytywistycznych, polskiej szkoły. Na początku XX wieku polska wieś pod zaborami była biedna, a chłopi niekoniecznie utożsamiali się z narodem polskim. Nowe pokolenie, które nie doświadczyło powstań ale wychowywane było w powstańczej tradycji, pragnęło społeczeństwo przygotować, a następnie ponownie stanąć do walki.
Na scenie walki o niepodległość pojawiły się także dwie kluczowe postaci, którym niepodległość zawdzięczamy – Roman Dmowski i Józef Piłsudski. Utworzone przez Piłsudskiego Legiony przy armii austriackiej, liczące około 50 000 osób, spełniły ogromną rolę. „Miały być polską szablą rzuconą na szalę wojny” – powiedział prof. Odziemkowski.
Najbardziej wymowną atmosferę tego okresu oddaje wiersz Jerzego Żuławskiego, wychowanego w atmosferze powstańczej, który do Legionów dołączył (i dla sprawy polskiej zginął):
Synkowie moi, poszedłem w bój,
jako wasz dziadek, a ojciec mój,
jak ojca ojciec i ojca dziad,
co z Legionami przemierzył świat,
szukając drogi przez krew i blizny
do naszej wolnej Ojczyzny!
Legiony dostrzeżone zostały przez władze niemieckie, czego konsekwencją był akt 5 listopada 1916 roku (władze niemieckie i austro-węgierskie wydały proklamację zawierającą obietnicę powstania Królestwa Polskiego). 11 listopada 1918 roku oficjalnie zakończyła się I wojna światowa, Niemcy poniosły klęskę, zaś 11 listopada 1918 roku Rada Regencyjna (organ władzy zwierzchniej Królestwa Polskiego aktu 5 listopada) przekazała władzę Józefowi Piłsudskiemu i mianowała go naczelnym dowódcą wojsk polskich.
Wykład prof. Janusza Odziemkowskiego, Kawiarnia Naukowa 1a, Wawerskie Centrum Kultury, 8 listopada 2018r.
Prof. Janusz Odziemkowski przedstawił polskie dążenia do niepodległości: od XIX-wiecznej walki w powstaniach, po czyn, czyli pracę u podstaw i rozwijanie narodowej świadomości.
Jak w ciągu 123 lat niewoli zmieniało się podejście do kwestii odzyskania niepodległości? Najważniejszym nurtem XIX wieku była walka, która przejawiła się przede wszystkim w dwóch powstaniach: listopadowym i styczniowym. Oba powstania zakończyły się klęską, ale pozostawiły po sobie pamięć o dzielnych, często bezimiennych żołnierzach, także kobietach i dzieciach, którzy mundurowali się na własny koszt i byli gotowi na śmierć dla Polski.
Po traumie powstań i represji przyszły inne idee – idee przygotowania społeczeństwa, edukowania, budowania świadomości narodowej, wdrażania idei pozytywistycznych, polskiej szkoły. Na początku XX wieku polska wieś pod zaborami była biedna, a chłopi niekoniecznie utożsamiali się z narodem polskim. Nowe pokolenie, które nie doświadczyło powstań ale wychowywane było w powstańczej tradycji, pragnęło społeczeństwo przygotować, a następnie ponownie stanąć do walki.
Na scenie walki o niepodległość pojawiły się także dwie kluczowe postaci, którym niepodległość zawdzięczamy – Roman Dmowski i Józef Piłsudski. Utworzone przez Piłsudskiego Legiony przy armii austriackiej, liczące około 50 000 osób, spełniły ogromną rolę. „Miały być polską szablą rzuconą na szalę wojny” – powiedział prof. Odziemkowski.
Najbardziej wymowną atmosferę tego okresu oddaje wiersz Jerzego Żuławskiego, wychowanego w atmosferze powstańczej, który do Legionów dołączył (i dla sprawy polskiej zginął):
Synkowie moi, poszedłem w bój,
jako wasz dziadek, a ojciec mój,
jak ojca ojciec i ojca dziad,
co z Legionami przemierzył świat,
szukając drogi przez krew i blizny
do naszej wolnej Ojczyzny!
Legiony dostrzeżone zostały przez władze niemieckie, czego konsekwencją był akt 5 listopada 1916 roku (władze niemieckie i austro-węgierskie wydały proklamację zawierającą obietnicę powstania Królestwa Polskiego). 11 listopada 1918 roku oficjalnie zakończyła się I wojna światowa, Niemcy poniosły klęskę, zaś 11 listopada 1918 roku Rada Regencyjna (organ władzy zwierzchniej Królestwa Polskiego aktu 5 listopada) przekazała władzę Józefowi Piłsudskiemu i mianowała go naczelnym dowódcą wojsk polskich.
158. Droga do Niepodległości. Roman Dmowski i Józef Piłsudski
2020-09-07 13:39:54
Rozmowa z dr. hab. Piotrem Majewskim i dr. hab. Piotrem Szlantą. Fundacja Wspomagania Wsi, 9 października 2018 r.
W 1918 roku jak chyba nigdy przedtem w historii polskich starań o odzyskanie niepodległości czyn zbrojny zbiegł się ze skuteczną dyplomacją. Nie byłoby to możliwe bez dwóch kluczowych aktorów: Romana Dmowskiego i Józefa Piłsudskiego.
Pierwszy z tych aktorów dojechał do niepodległości czerwonym tramwajem, a drugi, choć jechał w tym samym kierunku, starał się ten czerwony tramwaj wykoleić. W decydującym momencie okazało się, że ich wspólne działania idealnie się dopełniły, czemu zawdzięczamy odzyskanie niepodległości przez nasz kraj.
O tych dwóch wybitnych postaciach, Romanie Dmowskim i Józefie Piłsudskim, rozmawiamy z dwoma historykami z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego – dr. hab. Piotrem Majewskim i dr. hab. Piotrem Szlantą.
Droga do Niepodległości
Choć po 1795 roku zaborcy na 123 lat wymazali Polskę z mapy świata, nie była ona w tym czasie polityczną, ideową i społeczną pustynią. Polacy nie tylko walczyli o odzyskanie niepodległości z bronią w ręku, ale też budowali gospodarkę, oświatę, społeczeństwo obywatelskie. Całkowicie wbrew zaborcom, a czasem wchodząc z nimi w ryzykowne porozumienia. W ramach cyklu „Droga do Niepodległości” będziemy o bohaterach tych czasów opowiadać.
Rozmowa z dr. hab. Piotrem Majewskim i dr. hab. Piotrem Szlantą. Fundacja Wspomagania Wsi, 9 października 2018 r.
W 1918 roku jak chyba nigdy przedtem w historii polskich starań o odzyskanie niepodległości czyn zbrojny zbiegł się ze skuteczną dyplomacją. Nie byłoby to możliwe bez dwóch kluczowych aktorów: Romana Dmowskiego i Józefa Piłsudskiego.
Pierwszy z tych aktorów dojechał do niepodległości czerwonym tramwajem, a drugi, choć jechał w tym samym kierunku, starał się ten czerwony tramwaj wykoleić. W decydującym momencie okazało się, że ich wspólne działania idealnie się dopełniły, czemu zawdzięczamy odzyskanie niepodległości przez nasz kraj.
O tych dwóch wybitnych postaciach, Romanie Dmowskim i Józefie Piłsudskim, rozmawiamy z dwoma historykami z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego – dr. hab. Piotrem Majewskim i dr. hab. Piotrem Szlantą.
Droga do Niepodległości
Choć po 1795 roku zaborcy na 123 lat wymazali Polskę z mapy świata, nie była ona w tym czasie polityczną, ideową i społeczną pustynią. Polacy nie tylko walczyli o odzyskanie niepodległości z bronią w ręku, ale też budowali gospodarkę, oświatę, społeczeństwo obywatelskie. Całkowicie wbrew zaborcom, a czasem wchodząc z nimi w ryzykowne porozumienia. W ramach cyklu „Droga do Niepodległości” będziemy o bohaterach tych czasów opowiadać.
Pokazujemy po 10 odcinków na stronie. Skocz do strony:
123456789101112131415161718192021222324252627282930313233343536373839404142434445464748495051525354555657585960616263646566676869707172737475767778798081828384858687888990919293949596979899100101102103104105